De juridische nieuwslijn Lexalert informeert u gratis en per over de juridische actualiteit. Schrijf gratis in via

Transcriptie

1 FOD Financiën Algemene Administratie van de Fiscaliteit Operationele Expertise en Ondersteuning Dienst BTW/Taxatieprocedure en Verplichtingen Belasting over de toegevoegde waarde Beslissing BTW nr. E.T d.d Advocaten Mandaten Niet-vrijgestelde belastingplicht Plaats van de dienst Belastbaar feit tijdstip van opeisbaarheid maatstaf van heffing recht op aftrek verplichtingen en administratieve formaliteiten bepaling van de medecontractant self-billing verleggingsregeling INHOUDSTAFEL Nr. 1-3 I. Voorwoord II. Toepassingsgebied van de btw A. Het advocatenkantoor, de vennoten, medewerkers en stagiairs 1. Kostengroeperingen Nr Kostengroepering onder gemeenschappelijke naam Nr Werking voor btw-doeleinden van een kostengroepering zonder gemeenschappelijke naam Nr Btw-statuut van een echtpaar dat samen de advocatuur beoefent Nr Handelingen van advocaat-werkend vennoot (natuurlijke persoon) optredend als vereffenaar van vennootschappen in rekening gebracht van het advocatenkantoor B. Uitoefening van mandaten door advocaten Nr Facturering van ereloon voor mandaten als vereffenaar toegewezen aan geassocieerde advocaat-natuurlijke personen op naam van maatschap zonder rechtspersoonlijkheid Nr Btw-statuut van faillissementscuratoren en vereffenaars van vennootschappen Nr Vergoedingen die advocaten ontvangen voor het zetelen in administratieve rechtscolleges, tuchtraden en andere organen van publiek- of privaatrechtelijke rechtspersonen Nr Mandaten over onbeheerde nalatenschappen Nr Curator over een onbeheerde nalatenschap (met vereffening) Nr Curator over de roerende goederen en gerechtelijk bewindvoerder (ook wel bewindvoerder of beheerder ad hoc genoemd)(zonder vereffening) 1

2 Nr. 36 C. Pro Deo-dienstprestaties van advocaten en advocaat-stagiairs Nr Vergoedingen die advocaten ontvangen voor hun medewerking aan de juridische eerstelijnsbijstand Nr Vergoedingen die advocaten ontvangen voor hun medewerking aan de juridische tweedelijnsbijstand Nr Gedeeltelijke kosteloosheid Nr Rechtsplegingsvergoeding Nr Vergoedingen voor Salduz-dienstprestaties Nr D. Bijzonder geval van vervangingsprestaties E. De advocaat als vrijgestelde belastingplichtige Nr Vergoedingen voor deelname door advocaten aan de zgn. "permanentie geesteszieken" Nr Geen bijkomende vrijstelling (bovenop de wettelijk en in de circulaire nr. 47/2013 toegekende vrijstellingen) voor advocatendiensten verstrekt aan personen met een handicap III. Plaats van de dienst Nr. 58 A. Diensten in verband met onroerende goederen Nr. 59 B. Diensten verricht door advocaat-medewerkers en advocaat-stagiairs Nr C. Bijzondere casuïstiek ter zake van de plaatsbepaling van diensten 1. Bepaling van de woonplaats van de cliënt met het oog op de plaatsbepaling van de dienst als een advocaat in juridische tweedelijnsbijstand een vluchteling uit een niet-eu-lidstaat bijstaat en het verzoek tot verblijf in België wordt geweigerd Nr Bepaling van de woonplaats met het oog op de plaatsbepaling van de dienst als een advocaat een gedetineerde bijstaat Nr IV. Belastbaar feit en tijdstip van opeisbaarheid A. Overgangsregeling voor diensten die vóór de opheffing van de btwvrijstelling van advocaten (i.e. vóór 1 januari 2014) werden gepresteerd maar na voornoemde datum in rekening worden gebracht Nr. 73 B. Tantièmes aan bestuurders of zaakvoerders en winstdeelnemingen van vennoten in advocatenkantoren Nr Algemeen 1. Tantièmes aan bestuurders of zaakvoerders 2. Tantièmes m.b.t. het boekjaar 2013 toegekend in 2014 Nr. 78 a. Boekjaar afgesloten uiterlijk per 31 december 2013 Nr. 79 b. Boekjaar niet afgesloten op 31 december 2013 Nr Algemeen 2. Winstdeelnemingen van vennoten in advocatenkantoren 2. Winstdeelnemingen m.b.t. het boekjaar 2013 toegekend in 2014 Nr. 81 a. Boekjaar afgesloten uiterlijk per 31 december 2013 Nr. 82 b. Boekjaar niet afgesloten op 31 december 2013 Nr c. Bijzondere situatie 2

3 Nr C. Vaststelling van de vergoeding door de rechterlijke macht in 2014 of later voor advocatendiensten verricht vóór 1 januari 2014 Nr V. Maatstaf van heffing A. Boeking en btw-behandeling van provisies die de rol van waarborg vervullen, hoofdzakelijk in het kader van contentieux Nr B. Terugbetaling van baliebijdrage Nr C. Rechtsplegingsvergoeding VI. Aftrek van voorbelasting, aftrek van historische btw en herzieningen Nr A. Facturering van ambtsprestaties door gerechtsdeurwaarders in opdracht van een advocaat namens diens cliënt Nr B. Herziening in geval van overname van een advocatenkantoor vóór 1 januari 2014 Nr Nr C. Verminderde maatstaf van heffing bij de (weder)verkoop door een advocaat van een personenwagen die hij vóór 1 januari 2014 voor beroepsdoeleinden heeft verworven D. (Weder)verkoop van een bedrijfsmiddel dat voor beroepsdoeleinden werd aangeschaft door een advocaat-medewerker of advocaat-stagiair die heeft geopteerd voor de facultatieve bijzondere regeling Nr E. Nieuwe drempel van EUR alleen voor nieuwe bedrijfsmiddelen VII. Btw-verplichtingen en administratieve formaliteiten A. Faillissementscuratoren Nr Verlegging van heffing bij ontvangst van ereloon via tussentijdse staten Nr Verlegging van heffing in geval van een pro Deo-faillissement met ontoereikend actief Nr Verlegging van heffing bij sluiting van het faillissement en praktische toepassingsproblemen voor lopende faillissementen Nr B. Vermelding van het kantooradres van de advocaat-natuurlijke persoon op facturen Nr C. Btw-aangifteverplichtingen bij toepassing van de bijzondere overgangsregeling voor B2B en B2C advocatendiensten die op 31 december 2013 nog niet volledig materieel zijn verricht Nr D. Btw-aangifteverplichtingen bij toepassing van het bijzonder nultarief voor pro Deo-vergoedingen (juridische lijnsbijstand) Nr E. Facturering bepaling van de medecontractant (wie is de cliënt van de advocaat?) Nr Voorbeelden uit de verzekeringssector Nr Rechtsbijstandsverzekeringen Nr Burgerlijke aansprakelijkheidsverzekeringen Nr Beroepsaansprakelijkheidsverzekeringen Nr Voorbeeld uit de financiële sector Nr Verduidelijking inzake de bepaling van de medecontractant in geval van medewerking door advocaten aan de juridische eerstelijnsbijstand 3

