GROEPSLES PROEFHOOFDSTUK LIFE COACH

Transcriptie

1 GROEPSLES PROEFHOOFDSTUK LIFE COACH 1

2 Beste student, Bedankt voor je interesse in onze thuisstudie lifecoach! Het beroep van lifecoach is overgewaaid uit Amerika. Ook in België wordt er de dag van vandaag meer en meer beroep gedaan op lifecoaches. Een toekomst vol met werkgelegenheid en carrièremogelijkheden ligt dus voor je open! Met het diploma lifecoach op zak kan je bovendien zowel in de bedrijfswereld als op zelfstandige basis aan de slag. Je kan zelfstandig lifecoach worden of succesvolle workshops organiseren. Ook je eigen vrienden, familie en collega s zullen profiteren van je kennis! Iedereen gaat in zijn leven wel eens door een moeilijke periode. Je aantal potentiële cliënten is dus eindeloos! Tijdens deze cursus leer je stap voor stap hoe je mensen begeleidt, hun talenten laat ontplooien en hen hogere doelen laat bereiken. Je verwerft in eerste instantie meer inzicht in het begrip lifecoaching en de verschillende coachingstechnieken. Je leert onder meer hoe een intakegesprek verloopt, hoe je cliënten feedback geeft en motiveert. Op die manier zal je je cliënten van a tot z kunnen begeleiden, coachen en adviseren om zich ten volle te ontwikkelen en hun leven in de juiste richting te sturen. Wil je mensen graag vooruit helpen in het leven? Wil je ze coachen in het uitbouwen van hun persoonlijk carrièreplan of helpen bij stress of een burn-out? Wil je inzicht verwerven in de lichamelijke, geestelijke en sociale ontwikkeling van mensen? Dan is deze thuisstudie lifecoach ideaal voor jou! Je zal in staat zijn om je cliënten te doen groeien in hun relaties, hun assertiviteit en zelfvertrouwen te bezorgen en te werken aan hun zingeving. Dit doe je door hen te helpen antwoorden op hun levensvragen te zoeken en hun leven te heroriënteren. De cursus bestaat uit de volgende grote onderdelen: Wat is lifecoaching? In dit eerste opleidingsonderdeel ga je dieper in op het begrip lifecoach. Zo kom je onder meer te weten wat je job als lifecoach inhoudt en over welke eigenschappen een goede lifecoach beschikt. Daarnaast krijg je inzicht in het begrip coaching en wat het omvat. Je leert onder meer welke vormen van coaching er bestaan en wat het verschil is met therapie, consultancy en doceren. Kortom, na dit studieonderdeel weet je welke kwaliteiten je bij jezelf zal ontwikkelen om een goede lifecoach te zijn. 2

3 Vaardigheden en eigenschappen van een goede lifecoach Wanneer je aan de slag wil als lifecoach, is het essentieel dat je bepaalde coachingtechnieken goed onder de knie krijgt. Dit is uiterst belangrijk om je cliënten goed te begrijpen en hun struikelblokken op een correcte manier te analyseren. Daarom leer je in eerste instantie actief te luisteren, effectief te communiceren en op de correcte manier vragen te stellen. Verder verwerf je inzicht in de verschillende persoonlijkheden en hoe je ermee omgaat. Bovendien krijg je ook financiële, persoonlijke, relationele en carrière coaching onder de knie. Kortom, je kan je cliënt op alle vlakken op een professionele manier begeleiden en hun leven opnieuw in de positieve zin ombuigen. Aan de slag als lifecoach Tijdens dit laatste studieonderdeel verwerf je alle nodige kennis om aan de slag te gaan als zelfstandig lifecoach. Je wordt bijvoorbeeld begeleid in welke startersformaliteiten je in orde moet brengen, welke commerciële aanpak de beste is en hoe je je boekhouding in orde brengt. Bovendien word je ook bijgestaan in het vinden van je eerste cliënten. Dankzij dit laatste opleidingsonderdeel neemt je carrière als lifecoach een vliegende start! 3

4 Op de volgende pagina bieden we je graag een gratis proefles aan van de thuisstudie lifecoach. Je vindt hierin de volledige inhoudstafel, één hoofdstuk van de cursus en een vragenreeks terug. Ook lees je er de manieren waarop je je professionele docent persoonlijk kan contacteren wanneer je vragen hebt. Door deze gratis proefles kan je alvorens je in te schrijven al eens rustig bekijken op welke manier en uit welke delen de cursus is opgebouwd. Daarnaast kom je ook meer te weten over het reilen en zeilen van de school, de manier waarop je je taken inlevert bij je docent, stage loopt, Dankzij deze proefles weet je kortom waar je je aan kan verwachten! Zou je graag de volledige cursus inkijken alvorens je in te schrijven? Kom dan eens langs in één van onze vestigingen in Antwerpen, Gent of Hasselt. Onze medewerkers zullen je graag verder helpen en je inzage geven in een exemplaar van de cursus die je graag wil volgen! Heb je nog vragen over de opleiding of over de werking van de school? Kom dan eens langs in één van onze vestigingen in Antwerpen, Brussel, Gent of Hasselt. Onze professionele opleidingsconsulenten zullen je graag verder helpen! Onze secretariaten zijn gevestigd op volgend adres: Secretariaat Antwerpen: Frankrijklei 127, 2000 Antwerpen Secretariaat Brussel, Timmerhoutkaai 4, 1000 Brussel Secretariaat Gent: Elfjulistraat 39a, 9000 Gent Secretariaat Hasselt: Simpernelstraat 27, 3511 Kuringen Wil je zeker zijn dat jouw cursus beschikbaar is op de campus van jouw keuze? Bel ons dan op voorhand even op op het nummer en wij zorgen ervoor dat alles aanwezig is voor jouw inkijkmoment! 4

5 INHOUDSTAFEL 1 Inleiding 2 Handleiding 3 Wat is een life coach? 3.1 Wat is coaching? 3.2 Wat doet een life coach? 3.3 Wat heb je als life coach te bieden? 3.4 De verschillende coachingsvormen Persoonlijke coaching Groepscoaching Afstandscoaching 3.5 Coaching versus therapie, consultancy en doceren Coaching Therapie Consultancy Doceren, onderwijzen en trainen 3.6 Oefeningen Hoofdstuk 3 4 Basisvaardigheden van een goede life coach 4.1 Hoe goed ben je op dit moment zelf te coachen? 4.2 De gedragscode van een life coach Respect Integriteit Verantwoordelijkheid 5

