Notitie Bedrijfsleven Midden-Delfland

Transcriptie

1 Notitie Bedrijfsleven Midden-Delfland

2

3 Notitie Bedrijfsleven Midden-Delfland Aangeboden aan: Gemeente Midden-Delfland Auteurs: drs. Sander Kooijman ir. Jeroen Laro BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving Achter Sint Pieter 3512 HT Utrecht Projectnummer: 245 Utrecht, 23 januari 2008

4 2 BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving

5 Inhoudsopgave Pagina 1 Achtergrond en opzet van de studie Achtergrond van de studie Opzet van de studie 5 2 Economische structuur van Midden-Delfland Sectorstructuur en werkgelegenheid Werklocaties Bedrijvigheid buiten de werklocaties Aandachtspunten 12 3 Beleidsruimte bedrijven Huidige beleid gemeente Midden-Delfland Opties voor beleid 16 4 Een aanzet voor een beleidslijn 19 Bijlagen 21 Bijlage 1: Ligging van de werklocaties 23 BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving 3

6 4 BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving

7 1 Achtergrond en opzet van de studie 1.1 Achtergrond van de studie In de periode van januari tot en met juni 2007 heeft BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving, in opdracht van de Gemeente Midden-Delfland een studie uitgevoerd naar de gebiedseconomie van Midden-Delfland. Deze studie vormde een nadere uitwerking van de eerder door de regio opgestelde Gebiedsvisie Midden-Delfland De studie is begeleid door een Projectgroep met opdrachtgevers, een Klankbordgroep waarin vertegenwoordigers van alle geledingen van de samenleving van Midden-Delfland vertegenwoordigd waren en een Wetenschappelijke Denktank bestaande uit vier academische experts. In overleg met de gemeente is besloten de studie destijds te laten aansluiten bij de in het kader van de Gebiedsvisie passende economische activiteiten. Hierbij is de aandacht vooral gericht op de melkveehouderijsector, toerisme en recreatie en enkele andere economische activiteiten die nauw aansluiten bij het open karakter van het gebied. Gedurende de studie rezen er vanuit de ondernemers in de gemeente echter vragen over hun activiteiten en werd aandacht gevraagd voor de positie van de huidige in het gebied gevestigde bedrijven. Vertegenwoordigers van bedrijven in Midden-Delfland spraken de zorg uit dat door de uitkomsten en visie in de gebiedseconomiestudie, de ruimte voor het aanwezige bedrijfsleven om blijvend te functioneren op de bestaande locaties, met name in het buitengebied van de gemeente, beperkt zou worden. Mede daarom is ook voor de bedrijven die niet gedekt worden door de gebiedseconomiestudie door de Gemeente Midden-Delfland besloten een aanvullende analyse te laten maken. 1.2 Opzet van de studie In aansluiting op het bovenstaande heeft de gemeente Midden-Delfland BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving gevraagd een aanvullende studie uit te voeren naar de problematiek van de bedrijven die zich in de gemeente Midden-Delfland in het buitengebied of op andere locaties bevinden waar een eventuele toekomstige ontwikkeling strijdig kan zijn met het beleid van de gemeente zoals vastgelegd in de Gebiedsvisie Midden-Delfland Bureau BUITEN heeft hiervoor een plan van aanpak opgesteld dat bestaat uit de volgende stappen: 1. inventarisatie economische activiteiten Midden-Delfland 2. beleidsruimte bestaande bedrijvigheid 3. Ronde Tafelgesprek en rapportage In dit rapport wordt de uitkomst van deze stappen beschreven. In hoofdstuk 2 wordt een overzicht gegeven van de economische activiteiten in de gemeente Midden-Delfland. Deze zijn grotendeels verzameld met behulp van deskresearch. Deze zijn verder verfijnd aan de hand van een aantal gevoerde gesprekken o.a. met de ondernemersverenigingen uit de gemeente, de Kamer van Koophandel, MKB Nederland en het Stadsgewest Haaglanden. Ook is in dit hoofdstuk een beschrijving gemaakt van de verschillende bestaande werklocaties in de gemeente Midden-Delfland. Tenslotte is een overzicht gemaakt van de bedrijven in de gemeente die in het buitengebied gevestigd zijn. Voor deze inventarisatie is vooral gebruik gemaakt van informatie uit gesprekken, ondermeer met vertegenwoordigers van ondernemersverenigingen. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een aantal punten dat aandacht behoeft in het toekomstige beleid. BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving 5

8 Daarna wordt in hoofdstuk 3 het huidige beleid ten aanzien van bedrijven en bedrijfsvestigingen in Midden-Delfland uiteengezet. Vervolgens wordt een aantal opties geschetst voor toekomstige beleidslijnen. Hierin wordt aangegeven wat de beleidsruimte zou kunnen zijn ten aanzien van de bestaande bedrijvigheid in Midden-Delfland, zeker in het perspectief van de vastgestelde Gebiedsvisie Midden-Delfland Tenslotte wordt in hoofdstuk 4 een beleidslijn ten aanzien van de genoemde bedrijvigheid beschreven. Deze door de gemeente Midden-Delfland te kiezen beleidslijn vormde tevens de input voor het georganiseerde Ronde Tafelgesprek waarvoor vertegenwoordigers van bedrijven uit de gemeente, brancheorganisaties en ondernemersverenigingen waren uitgenodigd. 6 BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving

9 2 Economische structuur van Midden-Delfland 2.1 Sectorstructuur en werkgelegenheid In de onderstaande tabel (2.1) wordt een overzicht gegeven van de sectorstructuur van de gemeente Midden-Delfland. Weergegeven zijn het aantal vestigingen en het aantal fulltimebanen per economische sector. In de laatste kolom van de tabel wordt de verdeling van de fulltime-banen weergegeven. Uitdrukkelijk wordt hierbij vermeld dat het de totale werkgelegenheid in de gemeente betreft; dus zowel in de kernen als in het buitengebied. Ook de gegevens van het bedrijventerrein als Oud-Camp (zie ook 2.2) zijn in deze tabel verwerkt. Tabel 2.1 Sectorstructuur gemeente Midden-Delfland 2007 aantal vestigingen werkzaam pers > 12h/week Verdeling banen (%) Landbouw Tuinbouw Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Horeca Vervoer, opslag en communicatie Financiële instellingen Overige zakelijke dienstverlening - waarvan DTO 1 - overige bedrijven overige zakelijke dienstverlening Openbaar bestuur Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, recreatie, sport en overige dienstverlening Totaal % Bron: Stadsgewest Haaglanden 2007 Uit de tabel blijkt dat de gemeente Midden-Delfland in 2007 ruim 1000 bedrijven met zo n 5186 banen (> 12 uur per week) herbergt. Kijken we naar de sectorstructuur, dan zien we dat de sector overige zakelijke dienstverlening veruit de grootste werkgever is. Maar liefst 22% van het aantal banen bevindt zich in deze sector. Hierbij dient te worden opgemerkt dat 810 van de banen in deze sector behoren tot één bedrijf in de zogenoemde deelsector in speur- en ontwikkelingswerk, namelijk het bedrijf DTO. Wanneer we dit bedrijf buiten de analyse houden vormt de sector overige zakelijke dienstverlening een middelgrote sector met een aandeel van 7% van de totale werkgelegenheid Het betreft hier Defensie Telematica Organisatie. Het bedrijf is onderdeel van en ICT-leverancier van het Ministerie van Defensie. Aangezien het een groot bedrijf betreft en dus een grote impact heeft op het beeld in deze sector, is het bedrijf apart vermeld. BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving 7

10 Andere aanzienlijke sectoren in Midden-Delfland wat betreft het aantal banen zijn de bouwnijverheid (15% van het aantal banen met meer dan 12 uur/week), de groothandel (12%), de tuinbouw (11%) en de landbouw (7%). Wanneer het eerder genoemde bedrijf DTO niet in de analyse wordt meegenomen, vormen de land- en tuinbouw tezamen ruimschoots de grootste sector. 2.2 Werklocaties De focus van deze studie richt zich op de verspreid liggende bedrijven in het buitengebied en eventuele andere bedrijven waar mogelijk knelpunten bestaan of kunnen ontstaan in relatie tot het gemeentelijk (en regionaal en landelijk) beleid om het weidegebied van Midden-Delfland zo open mogelijk te houden. In deze paragraaf wordt daarom eerst een overzicht geschetst van de verschillende reguliere bedrijventerreinen in de gemeente. In de volgende paragraaf worden de concentraties van bedrijven daarbuiten beschreven. In de gemeente Midden-Delfland bevindt zich een zestal bestaande bedrijventerreinen en één locatie in ontwikkeling, namelijk de Harnaschpolder. Op deze terreinen werken tezamen ruim 1700 personen (meer dan 12 uur per week), wat neerkomt op ongeveer 33% van de totale fulltime werkgelegenheid. De overige werkgelegenheid bevindt zich verspreid over de gemeente, zowel in de kernen als in het landelijke gebied. In de onderstaande tabel worden deze terreinen met de betreffende oppervlakte en het aantal werkzame personen op deze terreinen weergegeven. Tabel 2.2 Werkgelegenheid en areaal per bedrijventerrein 2007 werkzame netto opp. personen > (ha) totaal 12h/week netto opp. (ha) uitgegeven werkzame personen per uitgegeven ha. Het Ambacht 65 0,9 0,9 72 Harnaschpolder ,4 113 Hooipolder Lotsweg Oud Camp Coldenhovelaan Oude Veiling - Maassluiseweg 221 3,5 3,5 63 Zouteveenseweg 32 2,2 2,2 15 Totaal , Bron: Monitor werkgelegenheid Haaglanden 2007 Uit de tabel blijkt dat 33% van de totale werkgelegenheid in de gemeente zich bevindt op de bedrijventerreinen. Ook blijkt dat het terrein aan de Coldenhovelaan (Oud-Camp) op dit moment het grootste bestaande bedrijventerrein is in de gemeente Midden-Delfland. Op termijn, na volledige realisatie van de Harnaschpolder, zal dit terrein het grootste van de gemeente zijn (bruto 80 ha). De bovenstaande terreinen komen hieronder aan de orde. Er wordt ingegaan op het type bedrijvigheid dat zich op deze terreinen bevindt en welke knelpunten zich op deze terreinen voordoen voor het bedrijfsleven. Voor het in aanleg zijnde Harnaschpolder geldt dit uiteraard niet. Bij dit terrein wordt ingegaan op de beoogde bedrijvigheid; er zullen op dit terrein naar verwachting 3500 banen worden gecreëerd. Ook wordt stilgestaan bij een terrein dat aan de westkant net buiten de gemeente ligt, namelijk Honderdland in de gemeente Westland aangezien dit mogelijk een opvangfunctie voor bedrijvigheid uit de gemeente zou kunnen vervullen. 2 Aantallen en oppervlakte bij huidige situatie 3 Op dit terrein is het bedrijf DTO gevestigd (zie voetnoot voorgaande pagina) 8 BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving

11 Het Ambacht Locatie: Maasland Netto opp.: 0,9 ha. Aantal werkzame personen: 72 (>12/week) Voorbeelden bedrijven: Aannemersbedrijf Groenewegen, Aannemersbedrijf G.M. Vis bv Schilderbedrijf Van Eijmeren BV Het Ambacht is een kleinschalig bedrijventerrein met een gemengde functie, aangelegd in de tachtiger jaren. Op het terrein is een beperkt aantal bedrijven gevestigd in een hoge bebouwingsdichtheid. Door de ligging van het terrein temidden van woonwijken en daarbij direct aansluitend, is een invulling met bedrijven in een hoge milieuhindercategorie niet wenselijk. Uitbreidingsmogelijkheden zijn nihil. Oud Camp - Coldenhovelaan Locatie: Maasland, tegen het Westland aan Netto opp.: 19 ha. Aantal werkzame personen: 967 (> 12/week) Voorbeelden bedrijven: DTO, Installatieburo J.G. van Dijk & ZN. BV, Haba BV, Loonbedrijf Poot BV, Leen Huisman BV, De Greenery UK, Welvreugd Drilling. Dit terrein is vrij recent ontwikkeld en omvat een aantal grotere bedrijven (zoals het eerder genoemde DTO) plus een aantal bedrijfsverzamelgebouwen waarin zich enkele (±10) kleine handelsbedrijfjes bevinden. Door de ligging van het terrein aan de rand van de gemeente en ingesloten tussen tuinbouwkassen en bedrijven, vormt dit terrein geen onderdeel van het groene, open gebied Midden-Delfland zoals vastgelegd in de Gebiedsvisie. Door de recente aanleg zijn er momenteel nog geen knelpunten voor de bedrijvigheid op dit terrein te verwachten. Op dit terrein wordt daarom ook niet verder ingegaan in deze notitie. Oude Veiling Maassluiseweg Locatie: Maasland Netto opp.: 3,5 ha. Aantal werkzame personen: 221 (>12h/week) Voorbeelden bedrijven: Van Dijk Maasland BV 4, Kraanverhuur D. Boekesteijn BV Dit is geen bedrijventerrein in de eigenlijke zin van het woord. Het gaat om een tweetal bedrijfslocaties die aan de rand van Maasland gelegen zijn, één in de oksel van de A20 en de Oude Veiling, het andere langs de Koningin Julianaweg. Deze bedrijfslocaties die hier van oudsher gelegen zijn, vervullen een belangrijke rol in de economie van Maasland aangezien er ruim 220 personen werkzaam zijn, het drievoudige van de totale werkgelegenheid op het Ambacht. Zouteveenseweg Locatie: Schipluiden Netto opp.: 2,2 ha. Aantal werkzame personen: 32 (>12h/week) Voorbeelden bedrijven: Van Dorp caravanstalling, Agrarisch loon en aannemingsbedrijf Van der Kraaij, CSL Computer Service Langstraat, Hoveniersbedrijf Schilperoort Dit kleinschalige terrein tegen de kern van Schipluiden kent enkele uiteenlopende bedrijven en is aan te merken als enigszins verouderd. In het Regionaal Structuurplan Haaglanden staat het gebied weergegeven als potentieel te transformeren gebied voor woningbouw. De Gemeente hecht vooralsnog aan handhaving van de huidige functie, waarbij de beperking van de huidige bedrijfsvoering van de bedrijven vanuit milieuoverwegingen, maar ook omdat het gewenst is een groene overgang van het dorp Schipluiden naar het Midden-Delfland gebied te creëren, centraal staat. BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving 9

12 Harnaschpolder Locatie: Den Hoorn Netto opp.: 47 ha, waarvan de eerste hectaren zijn uitgegeven Aantal werkzame personen: momenteel 45, nog in ontwikkeling (bij totale realisatie 3500) Voorbeelden bedrijven: N.v.t. Dit nieuw te realiseren bedrijventerrein is centraal gelegen aan de A4 tussen Den Haag en Delft. Het gebied ligt binnen de grenzen van de gemeente Midden-Delfland. Den Haag en Delft participeren samen met Midden-Delfland in het bedrijvenschap Harnaschpolder om tegemoet te kunnen komen aan de behoefte aan (nieuwe, ruime en flexibel in te vullen) bedrijfsruimte die leeft onder bedrijven in deze gemeenten. Ook is bedrijventerrein Harnaschpolder een alternatief voor bedrijven op binnenstedelijke terreinen die herontwikkeld gaan worden. In de periode biedt Bedrijventerrein Harnaschpolder 50 hectare flexibel uit te geven kavels voor bedrijven tot en met milieucategorie 3. Lotsweg Locatie: Den Hoorn Netto opp.: 4 ha. Aantal werkzame personen: momenteel 34, nog in ontwikkeling Voorbeelden bedrijven: Loonwerkbedrijven van der Windt en Lotsweg, Hoveniersbedrijf van der Heijden, Grond-, weg- en waterbouwbedrijf Harteveld. De gemeente Midden-Delfland heeft dit aan de Harnaschpolder grenzend terrein ontwikkeld, speciaal voor bedrijfsverplaatsingen. Het is met name bedoeld voor bedrijven die overlast veroorzaken binnen de bebouwde kom van de dorpen. Het terrein maakt geen onderdeel uit van het reconstructiegebied Midden-Delfland. Wel heeft het een relatie met het nog te ontwikkelen bedrijventerrein de Harnaschpolder. Het terrein is specifiek bedoeld voor loonwerk/grondverzet- en hoveniersbedrijven. Bij de inrichting van het terrein wordt er speciaal op gelet dat een groene overgang naar het Midden-Delfland-gebied gecreëerd wordt. Hooipolder Locatie: Den Hoorn Netto opp.: 5 ha. Aantal werkzame personen: 347 (>12h/week) Voorbeelden bedrijven: Dalsem Tuinbouwprojecten, Van der Helm, Benfried BV Aan de oostkant van de A4, op de rand van Midden-Delfland en de bebouwing van Den Hoorn ligt de Hooipolder. De grenzen van de Hooipolder worden gevormd door de Woudseweg aan de noordzijde, de Gaag en de A-4. Ten noorden van de Hooipolder ligt de in ontwikkeling zijnde woonwijk Look-west. Met de afrit van de A-4 de Woudse knoop vormt de Hooipolder de entree voor het stedelijk gebied (BGSV, 2004). Dit bedrijventerrein wordt op termijn herontwikkeld waarbij deels een verschuiving van de bedrijfsactiviteiten naar het zuidelijk deel van het gebied gaat plaatsvinden. Aan de noordzijde zal de Verlengde Reinier de Graafweg aansluiten op de A4. Honderdland Locatie: Gemeente Westland, tussen Maasluis en Naaldwijk (net buiten het gebied en de gemeente Midden-Delfland) 75 ha Netto opp.: Aantal werkzame personen: 417 Voorbeelden bedrijven: Cool Control, Holland Groep Westland, GreenPack Honderdland ligt tussen de Maasdijk en de Burgemeester Elsenweg (A20) en beslaat zo'n 75 ha. In het zuiden wordt de polder begrensd door het bedrijventerrein Coldenhove. Het gebied wordt herontwikkeld van extensief glastuinbouwgebied tot een bedrijvenpark waardoor voorzien wordt in de urgente behoefte aan bedrijventerrein in het Westland. Het bedrijven- 10 BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving

13 park Honderdland is een initiatief van ontwikkelingsmaatschappij Coldenhove West. Dit is een publiek-privaat samenwerkingsverband van vier partijen. Honderdland wordt in fasen ontwikkeld. De eerste fase is reeds aangelegd en uitgegeven en beslaat ruim 30 hectare, met kavelgroottes van 0,2 tot 5 hectare. De bedrijvigheid die zich hier heeft gevestigd is voor 90% gerelateerd aan de tuinbouw (AD, 2007). Het gebied wordt verder strategisch ingedeeld in vier zones die hun eigen karakteristieke opzet en richtlijnen voor wat betreft architectuur en inrichting hebben. Het karakter van de deelgebieden loopt uiteen van het kleinschalige karakter langs de Maasdijk tot het grootschalige gebied langs de A20. De tweede fase van Honderdland moet nog worden ontwikkeld. 2.3 Bedrijvigheid buiten de werklocaties Naast de bedrijvigheid op bedrijventerreinen, is er in de gemeente een aantal bedrijven dat daarbuiten gevestigd is. Deels gaat het hierbij om bedrijven in de bebouwde kommen van de dorpen in de gemeente. Deze worden hier buiten beschouwing gelaten. Deze studie richt zich vooral op de bedrijven gevestigd in het groene buitengebied van de gemeente. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om een concentratie van bedrijven langs de Westgaag en een aantal bedrijven waaronder een aannemingsbedrijf gevestigd nabij Het Woudt. Deze concentraties komen hieronder aan de orde. Daarnaast liggen verspreid over het buitengebied van de gemeente verschillende tuinbouwbedrijven. Deze worden hier niet afzonderlijk besproken; de nadruk ligt op niet-agrarische bedrijvigheid. De gepresenteerde gegevens zijn afkomstig uit gesprekken met de gemeente, enkele ondernemers en twee ondernemersverenigingen. Het doel is om een beeld te geven van de omvang en aard van de bedrijvigheid in het buitengebied van de gemeente Midden- Delfland. Het onderstaande beeld is dan ook uitdrukkelijk niet bedoeld als totaaloverzicht. Westgaag, Oostgaag en Molenweg De West- en Oostgaag en de Molenweg zijn belangrijke lokale verbindingswegen in de gemeente Midden-Delfland. Langs deze wegen is een aanzienlijk aantal bedrijven gevestigd. Hoofdzakelijk betreft het bedrijven die van oudsher een relatie hebben met het gebied dan wel de agrarische sector. Loon- en aannemingsbedrijven vormen het grootste deel van de bedrijven, maar vinden we er ook een dierenpension en een bedrijf dat is gespecialiseerd in sierhekwerk. Voorbeelden van bedrijven: Aannemingsbedrijf Kroes B.V. (±60 werknemers), Aannemingsbedrijf Verboon Maasland B.V., Loonbedrijf A.E. Poot, Loonbedrijf Van der Kooij, D. Verboon& Zn. Grond- en waterwerken (±50 werknemers), Loonbedrijf en Aannemingsbedrijf Rodenburg, De Stal Design, Van der Gaag Potgrond BV en Mosterd Sierhekwerk. Omgeving t Woudt Aan de Woudseweg vinden we ten zuiden van t Woudt het bedrijf P.B. Oosthoek BV. Ook hier betreft het een aannemingsbedrijf in het buitengebied van de gemeente. Dit bedrijf is begonnen als agrarisch loonbedrijf in Door de jaren heen is het bedrijf gestaag in omvang toegenomen en telt het momenteel ruim 30 werknemers. Het bedrijf heeft ook haar activiteiten verbreed naar groenvoorzieningen, mechanisatie en de aanleg en onderhoud van golfbanen. Enkele andere bedrijven in deze omgeving zijn een steigerbouwer (aan de Veenakkerweg) en Van Paassen, een agrarisch en loonbedrijf. Schipluiden e.o. In de omgeving van Schipluiden vinden we een aantal bedrijven in het buitengebied. Een voorbeeld hiervan is De Vette C.V. aan de Gaagweg. Het bedrijf produceert voor de internationale markt aluminiumconstructies die worden gebruikt in de glastuinbouw. Het bedrijf BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving 11

