RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK. o.b.s. De Barte, afdeling NT2

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK o.b.s. De Barte, afdeling NT2 Plaats : Drachten BRIN nummer : 14LR C2 Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : 15 juni 2015 Datum vaststelling : 9 september 2015

2 Pagina 2 van 14

3 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING BEVINDINGEN TOEZICHTARRANGEMENT Pagina 3 van 14

4 Pagina 4 van 14

5 1 INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 15 juni 2015 een onderzoek uitgevoerd op o.b.s. De Barte, afdeling NT2 naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. Scholen of afdelingen van scholen waarvan bij de risicoanalyse geen geschikte opbrengstgegevens beschikbaar zijn, worden in principe om de twee jaar bezocht. Het doel van dit onderzoek is eventuele tekortkomingen in de kwaliteit van het onderwijs op de school of afdeling vast te stellen. Conform de uitgangspunten van het programmatisch handhaven onderzoekt de inspectie tevens standaard of wordt voldaan aan bepaalde wettelijke voorschriften. Toezichthistorie In 2013 heeft de inspectie de afdeling nieuwkomers van o.b.s. De Barte bezocht in het kader van een pilot. Er waren toen twee nieuwkomersklassen. De inspectie constateerde dat het aanbod mondelinge communicatie en aanvankelijk lezen was verouderd en dat het didactisch handelen in de nieuwkomersgroepen wisselend van kwaliteit was. Ook merkte de inspectie op dat de ontwikkelingsperspectieven te mechanistisch van aard waren en dat een toets voor woordenschat ontbrak. Over de motivatie van de leraren en de leerlingen oordeelde de inspectie positief. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids en het schoolplan bij de inspectie. Een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijke verplichte onderdelen in de schoolgids en het schoolplan. Een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland. Onderzoek en analyse van jaardocumenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van het document 'NT2-onderwijs op OBS De Barte' dat de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd. Pagina 5 van 14

6 Schoolbezoek, waarbij in alle vier de nieuwkomersgroepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Gesprekken met de directie en de intern begeleider over de kwaliteit van de indicatoren. Een gesprek met leerlingen en leraren. Een eindgesprek met de directie en een vertegenwoordiging van het bestuur, na afloop van het schoolbezoek. Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: opbrengsten, leerstofaanbod, tijd, schoolklimaat, didactisch handelen, afstemming, vorderingen volgen, begeleiding, zorg en kwaliteitszorg. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2012 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. Pagina 6 van 14

7 2 BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2012 op De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) In verband met het programmatisch handhaven heeft de inspectie daarnaast enkele controles uitgevoerd op bepaalde wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'. Pagina 7 van 14

8 Opbrengsten Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 1.5 De sociale competenties van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. Leerstofaanbod * (Nieuwkomers) De aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde zijn gerelateerd aan de kerndoelen. 2.2* De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar * De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. 2.5 De school heeft een specifiek aanbod om sociale competenties te ontwikkelen. Tijd De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. Schoolklimaat Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. Didactisch handelen * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2* De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3* De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Afstemming De leraren stemmen de aangeboden leerinhouden af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Pagina 8 van 14

9 Afstemming De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Begeleiding * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. 7.3 (SBO) De school stelt bij plaatsing voor iedere leerling een ontwikkelingsperspectief vast. 7.4 (SBO) De school volgt of de leerlingen zich ontwikkelen conform het ontwikkelingsperspectief en maakt naar aanleiding hiervan beredeneerde keuzen. 7.6 De school maakt beredeneerde afwegingen bij de doorstroom van leerlingen binnen de school. Zorg De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3* De school voert de zorg planmatig uit. Kwaliteitszorg De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. Wet- en regelgeving Ja Nee NT1A De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids (art. 16, lid 2 en 3, WPO). NT2A De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende schoolplan (art. 16, lid 1 en 3, WPO). NT4A Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b, WPO). NT4B Er is maximaal zevenmaal een onvolledige schoolweek geprogrammeerd voor de groepen 3 t/m 8 (artikel 8, lid 7 onder b, WPO). Pagina 9 van 14

