Palliatieve eenheid Informatie voor nieuwe medewerkers en studenten

Transcriptie

1 Palliatieve eenheid Informatie voor nieuwe medewerkers en studenten Palliatieve zorg, een zorg voor allen

2 Elk mensenleven is eindig en ook de medische wetenschap kent zijn grenzen. Toch is de mens geneigd om deze grenzen te verleggen, waardoor vaak de wetenschap meer gediend wordt dan de mens, en het gevaar op therapeutische hardnekkigheid dreigt! Daarom werd onder impuls van Zr. Leontine, palliatieve zorg in België gepromoot. Hier staat niet de kwantiteit, maar de kwaliteit van het leven centraal! Om dit te verwezenlijken is omgaan in waarheid en de zieke in zijn waardigheid laten van essentieel belang. Dit vereist teamwork: artsen, verpleegkundigen, psychologen, sociaal assistenten, pastoraal werkers, allen zullen vanuit hun eigen deskundigheid de patiënt benaderen, om samen de beste zorg te verzekeren. Ook nabestaanden worden opgenomen in de zorg. Enerzijds worden ze, indien ze dit wensen, betrokken in de zorg, maar anderzijds kunnen zij zelf bij de zorgverleners terecht met hun vragen en pijn. Palliatieve zorg is zorg op maat, inspelen op de noden van de zieken, meer er zijn dan doen. Palliatieve zorg NMW en studenten V

3 Inhoud 1. INLEIDING VOORSTELLING VAN DE AFDELING ARCHITECTONISCH ORGANISATORISCH AFDELINGSGEBONDEN INFORMATIE PATIËNTENPROFIEL VISIE EN MISSIE Visie Missie DE ZORGVERLENERS ARCHITECTONISCH DE DAGINDELING VERWACHTINGEN T.O.V. DE NIEUWE MEDEWERKER STUDENTEN INTAKEGESPREK VERWACHTINGEN T.O.V. DE STUDENT MOGELIJKE DOELSTELLINGEN Palliatieve zorg NMW en studenten V

4 1. INLEIDING Welkom Palliatieve en terminale zorg is een normaal onderdeel van het werk in een ziekenhuis. Verschillende zieken overlijden in het ziekenhuis. Een groot aantal van hen heeft nood aan deskundige palliatieve zorg gedurende een bepaalde periode. Palliatieve zorg is geëigende, deskundige zorg geven aan de zieke, bij wie het duidelijk is dat er geen genezing meer mogelijk is, en waarbij de dood onafwendbaar is binnen afzienbare tijd. Het is een antwoord geven op hun specifieke noden, behoeften en verlangens. De deskundige palliatieve zorg is gebaseerd op informatie uit wetenschappelijk onderzoek en best practice vanuit de Federatie palliatieve Zorg Vlaanderen. Palliatieve zorg biedt geen verbetering van de prognose maar wel van de kwaliteit van leven. Aangezien de patiënt en diens familie vaak het gevoel heeft de controle te verliezen over wat hen overkomt, wordt er gewaakt over de autonomie van de patiënt. Dit doen we door hem of haar te betrekken in beslissingen over de verzorging en door in waarheid met elkaar om te gaan. De relatie van de patiënt met zijn naasten is een essentieel gegeven binnen de palliatieve zorg. Zij zijn immers de eerste begeleiders en soms de mantelzorgers van de patiënt. Daarom proberen wij hen ook toe te laten om hun steentje in de verzorging bij te dragen. Omdat palliatieve zorg niet louter professioneel is, maar ook deels menselijk en relationeel, schakelen we een team van vaste vrijwilligers in. Zij voeren logistieke taken uit en geven eventueel ondersteuning bij de verzorging van de patiënten. Hierdoor krijgen professionele medewerkers meer ruimte om tijd, aandacht en bijkomende zorg aan de patiënt te besteden. Onze vrijwilligers krijgen initiële en permanente vorming en worden deskundig ondersteund. Palliatieve zorg NMW en studenten V

5 2. VOORSTELLING VAN DE AFDELING 2.1 ARCHITECTONISCH De palliatieve eenheid bevindt zich op de derde verdieping in de C-blok. We beschikken over 6 eenpersoonskamers. De kamers zijn zo huiselijk mogelijk aangekleed en de patiënt is vrij om enkele beperkte accenten in zijn kamer aan te brengen. De woonkamer geeft het huiselijke karakter van de eenheid weer. Deze ruimte wordt gebruikt als centrale eetgelegenheid voor alle patiënten, leefruimte voor patiënt, familie, vrijwilligers en verpleegkundigen. Zo wordt de mogelijkheid geboden om plezier en verdriet met elkaar te delen. De badkamer wordt gebruikt voor hygiënische en relaxatie doeleinden. Wanneer men behoefte heeft aan een persoonlijk gesprek of een moment van bezinning, kan de patiënt of diens familie gebruik maken van de stille ruimte. 2.2 ORGANISATORISCH In een multidisciplinair team bieden wij de patiënt totaalzorg aan. Deze is gericht op lichamelijk, psychisch, sociaal en spiritueel welbevinden. Met totaalzorg wordt bedoeld: Elke verpleegkundige staat zoveel mogelijk in voor alle verpleegkundige zorgaspecten bij de patiënten die hem zijn toegewezen en dit op maat en ritme van de patiënt, met aandacht voor autonomie en zelfzorg van de patiënt en in overleg met de patiënt, de familie en collega s. Men voert deze zorgaspecten zoveel mogelijk in 1 tijdstip uit. De verpleegkundige zorgt voor een correcte registratie in het patiëntendossier De verpleegkundige zorgt voor een efficiënte overdracht voor de patiënten die hem zijn toegewezen. De verpleegkundige treedt in contact met andere interne of externe hulpverleners indien dit noodzakelijk is voor de zorgbehoeften van de patiënten die hem zijn toegewezen. In onze zorg ligt de klemtoon op kwaliteit van het leven: niet dagen toevoegen aan het leven, maar leven toevoegen aan de dagen die nog resten. Eveneens ligt de klemtoon op de zieke en niet op de ziekte. Wij willen antwoord geven op de specifieke noden en verlangens van de patiënt, zodat hij zich beter voelt en hij zijn zelfstandigheid zo veel mogelijk kan behouden of terug kan herwinnen. Het gaat steeds om patiënt gestuurde zorg op maat, met een continue evaluatie en bijsturing. De zorg gebeurt altijd in overleg met de patiënt en zijn naastbestaanden. Om een optimale zorgverlening te kunnen bieden, zal de dienst steeds verzekerd worden door minimum 2 verpleegkundigen en 1 vrijwilliger overdag en 1 verpleegkundig s nachts. Palliatieve zorg NMW en studenten V

6 Opdrachten van de verpleegkundigen 1. Nemen alle verantwoordelijkheid voor de verpleegkundige handelingen, alle A-, B- en C- handelingen, van de wet op de verpleegkunde. 2. Verlenen van advies en bijstand aan de patiënt en familie m.b.t. zelfzorgproblemen. 3. Uitvoeren van adequate pijnbestrijding en optimale symptoomcontrole, aan de hand van metingen naar symptoomlast. 4. Assisteren bij technische therapeutische interventies. (katheters, pompen) 5. Fungeren als vraagbaak en vertrouwensfiguur op de afdeling bij verpleegkundige problemen betreffende pijn en andere symptomen en psychische, sociale of andere problemen. 6. Functioneren als spilfiguur in de communicatie met zorgverstrekkers van andere disciplines. 7. Onderhouden van contacten met de verpleegkundige pijnspecialist, support team, andere specialismen en thuiszorg en zorgen voor correcte en adequate informatiedoorstroming.. 8. Aanmoedigen van collega s om patiëntgerichte en kwaliteitsvolle observaties te doen. 9. Actief meewerken aan besluitvorming over, en implementatie van protocollen en standaarden op de afdeling. 10. Begeleiden van studenten en ondersteuning bieden in het behalen van hun vooropgestelde doelstellingen. Palliatieve zorg NMW en studenten V

7 3. AFDELINGSGEBONDEN INFORMATIE 3.1 PATIËNTENPROFIEL Indicaties voor opname op een palliatieve eenheid zijn: Terminale patiënten die vanwege hun toestand continu moeten ondersteund worden, in hun zorg, door professionelen. Palliatieve patiënten waar pijn- en symptoomcontrole moeilijk verloopt en na optimalisatie van de behandeling terug naar huis kunnen. Zieken in hun laatste levensfase waar thuiszorg niet meer mogelijk is. Complexe pijn- en symptoomcontrole in de laatste levensfase. Zie ook op Infoland: Procedure Opname op palliatieve eenheid Palliatieve patiënten, in de eindfase van hun ziekteproces, die thuis verzorgd worden, maar waar de mantelzorg (tijdelijk) overbelast is. 3.2 VISIE EN MISSIE Visie Op de eenheid streven wij naar een zorgverlening die primair vertrekt vanuit redelijke verwachtingen van de patiënt en waarbij de dagdagelijkse organisatie van de verpleegkundige zorg gericht is op totaalzorg. Deze totaalzorg wordt aangeboden op het ritme van de patiënt. Secundair wordt er rekening gehouden met de medewerkers, door hen inspraak en verantwoordelijkheden te geven in de organisatie van de eenheid. Zij krijgen de mogelijkheid om zich te vervolmaken en professioneel te ontplooien als palliatieve zorg verpleegkundige. Elke hulpvrager heeft recht op een hulpverlener die over de nodige kennis, vaardigheden en attitudes beschikt om deskundige palliatieve zorg waar te maken. De verpleegkunde wordt uitgeoefend op een professionele manier met een continue kwaliteitsbewaking en in nauwe samenwerking met artsen, verpleegkundigen, patiënten begeleiding, psychologen en paramedici die zich organiseren als één team. Daarnaast erkennen wij de meerwaarde van vrijwilligers. Zij hebben hun eigen plaats in het nabij-zijn op een discrete manier en als aanvulling van de professionele hulpverlening. De palliatieve eenheid is een schakel in het netwerk palliatieve zorg Limburg en ondersteunt de samenwerking met andere zorgvoorzieningen, zoals de thuiszorg, woon en zorgcentra, ziekenhuizen en andere palliatieve eenheden. De mogelijkheid om in vertrouwde (thuis)omgeving te sterven wordt steeds maximaal ondersteund. Palliatieve zorg NMW en studenten V

8 3.2.2 Missie Aangezien genezen niet meer kan, blijft de hoofddoelstelling om de kwaliteit van de laatste levensfase van de terminale zieke, die zich bij ons aanbiedt, te optimaliseren en hem een zo groot mogelijk comfort te geven door deskundige pijn- en symptoomcontrole, in een liefdevolle en huiselijke omgeving. Sterven wordt in de eerste plaats gezien als een natuurlijk en normaal gebeuren dat behoort tot het leven van elke mens. Op de palliatieve eenheid wordt iedere patiënt benaderd vanuit een holistische visie. Dit betekent dat elke zieke uniek is. Bij de aangeboden zorg is er aandacht voor zowel lichamelijke, psychische en sociale noden alsook voor existentiële en spirituele noden. Er wordt respectvol omgegaan met de intimiteit, de relaties, de religie en ideologische overtuiging van de patiënt. Beslissingen worden in overleg met de patiënt en/of zijn wettelijke vertegenwoordiger genomen. De keuze van de patiënt aangaande beslissingen bij het levenseinde en de rechten van de patiënt worden steeds gerespecteerd. Een belangrijke waarde die wij in onze totaalzorg hanteren is een open communicatie waarbij het ziekteprobleem volledig wordt besproken met de patiënt en eventueel zijn naasten. Een eerlijke dialoog tussen patiënt, naastbestaanden en zorgverleners waarbij pijn, het lijden en het overlijden bespreekbaar worden gemaakt, dragen wij hoog in het vaandel. Wij proberen steeds de relatie tussen patiënt en familie te bevorderen en de naastbestaanden te ondersteunen in het ziekte-en rouwproces. De privacy en autonomie van de patiënt willen we vrijwaren zodat de patiënt weet dat hij/zij volledig op ons kan vertrouwen. Hierbij zal onze empatische houding, luisterbereidheid en onvoorwaardelijke aanvaarding een belangrijk onderdeel van ons werk uitmaken. In de zorg die we als team geven, willen wij ook steeds ethisch verantwoord blijven werken en hierover met elkaar in gesprek gaan, zodat spanningsvelden vermeden worden. Bij het overlijden van de patiënt bieden we de familie voldoende ruimte en tijd om op eigen tempo afscheid te nemen. In deze visie/ missie passen alle aspecten die beschreven staan in de definitie van palliatieve zorg volgens de WHO. Palliatieve zorg NMW en studenten V

9 3.3 DE ZORGVERLENERS Het multidisciplinaire team bestaat uit volgende medewerkers: Medisch diensthoofd Dr. Ivan Rademakers Psychologe Sigrid Claes Sociale dienst Stansy Mertens Pastorale dienst Hugo Gerfen Diëtiste Ingrid Vanbriel Verpleegkundig diensthoofd Angèle Gielen Stagementoren Ilona Cauwels Katrien Goyens Wendy Puttenaers Inge Steijvers Meter nieuwe medewerkers Ann Van Bommel Mady Schonkeren Verpleegkundig team Bianca Braekers Jos Cruysberghs Rina Lemmens Hilda Simons Marijke Slenders Dana Stockmans Alda Thaens Peter Voortmans Team vrijwilligers 3.3 ARCHITECTONISCH Alle andere disciplines kunnen, afhankelijk van de noden van de patiënt, ingeschakeld worden. Palliatieve zorg NMW en studenten V

10 3.4 DE DAGINDELING Zoals dit op elke afdeling gebruikelijk is, wordt er bij aanvang van de ochtenddienst een briefingmoment voorzien. Aangezien er gewerkt wordt op maat van de patiënt, is het noodzakelijk om zijn of haar ritme te volgen bij het opmaken van de zorgplanning. We trachten de hygiënische zorgen s morgens aan te bieden. Afhankelijk van de wensen en de mogelijkheden van de patiënten worden de andere zorgen uitgevoerd. Tijdens de ochtenddienst zal er een gezamenlijk ontbijt- en middagmaal georganiseerd worden voor de patiënten, vrijwilligers en verpleegkundigen. Elke patiënt is vrij om te kiezen om te eten op de kamer of in de gemeenschappelijke woonkamer. De medewerker kan ervoor kiezen om de pauze en maaltijd te nuttigen in de personeelsrefter. De namiddagdienst start eveneens met een briefingmoment waarna een begroeting van alle verblijvende patiënten gebeurt. Indien er patiënten worden opgenomen, proberen we deze omstreeks 15u te ontvangen, zodat zowel de patiënt als de familie de tijd krijgt om te wennen aan de veranderde omgeving alvorens de nacht begint. Na afloop van het avondmaal wordt er, indien de patiënt dit wenst, een avondtoilet aangeboden. Tijdens het briefingmoment op dinsdagmiddag proberen zoveel mogelijk disciplines aan de patiëntenbespreking deel te nemen (arts, sociale dienst, psychologe, verpleegkundigen ). Op deze manier wordt er ook een inventaris gemaakt van de noodzaak van interventies per discipline. 4. VERWACHTINGEN T.O.V. DE NIEUWE MEDEWERKER Palliatieve zorg kan enkel slagen als mensen met complementaire bekwaamheden in een gemotiveerd team samenwerken. Het luisteren naar de zieke mens en hem of haar aanvaarden in onvoorwaardelijke zin is het vertrekpunt van ons handelen. Elke hulpvrager heeft recht op een verpleegkundige die over de nodige kennis, vaardigheden en attitudes beschikt om een goede palliatieve zorg waar te maken. Voor verpleegkundigen is het belangrijk om een grote emotionele veerkracht te ontwikkelen. Medewerkers die starten op de palliatieve eenheid, kunnen vaak nog veel leren met betrekking tot detailzorgen, zorg bieden op maat en specifieke pijn- en comfortzorg. Om emotionele en psychische zorg te bieden, kan er gewoon zijn een grotere meerwaarde betekenen dan eender welke andere interventie. Van een nieuwe collega wordt verwacht dat hij/ zij de nodige competenties bezit en/of deze wil aanleren of bijschaven. De opleiding op de afdeling wordt ondersteund, uitgevoerd aan de hand van het opleidingsplan. Palliatieve zorg NMW en studenten V

11 5. STUDENTEN 5.1 INTAKEGESPREK Palliatieve zorg kan niet door iedereen gegeven worden. Mogelijk omdat men er emotioneel niet klaar voor is, men zelf nog in een rouwproces zit, men onvoldoende maturiteit heeft, of men onvoldoende in team kan werken, waardoor de steun en het zorgen voor elkaar niet groot genoeg is om dit alles te dragen. We vragen de studenten dan ook om tijdens een intakegesprek met de stagementor en/of hoofdverpleegkundige te motiveren waarom hij of zij deze keuzestage wil doen. Op deze manier willen we elke student de kans geven om te bewijzen dat hij/ zij er wel klaar voor is. Dit gebeurt zo spoedig mogelijk na het bekendmaken van de stageplaatsen doordat de student telefonisch contact neemt met het verpleegkundig diensthoofd op het nummer In dit gesprek wordt gepeild naar motivatie, maturiteit, emotionaliteit en inzicht in ethische reflectie over de zorg aan een palliatieve patiënt. We verwachten dan ook dat de student al enkele concrete doelstellingen kan voorleggen waaraan hij of zij kan werken tijdens de stage op de palliatieve eenheid. Dit vereist een zekere achtergrondkennis over palliatieve zorg. Als richtlijn voor de leerdoelen beschrijven we in bijlage enkele voorbeelden hiervan. Na dit gesprek en nadat men geschikt bevonden werd om stage te doen op de palliatieve eenheid, in de ruime zin van het woord, zal men alle nodige informatie ontvangen. Zo kan men zich als student voldoende voorbereiden op deze nieuwe uitdagende situatie. 5.2 VERWACHTINGEN T.O.V. DE STUDENT We ontvangen graag laatstejaars studenten verpleegkunde met interesse voor de individuele zorg voor een patiënt en diens familie, vrienden Palliatieve zorg kan enkel slagen als mensen met complementaire bekwaamheden in een gemotiveerd team samenwerken. Het luisteren naar de zieke mens en hem of haar aanvaarden in onvoorwaardelijke zin is het vertrekpunt van ons handelen. Elke hulpvrager heeft recht op een verpleegkundige die over de nodige kennis, vaardigheden en attitudes beschikt om een goede palliatieve zorg waar te maken. Voor verpleegkundigen is het belangrijk om een grote emotionele veerkracht te ontwikkelen. Wanneer studenten ervoor opteren om een stage op de palliatieve eenheid te kiezen, kunnen ze veel leren in verband met detailzorgen, zorg bieden op maat en specifieke pijn- en comfortzorg. Om emotionele en psychische zorg te bieden, kan er gewoon zijn een grotere meerwaarde betekenen dan een andere interventie. De palliatieve eenheid is geen geschikte stageplaats indien je veel technische handelingen wil stellen bij de patiënt. Zo zal het plaatsen van een infuus, blaassonde vaak uitgevoerd worden door een ervaren verpleegkundige. Dit omdat we maximaal comfort voor de patiënt nastreven, rekening houdend met diens beleving. Palliatieve zorg NMW en studenten V

12 5.3 MOGELIJKE DOELSTELLINGEN Ik heb inzicht in de verpleegproblemen die zich bij de palliatieve patiënt stellen. Ik kan pijn meten, registreren, rapporteren, evalueren en pas de interventies aan op maat van de patiënt. Ik heb inzicht in de behandeling van hinderlijke symptomen bij de palliatieve patiënt. Ik kan een totaalzorg op maat uitvoeren bij een palliatieve patiënt, rekening houdend met zijn/haar beleving. Ik kan detailzorgen uitvoeren bij een terminale patiënt. Ik kan werken met een spuitaandrijver om medicatie subcutaan of intraveneus toe te dienen. Ik heb aandacht voor de individuele beleving van de patiënt en diens familie. Ik krijg inzicht in de verschillende mogelijkheden om palliatieve patiënten te verzorgen: thuis, in het ziekenhuis op een verpleegafdeling, op de palliatieve eenheid. Ik heb aandacht voor de ethische aspecten van een verpleegtechnische handeling die ik stel. Ik krijg inzicht in de verschillende soorten levenseindevragen. Ik kan een lijktooi afwerken met oog voor de beleving van de naasten van de overledene. Ik kan actief luisteren. Namens het hele team van de palliatieve eenheid heten wij je van harte welkom op onze afdeling. Wij wensen je een boeiende werkervaring toe! Palliatieve zorg NMW en studenten V