4 VIII. Facultatieve bijzondere regeling voor advocaat-medewerkers (natuurlijke persoon of rechtspersoon) en advocaat-stagiairs (natuurlijke persoon of rechtspersoon) Nr A. Inleiding Nr B. Gebruik van facultatieve bijzondere regeling voor advocaatmedewerkers en advocaat-stagiairs advocaten, verblijvend in het buitenland Nr C. Berekening van de drempel van EUR Nr IX. Franchiseregeling voor kleine ondernemingen I. Voorwoord 1. De btw-vrijstelling van advocaten, zoals was voorzien door artikel 44, 1, 1, (oud), van het Btw-Wetboek is sinds 1 januari 2014 opgeheven door artikel 60 van de Wet van 30 juli 2013 houdende diverse bepalingen (BS 1 augustus 2013, tweede editie, blz ). De advocaten moeten dus vanaf voornoemde datum hun prestaties aan de btw onderwerpen. Door de opheffing van de btw-vrijstelling moeten advocaten sindsdien alle verplichtingen van de btwwetgeving naleven. 2. In de circulaire AAFisc nr. 47/2013 (E.T ) van 20 november 2013 (hierna aangeduid als "circulaire nr. 47/2013"), die tot stand kwam in samenspraak met een vertegenwoordiging van de advocaten zelf, heeft de administratie deze per 1 januari 2014 doorgevoerde wetswijziging uitvoerig toegelicht. Niettemin blijft de toepassing van de circulaire nr. 47/2013 de Belgische advocatuur voor een aantal uitdagingen plaatsen. Zo bleven een aantal aspecten van de opheffing van de btw-vrijstelling voor enige onduidelijkheid zorgen binnen de dagelijkse praktijk van de advocaten en bleken zich op het terrein nog tal van praktische toepassingsproblemen te stellen. Het opzet van deze bijzondere beslissing bestaat er dan ook in om een aantal van deze onduidelijkheden en problemen die ons sedert de publicatie van de circulaire nr. 47/2013 door de beroepsgroep werden gesignaleerd, te bundelen en er een werkbare oplossing voor aan te reiken. 3. Om didactische redenen zijn een aantal gesignaleerde problemen en openstaande vragen behandeld in dezelfde volgorde als deze van de circulaire nr. 47/2013. Bij de behandeling van de diverse casusposities wordt volledigheidshalve en voor een goed begrip waar nodig altijd verwezen naar de overeenstemmende randnummers van de circulaire nr. 47/2013. II. Toepassingsgebied van de btw A. Het advocatenkantoor, de vennoten, medewerkers en stagiairs 1. Kostengroeperingen 1.1. Kostengroepering onder gemeenschappelijke naam 4. Als een advocatenkantoor lid is van een kostengroepering onder gemeenschappelijke naam, wordt deze kostengroepering zelf als een belastingplichtige met recht op aftrek aangemerkt (zie circulaire nr. 47/2013, randnr. 7). 5. Het standpunt ingenomen in de circulaire nr. 47/2013 is duidelijk. Van zodra een kostengroepering optreedt onder gemeenschappelijke naam, ongeacht of het een fictieve naam betreft dan wel de naam van de advocaten-leden of een deel ervan, anders gesteld, van zodra de 4

5 kostengroepering zich als zodanig naar buiten toe manifesteert, is de kostengroepering een afzonderlijke belastingplichtige die een eigen btw-nummer en btw-administratie moet voeren. Of dit samenwerkingsverband rechtspersoonlijkheid bezit of niet, speelt ter zake geen enkele rol. 6. Als het advocatenkantoor daarentegen lid is van een kostengroepering zonder gemeenschappelijke naam, is deze kostengroepering zelf als dusdanig geen belastingplichtige (cf infra) Werking voor btw-doeleinden van een kostengroepering zonder gemeenschappelijke naam 7. In dit verband werd de vraag gesteld hoe elk lid ervan zijn deel in de kosten in aftrek kan brengen. 8. Als een advocatenkantoor lid is van een kostengroepering zonder gemeenschappelijke naam, is deze kostengroepering zelf als dusdanig geen belastingplichtige. Te denken valt aan de aankoop van IT-diensten, bibliotheek, e.a., door één advocaat voor rekening van laatstbedoelde kostengroepering van advocaten doch waarbij de leveranciersfactuur wordt gericht aan voornoemde advocaat. 9. Elk lid kan dan de btw die werd geheven van leveringen van goederen en diensten aan de kostengroepering zonder gemeenschappelijke naam op grond van artikel 45 van het Btw-Wetboek tot beloop van zijn aandeel in aftrek brengen, op voorwaarde dat hij in het bezit is van een gedetailleerde afrekening. Daartoe zal het lid dat de factuur ontvangen heeft aan elk ander lid een afrekening uitreiken waarop het door laatstbedoelde te dragen deel van de uitgaven en van de daarop betrekking hebbende btw wordt vermeld. Deze gedetailleerde afrekening dient te gebeuren op basis van de door de leverancier uitgereikte factuur. Het lid dat de leveranciersfactuur heeft ontvangen (en die de btw tot beloop van zijn aandeel in aftrek kan brengen) reikt een kopie ervan uit aan de overige leden met vermelding van ieders aandeel daarop (cf. aanschrijving nr. 13 van 20 september 1995 inzake de gedwongen medeeigendom van gebouwen of groepen van gebouwen en het beheer van flatgebouwen, punt 5). 2. Btw-statuut van een echtpaar dat samen de advocatuur beoefent 10. Er bestaan associaties tussen echtparen waarvan beide echtgenoten het beroep van advocaat beoefenen. De vraag werd gesteld of het dan toegestaan is slechts één van beide echtgenoten te registreren voor btw-doeleinden en alles op naam van deze ene advocaat te factureren. 11. In het geval van een advocatenassociatie, ongeacht of de associatie rechtspersoonlijkheid bezit of niet (bv. een feitelijke vereniging), gevormd door een echtpaar waarvan beide echtgenoten advocaat zijn en optreden voor cliënten, dient de associatie in principe te opteren voor een uniek btwnummer om cliënten te kunnen factureren vanuit deze associatie. Indien dit niet gebeurt, zou elke advocaat-echtgenoot in principe afzonderlijk diens dienstprestaties moeten factureren aan de cliënten die hen als advocaat hebben aangesteld. In voorkomend geval betekent dit dat beiden zich dienen te registreren voor btw-doeleinden. 12. Als er echter geen associatie tussen beide echtgenoten bestaat (i.e. delen in winst of verlies) bestaat de mogelijkheid dat één echtgenoot als medewerker voor de andere echtgenoot werkt en in die hoedanigheid opteert voor de facultatieve bijzondere regeling voor advocaat-medewerkers en advocaat-stagiairs (deze medewerkersregeling wordt toegelicht in de circulaire nr. 47/2013, randnrs. 164 t.e.m. 188: verplichte self-billing, verlegging van heffing en afstand van het recht op aftrek van voorbelasting). 3. Handelingen van advocaat-werkend vennoot (natuurlijke persoon) optredend als vereffenaar van vennootschappen in rekening gebracht aan het advocatenkantoor 13. Het komt voor dat advocaat-medewerkers of advocaat-stagiairs bij hun kantoor van tewerkstelling vrijgestelde sociale bemiddelingsdiensten in de zin van artikel 44, 2, 2, of 5, van het Btw-Wetboek verrichten die dat kantoor met vrijstelling van btw aanrekent aan zijn cliënt. In dat geval aanvaardt de administratie (circulaire nr. 47/2013, randnr. 14) dat de vrijstelling van btw ook geldt in de relatie tussen het advocatenkantoor en de advocaat-medewerker of advocaat-stagiair waarop eerstgenoemde een beroep doet om die diensten te verstrekken voor zover de advocaat- 5