10 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De kwaliteit van het onderwijs van de afdeling NT-2 van o.b.s. De Barte is zwak. Het leerstofaanbod en bijbehorende toetsinstrumenten zijn onvoldoende gericht op het ontwikkelen van spreek- en luistervaardigheden en de woordenschat van leerlingen die de Nederlandse taal niet kennen. Daarnaast is ook het didactisch handelen te weinig specifiek gericht op het verwerven van deze vaardigheden en er is te weinig onderwijstijd gepland. De kwaliteit van de ontwikkelingsperspectieven die de leraren voor de leerlingen maken, is in de afgelopen periode verbeterd, maar kan aangescherpt worden door ambitieuzere doelen te stellen. Positief is de respectvolle omgang tussen leraren en leerlingen en tussen leerlingen onderling. Zeker gegeven de soms zeer korte verblijfsduur van de leerlingen en de daardoor sterk wisselende samenstelling van de groepen, is dit een belangrijke verdienste van de school. Hieronder volgt een toelichting op het oordeel. Toelichting Context O.b.s. De Barte vangt op het moment van onderzoek iets minder dan veertig leerlingen op in vier NT-2-groepen. Bijna alle leerlingen wonen op het AZC in Drachten, dat sinds 2013 vooral asielzoekers opvangt die nog maar heel kort in Nederland zijn. De meeste leerlingen spreken de taal dus niet. De gezinnen krijgen snel een verbijfsstatus en wachten dan in het AZC tot ze een woning toegewezen krijgen. Enkele leerlingen komen uit omliggende dorpen. Deze zijn naar Nederland gekomen vanwege gezinshereniging en bezoeken De Barte om de Nederlandse taal te leren. Gemiddeld zitten leerlingen rond de drie maanden op De Barte, maar de verblijfsduur varieert sterk. Ook het aantal leerlingen in de NT-2-groepen wisselt sterk. Zo zijn er ook periodes dat er rond de zeventig à tachtig leerlingen in de NT-2-afdeling zitten. Sinds 2006 vangt o.b.s. De Barte leerlingen op die op het AZC Drachten wonen. In eerste instantie waren de aantallen beperkt en werden de leerlingen opgenomen in de reguliere groepen. Deze leerlingen hadden meestal al Nederlands onderwijs gehad en kenden de taal. Sinds het AZC vooral nieuwkomers opvangt, worden de leerlingen geplaatst in aparte NT-2-groepen. Pagina 10 van 14

11 Resultaten van het onderwijs Omdat de ontwikkelingsperspectieven van de leerlingen nog niet geëvalueerd zijn, is de inspectie ook niet in staat om op basis van door de school opgestelde ontwikkelingsperspectieven een uitspraak te doen over de ontwikkeling van de leerlingen. Hoewel o.b.s. De Barte, afdeling NT-2, een landelijk genormeerd instrument gebruikt om de sociale competenties in kaart te brengen, beoordeelt de inspectie het niveau van de sociale competenties niet (indicator 1.5). Het observatie-instrument is namelijk niet genormeerd voor de specifieke groep nieuwkomers. Leerstofaanbod en tijd De afdeling NT-2 van obs De Barte zou veel aandacht moeten besteden aan de ontwikkeling van de spreek- en luistervaardigheden en woordenschat. Dit is onvoldoende het geval. De leraren gebruiken geen geschikte methodes voor deze vaardigheden en de zelf ontworpen lessen missen een goede inhoudelijke kwaliteit en opbouw. Ook wordt de methode voor sociaal-emotionele ontwikkeling van de school in de NT-2-groepen niet systematisch gebruikt. Daarnaast heeft de school te weinig onderwijstijd gepland en gaat een deel van de geplande tijd verloren door te lange pauzes. Overigens is het leerstofaanbod voor lezen en rekenen wel gerelateerd aan de kerndoelen en beschikbaar tot en met het niveau van groep 8. Didactisch handelen en schoolklimaat De leraren realiseren een pedagogisch klimaat met respectvolle omgangsvormen dat de leerlingen ondersteunt in hun ontwikkeling. De leerlingen, waarvan er een aantal traumatische ervaringen achter de rug hebben, voelen zich veilig en zijn sterk gemotiveerd om te leren. In de lessen heerst dan ook een taakgerichte werksfeer en de leerlingen zijn actief betrokken. De inspectie is echter kritisch over de kwaliteit van de instructie. Dit heeft deels te maken met de gebreken in het aanbod voor mondelinge taal en woordenschat: de leraren hebben daardoor onvoldoende houvast om doelen, opbouw en afsluiting van hun lessen te expliciteren. Ook is in de lessen niet gezien dat de leraren vakdidactiek voor het uitbreiden van de woordenschat toepassen. Leerlingen spreken veelvuldig in de eigen taal zonder dat de leraar dat corrigeert en sommige leraren spreken niet consequent correct Nederlands tegen de leerlingen. Mede daardoor draagt het taalgebruik in de groepen niet altijd bij aan het leren van het Nederlands. Pagina 11 van 14

12 Begeleiding en toetsing De leraren nemen regelmatig toetsen af voor technisch lezen, spelling en rekenen en wiskunde en volgen daarmee de vorderingen van de leerlingen. Omdat de woordenschatontwikkeling van de leerlingen niet systematisch gevolgd wordt, is indicator 7.1 toch als onvoldoende gewaardeerd. De gebruikte toetsen en observaties worden voldoende geanalyseerd en gebruikt voor het bijstellen van de groepshandelingsplannen. Behalve voor de jongste leerlingen, stelt de school na een oriëntatieperiode van 6 weken een ontwikkelingsperspectief op voor technisch lezen en rekenen en wiskunde. Zodra het technisch lezen van een voldoende niveau is, volgt ook een ontwikkelingsperspectief voor spelling en soms ook voor begrijpend lezen. De inhoudelijke kwaliteit van deze ontwikkelingsperspectieven is verbeterd ten opzichte van twee jaar geleden: met name de belemmerende en bevorderende factoren zijn beter in kaart gebracht. Een volgende verbeterstap is het stellen van ambitieuze doelen die passen bij de beginsituatie van de leerlingen. Een suggestie daarbij is dat de school landelijk ontwikkelde leerlijnen voor nieuwkomers als uitgangspunt neemt. Omdat de ontwikkelingsperspectieven kort geleden zijn opgesteld, heeft er nog geen evaluatie plaatsgevonden. Wel maakt de school beredeneerde afwegingen voor de doorstroom van leerlingen en bespreekt deze met de ouders. Kwaliteitszorg De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van de NT-2-leerlingen en speelt voldoende in op de veranderingen in de populatie die de school bezoekt. Zicht op de resultaten van de leerlingen heeft de school onvoldoende: ze heeft geen doelen op schoolniveau gesteld en analyseert de resultaten van de leerlingen niet op groeps- of schoolniveau. Ook heeft de school geen verbeteractiviteiten gepland voor de NT-2-afdeling. Gezien de opmerkingen over de onderwijskwaliteit van de nieuwkomersgroepen in het vorige inspectierapport en de conclusies uit het huidige schoolbezoek, ligt het voor de hand om een concreet verbeterplan op te stellen voor deze afdeling. Naleving Ten aanzien van de naleving van wettelijke voorschriften heeft de inspectie geconstateerd dat niet wordt voldaan aan onderstaande wettelijke voorschriften: NT1a De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids (art. 16, lid 2 en 3, WPO). NT4a Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b, WPO). Pagina 12 van 14

13 Pagina 13 van 14

14 3 TOEZICHTARRANGEMENT Kwaliteit De kwaliteit van het onderwijs vertoont belangrijke tekortkomingen en is als zwak beoordeeld. Om deze reden kent de Inspectie van het Onderwijs aan de o.b.s. De Barte, afdeling NT-2, een aangepast arrangement zwak toe. De school valt onder intensief toezicht. Met het bestuur is afgesproken dat de onderwijskwaliteit in juni 2016 weer van voldoende niveau is. De inspectie voert in het tweede kwartaal van 2016 een afsluitend onderzoek naar de kwaliteitsverbetering (OKV) uit om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. Naleving Er zijn tekortkomingen geconstateerd in de naleving van wettelijke voorschriften, die vanwege het programmatisch handhaven standaard zijn gecontroleerd. In de algemene schoolgids van o.b.s. De Barte staat geen informatie voor de ouders van de nieuwkomers. Voor deze ouders is slechts een blad met informatie over de schooltijden beschikbaar. De inspectie heeft met het bestuur afgesproken dat de school voor het komende schooljaar een (beknopte) schoolgids opstelt met relevante informatie voor deze groep ouders. Er is daarnaast sprake van een tekortkoming in de onderwijstijd. De inspectie heeft geconstateerd dat de school niet voldoet aan de wettelijke vereisten met betrekking tot het minimum aantal onderwijsuren. De inspectie heeft de tekortkoming met het bestuur besproken en het bestuur is het eens met de vastgestelde tekortkoming. Afgesproken is dat het bestuur ervoor zorgt dat de school in het komende schooljaar voldoende onderwijstijd plant en de ouders daarover informeert. Pagina 14 van 14