6 4.2.4 Professionaliteit 4.3 Kenmerken van een goede coaching Opbouwen van een vertrouwensrelatie tussen cliënt en coach De cliënt ondersteunen in het bedenken van eigen oplossingen 4.4 Oefeningen hoofdstuk 4 5 Communicatievaardigheden 5.1 Wat is communicatie? 5.2 Het doel van communicatie 5.3 Vormen van communicatie Verbale en non-verbale communicatie Intra- en interpersoonlijke communicatie 5.4 Vaardigheden voor een effectieve communicatie Actief luisteren Observatie versus interpretatie De kunst van het vragen stellen Flexibiliteit Eerst begrijpen, dan pas begrepen worden Lichaamshouding 5.5 Oefeningen Hoofdstuk 5 6 Geven en ontvangen van feedback 6.1 Inleiding 6.2 Wat betekent feedback? 6

7 6.3 Soorten feedback 6.4 Hoe verloopt feedback? 6.5 Het Johari-venster 6.6 Belemmerende factoren in het geven en ontvangen van feedback 6.7 Geven van feedback Geef blijk van je goede bedoelingen Beschrijf nauwgezet wat je hebt geobserveerd Geef aan wat de impact is van het gedrag of de actie Vraag de andere persoon om een reactie In een discussie focus leggen op oplossingen Gewenste feedback 6.8 Ontvangen van feedback Concentreer je op de boodschap, niet op de persoon Luister kalm en aandachtig Verhelder de feedback Erken de zorgen van de andere persoon Ga niet verdedigen of verklaren Geef suggesties 6.9 Oefeningen Hoofdstuk 6 7 Oplossen van conflicten 7.1 Inleiding 7.2 Wat is een conflict? 7

8 7.2.1 Een conflict tussen twee individuen Een groepsconflict 7.3 Effectief leren omgaan met conflicten Leren omgaan met woede 7.4 Oefeningen Hoofdstuk 7 8 Motivatietechnieken 8.1 Inleiding 8.2 Wat is motivatie? 8.3 Wanneer speelt motivatie een belangrijke rol? 8.4 Van waar komt motivatie? Intrinsieke motivatie Extrinsieke motivatie 8.5 Motivatietheorieën De behoeftenpiramide van Maslow Het ruilmodel Het reflexmodel Herzberg en zijn onderscheid tussen motivatiefactoren en arbeidstevredenheid Doel-motivatie theorie van Locke en Latham 8.6 Een cliënt motiveren tot gedragsverandering motivationeel interviewen (MI) Het stellen van open vragen Ondersteuning en bevestiging geven Reflectief luisteren 8

9 8.6.4 Cliënt zelf tot verandering laten komen Weerstand van de cliënt ombuigen Ondersteunen en versterken van eigen effectiviteit Discrepantie ontwikkelen Is er een 'Cue to action'? Niet discussiëren 8.7 De verschillende fasen binnen motivatie Voorbeschouwingsfase Overpeinzingsfase Voorbereidingsfase Actiefase Fase van gedragsbehoud en terugval 8.8 Opdracht Hoofdstuk Oefeningen Hoofdstuk 8 9 Persoonlijkheid 9.1 Inleiding 9.2 Kernkwadranten van Daniel Ofman Kwaliteit Valkuil Allergie Uitdaging 9.3 De roos van Leary 9

10 9.3.1 De assen van de Roos van Leary basisgedragingen volgens Leary De invloed van gedrag op ander gedrag Een voorbeeld ter verduidelijking 9.4 De Mental Preference Theory van Ned Herrmann De creator of innoverende De communicator De organisator De analyticus 9.5 Opdrachten Hoofdstuk Maak je eigen kernkwadrant De Roos van Leary 9.6 Oefeningen Hoofdstuk 9 10 Commerciële vaardigheden 10.1 Inleiding 10.2 USP analyse 10.3 SWOT analyse Wat zijn de sterktes/strenghts van een concept? Wat zijn de zwaktes/ weaknesses van een concept? Wat zijn de kansen/opportunities van een concept? Wat zijn de bedreigingen/threats voor een concept? 10.4 Oefeningen Hoofdstuk 10 10

11 11 Het intakegesprek. Verzamelen van relevante informatie 11.1 Jezelf kort voorstellen 11.2 Verbaal en non-verbaal gedrag van de coach 11.3 In kaart brengen van de verwachtingen van de cliënt 11.4 Essentiële vragen tijdens het intakegesprek 11.5 Een voorbeeld intakegesprek 11.6 Opdrachten Hoofdstuk Formuleren van doelen 12.1 Inleiding 12.2 Het coaching bilan 12.3 Doelen formuleren Specifiek Meetbaar Actief Realiseerbaar Toekomstgericht 12.4 Het actieplan 12.5 In kaart brengen van belemmerende factoren Gebrek aan vaardigheden Gebrek aan zelfeffectiviteit Belemmerende psychische factoren Een niet-helpende sociale context 11

12 Tegenslag en aanhoudende stress 12.6 Inschakelen van hulpbronnen Werken met beloningen Beroep doen op sociale steun Werken met rolmodellen 12.7 Opdracht Hoofdstuk Oefeningen Hoofdstuk Soorten life coaching 13.1 Inleiding 13.2 Personal coaching Toepassingsmogelijkheden voor personal coaching De voordelen van personal coaching Relevante technieken binnen personal coaching Kernkwadranten van Daniel Ofman 13.3 Assertiviteitscoaching Inleiding Wat is assertiviteit? Relevante technieken binnen assertiviteitscoaching 13.4 Stresscoaching Inleiding Wat is stress? Uitingsvormen van stress 12

13 Gevolgen van stress Ontstaan van stress Relevante technieken binnen stress coaching 13.5 Time coaching Inleiding Toepassingsmogelijkheden van time coaching Relevante technieken binnen time coaching 13.6 Financiële coaching Inleiding Opstellen van een inkomsten-uitgaven patroon 13.7 Carrière coaching Inleiding Definities De 3 basispijlers van een organisatie Zinvolle technieken binnen carrière coaching 13.8 Oefeningen Hoofdstuk Praktijk 14.1 Opdracht Hoofdstuk Hoe vind ik mijn eerste cliënten? 15.1 Inleiding 15.2 Welke is jouw doelgroep? 15.3 Welke is jouw doelgroep? 13