14 heeft circa 20 werknemers en wil graag zijn bedrijfsactiviteiten uitbreiden. Enkele voorbeelden van andere bedrijven in deze omgeving zijn Kooij Elektronica, eveneens aan de Gaagweg, Agrarisch Loonbedrijf Snijders aan de Zijdekade en Agrarisch Loonbedrijf Berkhout en PeriBouw aan de Rijksstraatweg. Duifpolder, Willemoordseweg en Zouteveenseweg Ook aan de zuidkant van de gemeente, is een aantal ondernemingen gevestigd. Voorbeelden hiervan zijn Aad van Staalduijnen Transport aan de Kwakelweg, Van Nierop Grondwerk en Groenvoorziening aan de Duifpolder, Loonbedrijf Kester aan de Vlaardingsekade, aannemersbedrijven van Schie en Aad Stolk aan de Willemoordseweg en Euro Hair Fashion, eveneens aan de Willemoordseweg. Abtswoude Ook in het oostelijk deel gemeente zijn enkele verspreid liggende bedrijven gesitueerd. In Abtswoude zijn dat Kleijweg s Farmhouse (hekken/houthandel/tuinhuisjes) en rietdekkersbedrijf Voogt. Helemaal aan de oostzijde van de gemeente zijn sloopbedrijven gevestigd aan de Rotterdamseweg. 2.4 Aandachtspunten Verspreid liggende bedrijvigheid Zoals blijkt uit het voorgaande is er in het buitengebied en ook op sommige plekken aan de randen van de kernen een aantal bedrijven gevestigd. Op termijn is het zeer wel mogelijk dat (een deel van) deze bedrijven zal willen uitbreiden. Deze sluipende groei zou ten koste kunnen gaan van het groene buitengebied van Midden-Delfland en zodoende ingaan tegen de Gebiedsvisie Midden-Delfland. Op dit moment is er weinig zicht op de mogelijke uitbreidingen van bedrijven, maar is het redelijk aan te nemen dat uitbreidingsvragen door bedrijven in het buitengebied zich (net als in andere groene gebieden in Nederland) zeker zullen voordoen van tijd tot tijd. Bedrijventerreintjes in en aan bebouwde kommen Een tweetal bedrijventerreinen in de gemeente, te weten de Zouteveenseweg en het Ambacht zijn verouderd. Het risico bestaat dat deze terreinen steeds minder aantrekkelijk zijn voor bedrijven als vestigingslocatie, door bijvoorbeeld de beperkte mogelijkheden voor uitbreiding, de bereikbaarheid en de uitstraling van het terrein. Zeer wel mogelijk is dat bedrijven op deze locaties wegtrekken naar aantrekkelijker locaties, mogelijk zelfs buiten de gemeente. Een derde mogelijke probleemlocatie op termijn is het terrein Oude Veiling/Maassluiseweg. Dit terrein waar een groot aantal werknemers bij twee bedrijven werkt, ligt aan de rand van Maasland en vormt een abrupte overgang naar het open gebied. Er zijn geen uitbreidingsmogelijkheden voor de gevestigde bedrijven waardoor op termijn problemen zouden kunnen ontstaan. Alternatieve locaties? De bedrijven die een andere locatie wensen (om bijvoorbeeld te kunnen uitbreiden) hebben de mogelijkheid om zich te vestigen in de Harnaschpolder. Echter, door de ondernemers worden de (marktconforme) grondprijzen op Harnaschpolder als (te) hoog ervaren. Een andere mogelijke locatie die voor bedrijven in het zuidelijk deel van de gemeente gevestigd zijn, in aanmerking zou kunnen komen, zou het bedrijventerrein Honderdland kunnen zijn, gelegen op het grondgebied van de Gemeente Westland. Ook hiervoor geldt echter dat de grondprijzen relatief hoog zijn, vergeleken met de prijzen die op de huidige locatie betaald worden. Bovendien is het terrein sterk gericht op de tuinbouw en aanverwante sectoren (agrologistiek). 12 BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving

15 Zakelijke dienstverlening Zoals blijkt uit tabel 2.1, is de zakelijke dienstverlening een aanzienlijke sector in de gemeente Midden-Delfland. Daarbij is deze sector in de regio de afgelopen jaren sterk in omvang toegenomen. Kenmerk van deze sector is dat een groot deel van deze bedrijven is gevestigd in woonomgevingen. Vaak is ook sprake van woon-werkcombinaties en praktijkwoningen. Uit een gehouden bijeenkomst met ondernemers werd gesteld dat er behoefte is aan praktijkwoningen en aan een verzamelgebouw voor kleine, administratieve dienstverlenende bedrijven. Naar voren is gekomen dat het voor kleinere bedrijven lastig is om een locatie te vinden in de regio Den Haag/ Rotterdam. Een vaste regel is, dat de woonfunctie in overwegende mate gehandhaafd moet blijven, waardoor ca. 25% benut kan worden voor bedrijven. Hierdoor wordt, volgens de ondernemers, snel tegen de grenzen van de groei aangelopen. Deze bedrijven verplaatsen zich hierdoor naar elders in de regio. Momenteel vestigen kleine zakelijke bedrijven die willen doorgroeien zich vooral in Delft en Maassluis. Ook bestaat de kans dat bedrijven zich zullen vestigen in het buitengebied, bijvoorbeeld in vrijkomende boerderijen. Dat dit niet altijd negatief hoeft uit te pakken bewijst het voorbeeld van een reclamebureau in een boerderij aan de Westgaag. Gezien de relatief kleine omvang van deze ondernemingen mag worden verwacht dat dit over het algemeen weinig problemen oplevert. Wel moet hierbij uiteraard aandacht zijn voor een goede inpassingen van de bedrijfsactiviteiten. Denk bijvoorbeeld aan (beperkte) uitbouw van de bebouwing of de benodigde parkeervoorzieningen. Grootschalige zakelijke dienstverlening met een grote toevloed aan auto s is natuurlijk niet gewenst in het buitengebied. Tuinbouw In de gemeente Midden-Delfland bevindt zich, vooral aan de randen met het Westland, een duurzaam glastuinbouwgebied. De kassen zijn recent gebouwd of gereconstrueerd en behoren tot de meest moderne categorie tuinbouwbedrijven. Het beleid van de gemeente, vastgelegd in bestemmingsplannen is er op gericht om dit glastuinbouwgebied alle kansen te bieden om zich duurzaam te blijven ontwikkelen. De in de gemeente Midden-Delfland gelegen duurzame glastuinbouwbedrijven vormen onderdeel van de Greenport Westland- Oostland. De gemeente Midden-Delfland werkt actief mee aan een integrale visie Greenport Westland-Oostland. Deze visie zal in 2008 worden vastgesteld. Daarnaast liggen, verspreid over het buitengebied van de gemeenten, diverse tuinbouwbedrijven. In de nota Gras voor Glas worden deze bedrijven als niet duurzaam aangemerkt. Ruwweg gaat het hierbij om 55 ha aan glasareaal. In de Gebiedsvisie Midden-Delfland 2025 is afgesproken dat verspreid liggende glastuinbouwlocaties niet aansluiten bij het open en groene karakter van het melkveehouderijgebied. Daarom wordt gestreefd naar uitplaatsing van deze tuinbouwbedrijven naar aangewezen tuinbouwconcentratiegebieden. Inmiddels is door de gemeente 12 ha verspreid liggend glas opgekocht. Gezien het vastgelegde beleid bij gemeente en provincie wordt hierin geen beleidswijziging verwacht en wordt er vanuit gegaan dat op termijn alle verspreid liggende glastuinbouw uit het buitengebied wordt gesaneerd. Uitbreiding van tuinbouwbedrijven op locatie is niet mogelijk; aanleg van nieuwe locaties voor tuinbouw binnen de gemeente wordt niet voorzien. In voorkomende gevallen kan bedrijven worden toegestaan glas te saneren en (een deel van) de locatie in te vullen met andere functies. BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving 13