6 medewerker of advocaat-stagiair: i. zijn dienstprestaties gedetailleerd uitsplitst (bv. in time sheets), en; ii. kan aantonen wel degelijk voornoemde vrijgestelde diensten te hebben verricht. 14. De handelingen van een advocaat-werkend vennoot (natuurlijke persoon) die ervoor kiest zijn prestaties aan de btw te onderwerpen kunnen bestaan uit (i) btw-belaste advocatenprestaties, (ii) vrijgestelde prestaties (bv. prestaties als schuldbemiddelaar, voorlopig bewindvoerder, voogd of voogd ad hoc of al dan niet erkende familiale bemiddelaar) en (iii) prestaties buiten de werkingssfeer van de btw zoals prestaties als vereffenaar van vennootschappen in de gewone uitoefening van de statutaire opdracht. 15. In dit verband werd de vraag gesteld of de administratie, in navolging van de hiervoor bedoelde tolerantie in hoofde van advocaat-medewerkers en advocaat-stagiairs, kan aanvaarden dat de handelingen gesteld door de advocaat-werkende vennoten (natuurlijke personen) niet worden uitgesplitst wanneer zij in rekening worden gebracht van het advocatenkantoor waarin zij werkzaam zijn, met als gevolg dat alle hiervoor bedoelde prestaties, met inbegrip van de prestaties van vereffening, altijd met btw worden gefactureerd aan het betreffende advocatenkantoor. 16. In deze vraagstelling wordt blijkbaar het geval beoogd waarbij een advocaat-werkend vennoot (natuurlijke persoon) die werkzaam is in een advocatenkantoor, optreedt als vereffenaar van een bepaalde vennootschap. Deze prestatie wordt door eerstgenoemde aangerekend aan het advocatenkantoor, dat deze vervolgens doorfactureert aan die bepaalde vennootschap. 17. Vooraf wordt er op gewezen dat als advocaat-werkende vennoten (natuurlijke personen) hun handelingen als werkend vennoot aan de btw willen onderwerpen, deze in principe onherroepelijke keuze dan geldt voor alle handelingen die zij als dusdanig verrichten (circulaire nr. 47/2013, randnr. 11). Dit betekent meteen dat alle handelingen die zij als werkend vennoot verrichten, aan de btw zijn onderworpen. De vergoeding die door de advocaat-werkend vennoot (natuurlijke persoon) wordt aangerekend aan het betreffende advocatenkantoor voor de prestaties als vereffenaar van de hiervoor bedoelde vennootschap, is in dit geval onderworpen aan de btw. Als het advocatenkantoor de bedoelde prestatie van vereffening doorfactureert aan de vereffende vennootschap, kan het kantoor als rechtspersoon kiezen om deze prestatie aan de btw te onderwerpen. B. Uitoefening van mandaten door advocaten 1. Facturering van ereloon voor mandaten als vereffenaar toegewezen aan geassocieerde advocaat-natuurlijke personen op naam van maatschap zonder rechtspersoonlijkheid 18. Aan de administratie werd het volgende geval voorgelegd. Een aantal advocaat-natuurlijke personen oefenen hun activiteit gezamenlijk en onder gemeenschappelijke naam uit via een maatschap zonder rechtspersoonlijkheid (ook wel aangeduid als feitelijke handelsvennootschap). Voor de mandaten als vereffenaar toegewezen aan de geassocieerde advocaat-natuurlijke personen wordt het ereloon aan de cliënt gefactureerd op naam van voornoemde maatschap. 19. Advocaat-vereffenaars, in hun hoedanigheid van natuurlijke personen, van vennootschappen, treden ten opzichte van derden op als organen van de rechtspersoon die zij vertegenwoordigen en zijn dus geen belastingplichtige voor de in dat kader verrichte opdrachten. 20. In de gegeven omstandigheden dient voornoemde maatschap het ereloon voor de mandaten als vereffenaar verricht door de geassocieerde advocaat-natuurlijke personen te factureren zonder btw. De administratieve tolerantie, te weten de keuzemogelijkheid om de betreffende mandaten aan de btw te onderwerpen, vervat in de beslissingen nr. E.T van 27 april 2010 en nr. E.T van 27 januari 1994 waaraan wordt gerefereerd in randnummer 19 van de circulaire nr. 47/2013, is duidelijk alleen van toepassing op rechtspersonen. De gedane vaststelling dat in de voorlaatste alinea van de beslissing nr. E.T van 27 januari 1994 sprake is van "rechtspersonen" terwijl in de laatste alinea ervan de term "vennootschappen" wordt gebruikt, is zeker niet van aard om het standpunt van de administratie te wijzigen. 6

7 2. Btw-statuut van faillissementscuratoren en vereffenaars van vennootschappen 21. De vraag werd gesteld of een advocaat-natuurlijke persoon die is aangesteld als faillissementscurator of vereffenaar en die zijn volledige activiteit heeft ingebracht in een associatie/vennootschap met rechtspersoonlijkheid, zijn diensten als faillissementscurator of vereffenaar kan laten factureren door de associatie/vennootschap. 22. Ingevolge de volledige inbreng door de advocaat-natuurlijke persoon van zijn activiteit in de associatie/vennootschap, hebben de partijen er zich contractueel toe verbonden dat alle handelingen die door de advocaat-natuurlijke persoon worden verricht (als werkend vennoot), worden beschouwd als te zijn gedaan in naam en voor rekening van de associatie/vennootschap die hiervan de baten geniet en voor deze handelingen als belastingplichtige moet geregistreerd worden. Bedoelde handelingen zullen in dit geval door de associatie/vennootschap gefactureerd worden. De advocaatnatuurlijke persoon dient zich niet te laten registreren als belastingplichtige. Advocaat-natuurlijke personen die hun volledige activiteit hebben ingebracht in een associatie/vennootschap, kunnen de handelingen die zij stellen als faillissementscurator of vereffenaar laten factureren door de associatie/vennootschap. 23. Indien deze advocaat-natuurlijke persoon naast zijn handelingen als werkend vennoot van een associatie/vennootschap ook specifieke advocatendiensten zou verlenen aan een eigen cliënteel, dient hij zich voor laatstgenoemde activiteit uiteraard wel als belastingplichtige te laten registreren. In dat geval wordt deze advocaat aangemerkt als een gedeeltelijke belastingplichtige. 3. Vergoeding die advocaten ontvangen voor het zetelen in administratieve rechtscolleges, tuchtraden en andere organen van publiek- of privaatrechtelijke rechtspersonen 24. Als duidelijk is dat advocaten in hun hoedanigheid van natuurlijke persoon een functie bekleden in een administratief rechtscollege, een tuchtraad of een ander orgaan van een publiekrechtelijke of privaatrechtelijke rechtspersoon, dient gesteld te worden dat zij zich in een band van ondergeschiktheid bevinden ten aanzien van de rechtspersoon die hun de betreffende opdracht heeft toevertrouwd, waardoor de door hen als natuurlijke persoon ontvangen vergoedingen buiten de werkingssfeer van de btw blijven. 25. Advocaten die optreden via een rechtspersoon hebben de keuze om de hiervoor bedoelde ontvangen vergoedingen al dan niet aan de btw te onderwerpen (administratieve tolerantie). 4. Mandaten over onbeheerde nalatenschappen 26. De mandaten over onbeheerde nalatenschappen strekken ertoe een oplossing te bieden voor de problemen die zich kunnen aandienen telkens een nalatenschap onbeheerd achterblijft. Te denken valt aan een waaier aan problemen zoals onder meer de ontruiming van de laatste woonplaats, de opzegging van de huur, de inventarisering en bestemming van de huisraad, de instandhouding van de brandpolis bij bezit van onroerend goed, de instandhouding van de verzekering van voertuigen evenals informatievergaring over activa en passiva. 27. De mandaten aangaande onbeheerde nalatenschappen zijn hoofdzakelijk op te splitsen in drie onderscheiden rechtsfiguren, elk met een onderscheiden bevoegdheid en finaliteit: de curator over de roerende goederen, de gerechtelijk bewindvoerder (ook wel bewindvoerder of beheerder ad hoc genoemd) en de curator over de onbeheerde nalatenschap. Geen enkele van deze mandaten is te vergelijken met deze van de faillissementscuratoren Curator over een onbeheerde nalatenschap (met vereffening) 28. Advocaten worden vaak aangesteld als curator over een onbeheerde nalatenschap («succession en deshérence; succession vacante»), vaak op vordering van de FOD Financiën. De curator over een onbeheerde nalatenschap wordt na advies van het openbaar ministerie aangesteld door de Rechtbank van Eerste Aanleg (artikel 813 BW en artikel 1228 Ger.W.). Hij heeft een volledige bevoegdheid met het oog op de vereffening van de nalatenschap en moet zowel de belangen van de nalatenschap als die van de schuldeisers behartigen. Dit mandaat wordt beëindigd wanneer aanvaardende erfgenamen opduiken of bij vereffening van de nalatenschap. 7

8 Doorgaans zijn de nalatenschappen deficitair en ontvangt de advocaat een vergoeding van 750 EUR vanwege de Belgische Staat. De vraag werd gesteld aan wie dan dient gefactureerd te worden, of het bedrag van 750 EUR inclusief of exclusief btw is en of eventueel een verlegging van heffing kan worden toegepast. 29. Een advocaat die wordt aangesteld als curator over een onbeheerde nalatenschap heeft de hoedanigheid van btw-belastingplichtige en dient als zodanig te worden geïdentificeerd. De vergoeding die hij hiervoor ontvangt (750 EUR in beginsel exclusief btw) is aan de btw onderworpen tegen het normale tarief dat thans 21 pct bedraagt. 30. Deze advocaat is overeenkomstig de gewone regels schuldenaar van de btw. Er is in dit geval geen verlegging van heffing van toepassing. Als de betreffende persoon over wie het gaat overleden is en diens erfgenamen de nalatenschap hebben verworpen, kan de advocaat niet anders dan de Belgische Staat factureren. 31. Op deze prestaties is de vrijstelling voor maatschappelijk werk of sociale dienstverlening in de zin van artikel 44, 2, 2, van het Btw-Wetboek, niet van toepassing Curator over de roerende goederen en gerechtelijk bewindvoerder (ook wel bewindvoerder of beheerder ad hoc genoemd) (zonder vereffening) 32. De curator over de roerende goederen wordt aangesteld door de vrederechter (artikel 1154 Ger.W.). De gerechtelijk bewindvoerder wordt aangesteld door de voorzitter van de Rechtbank van Eerste Aanleg (bij toepassing van artikel 584 Ger.W.: vrijwaren van rechten voor hen die de nodige voorzieningen niet kunnen treffen, met inbegrip van de verkoop van goederen die heerloos zijn achtergelaten). Voornoemde mandatarissen worden bij spoedeisendheid aangesteld, stellen dringende en bewarende maatregelen en kunnen mits machtiging roerende goederen verkopen. Zij zijn echter niet bevoegd aangaande onroerende goederen en zijn niet bevoegd om te vereffenen. Hun mandaat wordt beëindigd wanneer er geen te beheren goederen meer zijn, wanneer aanvaardende erfgenamen opduiken of indien een curator over de onbeheerde nalatenschap (cf. supra) wordt aangesteld. 33. De reden dat een nalatenschap onbeheerd is, is uitzonderlijk te wijten aan het feit dat er geen erfgenamen zijn terwijl er wel actief in de nalatenschap terug te vinden is. Meestal gaat het over een nalatenschap met helemaal geen of toch bijzonder weinig actief, die door de gekende erfgenamen werd verworpen. 34. Naar analogie met de regeling voor curatoren over een onbeheerde nalatenschap dient ook de dienstverlening door een curator over de roerende goederen of door een gerechtelijk bewindvoerder onderworpen te worden aan de btw. De regeling voor mandatarissen ad hoc van vennootschappen en verenigingen in de zin van randnummer 20 van de circulaire nr. 47/2013 is in dit verband niet toepasselijk. 35. De vrijstelling voor maatschappelijk werk of sociale dienstverlening in de zin van artikel 44, 2, 2, of 5, van het Btw-Wetboek is ter zake evenmin van toepassing. C. Pro Deo-dienstprestaties van advocaten en advocaat-stagiairs 36. Heel wat advocaten werken als vrijwilligers mee aan de juridische eerstelijnsbijstand die wordt verleend in de vorm van een eerste oriënterend juridisch advies en dus verschilt van de juridische tweedelijnsbijstand die wordt verleend in de vorm van omstandig juridisch advies of omstandige juridische bijstand, al dan niet in het kader van een rechtsgeding. 1. Vergoedingen die advocaten ontvangen voor hun medewerking aan de juridische eerstelijnsbijstand 37. De juridische eerstelijnsbijstand wordt georganiseerd door de Commissies voor Juridische Bijstand (CJB s) die afhangen van de balies. De CJB s hebben onder meer als taak zitdagen voor juridische eerstelijnsbijstand van advocaten te organiseren en te faciliteren in OCMW s, CAW s (Centrum Algemeen Welzijnswerk) en dergelijke verwante instellingen en te zorgen voor de verspreiding van informatie over deze bijstand, in het bijzonder bij de meest kwetsbare 8

9 bevolkingsgroepen. Tijdens deze zitdagen dient voor elk oriënterend juridisch advies een formulier ingevuld te worden waarop enkel het geboortejaar, de woonplaats, het geslacht en de burgerlijke stand (en dus niet de naam) van de rechtzoekenden en de aard van het advies worden ingevuld. 38. De advocaten-vrijwilligers hebben als dusdanig geen eigen cliënteel aan wie zij desgevallend zouden kunnen factureren. De medecontractant van de advocaat voor de prestaties van laatstgenoemde in het kader van de juridische eerstelijnsbijstand, is dus niet de rechtzoekende maar de betreffende Commissie voor Juridische Bijstand (CJB) (cf. infra sub titel VII E.3.). 39. Deze juridische bijstand is voor de rechtzoekende gratis en voor iedereen toegankelijk, ongeacht het inkomen. De advocaten-vrijwilligers werken in opdracht van de CJB s en krijgen voor hun prestaties van juridische bijstand een kleine vergoeding van de bevoegde overheid, momenteel nog de federale overheid, de FOD Justitie, maar na de zesde staatshervorming de regionale overheden, te weten de Vlaamse minister van Welzijn en zijn tegenhanger van de Franse Gemeenschap. 40. De administratie verschaft hierbij de schriftelijke bevestiging dat de pro Deo-dienstprestaties die advocaten en advocaat-stagiairs, natuurlijke personen of rechtspersonen, verstrekken aan rechtzoekenden die juridische eerstelijnsbijstand genieten, onderworpen zijn aan de btw tegen het bijzonder nultarief (Beslissing nr. E.T /3 van 18 april 2014, niet gepubliceerd). Hoewel op deze prestaties geen btw wordt geheven, kan de advocaat of advocaat-stagiair toch als volwaardige belastingplichtige zijn recht op aftrek van de voorbelasting uitoefenen. 2. Vergoedingen die advocaten ontvangen voor hun medewerking aan de juridische tweedelijnsbijstand 41. In randnummer 28 van haar circulaire nr. 47/2013 schrijft de administratie al uitdrukkelijk voor dat ook de pro Deo-dienstprestaties die door advocaten en advocaat-stagiairs, natuurlijke personen of rechtspersonen, worden verstrekt aan rechtzoekenden die juridische tweedelijnsbijstand genieten, onderworpen zijn aan de btw tegen het bijzonder nultarief. Hoewel op deze prestaties geen btw wordt geheven, kan de advocaat of advocaat-stagiair toch als volwaardige belastingplichtige zijn recht op aftrek van de voorbelasting uitoefenen. 42. De medecontractant (cliënt) van de advocaat, aan wie hij zijn factuur moet richten, ter zake van diens prestaties in het kader van de juridische tweedelijnsbijstand, is de rechtzoekende Gedeeltelijke kosteloosheid 43. Wat de prestaties van juridische tweedelijnsbijstand betreft, is er vaak sprake van een gedeeltelijke kosteloosheid, wat er op neerkomt dat de rechtzoekende zelf een beperkt ereloon aan de advocaat betaalt. 44. De administratie heeft ter zake bevestigd dat ook in laatstbedoeld geval het bijzonder nultarief van toepassing is op wat de rechtzoekende zelf moet betalen en dat hiervoor door de advocaat aan de medecontractant, i.e. de rechtzoekende, geen factuur moet worden opgemaakt Rechtsplegingsvergoeding 45. Bij de juridische tweedelijnsbijstand gebeurt het dat de advocaat een geldsom kan recupereren voor de rechtzoekende, bijvoorbeeld in de vorm van een rechtsplegingsvergoeding ten laste van de verliezende partij, die de advocaat dan als zijn ereloon beschouwt. In voorkomend geval dient de advocaat geen verzoek tot toekenning van "punten" in en wordt zijn ereloon dus niet door de FOD Justitie betaald. De vraag werd gesteld of in dat geval 21 pct. btw moet aangerekend worden, al dan niet bovenop het bedrag van de rechtsplegingsvergoeding, dan wel of ook in dat geval voornoemd bijzonder nultarief mag worden toegepast, aangezien de cliënt toch even behoeftig blijft. 46. In de opvatting van de administratie is ook de rechtsplegingsvergoeding die in dit geval door de verliezende partij aan de advocaat wordt betaald onderworpen aan het bijzonder nultarief. 9

10 3. Vergoedingen voor Salduz-dienstprestaties 47. In de praktijk bleek er ook onduidelijkheid te bestaan over de btw-behandeling van Salduzdienstprestaties, dit zijn de prestaties van advocaten die erin bestaan bijstand te verlenen bij een eerste verhoor. Afhankelijk van de vermogenstoestand van de verhoorde kan deze al dan niet een beroep doen op juridische tweedelijnsbijstand. 48. De medecontractant van de advocaat voor de Salduz-dienstprestaties is de verhoorde. Als de verhoorde recht heeft op juridische tweedelijnsbijstand, ongeacht of die volledig of gedeeltelijk kosteloos is, is het bijzonder nultarief van toepassing (circulaire nr. 47/2013, randnr. 28). Als de verhoorde daarentegen niet in aanmerking komt voor juridische tweedelijnsbijstand, zijn de dienstprestaties van de advocaat onderworpen aan de btw tegen het normale tarief dat thans 21 pct. bedraagt. D. Bijzonder geval van vervangingsprestaties 49. Als een advocaat een confrater vervangt of "loco" hem of haar optreedt in een zaak voor de rechtbank, dan wordt deze advocaat geacht op te treden voor de advocaat die om de vervanging vroeg en niet rechtstreeks voor de cliënt van de advocaat die hij vervangt. De cliënt heeft immers meestal niets te maken met dergelijke vervanging. 50. Tussen beide in België gevestigde advocaten zal dan de btw volgens de gewone regels moeten aangerekend worden (zie circulaire nr. 47/2013, randnr. 30). De advocaat die de vervanging vroeg zal de btw mogen aftrekken volgens de gewone regels. 51. Ook als een advocaat of advocaat-stagiair die een pro Deo-zaak behartigt zich voor de rechtbank laat vervangen door een stagiair of andere confrater, dient deze laatste advocaat, die de eerste advocaat als zijn cliënt moet beschouwen, 21 pct. btw aan te rekenen. Het bijzonder nultarief in de zin van randnummer 28 van de circulaire nr. 47/2013 kan in deze relatie niet worden toegepast. E. De advocaat als vrijgestelde belastingplichtige 1. Vergoedingen voor deelname door advocaten aan de zgn. "permanentie geesteszieken" 52. Een aantal advocaten werkt mee aan de "permanentie geesteszieken". In deze zaken volgt altijd een beschikking tot aanstelling van de advocaat door de vrederechter nadat deze zich bij het Bureau voor Juridische Bijstand (BJB) heeft laten informeren wie kan worden aangesteld. De advocaten zijn per week van wacht. De wet voorziet in verplichte bijstand. De advocaat heeft de mogelijkheid om een vergoeding op te vragen via de dienst "gerechtskosten" maar enkel na taxatie van zijn staat ingediend bij de vrederechter. Vaak volstaat deze vergoeding vanuit de "gerechtskosten" niet en kan er voor het verschil een bijkomende vergoeding onder de BJB aanstelling worden gevraagd (dus na aftrek van de vergoeding vanuit de "gerechtskosten"). Soms opteren advocaten ervoor om niet de omweg via de "gerechtskosten" te maken en hun volledige vergoeding onder de BJB aanstelling te vragen. In beide gevallen wordt de advocaat betaald door de overheid, ofwel uit het budget "gerechtskosten" ofwel uit het budget BJB. 53. De betreffende diensten verricht door advocaten die meewerken aan de "permanentie geesteszieken" kunnen worden vrijgesteld op grond van artikel 44, 2, 2, 8 ste gedachtestreepje, van het Btw-Wetboek. Gelet op de toepassingsvoorwaarden gesteld door voornoemde wetsbepaling, vallen de prestaties van de advocaten die meewerken aan de "permanentie geesteszieken" slechts onder voornoemde vrijstelling van btw indien deze advocaten daartoe aangesteld zijn door een vrederechter. 2. Geen bijkomende vrijstelling (bovenop de wettelijk en in de circulaire nr. 47/2013 toegekende vrijstellingen) voor advocatendiensten verstrekt aan personen met een handicap 54. De door een advocaat verrichte diensten als schuldbemiddelaar, voorlopig bewindvoerder, voogd of voogd ad hoc of al dan niet erkende familiale bemiddelaar, zijn vrijgesteld van btw (circulaire nr. 47/2013, randnrs ). 10

11 In de hiervoor opgesomde gevallen betreft het telkens diensten waarbij de advocaat een gerechtelijk mandaat bekleedt en wordt aangesteld door een rechter, de arbeidsrechter in geval van schuldbemiddeling (artikel 578, 14 Ger.W.) en de vrederechter in de overige gevallen. Daarnaast zijn uiteraard mogelijkerwijs nog andere wettelijk toegekende btw-vrijstellingen van toepassing op voorwaarde dat alle toepassingsvoorwaarden van de betrokken wetsbepalingen zijn vervuld. 55. De vraag werd voorgelegd of een bijkomende btw-vrijstelling zou moeten worden toegekend aan personen met een handicap die een beroep doen op de diensten van een advocaat in het kader van rechtsvorderingen ingesteld met toepassing van artikel 582, 1 en 2, van het Gerechtelijk Wetboek (i.e. in het kader van (i) geschillen over de rechten ten aanzien van tegemoetkomingen aan personen met een handicap alsmede van de betwistingen inzake medische onderzoeken uitgevoerd met het oog op de toekenning van sociale of fiscale voordelen die rechtstreeks of onrechtstreeks zijn afgeleid van een sociaal recht of van de sociale bijstand of van (ii) geschillen betreffende de rechten en verplichtingen die voortvloeien uit de wet betreffende de sociale reclassering van de mindervaliden). 56. Volgens de administratie dient geen vrijstelling van btw te worden voorzien voor de geschillen waarin personen met een handicap en de Directie-generaal Personen met een handicap van de FOD Sociale Zekerheid, het VAPH (Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap), het AWIPH (Agence Wallonne pour l Intégration des Personnes Handicapées), de DPB (Dienststelle für Personen mit Behinderung) of PHARE (Personne Handicapée Autonomie Recherche) tegenover elkaar staan. In de opvatting van de administratie is de vrijstelling voor maatschappelijk werk of sociale dienstverlening in de zin van artikel 44, 2, 2, of 5, van het Btw-Wetboek ter zake niet van toepassing. De advocaat wordt in het onderhavige geval daartoe trouwens evenmin aangesteld door een rechter. 57. Het spreekt voor zich dat de betreffende gehandicapte personen het bijzonder nultarief genieten als zij in aanmerking komen voor de juridische lijnsbijstand (cf. supra). III. Plaats van de dienst A. Diensten in verband met onroerende goederen 58. De vraag werd gesteld wat de plaats van de dienst voor btw-doeleinden is, wanneer diensten van vereffening worden verricht door een advocaat-rechtspersoon met verzaking aan de tolerantie om deze niet aan de btw te onderwerpen, dus met toepassing van btw, en er slechts één actiefbestanddeel, namelijk een onroerend goed, aanwezig is bij de te vereffenen vennootschap. In de gegeven omstandigheden is de administratie van oordeel dat, vermits de afnemer van de dienst gekwalificeerd wordt als een belastingplichtige voor doeleinden van de plaatsbepaling, de plaats van de dienst moet worden bepaald op grond van de algemene plaatsbepalingsregel van artikel 21, 2, van het Btw-Wetboek. De aard van de dienst bestaat immers in het vereffenen van een vennootschap en niet in de verkoop van het betreffende onroerend goed. Het btw-statuut van de vereffening van de vennootschap wordt als dusdanig niet beïnvloed door de onderliggende individuele handelingen. B. Diensten verricht door advocaat-medewerkers en advocaat-stagiairs 59. De administratie gaat ervan uit dat de plaatsbepaling met betrekking tot door de advocaatmedewerkers en advocaat-stagiairs aan hun kantoor van tewerkstelling verstrekte diensten dient te gebeuren overeenkomstig de algemene regel van artikel 21, 2, van het Btw-Wetboek, zonder hierbij een onderscheid te maken naargelang deze advocaten al dan niet voor de facultatieve bijzondere regeling opgenomen in rubriek IX van circulaire nr. 47/2013 hebben geopteerd. 11

12 C. Bijzondere casuïstiek ter zake van de plaatsbepaling van diensten 1. Bepaling van de woonplaats van de cliënt met het oog op de plaatsbepaling van de dienst als een advocaat in juridische tweedelijnsbijstand een vluchteling uit een niet-eulidstaat bijstaat en het verzoek tot verblijf in België wordt geweigerd 60. De vraag werd gesteld of, als een advocaat in juridische tweedelijnsbijstand een vluchteling uit een niet-eu-lidstaat bijstaat en het verzoek tot verblijf in België wordt geweigerd, er voor de plaatsbepaling van de dienst dan mag van worden uitgegaan dat de betreffende cliënt een particulier met woonplaats buiten de EU is. Een bijkomende vraag was of het daarbij van belang is dat de rechtzoekende tijdens de procedure feitelijk in België heeft verbleven, in een asielcentrum of dergelijke. 61. Als de vluchteling, de ontvanger van de dienst, een particulier is, vindt de dienst in beginsel plaats daar waar de advocaat-dienstverrichter de zetel van zijn economische activiteit heeft gevestigd of waar de vaste inrichting zich bevindt van waaruit de dienst wordt verstrekt (zie artikel 21bis, 1, van het Btw-Wetboek). 62. Als de vluchteling zijn woonplaats of een verblijfplaats heeft buiten het grondgebied van de EU kan twijfel ontstaan over de mogelijke toepassing van artikel 21bis, 2, 10, c, van het Btw-Wetboek (op grond waarvan de dienst zou plaatsvinden buiten de Gemeenschap alwaar de vluchteling zijn woonplaats heeft). 63. In overeenstemming met artikel 24, b, van de Uitvoeringsverordening nr. 282/2011 van de Raad van 15 maart 2011 (gewijzigd door verordening nr. 1042/2013 van 7 oktober 2013) wordt bij de plaatsbepaling van een dienst bedoeld in voornoemd artikel 21bis, 2, 10 als de woonplaats zich in een ander land dan de gebruikelijke verblijfplaats bevindt voorrang gegeven aan de plaats waar hij zijn gebruikelijke verblijfplaats heeft, tenzij er bewijs voorhanden is dat de dienst wordt gebruikt op zijn woonplaats. Het begrip "gebruikelijke verblijfplaats" verwijst naar een feitelijke situatie, namelijk een plaats waar een natuurlijk persoon het grootste deel van zijn tijd doorbrengt. Als een advocaat bijstand verleent aan een vluchteling met woonplaats in een niet-eu-lidstaat die tijdens de procedure feitelijk in België verblijft is artikel 21bis, 2, 10, c, van het Btw-Wetboek, gelet op wat voorafgaat, in principe niet van toepassing. 2. Bepaling van de woonplaats met het oog op de plaatsbepaling van de dienst als een advocaat een gedetineerde bijstaat 64. De vraag werd gesteld waar de woonplaats van de cliënt is gelegen voor de plaatsbepaling van de dienst als een advocaat een gedetineerde bijstaat en of het daarbij een verschil uitmaakt of de betreffende gedetineerde voordien een regulier Belgisch inwoner was dan wel een vreemdeling zonder gewone verblijfplaats in België. 65. Als een gedetineerde, de ontvanger van de dienst, een particulier is, vindt de dienst in beginsel plaats daar waar de advocaat-dienstverrichter de zetel van zijn economische activiteit heeft gevestigd of waar de vaste inrichting zich bevindt van waaruit de dienst wordt verstrekt (zie artikel 21bis, 1, van het Btw-Wetboek). 66. Als de gedetineerde zijn woonplaats of een verblijfplaats heeft buiten het grondgebied van de EU kan twijfel ontstaan over de mogelijke toepassing van artikel 21bis, 2, 10, c, van het Btw- Wetboek (op grond waarvan de dienst zou plaatsvinden buiten de Gemeenschap alwaar de gedetineerde zijn woonplaats heeft). 67. In overeenstemming met artikel 24, b, van de Uitvoeringsverordening nr. 282/2011 van de Raad van 15 maart 2011 (gewijzigd door verordening nr. 1042/2013 van 7 oktober 2013) wordt bij de plaatsbepaling van een dienst bedoeld in voornoemd artikel 21bis, 2, 10 als de woonplaats zich in een ander land dan de gebruikelijke verblijfplaats bevindt voorrang gegeven aan de plaats waar hij zijn gebruikelijke verblijfplaats heeft, tenzij er bewijs voorhanden is dat de dienst wordt gebruikt op zijn woonplaats. Het begrip" gebruikelijke verblijfplaats" verwijst naar een feitelijke situatie, namelijk een plaats waar een natuurlijk persoon het grootste deel van zijn tijd doorbrengt. Als een advocaat bijstand verleent aan een gedetineerde met woonplaats in een niet-eu-lidstaat die tijdens de procedure feitelijk in België verblijft, is artikel 21bis, 2, 10, c, van het Btw-Wetboek, gelet op wat voorafgaat, in principe niet van toepassing. 12

13 68. In de hypothese echter dat de advocaat zijn diensten verstrekt aan een als zodanig handelende belastingplichtige, vindt de dienst plaats daar waar de gedetineerde de zetel van zijn bedrijfsuitoefening heeft gevestigd. Dit is de plaats waar de centrale bestuurstaken van de onderneming worden uitgeoefend. Bij gebreke van een dergelijke zetel wordt de plaats van de dienst bepaald in functie van zijn woonplaats of gebruikelijke verblijfplaats (zie artikelen 10 tot 13, 20 en 21 van de Uitvoeringsverordening nr. 282/2011 van de Raad van 15 maart 2011). IV. Belastbaar feit en tijdstip van opeisbaarheid A. Overgangsregeling voor diensten die vóór de opheffing van de btwvrijstelling van advocaten (i.e. vóór 1 januari 2014) werden gepresteerd maar na voornoemde datum in rekening worden gebracht 69. Bij een ereloon dat gedeeltelijk betrekking heeft op dienstprestaties die uiterlijk op 31 december 2013 materieel zijn verricht en gedeeltelijk op dienstprestaties die materieel verricht worden sinds 1 januari 2014, is en blijft het ereloon voor de vóór 1 januari 2014 materieel verrichte diensten (B2B én B2C) waarvoor de btw bij toepassing van de wettelijke regels nog niet opeisbaar was geworden uiterlijk op 31 december 2013, vrijgesteld van btw op voorwaarde dat een formele, gedetailleerde factuur wordt uitgereikt en de prijs duidelijk bepaalbaar is en kan toegerekend worden aan de vóór 1 januari 2014 materieel verrichte diensten (circulaire nr. 47/2013, randnr. 78). Deze factuur diende ten laatste op 14 februari 2014 te worden uitgereikt (Beslissing nr. E.T van 6 februari 2014). 70. Voor advocatendiensten verstrekt aan particuliere cliënten (B2C) die vóór 1 januari 2014 volledig waren verricht maar geheel of gedeeltelijk nog niet betaald waren, blijft de vrijstelling van btw van toepassing op voorwaarde dat uiterlijk op 14 februari 2014 een gedetailleerde factuur werd uitgereikt (zie circulaire nr. 47/2013, randnr. 80 en beslissing nr. E.T van 6 februari 2014). Er werd verduidelijkt dat in dit geval ook een ereloonnota op naam wordt aanvaard. 71. De vraag was of een ereloonnota op naam, en dus geen formele factuur, ook voldoende is voor de toepassing van de bijzondere overgangsregeling voor diensten (B2B én B2C) die nog niet volledig waren verricht op 31 december De toepassing van de btw-vrijstelling bij wijze van deze beide bijzondere overgangsmaatregelen vereiste de uitreiking van een formele, gedetailleerde factuur uiterlijk op 14 februari Voor de bijzondere overgangsregeling die enkel particuliere cliënten betreft (B2C) werd toegestaan dat in de plaats van een formele factuur een ereloonnota op naam werd uitgereikt. 72. Voor de bijzondere overgangsregeling die zowel betrekking heeft op particuliere cliënten als op belastingplichtige cliënten, heeft de administratie deze afwijking uitzonderlijk ook toegestaan, gezien het handelingen betreft die vrijgesteld zijn op grond van artikel 44 van het Btw-Wetboek en waarvoor, strikt genomen, geen factureringsverplichting bestaat. Als voorwaarde werd echter wel gesteld dat wat wordt aangerekend door de advocaat enkel betrekking heeft op in 2013 materieel gepresteerde advocatendiensten. Als hetgeen wordt aangerekend zowel honoraria met betrekking tot 2013 als met betrekking tot 2014 betreft, is een formele factuur wel verplicht. B. Tantièmes aan bestuurders of zaakvoerders en winstdeelnemingen van vennoten in advocatenkantoren 73. Advocatenvennootschappen kunnen voorzien in de toekenning van tantièmes aan hun bestuurders of zaakvoerders. Daarnaast voorzien veel advocatenvennootschappen in een toekenning van een winstdeelneming, anders dan een dividend, aan de vennoten als een vorm van variabele vergoeding voor de geleverde prestaties. De vraag werd gesteld wat op het vlak van de btw het lot is van tantièmes en winstdeelnemingen die na 1 januari 2014 worden toegekend en betaald maar integraal betrekking hebben op prestaties verricht vóór 1 januari

14 1. Tantièmes aan bestuurders of zaakvoerders 1.1. Algemeen 74. Als een advocatenvennootschap wordt bestuurd door een bestuurder-rechtspersoon die geen gebruik maakt van de administratieve tolerantie en die zelf ook met ingang van 1 januari 2014 geregistreerd is als btw-belastingplichtige, wordt ten aanzien van de diensten verricht door deze bestuurder als maatstaf van heffing inzake btw aangemerkt alles wat de dienstverrichter als tegenprestatie voor de verrichte handeling verkrijgt of moet verkrijgen van degene aan wie de dienst wordt verstrekt (artikel 26 van het Btw-Wetboek). Hier moeten ook de aan een bestuurderrechtspersoon uitgekeerde tantièmes worden onder verstaan. 75. Het tijdstip van opeisbaarheid vindt plaats en de belasting wordt verschuldigd op het tijdstip waarop de betreffende diensten zijn verricht (voltooid). Inzake tantièmes stelt het probleem zich echter dat het bedrag ervan nog niet bekend is op de datum waarop het boekjaar wordt afgesloten. 76. De administratie is van oordeel dat inzake btw het tijdstip van opeisbaarheid van tantièmes die een vennootschap uitgekeerd krijgt van een andere vennootschap waarin zij een bestuursmandaat uitoefent, de datum is waarop de jaarlijkse algemene vergadering van de uitkerende vennootschap de beslissing tot uitkering van tantièmes neemt (bv. april of mei 2014 als het boekjaar is afgesloten op 31 december 2013) en dus niet het tijdstip van uitbetaling van de tantièmes. 77. Als de bestuurder-rechtspersoon niet de hoedanigheid van belastingplichtige zou hebben (omdat hij gebruik maakt van de administratieve tolerantie), vallen de tantièmes uiteraard buiten de werkingssfeer van de btw Tantièmes m.b.t. het boekjaar 2013 toegekend in 2014 a. Boekjaar afgesloten uiterlijk per 31 december Als de betreffende algemene vergadering waarop de beslissing tot uitkering van de tantièmes wordt genomen, plaatsvindt in 2014, zijn de tantièmes die de betreffende bestuurder- rechtspersoon ontvangt in 2014 of eventueel later dus voor het volledige bedrag onderworpen aan de btw, ook als ze slaan op dienstprestaties verricht vóór 1 januari Voor 2013 geldt dan niet de toenmalige vrijstelling van artikel 44, 1, 1, (oud) van het Btw-Wetboek. b. Boekjaar niet afgesloten op 31 december Het bovenstaande standpunt geldt ook wanneer het gaat om een boekjaar dat niet wordt afgesloten op 31 december 2013 waarbij de advocatenprestaties deels betrekking hebben op het jaar Wanneer het boekjaar niet wordt afgesloten op 31 december 2013 worden zowel het deel van de tantièmes dat zij in 2014 ontvangen voor advocatenprestaties verricht in 2014 als de geprorateerde tantièmes die betrekking hebben op advocatenprestaties verricht vóór 1 januari 2014, aan de btw onderworpen. 2. Winstdeelnemingen van vennoten in advocatenkantoren 2.1. Algemeen 80. Als al dan niet in België gevestigde advocaten, natuurlijke personen of rechtspersonen, hun inkomsten genereren via een aan België toewijsbare winstdeelneming, betreft het voor hen een inkomen dat hen wordt toegekend als een vergoeding voor gepresteerde diensten en dat dus in principe onderworpen is aan de btw, als zij verzaken aan de administratieve tolerantie en ervoor kiezen zich individueel als belastingplichtige te identificeren. 14

15 2.2. Winstdeelnemingen m.b.t. het boekjaar 2013 toegekend in 2014 a. Boekjaar afgesloten uiterlijk per 31 december In de hypothese dat winstdeelnemingen binnen de werkingssfeer van de btw vallen, is bij een advocatenvennootschap waarvan het boekjaar afsluit uiterlijk op 31 december 2013, btw verschuldigd op de winstdeelnemingen die integraal betrekking hebben op prestaties verricht vóór 1 januari 2014, indien deze winstdeelnemingen slechts in 2014 worden toegekend. Vermits in het onderhavige geval de prijs niet duidelijk bepaalbaar is voor de vóór 1 januari 2014 materieel verrichte advocatendiensten, en aldus niet voldaan is aan één van de toepassingsvoorwaarden van de bijzondere overgangsregeling uit randnummer 78 van de circulaire nr. 47/2013, moeten de winstdeelnemingen volledig met btw belast worden, ook als ze slaan op de vóór 1 januari 2014 materieel verrichte advocatendiensten. Voor 2013 geldt dan niet de toenmalige vrijstelling van artikel 44, 1, 1, (oud) van het Btw-Wetboek. b. Boekjaar niet afgesloten op 31 december Voornoemd standpunt geldt tevens voor advocatenvennootschappen die hun boekjaar niet afsluiten op 31 december 2013 en waarvoor de advocatendiensten gedeeltelijk betrekking hebben op Ook in dit geval moeten de winstdeelnemingen volledig met btw worden belast, ook het deel ervan dat betrekking heeft op de prestaties verricht vóór 1 januari c. Bijzondere situatie 83. Terzake moet in dit verband wel een kanttekening geplaatst worden bij de toekenning en uitbetaling van winstdeelnemingen die inherent zijn aan het business model van bepaalde veelal op Angelsaksische leest geschoeide advocatenkantoren. Het komt dan voor dat de prijs voor de geleverde advocatenprestaties gedeeltelijk al gekend is via maandelijks betaalde vaste bedragen en na de afsluiting van het boekjaar eventueel wordt vermeerderd onder de opschortende voorwaarde dat er voor de vennoten, en meer bepaald voor deze die de hoedanigheid van belastingplichtige hebben, voldoende winst beschikbaar is. Het definitieve bedrag van de winstdeelneming wordt per vennoot bijvoorbeeld vastgesteld op basis van een (punten)appreciatiesysteem dat uitgaat van de door de vennoot geleverde prestaties, en wordt jaarlijks herbekeken in functie van eventueel gewijzigde omstandigheden en beoordelingen. 84. De volgende situatie doet zich dan bijvoorbeeld voor. Een advocatenkantoor heeft een boekjaar dat loopt van 1 juli 2013 tot 30 juni In de loop van het boekjaar factureren de vennoten hun advocatenprestaties aan het advocatenkantoor elke maand voor een vast bedrag. Na afsluiting van het boekjaar op 30 juni 2014 neemt de jaarlijkse algemene vergadering of het directiecomité van het uitbetalende advocatenkantoor na de goedkeuring van de jaarrekening de beslissing tot toekenning en uitbetaling van de definitieve bedragen van de winstverdelingen aan de vennoten (bv. in november 2014). 85. In het onderhavige geval gaat het om "opeenvolgende advocatendiensten" zoals toegelicht in randnummer 61 van de circulaire nr. 47/2013 en op het maandelijks aan de vennoten betaald vast bedrag is dus iedere maand (in casu dus maandelijks van januari t.e.m. juni 2014) 21 pct. btw verschuldigd. Voor de maanden juli tot en met december 2013 geldt dan uiteraard nog de toenmalige vrijstelling van artikel 44, 1, 1, (oud) van het Btw-Wetboek. Het tijdstip van opeisbaarheid van de btw van de na afsluiting van het boekjaar medio 2014 definitief vastgestelde bedragen van de winstverdelingen die vennoten uitbetaald krijgen, is het tijdstip waarop de algemene vergadering of het directiecomité van het uitbetalende advocatenkantoor de beslissing neemt de betreffende winstverdelingen voor de tijdens het boekjaar 2013/2014 verrichte prestaties, definitief goed te keuren en vast te leggen. Als bijvoorbeeld de hiervoor bedoelde winstverdelingen definitief worden vastgelegd in november 2014, dienen de begunstigde vennoten hun definitieve winstverdeling (bovenop voornoemd vast maandelijks bedrag) met btw te factureren uiterlijk op 15 december