14 15.4 Enkele praktische tips om jouw eerste cliënten te vinden Ken je cliënten Maak je zaak/praktijk zichtbaar voor je cliënten Breng je eigen zaak altijd en overal onder de aandacht De opening van je nieuwe zaak is de beste reclame Mond aan mond reclame Bepaal je strategie aan de hand van de marketingmix Imago 15.5 Opdrachten Hoofdstuk Oefeningen Hoofdstuk Hoe start ik een bijberoep of hoofdberoep als life coach? 16.1 Inleiding 16.2 Wat is ondernemen en werken als zelfstandige life coach? 16.3 Durven ondernemen Angst voor kritiek van en afgaan voor de directe en indirecte omgeving Angst voor onregelmatige inkomsten Angst voor het zwarte gat als men faalt Angst voor het sociaal statuut van de zelfstandige Angst voor succes 16.4 Welke commerciële aanpak is de beste? 16.5 Hoe start je als zelfstandige life coach praktisch? Naam van de onderneming kiezen 14

15 Inschrijven in de Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO) Openen van een financiële rekening B.T.W.-nr. aanvragen Aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds Bewijzen beroepskennis Vergunningsplichtige beroepen Bewijzen kennis bedrijfsbeheer Nationaliteitsvoorwaarde Formaliteiten voor vennootschappen 16.6 Welke prijzen moet ik vragen? Ken je waarde! Wees standvastig in je prijsbepaling! Wees in het begin niet te bescheiden! Pas op met het geven van korting 16.7 De belasting op de toegevoegde waarde (BTW) Hoe vaak moet een zelfstandige de BTW-aangifte indienen en wanneer? 16.8 De boekhouding van een zelfstandige Aankoopfacturenboek Verkoopfacturenboek Financiële dagboeken (thesaurieboeken) Inventaris 16.9 Een voorbeeld uitgewerkt 15

16 Je winst en je belastingen Het koopcontract tussen de ondernemer en de cliënt Het sociaal statuut van de zelfstandige 17 Voorbereiding op het examen 17.1 Inleiding 17.2 Praktisch 18 Index 19 Bronvermelding 16

17 Woord van de docent Best student, Welkom bij de thuisstudie lifecoach! Ik ben je docente Nele Maesen. Naast lifecoach ben ik ook al zes jaar actief zelfstandig psycholoog-psychotherapeut. Ik heb ruim acht jaar een privé praktijk, waarin ik cliënten begeleid met allerhande psychische problemen. Daarnaast werk ik als zorgcoördinator in een woon- en zorgcentrum waarbinnen ik allerhande projecten uitwerk om de kwaliteit- en dienstverlening voor personen met dementie te verhogen. Binnen deze laatste functie heb ik mij enorm moeten specialiseren in het coachen van personeel. Ik heb allerhande bijkomende opleidingen gevolgd om naast mijn therapeutische vaardigheden eveneens mijn coachingvaardigheden verder te ontwikkelen. Mijn jarenlange opgebouwde kennis en ervaring heb ik nu speciaal voor jou samengevat in deze thuisstudie lifecoach! Lifecoaching is een beroep dat overgewaaid is uit de Verenigde Staten en ook in België steeds populairder en succesvoller wordt. Er is een grote vraag naar goed opgeleide lifecoachen, niet enkel bij particulieren, maar ook in de bedrijfswereld. Aan de hand van deze cursus zal je in staat zijn om aan een nieuwe carrière vol toekomstmogelijkheden en werkgelegenheid te beginnen. Een lifecoach leert anderen hoe ze zichzelf kunnen ontplooien en hoe ze hogere doelen kunnen bereiken. Je helpt als lifecoach mensen die in een relationele of financiële dip zitten er weer bovenop. Je laat mensen groeien en meer zelfvertrouwen verkrijgen. Je leert ze motiveren om hogere doelen te bereiken. Je kan mensen begeleiden die op een dood spoor in hun leven zitten en je leert hen de juiste richting te vinden. Je leert hen met andere woorden meer uit hun leven te halen. Je doet dit bijvoorbeeld door actief te luisteren en door gepast advies te geven. De eerste hoofdstukken handelen over het begrip coaching. In deze hoofdstukken krijg je inzicht in de verschillende coachingstechnieken. Je leert bijvoorbeeld actief luisteren, een aantal motivatietechnieken, feedback geven en ontvangen, conflicten oplossen en de verschillende manieren van gedragsverandering. Je krijgt meer uitleg over financiële coaching, persoonlijke coaching, relationele coaching en carrière coaching. In verdere hoofdstukken krijg je advies over hoe je kan starten als lifecoach in hoofd- of in bijberoep. 17

18 De laatste hoofdstukken zijn heel belangrijk voor je daadwerkelijke leven als lifecoach. Je zal dan de vaardigheden die je tijdens deze cursus hebt geleerd, moeten toepassen tijdens je eerste coachingsgesprekken met een echte cliënt. Ik wens je alvast veel succes bij het studeren en ben ervan overtuigd dat je een succesvolle carrière als lifecoach zal kunnen uitbouwen! Je docente Nele Maesen, Erkend psychologe en lifecoach 18

19 Op de volgende pagina vind je een gratis onderdeel uit de cursus terug. Bepaalde termen of woorden worden in eerdere hoofdstukken uitgelegd. Dit deel bouwt hierop verder. Heb je je ingeschreven voor de volledige cursus en heb je toch nog vragen of wens je wat extra voorbeelden? Dan kan je steeds terecht bij je professionele docente Nele Maesen. Tijdens deze opleiding heb je recht op één jaar gratis begeleiding van je docente via . Zij antwoordt op al jouw vragen, zodat je de cursus volledig begrijpt! 19

20 GRATIS HOOFDSTUK Hoofdstuk 5: Communicatievaardigheden 5.1 Wat is communicatie? In dit hoofdstuk leer je je bewust worden van je eigen communicatie. Communicatie is een complex begrip, waarvan geen eenduidige of allesomvattende definitie bestaat. Communicatie omvat het volgende: Communicatie is een interactie tussen twee of meerdere individuen. Er wordt een boodschap doorgegeven. Communicatie is een poging om informatie door te geven. Communicatie is een proces van boodschappen zenden en ontvangen. Sommige definities leggen het accent op de boodschap, andere definities op het zenden en het ontvangen van de boodschap. boodschap zender ontvanger 5.2 Het doel van communicatie Het doel van communicatie is om iets mee te delen, om zich te uiten. Met behulp van communicatie trachten mensen dichter bij elkaar te komen en elkaar te begrijpen. Communicatie leidt tot verbondenheid. 5.3 Vormen van communicatie We communiceren op verschillende manieren met onze omgeving, door middel van spraak, schrijven, houding, gedrag, kleding,... Niet communiceren is onmogelijk! Ook al zeggen we niets, we brengen steeds een boodschap over. We kunnen een onderscheid maken tussen verbale en non-verbale communicatie (Seebregts; 2007). 20

21 5.3.1 Verbale en non-verbale communicatie Verbale communicatie is communicatie waarbij we woorden gebruiken. Vaak wordt de meeste aandacht gegeven aan de verbale communicatie, communicatie door middel van het gesproken woord. Toch blijkt deze vorm van ondergeschikt belang. Uit tal van onderzoeken is gebleken dat: 55 % van de betekenis van de boodschap wordt bepaald door lichaamstaal, houding, gebaren, gezichtsuitdrukking, oogcontact, kleding, % van de betekenis van de boodschap wordt bepaald door stemkwaliteit, toon, stemvolume, ritme en intonatie van de stem. Slechts 7 % van de impact van je betoog wordt bepaald door de inhoud van de boodschap. Hieruit blijkt dat de non-verbale boodschap veel belangrijker is voor effectieve communicatie dan de eigenlijke verbale boodschap. De woorden bepalen de inhoud van de boodschap,de non-verbale communicatie bepaalt of de boodschap ook daadwerkelijk overkomt. Wanneer deze man zegt: Ik ben vredelievend, dan zou dit best kunnen. Alleen zal hij weinig mensen hiervan kunnen overtuigen met zijn verschijning en houding. Het is dus van groot belang dat non-verbale en verbale boodschap overeenkomen met elkaar. In dit geval spreken we van congruente communicatie. 21

22 5.3.2 Intra- en interpersoonlijke communicatie Intra-persoonlijke communicatie betekent alle communicatie met jezelf. Voorbeelden: denken, piekeren, voelen, ervaren, gebed, meditatie, zelfreflectie,... Onder inter-persoonlijke communicatie verstaan we alle communicatieprocessen waarbij meerdere personen betrokken worden. Hier is er dus sprake van een wederzijdse uitwisseling; soms actief, soms passief. Het is niet noodzakelijk dat alle personen actief bij het proces betrokken zijn. Enkel en alleen door de aanwezigheid is er al sprake van een mogelijke invloed en dus van communicatie. Voorbeelden: communicatie tussen partners, collega's, baas -werknemer, vrienden, Vaardigheden voor een effectieve communicatie Om op een effectieve en krachtige wijze te kunnen communiceren zijn een aantal persoonlijke vaardigheden noodzakelijk. Training en veel oefening zijn nodig om deze vaardigheden te integreren (Seebregts; 2007) Actief luisteren Als coach dien je in de gesprekken actief te luisteren naar de cliënt. Deze vaardigheid splitsen we op in een aantal stappen. Stap 1: Houd de lichaamstaal van de cliënt steeds in de gaten. Om je cliënt beter te begrijpen, kan het helpen op zijn/haar lichaamstaal te letten. Door naar je gesprekspartner te kijken, ga je beter horen en verstaan wat deze zegt. Je luistert dan niet alleen met je oren, maar ook met je ogen! Een voorbeeld: een cliënt zegt dat hij zich goed voelt maar zijn lichaam ziet er gespannen uit. Bedenk dat lichaamstaal de waarheid spreekt. Stap 2: Geef feedback met behulp van non-verbale communicatie. Geef feedback door een ondersteunende blik of te knikken met je hoofd. Dit is een communicatievorm die we non-verbale communicatie noemen. Gebruik hmm geluiden of korte zinnen zoals: ja, dat begrijp ik. 22

23 Hiermee geef je de cliënt feedback dat hij bij jou zijn ei kwijt kan. Je motiveert hem om verder te praten. Onderbreek je cliënt niet, houd simpelweg je mond tot je gesprekspartner is uitgepraat, ook al ben je het niet met haar/hem eens. Stap 3: Luister naar de noden, problemen, doelen, waarden en overtuigingen van de cliënt. Spreken is slechts half werk, luisteren is het belangrijkste! Wat een persoon zegt, vertelt iets over wie hij is, wat hij wil, wat hij hier doet en misschien zelfs wat hij niet zegt maar stiekem wel wilt. Luister naar wat de ander vertelt en niet naar wat je zelf wil horen. Blijf niet hangen bij wat je niet hebt gehoord, maar luister onmiddellijk verder. Luister naar signaalwoorden, ze maken de structuur en gedachtegang van de tekst duidelijk. Zoek sleutelwoorden en geheugensteuntjes in de tekst. Neem eventueel een leeg blad om deze keywords te noteren. Zoek verbanden met zaken die je al weet. Probeer ook de bedoelingen en de gevoelens achter de woorden te achterhalen: luister tussen de regels door. Stap 4: Vat samen wat de cliënt je vertelt. Herhalen en samenvatten van wat de cliënt je vertelt wordt parafraseren genoemd. Door te parafraseren geef je de cliënt erkenning voor zijn gevoel, kan je even checken of je de cliënt wel goed begrepen hebt, breng je de cliënt terug tot de essentie, houd je het gesprek gaande en laat je zien dat je luistert. Enkele voorbeelden: Dus als ik het goed begrijp, is jouw droom... Dus je bedoelt dat je... Je kan ook benoemen wat je ziet bij de cliënt. Enkele voorbeelden: Ik merk op dat het je raakt Ik merk op dat je hiermee niet akkoord gaat,... klopt dat? 23

24 Stap 5: Toon empathie, leef je in in het verhaal van de cliënt Heeft je cliënt iets gedaan wat jij niet snel zou doen of heeft hij/zij een andere mening, veroordeel dat dan niet maar probeer je in hem/haar in te leven. Hoe moet die situatie voor je cliënt hebben aangevoeld? Hoe zou hij/zij tot die mening zijn gekomen? Observatie versus interpretatie Een waarneming/observatie is dat wat wij werkelijk zien, horen, proeven, ruiken of voelen zonder dat wij daar enige betekenis aan geven. Alles wat we waarnemen heeft een directie invloed op ons gevoel van welbevinden. Op deze wijze ervaren wij de wereld om ons heen. Zodra er een betekenis aan een ervaring wordt gekoppeld is er sprake van een beoordeling of interpretatie. Een voorbeeld: Ik observeer een persoon op straat. Dit is een observatie. Ze ging zo raar dat ik erom moest lachen. Dit is een interpretatie. De observatie wekt een gevoel op. Zuiver en objectief waarnemen is één van de belangrijkste schakels voor een effectieve communicatie, zowel met jezelf als met anderen. Miscommunicatie, onderlinge strijd, spanning en een gevoel van onzekerheid hebben nagenoeg altijd te maken met een beoordeling of interpretatie van een situatie, gesprek of gebeurtenis. Oordelen, beoordelen, interpreteren, analyseren, een mening vormen; we doen het continu. Bij alles wat we zien, horen of voelen hebben we onze eigen mening en beoordeling. Je ziet de wereld door jouw bril. We maken gebruik van onze herinneringen, ervaringen, ideeën en waarden om een waargenomen gebeurtenis in een voor ons passend kader te plaatsen. Op zich is daar niets mis mee, het is een gevolg van hoe we denken, hoe onze hersenen werken. Wellicht vraag je je af waarom we eigenlijk continu oordelen, beoordelen en meningen vormen? Als we dat niet zouden doen, zouden we toch veel beter met elkaar kunnen communiceren? Beoordelen is een belangrijk aspect van onze natuur. Niet beoordelen zou tot gevolg hebben dat wij er nu niet meer zouden zijn. 24

25 Als we niet zouden beoordelen, zouden we niets in een kader kunnen plaatsen en niets kunnen vergelijken. Juist door ons beoordelingsvermogen zijn we in staat om situaties, die goed voor ons zijn, te herhalen en te verbeteren; terwijl we situaties, die slecht voor ons zijn, kunnen vermijden. Een voorbeeld: in contact komen met het verkeer. We voelen aan dat dit een gevaarlijke situatie is en we gaan dus ook niet spontaan oversteken op een drukke baan. Beoordelen is dus nodig, daardoor kunnen we evalueren, groeien, gedachten uitwisselen, betekenis geven aan ervaringen, zaken vergelijken en analyseren. Helaas zijn we ons vaak niet meer bewust van het continu oordelen. Beoordelen kan eveneens negatieve gevolgen hebben voor onze communicatie en ons dagelijks functioneren. Onze taal zit vol met woorden die een interpretatie of beoordeling aangeven. Je geeft constant betekenis aan je waarnemingen en je wilt deze via de taal uitdrukken. Het gevaar bestaat echter dat de betekenis die wij aan iets geven niet overeenkomt met de intentie van de ander of de werkelijke situatie, met miscommunicatie en misverstanden mogelijk tot gevolg. Vandaar dat het zo belangrijk is dat we een scheiding leren aanbrengen tussen een zuivere waarneming en een beoordeling/interpretatie. 25

26 Een voorbeeld uit de praktijk: Er is veel spanning tussen een koppel. Beide partners hebben veel klachten over elkaar. De spanning is om te snijden, er is regelmatig ruzie. Volgende opmerkingen, verwijten kwamen naar voren: Zij laat mij nooit eens beslissen. Mijn man luistert nooit naar mij, ik moet altijd alles zelf doen. Zij denkt dat zij alles beter weet. Volgens mij heeft hij een hekel aan mij, hij waardeert mijn inzet helemaal niet. Dit zijn allemaal oordelen die een communicatie in de weg staan. Als beide partners vanuit deze oordelen een gesprek beginnen eindigt het steeds in wederzijds onbegrip, miscommunicatie en weerstand. Ten slotte kan ook taal een beoordeling bevatten. Er zijn veel woorden in ons taalgebruik die duidelijk aangeven dat er niet over een zintuiglijke waarneming wordt gesproken. Door deze te herkennen is het eenvoudig om een onderscheid te maken tussen beoordelen en waarnemen. Een aantal veelgebruikte taalpatronen die beoordelen zijn: Het woord niet of nooit : Iets wat er niet is kan ook nooit waargenomen worden. Spreek liever positief in wat er wel is. De werkwoorden moeten, mogen, niet kunnen : deze werkwoorden geven informatie over je overtuigingen als spreker, maar niets over de werkelijke waarneming. 26

27 Vergelijkende woorden zoals groter, kleiner, mooier, dikker, dunner, beter : als beide aspecten van de vergelijking genoemd worden en waarneembaar zijn, is er wel sprake van een waarneming. Een voorbeeld: Jij bent groter als je broer is een waarneming. Maar: gisteren zag ze er mooier uit in dat kleedje is niet objectief en dus geen waarneming maar wel een beoordeling/interpretatie. Veralgemeningen zoals niemand, iedereen, alles, nooit, altijd Te is enkel goed in te-vreden Te groot, te klein, te mooi : geven een oordeel weer. Gedachten of gevoelens van anderen invullen: denken te weten wat een ander denkt of voelt. Een voorbeeld: Zij vindt mij niet aardig, hij denkt dat ik dat gedaan heb. Ik ben het met je eens, maar. : betekent eigenlijk: Ik ben het niet met je eens, maar ik wil je wel een beetje gelijk geven. Je sluit je af voor de mening en opvattingen van de ander. Je creëert daardoor snel een oordeel. Daarentegen: Ik ben het met je eens, en ik ben ook van mening dat. geeft direct een stuk meer ruimte om je eigen mening te uiten en de ander in zijn of haar waarde te laten. Algemeen kunnen we vaststellen hoe moeilijk zuiver waarnemen is en het leren loslaten van onze oordelen. Werkelijk loslaten van je oordelen en interpretaties is een constant proces van oefening, bewustwording en zelfreflectie. Het is zinvol om hier dagelijks even bij stil te staan en er bewust van te worden De kunst van het vragen stellen Vragen leiden tot een effectieve uitwisseling van informatie. Dit is wezenlijk voor een goede coaching. Iedereen kan vragen stellen maar leveren de vragen ook altijd de juiste informatie op? In veel gevallen laten vragenstellers waardevolle informatie liggen of sturen ze de antwoorden door de manier waarop ze de vraag stellen. Alleen wie zich goed voorbereidt, krijgt de informatie die hij wenst. Belangrijk tijdens coaching is effectief communiceren. Wanneer je duidelijk en direct communiceert en je je cliënt voorziet van de nodige feedback, help je de cliënt begrijpen vanuit een ander gezichtspunt. 27

28 Gebruik daarnaast ook taal die de grootst mogelijke positieve impact heeft op de cliënt. De kunst van het vragen stellen is: luisteren, samenvatten en doorvragen. Er zijn verschillende soorten vragen. Welk type het meest geschikt is, hangt af van je doel en van de situatie. Een geoefende vragensteller switcht naar gelang de situatie tussen de verschillende soorten vragen (Seebregts; 2007 en Cook & Poole; 2011). Open vragen Met open vragen laat je de ander zonder terughoudendheid praten. Je vergaart brede, algemene informatie. Omdat je de ander de ruimte geeft, zijn open vragen prima voor het creëren van een goede verstandhouding. Een nadeel kan zijn dat open vragen veel tijd kosten, vooral als de ander maar blijft praten. Het is dan moeilijk om alle informatie te onthouden en het gesprek te sturen. Volgende open vragen kan je gebruiken om samen met de cliënt heldere en bereikbare doelen te formuleren. - Wat wil je? Zorg steeds voor een positief geformuleerd doel. Gebruik dus geen ontkenningen zoals: ik wens zeker niet.. - Hoe weet je dat je bereikt hebt wat je wilt? Zorg hier voor een zintuiglijke beschrijving. - Waar, wanneer en met wie wil je je doel bereiken? Creëer een duidelijke context. - Is het werkelijk een doel dat je zelf wilt? Is het iets dat je werkelijk voor jezelf wilt of (gedeeltelijk) voor anderen. - Wat houd je tot nu toe tegen je doel te bereiken? - Ben je bereid daar wat aan te doen en zo ja, wat precies? - Hoe zou jij de vergelijking maken tussen je doel bereiken met een reis maken? Om een reis te maken moet je weten waar je heen wilt, maar ook waar je nu bent. Om van de ene naar de andere plek te komen heb je hulpmiddelen en energie nodig. Motivatie is de 28

29 energiebron voor deze reis. Deze motivatie, deze energie is te halen uit het verschil tussen de huidige situatie en de gewenste situatie. Als je niet weet wat je wilt, zal je het niet bereiken. - Ga na welke gevolgen het bereiken van je doel zal hebben. Dit zowel voor jezelf als voor mensen uit je omgeving. Wat zal er gebeuren als je je doel hebt bereikt? Wie of wat zullen hier ook gevolgen van ondervinden? Kies je daarvoor? - Is het bereiken van je doel de moeite waard? Levert het doel meer op dan dat het je kost? Als je eigenlijk tevreden bent met je huidige situatie, waar wil je dan de energie vandaan halen om de reis naar je doel te gaan maken? Wees helder naar jezelf hoe je het nu ervaart. Zoek concrete situaties waarin je je belemmeringen voelt. Schrijf deze op. Wat doe je, denk je en voel je nu in de huidige situatie en wat zal je doen, denken en voelen in de gewenste situatie. - Welke hulpmiddelen schakel je in om je doel te bereiken? Onder hulpmiddelen verstaan we: materialen, inzichten, vaardigheden en ervaringen die jou kunnen helpen om je doel te bereiken. Op praktisch en materieel vlak is het belangrijk om te weten wat je nodig hebt. Bv: een computer, vervoer, pen en papier, een telefoon, etc. Ook is het belangrijk om te weten welke vaardigheden en ervaringen je wilt inzetten om je doel te bereiken. Meestal zal je over de nodige vaardigheden bezitten. De bewustwording hiervan zal het aanzienlijk eenvoudiger maken om met een positief gevoel naar je doel toe te werken. Door je in te leven in een situatie uit het verleden waarin je deze vaardigheden gebruikte, kan je het bijbehorende gevoel weer oproepen. 29

30 - Hoe zal je in kleine stapjes je doel kunnen bereiken? Zijn er hulpmiddelen noodzakelijk die je nog niet hebt, dan is het belangrijk om deze eerst te ontwikkelen. Wellicht door ze aan te schaffen, ze te leren of anderen te vinden die wel over specifieke vaardigheden of materialen bezitten. Welke stappen ga je ondernemen? Veel doelen zijn niet in één stap te bereiken. Het is dan belangrijk om tussenstappen te definiëren en een duidelijke en haalbare eerste stap te formuleren. Dit zorgt ervoor dat je werkelijk aan je doel gaat werken en dat je jezelf motiveert om verder te gaan. Is de stap te groot dan kan je het gevoel krijgen dat je je doel nooit zal bereiken. Het is dan onmogelijk voldoende motivatie te vinden om helemaal voor je doel te gaan. Formuleer dan een minder omvattend doel. Hieronder volgen nog vragen die zinvol kunnen zijn tijdens een coachinggesprek: Hoe is het op je werk? Wat houd je bezig? Beschouw je jezelf als een uitzonderlijk persoon? Waar haal jij je energie vandaan? Welk moment beschouw jij als het meest gedenkwaardig in je leven? Hoe ga je doorgaans om met stress en problemen? Wat is er het meest aan jou veranderd in je leven? Wat is altijd hetzelfde gebleven? Wanneer je je leven zou herdoen, zou je dan andere keuzes maken? Welke? Hoe zie je je toekomst? Wat geeft je een gevoel van identiteit, van erbij te horen? Voel je dat je een specifieke missie hebt in het leven? Wat/wie geeft je leven zin? 30

31 Op welke manier werd je beïnvloed door je relatie met: je ouders, eventueel je kinderen, al of niet levenspartner? Hoe ben je omgegaan met het verlies van belangrijke mensen in je leven? Hoe ga je om met ziekte? Welke zijn volgens jou de belangrijkste waarden in het leven? Welke rol speelt humor in je leven? Wie heeft je het meest beïnvloed en vooral, hoe voel je dit aan? Probeer zoveel mogelijk 'waarom' vragen te vermijden. Waarom vragen geven weinig tot geen nieuw inzicht. Een 'waarom' vraag wordt meestal gevolgd door een rechtvaardiging, verklaring, bevestiging of uitgebreide uitleg over de situatie, die niets aan de situatie veranderd. Gesloten vragen Gesloten vragen worden gebruikt wanneer men behoefte heeft aan specifieke informatie. Wanneer men een spraakwater even concreter wil laten antwoorden. Gesloten vragen beperken de antwoordmogelijkheden. Ze zijn geschikt als je in een kort tijdsbestek specifieke informatie wilt verzamelen. Het antwoord is vaak: ja, neen, soms, een tijdsstip, een datum, etc. Enkele voorbeelden van gesloten vragen: Om hoe laat sta je op? Welke andere mensen dan je ouders waren voor jou rolmodellen? Wie ben je het meest dankbaar? Wat vind je het leukst op je werk? Ben je voor of tegen een 40 uren werkweek? 31

32 Suggestieve vragen Een bijzondere categorie is de suggestieve vraag. In dergelijke vraagstelling klinkt het gewenste antwoord al door. Suggestieve vragen zijn over het algemeen af te raden. Maar soms kunnen ze nuttig zijn, bijvoorbeeld als je de ander wilt overhalen of als je een bevestiging wilt van een gezamenlijk streven. Met suggestieve vragen kunnen we sturen en zelfs manipuleren. Als je je niet bewust bent van je suggestieve vraagstelling, kan dit problemen veroorzaken. Je geeft de cliënt geen ruimte om zelf na te denken. De kans dat de cliënt een sociaal antwoord zal geven, is groot. Enkele voorbeelden van suggestieve vragen: We zitten hier toch om je te helpen beter te laten functioneren? Denk je niet dat deze oplossing dé oplossing is om assertiever te worden? Flexibiliteit Binnen communicatie dienen we ons flexibel op te stellen. Wanneer je een boodschap wenst over te brengen maar het lukt niet, dan heb je al snel een gevoel van frustratie en heb je de neiging om de verantwoordelijkheid voor dit falen bij de ander te leggen. Toch zijn we als communicator zelf verantwoordelijk over hoe onze boodschap overkomt. Communiceren is observeren welke reacties jouw boodschap teweegbrengt bij de ontvanger. Jouw observaties bepalen of je je gedrag/communicatie zult aanpassen zodat je boodschap dusdanig overkomt. Voorbeelden: Een niet-flexibele communicator zegt: Hij begrijpt me niet. Hij biedt weerstand. Een flexibele communicator vraagt: Heb ik me niet goed uitgedrukt? in plaats van Heeft u me niet goed begrepen? Op deze manier krijgt de persoon feedback en kan achterhalen waar de communicatie fout liep. Problemen in communicatie ontwikkelen zich doordat wij als mens vaak vastzitten in oude patronen. Ons leven wordt sterk gestuurd door automatisch gedrag. We noemen dit gewoontes. Dit zijn handelingen die we automatisch uitvoeren, zonder erbij na te denken. Het is een automatische reactie op een impuls vanuit de buitenwereld. Bij menselijk gedrag spreken we van conditionering. 32

33 Als we een bepaald gedrag (doen, denken, voelen) in een bepaalde situatie vaak herhalen, wordt het een automatisme. Hierdoor kunnen we snel en automatisch reageren. Zonder deze conditioneringen zouden we bijvoorbeeld nooit kunnen autorijden. Stel je eens voor dat je alles bewust zou moeten doen: schakelen, gas geven, remmen, op het verkeer letten, alle borden en verkeerstekens zien, plotseling reageren, etc. Als je dat allemaal bewust moet doen, zal je niet ver komen met de auto. Een bekend onderzoek op het vlak van conditionering is het onderzoek van Pavlov. Iedere keer als een hond te eten kreeg, werd er een bel geluid. Tevens werd de speekselvorming van de hond geobserveerd. Na enige keren deze combinatie (eten met bel) werd nadien enkel de bel geluid. Uiteindelijk was enkel het geluid van de bel voldoende voor speekselvorming bij de hond. Ook lezen is geconditioneerd. Probeer eens de tekst hieronder te lezen. Velogns Eenglnse odnerzerkoes makat het niet uit in wleke vglodroe de ltetres in een worod saatn. Het eigne beneglkrije is dat de ersete en de ltstaae letetr op de jstuie paalts saatn. De rset kan een rmtelmoje zijn en tcoh kun je goowen lzeenwat er saatt. Dat kmot odamt je hseneren niet ideree lteter aprat lzeen, maar het worod als geehel. Dat je bovenstaande tekst kunt lezen, is enkel mogelijk omdat ook het lezen volledig door middel van conditionering plaatsvindt. Hoe noodzakelijk conditionering ook is, het is ook vaak de oorzaak van heel veel vervelende gevoelens en beperkend gedrag. Stel, een collega lijkt op je wiskundeleraar, aan wie je een hekel had. Iedere keer als je je collega aankijkt, krijg je datzelfde onbestendige gevoel, waardoor een open en fijne communicatie onmogelijk wordt. 33

34 Een bepaalde blik, een houding, een bepaald woord, een plaats, specifiek voedsel, een geur,... ze kunnen allemaal sterke diepe herinneringen oproepen, waardoor je niet meer vrij bent om je vrij te bewegen of te reageren. Wees je dus bewust van je eigen geconditioneerd gedrag. Doorbreek patronen en wees flexibel Eerst begrijpen, dan pas begrepen worden Een belangrijke regel binnen communicatie is: 'eerst begrijpen, dan pas begrepen worden.' Zorg ervoor dat je eerst de ander begrijpt, dat de ander werkelijk het gevoel heeft begrepen en gehoord te worden. Daarna mag je de focus pas leggen op jouw boodschap die je aan de ander wenst over te brengen. Als iemand zich niet gehoord of begrepen voelt, dan zal deze jou gegarandeerd ook niet horen of willen begrijpen Lichaamshouding Je eigen lichaamshouding geeft meteen weer hoe jij je voelt. Zijt je hiervan bewust. Kijk maar eens om je heen. Je ziet direct wie zich depressief, onzeker voelt of iemand die blaakt van zelfvertrouwen. De stemming van de persoon heeft dus een directe invloed op de lichaamshouding. Omgekeerd geldt dat ook. Je lichaamshouding heeft een enorme invloed op je stemming en je functioneren. Probeer je maar eens ellendig en moedeloos te voelen als je fier rechtop staat. Of probeer je krachtig, blij en levenslustig te voelen als je helemaal onderuitgezakt zit. Het is onmogelijk om een krachtige, zelfzekere uitstraling te hebben als daar een slappe lichaamshouding aan ten grondslag ligt (Rebel; 2007). 34

35 Een oefening: Wil je je krachtig voelen, het idee hebben dat je de wereld aan kan, daadkrachtig en zelfzeker overkomen? Dan helpt de volgende lichaamshouding hierbij: voeten stevig op de grond zetten of in kleermakerszit gaan zitten; focus leggen op je zwaartepunt in je buik, net boven de navel; rug recht, schouders ontspannen; je hoofd recht; je ademt rustig vanuit je buik. Niet enkel je lichaam maar ook je gezicht spreekt boekdelen. Kijk maar eens om je heen wat je allemaal kan aflezen van de gezichtsuitdrukking van mensen. 35

36 Tenslotte is ook de lichamelijke verzorging van groot belang in hoe we overkomen op onze omgeving. Een goede fysieke verzorging is enorm belangrijk. Hieronder verstaan we voldoende beweging, gezonde en evenwichtige voeding en ruimte voor rust en ontspanning. Ook de lichaamshouding van de coach is van essentieel belang tijdens de gesprekken met een cliënt. Een luie houding benadeelt het luisteren. Doe geen twee dingen tegelijkertijd. Luisteren alleen al is een activiteit. Leg alles neer. Pruts of praat niet terwijl je luistert. Zet je telefoon uit, zorg dat je niet gestoord wordt. Kijk de cliënt aan terwijl je luistert en zelf het woord neemt. Vragenreeks 36

37 Op het einde van elk hoofdstuk (of na enkele hoofdstukken) vind je oefeningen die je thuis kan maken. Je kan deze gedurende één jaar (via ) naar jouw persoonlijke docente Nele Maesen sturen. Zij zal deze oefeningen dan verbeteren en je vervolgens feedback bezorgen. Door het maken van deze oefeningen ben je beter voorbereid op de vragen van het examen! 1) Wat kan een mogelijke oorzaak zijn van een conflict tussen twee individuen? a) wanneer de persoon niet aan de verwachtingen voldoet b) het niet behalen van een vooropgesteld doel c) wanneer feedback als kritiek wordt ervaren d) wanneer iemand de impact van een actie niet duidelijk formuleert 2) Welke van volgende uitspraken is juist? a) Boosheid zet aan tot actie b) Boosheid ontstaat uit woede c) Woede ontstaat uit boosheid d) boosheid is een emotie, woede is een gevoel 3) Formuleer drie methodes in het leren omgaan met woede en bespreek deze

38 Handleiding bij de opleiding Life coach Hoe gaan de groepslessen in hun werk? De groepslessen Life coach duren 12 weken. Je hebt één maal per week les, steeds op dezelfde dag dat de lessen zijn gestart. Elke les duurt 3 uren. Tijdens de lessen neem je samen met je docent en andere cursisten het cursusmateriaal door. Naast de theorie zal er ook veel tijd besteed worden aan het maken van praktijkgerichte oefeningen. Uiteraard kan je ook met je vragen over het thema bij je docent terecht. Hoe wordt het examen afgenomen? De laatste les leg je een theoretisch examen af. Je krijgt een aantal multiplechoice vragen en een aantal open vragen over de lesinhoud van de opleiding. Wanneer je geslaagd bent voor het examen, krijg je nadien het erkend diploma via de post naar huis gestuurd. Dit diploma is voldoende om aan de slag te gaan als werknemer of zelfstandige. Hoe kan ik stage lopen? Om de praktijk onder de knie te krijgen, kan je kosteloos stage lopen bij jou in de buurt. Deze stage is volledig vrijblijvend. Je kiest dus zelf of je stage loopt of niet. Het is uiteraard wel een goede referentie om later professioneel aan de slag te gaan en praktijkervaring op te doen. Deze stage kan je wel enkel tijdens de duur van de opleiding volgen. 38

39 Ben je overtuigd van de professionele kwaliteit van onze cursus? Dan kan je je inschrijven via het online inschrijvingsformulier of met het onderstaande inschrijvingsformulier. INSCHRIJVINGSFORMULIER GROEPSLES LIFE COACH Firmanaam en BTW-nummer Naam Voornaam Straat + huisnummer Postcode + gemeente / stad Telefoon GSM adres 1 Geboortedatum Heeft u reeds les bij ons gevolgd? Wenst u een factuur? JA / NEE CURSUS: JA / NEE Handtekening Gelieve het cursusgeld te storten op het rekeningnummer BE (IBAN) met BICcode GEBABEBB van CVA, Mechelsesteenweg 73 te 2018 Antwerpen met vermelding van je naam + GLIFECO + campus + startdatum. Je inschrijving is pas definitief geldig nadat je het inschrijvingsgeld met de juiste vermeldingen hebt overgeschreven. Meer inlichtingen kan je verkrijgen via op info@centrumvooravondonderwijs.be, op de website of op het nummer 03/ Bij ondertekening van het inschrijvingsformulier verklaar je akkoord te gaan met onze algemene voorwaarden ( 39

40 Waarom kiezen voor het Centrum Voor Avondonderwijs (CVA)? CVA is een erkende opleidingsverstrekker CVA is erkend opleidingsverstrekker van de overheid. Zo ben je zeker van de kwaliteit en kan je van subsidies genieten. CVA heeft het ISO certificaat. Dit is een onafhankelijk kwaliteitslabel dat na een grondige audit aan onze school werd toegekend. Zowel ons cursusmateriaal als de docenten en de secretariaatswerking kregen een positieve beoordeling. Regelmatige controles garanderen de kwaliteit volgens de laatste normen. CVA is erkend door een groot aantal beroepsfederaties. CVA staat voor professionalisme en kwaliteit Al onze opleidingen en cursussen worden ontwikkeld en geschreven door zelfstandige specialisten met jarenlange beroepservaring. Wij garanderen een maximaal contact tussen studenten en docenten. CVA staat voor klantvriendelijkheid en flexibiliteit De opleiding start op verschillende momenten doorheen het jaar in verschillende campussen over heel Vlaanderen. Zo bepaal je zelf waar en wanneer je de groepslessen wil volgen. Je kan een gratis hoofdstuk op onze website downloaden. Op deze manier krijg je een beter beeld van de specifieke opleiding. Deze eerste hoofdstukken helpen je bij het maken van de juiste studiekeuze. Bovendien kan je de cursus die je interesse wekt steeds eens rustig komen inkijken op één van onze secretariaten. Zo ben je zeker dat je kiest voor de opleiding die het beste bij jou past! 40

41 Indien je twijfels of vragen hebt, ben je ook steeds welkom op ons secretariaat voor een vrijblijvend, adviserend gesprek met één van onze professionele opleidingsconsulenten. CVA creëert opleidingen die voor iedereen betaalbaar zijn Omdat CVA als opleidingsverstrekker van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap erkend is, kan je zelfstandige beroep doen op een tegemoetkoming van de Vlaamse Overheid. Via de KMO-portefeuille krijg je een korting van 50% op het inschrijvingsgeld. Opleidingscheques kunnen niet meer gebruikt worden voor de groepslessen. Voor het examen dat je bij het CVA aflegt, worden geen extra kosten aangerekend. Bovendien kan je een herexamen afleggen indien je de eerste keer niet slaagt. Ook deze herkansingen zijn volledig kosteloos. Een sterke examengarantie dus! Voor bepaalde opleidingen leg je het examen af bij de Centrale Examencommissie. Voor deze examens moet je het inschrijvingsgeld wel betalen. CVA zorgt ervoor dat de groepslessen zo voordelig mogelijk zijn voor de student door het cursusmateriaal op een economische manier te laten drukken zonder dat ze iets van hun kwaliteit en duidelijke structuur verliezen. CVA heeft een ijzersterke reputatie Binnen de branche van avondonderwijs heeft onze school een sterke reputatie uitgebouwd. Onze diploma s zijn hierdoor een mooi visitekaartje, waarmee je bij je cliënten of toekomstige werkgever meteen een positieve indruk maakt. Veel afgestudeerde studenten startten reeds hun eigen succesvolle zaak door het volgen van een groepsopleiding bij ons. Kijk eens rond in je omgeving en je kent vast en zeker wel iemand die bij ons een opleiding heeft gevolgd! 41

42 Deze cursus wordt uitgegeven door: Centrum Voor Avondonderwijs VZW Website: Telefoon: Ondernemingsnummer: Erkenningsnummer: DV.O Copyright Centrum Voor Avondonderwijs Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur. Ondanks al de aan de samenstelling van de tekst bestede zorg, kan noch de auteur, noch de uitgever aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige fout die in deze uitgave zou kunnen voorkomen. 42