16 14 BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving

17 3 Beleidsruimte bedrijven 3.1 Huidige beleid gemeente Midden-Delfland In deze paragraaf wordt ingegaan op het huidige gemeentelijke beleid voor bedrijvigheid in het buitengebied. Dit beleid is geheel gevormd door de reconstructiewet Midden-Delfland. Voorts zijn van belang de provinciale richtlijnen, waaronder de rode contouren, die vertaald zijn naar gemeentelijke bestemmingsplannen. Voor het gebied Midden-Delfland geldt dat (nieuwe) bedrijfsactiviteiten ongewenst zijn indien deze niet aansluiten bij het open karakter van het gebied. In de Gebiedsvisie Midden-Delfland 2025 is dit uitgangspunt vastgelegd. Reconstructiewet Midden-Delfland Er is een Reconstructiewet, welke in 1977 in werking is getreden. Op grond hiervan is een reconstructieplan gemaakt. Het uitgangspunt is bescherming van groen en recreatie. De wet laat voor uitbreiding van bedrijven weinig ruimte open. De gemeente Midden-Delfland heeft het reconstructieplan vertaald in haar bestemmingsplannen. Zittende bedrijven zijn in het bestemmingsplan door middel van een conserverende bestemming ingepast. Gebiedsvisie Midden-Delfland 2025 Eind 2005 heeft de gemeente Midden-Delfland samen met 63 andere partijen de Gebiedsvisie Midden-Delfland 2025 ontwikkeld. De visie beschrijft hoe het gebied zich ontwikkelt naar een open, agrarisch cultuurlandschap waarin ruimte is voor recreatie, natuur en landbouw. Centraal staat in deze visie het openhouden van het buitengebied van de regio Midden- Delfland. Aan de randen, maar ook meer centraal in het buitengebied zijn er mogelijkheden voor kleinschalige bedrijfsactiviteiten, bijvoorbeeld in vrijkomende agrarische bebouwing. Regionaal structuurplan Het Regionaal Structuurplan (Ontwerp RSP, 2007) onderstreept de in de gebiedsvisie gestelde ambitie. Het Stadsgewest Haaglanden wil een actieve bijdrage leveren om de bijzondere kwaliteiten voor groen, recreatie en landbouw verder te ontwikkelen op basis van de Gebiedsvisie Midden-Delfland Wat betreft de economische activiteiten zet het Stadsgewest in op het herstructureren en intensiveren van bedrijventerreinen, bijvoorbeeld door met vernieuwend ruimtegebruik functies te stapelen en te combineren. Beleid t.a.v. bedrijfsvestiging/-uitbreiding Het gemeentelijk beleid voor bedrijvigheid in het buitengebied is kortweg dat de huidige bedrijven op hun locaties gevestigd kunnen blijven. Aanvragen, bijvoorbeeld om de huidige bedrijfsactiviteiten uit te breiden op de huidige locatie, worden per bedrijf individueel bekeken (maatwerk). Hiervoor bestaat geen generiek beleid. De aanvragen worden in eerste instantie (uiteraard) getoetst aan het bestemmingsplan, maar daarnaast ook aan een aantal beleidsvisies. Landschapsontwikkelingsplan (LOP) Op dit moment wordt gewerkt aan realisatie van het LOP (Landschapsontwikkelingsplan). Hierin worden ruimtelijke keuzes gemaakt. Het LOP zal als een Structuurvisie voor de gemeente fungeren. Vervolgens (2008) wordt de in het LOP vastgelegde visie uitgewerkt in bestemmingsplannen. BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving 15

18 Herstructurering bedrijventerreinen In de programmabegroting van 2005 voor de gemeente Midden-Delfland, staat vermeld dat het op termijn onontkoombaar is om bestaande bedrijventerreinen te herstructureren. Dit geldt vooral voor de bedrijventerreinen Hooipolder (in het kader van een overeenkomst met Delft), Zouteveenseweg en Het Ambacht. Voor de Hooipolder is inmiddels een bestemmingsplan opgesteld, Zouteveenseweg ligt binnen het bestemmingsplan Schipluiden en het Ambacht ligt in het bestemmingsplan Maasland. Beide plannen bevinden zich in de fase van het voorontwerp. Milieu Voor wat betreft milieuregelgeving geldt hetzelfde als voor het algemene beeld namelijk dat er geen generiek beleid is voor het buitengebied. De milieurichtlijnen zijn per bedrijf vastgelegd in het bestemmingsplan. Bij eventuele gewenste veranderingen is maatwerk de leidraad. 3.2 Opties voor beleid In het vorige hoofdstuk is een aantal mogelijke aandachtspunten benoemd voor de (ontwikkeling van) de economische activiteiten in relatie tot het groene buitengebied van de gemeente. Hieronder wordt, in aanvulling op het huidige beleid van de gemeente, een aantal suggesties gegeven voor toekomstig beleid om deze knelpunten weg te nemen. De onderstaande suggesties bieden meer duidelijkheid voor de ondernemers en dragen tegelijkertijd bij aan een levendige economie. De beschreven opties vormden input voor het in het kader van dit project gevoerde overleg met wethouder van der Kamp en het georganiseerde Ronde Tafelgesprek met bedrijven en organisaties uit de gemeente. Integrale visie op economische activiteiten Op dit moment bestaat er bij de gemeente geen integrale visie op de economische activiteiten in de gemeente, althans niet vastgelegd in een nota. Met integraal wordt hier gedoeld op de samenhang tussen bedrijvigheid in de kernen en in het buitengebied en op het hele scala van economische activiteiten dat in de gemeente plaatsvindt. In de Gebiedsvisie Midden-Delfland 2025 en de economische uitwerking daarvan is de aandacht vooral gericht op economische activiteiten die aansluiten bij het open karakter van het gebied. De bedrijvigheid in de kernen is daarbij geen deel geweest van de studie. In deze studie wordt daarom hieraan wel expliciet aandacht besteed. Toch is het zowel voor gemeente als voor het bedrijfsleven goed te weten wat de economische strategie voor de gemeente is en wat het beleid ten aanzien van bedrijfsvestigingen en bedrijventerreinen. De gemeente is momenteel bezig met het opstellen van een economisch beleid. De eerste stappen zijn inmiddels gezet. Het belangrijkste doel van de nota is om de relatie tussen bedrijfslocatie (in een bebouwde kom, in het buitengebied, op een bedrijventerrein) en toekomstperspectieven (ontwikkelingsruimte) veel beter kunnen worden geëxpliciteerd. Bedrijven die van hun locatie naar een andere locatie willen vertrekken (bijvoorbeeld omdat ze geen uitbreidingruimte hebben) wordt zo duidelijk gemaakt wat de opties zijn en wat in elk geval niet gedoogd wordt. Zoals gezegd is de gemeente inmiddels gestart met het opstellen van een integrale visie. Aandacht voor zakelijke dienstverlening Uit de cijfers blijkt dat de zakelijke dienstverlening voor de Gemeente Midden-Delfland een belangrijke economische sector is. Zoals ook in de rest van Nederland is de sector in de afgelopen jaren sterk gegroeid en wordt een verdere groei verwacht. Voor het beleid betekent dit dat aan deze sector in elk geval enige aandacht zou moeten worden besteed. 16 BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving

19 Een belangrijk aspect hierbij is de huisvesting van bedrijven uit deze sector. Verreweg het grootste deel betreft kleinschalige bedrijven, vaak start-ups. In bestemmingsplannen is flexibiliteit ingebouwd zodat bedrijfjes aan huis mogelijk zijn. Daarnaast zou gedacht kunnen worden aan het op een verantwoorde manier inpassen van kleinschalige zakelijke dienstverlening in vrijkomende agrarische bebouwing in het buitengebied. Hiervan zijn in de gemeente reeds enkele fraaie voorbeelden aan te wijzen. Mogelijk zou er ook kunnen worden gedacht aan het realiseren/faciliteren van enkele verzamelpanden waar startende of doorstartende zakelijke bedrijfjes zich zouden kunnen vestigen en waar zij gebruik kunnen maken van gezamenlijke faciliteiten. Bedrijven in het buitengebied In het kader van de reconstructiewet is de afgelopen 30 jaar zeer geïnvesteerd in behoud en versterking van het landschap, waardoor voor bedrijven een restrictief beleid is gevoerd. Gelet op het beleid van de Provincie Zuid-Holland, het recent door het kabinet (als onderdeel van het Randstad Urgent-programma) geïntroduceerde project Mooi en Vitaal Delfland en het beleid van de Gemeente Midden-Delfland zoals vastgelegd in de Gebiedsvisie Midden-Delfland 2025 zal dit restrictieve beleid voortgezet worden. Voor sectoren die de kern vormen van en aansluiten bij de Gebiedsvisie wordt een actief stimuleringsbeleid gevoerd. Het betreft hierbij niet alleen de melkveehouderijsector maar bijvoorbeeld ook bedrijven in de toeristisch-recreatieve sfeer, vergaderlocaties, sportfaciliteiten en bedrijven, zorginstellingen en voorzieningen enz. Elk ander bedrijf wordt conform het beleid bij vestigings- of uitbreidingsplannen in principe doorverwezen naar de bedrijventerreinen in de gemeente. Bij een soepeler variant van het beleid zou de gemeente weinig grip hebben op het buitengebied en de ruimtelijke invulling ervan. Consequentie hiervan zou zijn dat dit leidt tot ongewenste ruimtelijke ontwikkelingen in het buitengebied en een aantasting van het groene en open karakter, de kerndoelstelling van de Gebiedsvisie Midden-Delfland In de in uitgevoerde studie naar de gebiedseconomie van Midden-Delfland is immers vast komen te staan dat de druk op het gebied vanuit de stedelijke omgeving zeer hoog is hetgeen resulteert in hoge grondprijzen. Indien geen restrictief beleid wordt gehanteerd in het buitengebied zal de melkveehouderij, die essentieel is voor het handhaven van het groene en open karakter van het gebied, de (grondprijs)concurrentie met andere economische functies (wonen, bedrijven, tuinbouw) niet aankunnen. Daarnaast is er de optie om de Gebiedsvisie op een striktere manier te interpreteren en alle economische activiteiten in het buitengebied die niet aansluiten bij het open karakter ervan te verbieden en dwingen naar een andere locatie te verplaatsen dan wel uitbreidingsplannen consequent af te keuren (actief uitplaatsingsbeleid). Dit zou ertoe kunnen leiden dat langzaam maar zeker een groot deel van de bedrijvigheid in het buitengebied de activiteiten niet meer op de huidige locatie kan voortzetten en vertrekt, al dan niet naar buiten de gemeente of de activiteiten staakt. De economische structuur van de gemeente wordt hierdoor op termijn eenzijdiger. Ruimte voor verplaatsende en nieuwe bedrijven Om bedrijven die op hun huidige locaties (in het buitengebied) uit hun jasje zijn gegroeid ruimte te kunnen bieden, nieuwe lokale bedrijven een plek te kunnen bieden en te voorkomen dat bedrijven uitwijken naar andere gemeenten, is het wenselijk om het areaal in bedrijventerrein in de gemeente in elk geval op peil te houden. Dit kan op verschillende manieren. Eén van de opties hierbij is om bestaande bedrijvenlocaties te herstructureren en/of intensiveren. Vaak zal dit gepaard gaan met herinrichting van terreinen en stapeling van functies. Dit leent zich niet voor ruimte-extensieve bedrijven (zoals logistiek), maar meer voor bedrijven in met name de zakelijke en financiële dienstverlening. Bij de ontwikkeling van een integrale economische visie voor de gemeente dient dit zeker meegenomen te worden. BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving 17

20 Een andere optie is om bestaande locaties waar mogelijk uit te breiden. Het ligt voor hand dat dit op grond van het restrictief beleid niet tot de mogelijkheden behoort. Hiermee wordt uiteraard het areaal buitengebied aangetast. Echter, deze ontwikkeling biedt tegelijkertijd kansen voor het ontwikkelen van aantrekkelijkere stad-landovergangen. Dit laatste sluit aan bij de Gebiedsvisie Midden-Delfland 2025 waarin wordt aangegeven dat gestreefd wordt naar een gebied waar stad en land geen harde grens vormen, maar vloeiend in elkaar overlopen. Uiteraard kan ook gedacht worden aan nieuwe bedrijvenlocaties. Het meest voor de hand ligt het om hierbij aan te sluiten bij de nieuwe terreinen in of nabij de gemeente zoals de Harnaschpolder en Honderdland. Hierbij moet niet worden onderschat dat deze terreinen voor kleinere bedrijven en starters een hoogdrempelige uitstraling hebben en een vaak te hoge grondprijs. Een aanvulling hierop zou kunnen bestaan uit toegankelijke verzamelgebouwen, al dan niet op de genoemde terreinen. 18 BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving

21 4 Een aanzet voor een beleidslijn Uit de bovenstaande inventarisatie kan worden opgemaakt dat er verschillende bedrijven zijn gevestigd buiten de kernen van de gemeente en buiten de reguliere bedrijventerreinen. Voor een groot deel betreft het hier bedrijven die zijn voortgekomen uit de agrarische functie van het buitengebied (loonbedrijven, toeleveranciers aan de tuinbouw enz.). Over het algemeen gaat het om relatief kleine bedrijven die goed zijn ingepast en daardoor ook geen aanslag plegen op het aangezicht van het open buitengebied, enkele uitzonderingen daargelaten. Er zijn dan ook geen plannen van gemeentewege om bedrijven uit te plaatsen. De huidige bedrijven in het buitengebied kunnen in principe op hun huidige locatie blijven. Geconcludeerd kan worden dat de knelpunten die zich voordoen bij economische activiteiten in het buitengebied relatief beperkt zijn. Uit de gevoerde gesprekken komt niet naar voren dat er urgente noodsituaties zijn op het gebied van bedrijfshuisvesting in het buitengebied. Bedrijven die uitbreidingsplannen hebben weten over het algemeen de weg naar de gemeente te vinden. Indien er sprake is van (plannen tot) uitbreiding van activiteiten wordt nagegaan in hoeverre dit strijdig is met het bestemmingsplan en de overige beleidsplannen (Gebiedsvisie Midden-Delfland 2025). Per bedrijf wordt vervolgens gezocht naar een oplossing. Op grond van het bovenstaande stellen wij daarom de volgende beleidslijn voor: Uitgangspunt is de Gebiedsvisie Midden-Delfland 2025 waarin staat dat het groen en open karakter van het gebied Midden-Delfland wordt gehandhaafd en verder ontwikkeld; Voor bedrijven is het goed zich een toekomstbeeld te schetsen ten aanzien van de ontwikkeling en daaraan gekoppelde huisvesting van het bedrijf ( waar sta ik over 10 jaar en past dat op de huidige locatie? ). Dit voorkomt dat er steeds opnieuw naar korte-termijnoplossingen moet worden gezocht ten aanzien van bedrijfshuisvesting met alle kosten vandien; Aan bedrijven die niet passen in het eindbeeld van de Gebiedsvisie Midden-Delfland 2025 en die zich willen vestigen buiten de bedrijventerreinen in de gemeente wordt geen medewerking verleend; Bedrijven die op dit moment gevestigd zijn in het buitengebied van de gemeente, mogen daar gevestigd blijven, ook in het licht van de economische en sociale betekenis (lokale werkgelegenheid) van deze bedrijvigheid voor de gemeente; Voor hen gelden de voorschriften zoals vastgelegd in de relevante vigerende bestemmingsplannen; Bij uitbreidingsplannen van bedrijven wordt gekozen voor een maatwerk-aanpak. Hierbij mag geen aantasting plaatsvinden van het landschap en van de uitgangspunten van de Gebiedsvisie Midden-Delfland Er moet dus sprake zijn van een verantwoorde inpassing in het landschap; In uitzonderlijke gevallen kan het voorkomen dat geen uitbreiding van bedrijfsfuncties kan plaatsvinden. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om locaties met een hoge cultuurhistorische waard. Een aanvullende ruimtelijke toets op locatie zal hierbij plaatsvinden; Bij een schaalsprong van bedrijven (uitbreiding met een factor 1,5 of indien landschappelijke inpassing niet mogelijk is) dient verplaatsing naar bedrijventerreinen plaats te vinden; Bedrijven wordt zoveel mogelijk duidelijkheid geboden over het gemeentelijke beleid en de ruimtelijke (on)mogelijkheden vanuit een gemeentebrede economische visie en de aanwezigheid van een helder aanspreekpunt voor bedrijven bij de gemeente. BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving 19

22 Daarnaast suggereren wij de volgende mogelijkheden bij het economisch beleid in overweging te nemen: Aangrijpen van de te ontwikkelen poorten (zie Gebiedsvisie) aan de randen van het gebied en de omliggende steden, daar waar deze aansluiten bij recreatiegebieden, kernen of bedrijventerreinen, te benutten voor het ontwikkelen van (bij de Gebiedsvisie aansluitende) bedrijvigheid (b.v. recreatie, zorgfunctie, sportieve bedrijvigheid) in groene stad-land-overgangen; De mogelijkheden voor bedrijfsvestiging (b.v. ten behoeve van zakelijke dienstverlening) in vrijkomende agrarische bebouwing te verruimen maar wel te sturen zodat landschappelijke inpassing en een verantwoorde verkeersafwikkeling centraal staan; Bij de realisatie van werkfuncties, zowel op nieuwe locaties als op bestaande locaties dient zoveel mogelijk te worden gestreefd naar stapeling en combinatie van functies; Mogelijkheden te creëren voor het ontwikkelen van bedrijfsverzamelgebouwen (b.v. ten behoeve van zakelijke dienstverlening en kleine ambachtelijke bedrijven) op bedrijventerreinen en in de kernen. Met name bij de ontwikkeling van nieuwe woonwijken dient naast en in aanvulling op woonfuncties nadrukkelijk te worden gekeken naar het toestaan van mogelijkheden voor werkfuncties. Zo ontstaan gebieden met een meer gemêleerd karakter. 20 BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving

23 Bijlagen BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving 21

24 22 BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving

25 Bijlage 1: Ligging van de werklocaties BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving 23

26 24 BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving

27

28 BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving Achter Sint Pieter HT Utrecht T: F: