MODULE 3: Curriculum. Krachtige Leeromgevingen Maandag 5 oktober 2015 Prof. dr. Bram De Wever

Transcriptie

1 MODULE 3: Curriculum Krachtige Leeromgevingen Maandag 5 oktober 2015 Prof. dr. Bram De Wever

2 Wat is een curriculum? Omschrijf zelf eens wat een curriculum is Schrijf dat neer in een definitie met eigen woorden Straks vraag ik een vijftal studenten om hun definitie voor te lezen

3 Wie bepaalt het curriculum? Door wie of wat wordt het curriculum bepaald? Wat zijn mogelijke invloeden op het curriculum?

4 Jullie antwoorden

5 Twee kernwoorden Inhoud Gedrag

6 Taba (1962, p. 76); uit Valcke (2014, p. 245) Curriculum is in essentie een plan ter ondersteuning van het leren Het bestaat uit doelen om het leren te richten en manieren om die doelen te bereiken

7 Taba (1962, p. 76); uit Valcke (2014, p. 245) Curriculum is het resultaat van drie soorten beslissingen: 1. Selectie en ordening van inhouden 2. Keuze van leerervaringen die men wil uitlokken zodat de inhouden gepast worden gemanipuleerd 3. Een planning met daarin de optimale leercondities

8 Twee kernwoorden Inhoud Gedrag

9 Kelly (1999, p. 10); uit Valcke (2014, p. 245) Curriculum: Al de leeractiviteiten die op school gepland en ondersteund worden, uitgevoerd door individuele leerlingen en/of groepen, binnen of buiten de school.

10 Spanningsveld Taak curriculumontwikkelaar Alleen doelen? Of ook ontwerpen van de instructie?

11 Spanningsveld Curriculum = syllabus? Curriculum = instructieproces? Curriculum = praxis? Curriculum = product?

12 Wat is het ultieme doel van onderwijs? Schrijf dit eens voor jezelf neer

13 Terug naar module 2 Module 2: Visies op leren Visies op instructie

14 Terug naar module 2 Module 2: Visies op leren Visies op instructie Behaviorisme Cognitivisme Constructivisme

15 Flinders & Thornton (2004) (HB p. 246) Problematiek leerdoelen What do schools teach, what should they teach, and who should decide? Is the primary aim of education to instill basic skills or foster critical thinking? Should education aim to mold future citizens, transmit national values, engender personal development, or inspire academic achievement?

16 Theoretische benaderingen van het curriculum

17 Kliebard Humanistische en mentale discipline benadering Overdracht van de beschikbare kennis en cultuur Term: colonial curriculum (traditionele kennisbais) Ontwikkeling van kinderen Curriculum wordt bepaald door wat opgroeiende kinderen nodig hebben om zich te ontwikkelen tot een volwassene

18 Kliebard Sociale efficiëntie van lerenden a coolly efficient, smoothly running society We moeten volwassenen hebben die op een geordende manier participeren aan de samenleving Sociale melioristen Gericht op verbeteren van de maatschappij Curriculum moet doelen nastreven die lerenden helpen bijdragen tot een betere wereld

19 Curriculumordening: Continuüm Van subject-oriented naar student-oriented (cf. Valcke, 2014, p. 250)

20 Vraag handboek p. 250 Bij deze curriculumordening komen visies op leren en instructie centraal te staan. Kan je zelf de verschillende visies aanduiden in het continuüm?

21 Continuüm

22 Vakkencurriculum Domineert in de meeste formele instructiesystemen Opsplitsing in vakken, die afzonderlijk worden aangebracht Nederlands, Frans, wiskunde, aardrijkskunde, geschiedenis, etc. Nadeel: soms gefragmenteerd Vaak vanuit traditie, niet ndz evidence based

23 Continuüm

24 Spiral Curriculum Vertrekken vanuit bepaald thema dat vanuit de perspectieven van verschillende vakken wordt bekeken. Voorbeeld: de cel, infectie en afweer, Bekeken vanuit: chemie, organische chemie, biologie, cytologie, biochemie, fysiologie, Interdisciplinaire behandeling Soms te vergelijken met projectwerk

25 Continuüm

26 Kerncurriculum Combineren van traditionele schoolvakken in bredere studiegebieden. Bvb. aardrijkskunde, geschiedenis en wetenschappen in kennisdomein wereldoriëntatie sociale wetenschappen en talen, wiskunde en wetenschappen, Vooral in Angelsaksische curricula

27 Continuüm

28 Activiteitengebaseerd curriculum Stelt de lerende centraal Leerdoelen zijn afhankelijk van wat de lerenden willen/kunnen doen Vertrekken vanuit een probleem of authentieke activiteit Niet voorspelbaar wat nu wel of niet als leerdoel naar voren komt Lerende meer actief betrokken (vb HO1516)

29 Vraag handboek p. 250 Bij deze curriculumordening komen visies op leren en instructie centraal te staan. Kan je zelf de verschillende visies aanduiden in het continuüm?

30 Terminologie Leerplannen Eindtermen VOETen [Vakoverschrijdende eintermen] Lesdoelstellingen Ontwikkelingsdoelen

31 Websites Onderwijs Vlaanderen cundair-onderwijs/derde-graad/index.htm cundair-onderwijs/faq/index.htm cundair-onderwijs/faq/vakoverschrijdendeeindtermen-secundair-onderwijs.htm

32

33

34 Wat zijn eindtermen? Eindtermen zijn minimumdoelen die de overheid noodzakelijk en bereikbaar acht voor een bepaalde leerlingenpopulatie in het gewoon secundair onderwijs. Met minimumdoelen wordt bedoeld: een minimum aan kennis, inzicht, vaardigheden en attitudes, bestemd voor die leerlingenpopulatie. Eindtermen kunnen vakgebonden of vakoverschrijdend zijn.

35 Eindtermen Leerplichtonderwijs (vs bvb. Kleuteronderwijs) Minimumdoelen (dus: meer mag) Resultaatsverplichting (moet bereikt zijn op einde basisonderwijw, eerste, tweede en derde graad secundair onderwijs) Vs inspanningsverplichting ontwikkelingsdoelen Norm voor onderwijsinspectie (kwaliteitscontrole)

36 Wat zijn vakoverschrijdende eindtermen? Vakoverschrijdende eindtermen zijn minimumdoelen die niet specifiek behoren tot een vakgebied, maar onder meer door middel van meerdere vakken of onderwijsprojecten worden nagestreefd. Elke school heeft de maatschappelijke opdracht de vakoverschrijdende eindtermen bij de leerlingen na te streven. De school toont aan dat ze met een eigen planning aan de vakoverschrijdende eindtermen werkt.

37 VOETen: contexten Context 1: Lichamelijke gezondheid en veiligheid Context 2: Mentale gezondheid Context 3: Sociorelationele ontwikkeling Context 4: Omgeving en duurzame ontwikkeling Context 5: Politiek-juridische samenleving Context 6: Socio-economische samenleving Context 7: Socioculturele samenleving

38 VOETen: gemeenschappelijke stam (communicatief vermogen) 1 brengen belangrijke elementen van communicatief handelen in praktijk; (creativiteit) 2 kunnen originele ideeën en oplossingen ontwikkelen en uitvoeren; 3 ondernemen zelf stappen om vernieuwingen te realiseren; (doorzettingsvermogen) 4 blijven, ondanks moeilijkheden, een doel nastreven; (empathie) 5 houden rekening met de situatie, opvattingen en emoties van anderen;

39 VOETen: gemeenschappelijke stam (esthetische bekwaamheid) 6 kunnen schoonheid ervaren; 7 kunnen schoonheid creëren; (exploreren) 8 benutten leerkansen in diverse situaties; (flexibiliteit) 9 zijn bereid zich aan te passen aan wisselende eisen en omstandigheden; (initiatief) 10 engageren zich spontaan;

40 VOETen: gemeenschappelijke stam (kritisch denken) 11 kunnen gegevens, handelwijzen en redeneringen ter discussie stellen a.d.h. van relevante criteria; 12 zijn bekwaam om alternatieven af te wegen en een bewuste keuze te maken; 13 kunnen onderwerpen benaderen vanuit verschillende invalshoeken; (mediawijsheid) 14 gaan alert om met media; 15 participeren doordacht via de media aan de publieke ruimte; (open en constructieve houding) 16 houden rekening met ontwikkelingen bij zichzelf en bij anderen, in samenleving en wereld; 17 toetsen de eigen mening over maatschappelijke gebeurtenissen en trends aan verschillende standpunten;

41 VOETen: gemeenschappelijke stam (respect) 18 gedragen zich respectvol; (samenwerken) 19 dragen actief bij tot het realiseren van gemeenschappelijke doelen; (verantwoordelijkheid) 20 nemen verantwoordelijkheid op voor het eigen handelen, in relaties met anderen en in de samenleving; (zelfbeeld) 21 verwerven inzicht in de eigen sterke en zwakke punten; 22 ontwikkelen een eigen identiteit als authentiek individu, behorend tot verschillende groepen;

42 VOETen: gemeenschappelijke stam (zelfredzaamheid) 23 doen een beroep op maatschappelijke diensten en instellingen; 24 maken gebruik van de gepaste kanalen om hun vragen, problemen, ideeën of meningen kenbaar te maken; (zorgvuldigheid) 25 stellen kwaliteitseisen aan hun eigen werk en aan dat van anderen; (zorgzaamheid) 26 gaan om met verscheidenheid; 27 dragen zorg voor de toekomst van zichzelf en de ander.

43 Wat zijn vakoverschrijdende ontwikkelingsdoelen? De vakoverschrijdende eindtermen worden vastgelegd per graad of globaal voor het secundair onderwijs. Indien ze worden vastgelegd voor, of toegepast in het eerste leerjaar B en het beroepsvoorbereidend leerjaar, dan worden ze vakoverschrijdende ontwikkelingsdoelen genoemd. Inhoudelijk is er geen verschil: het gaat om dezelfde lijst met doelen.

44 Leerplan Wat is een leerplan? Moet je een leerplan hebben? Wie maakt het leerplan? Schrijf even op voor jezelf

45 Leerplan Gesystematiseerde verzameling van leerdoelen en inhouden die men in een vak of leergebied wenst te bereiken en die aansluiten bij de eindtermen of ontwikkelingsdoelen Ook de pedagogische methodede maakt deel uit van een leerplan

46 Leerplan Elke school/onderwijsinstelling moet een leerplan ontwikkelen Kritiek wordt vaak gezien als keurslijf Verhinderen soms het leerlinggericht werken (cf. Aelterman, 2005 in Valcke, 2014, p. 260)

47 Leerplan Vroeger: overheid verplichtte het volgen van uitgewerkte leerplannen, was voorwaarde voor subsidiëring door de overheid. Nu: overheid stelt kaders, veel meer autonomie bij de scholen

48 Lesdoelstellingen Wat wil je bereiken in een les? Daaraan gerelateerd: Hoe ga je dat doen? Hoe ga je dat evaluaren

49 Lesdoelstellingen Kritiek Weinig curriculumontwikkelingsactiviteiten door de instructieverantwoordelijke Vaak onderwijsleerpakketten (handboeken) Curriculum-consumptie

50 Terug naar module 1 Module 1 Referentiekader Drie niveaus

51 Terug naar module 1 Module 1 Referentiekader Drie niveaus Micro Meso Macro

52 Vraag Koppel de drie niveaus (micro, meso, macro) aan de terminologie Leerplannen Eindtermen VOETen [Vakoverschrijdende eintermen] Lesdoelstellingen Ontwikkelingsdoelen

53

54 Spanning Tussen micro-, meso- en macroniveau Vb. National Curriculum Soms zijn de doelen niet congruent met de inhoud Cf. vb. p. 261: Men wil vaardigheidsgebaseerd leren a.d.h.v. ervaringsleren; maar de inhoud forceert sterk het uit het hoofd leren van domeinspecifieke kennis

55 Hidden curriculum Een verborgen curriculum Staat niet in leerplannen, handboeken, onderwijsleerpakketten Onbewust Kan zowel positief als negatief zijn Hoewel niet formeel en niet bewust, toch niet te onderschatten

56 Verborgen curricula: drie termen Het ongeschreven curriculum Neveneffecten vb.: leraar die opera zingt Het nulcurriculum Wat genegeerd wordt (vrij onbewust) Vb: esthetisch gevoel in esthetica (vs declaratieve) Het hidden curriculum Socialisatie op indirecte manier Culturele waarden, omgaan met elkaar

57 Taxonomieën Taxonomie van Bloom Bloom (1956) Gereviseerd: Anderson & Krathwohl (2001) Focus op: Gedragsdimensie Inhoudsdimensie

58 Twee kernwoorden Inhoud Gedrag

59 Twee kernwoorden Inhoud Gedrag

60 Taxonomie van Bloom Geef de taxonomie van Bloom weer

61 Taxonomie van Bloom

62

63

64 Taxonomieën

65

66 Twee kernwoorden Inhoud Gedrag

67 Vier types inhoudscategorieën Feitenkennis Conceptuele kennis (begrippen) Procedurele kennis Metacognitieve kennis Kan je voorbeelden opnoemen van deze inhoudscategorieën binnen jouw domein?

68

69

70

71

72 Praktische mededelingen Handboek zou zo snel mogelijk opnieuw beschibkaar moeten zijn Graag jullie laptop meebrengen naar de oefeningensessies op 15 oktober Morgen laatste dag om je op te geven als studentenvertegenwoordiger

73 MODULE 3: Curriculum Krachtige Leeromgevingen Maandag 5 oktober 2015 Prof. dr. Bram De Wever