VROEGDETECTIE PSYCHOLOGISCHE PROBLEMEN. Wat moeten we daarmee?

Transcriptie

1 VROEGDETECTIE PSYCHOLOGISCHE PROBLEMEN Wat moeten we daarmee?

2 VDIP ZUID LIMBURG Medewerkers Katrien Bonneu (LITP) Riet Van Dyck (VGGZ)

3 KERNOPDRACHT VROEGDETECTIE, TIJDIGE INTERVENTIE EN GEPASTE TOELEIDING BIJ ERNSTIGE PSYCHISCHE AANDOENINGEN (EPA)

4 Hersenen nog volop in ontwikkeling HET NUT VAN VROEGDETECTIE Therapie effectiever/eenvoudiger/korter - winst in symptoomreductie - winst in QOL Minder weerslag op dagelijks leven Kosteneffectief

5 HET NUT VAN VROEGDETECTIE

6 Voorkomen = heel veel HET PROBLEEM MET VROEGDETECTIE Mensen zelf verantwoordelijk + probleemoplossende vaardigheden Bv. stage geeft stress Teveel aan zorg houdt soms de problemen in stand Bv. Druggebruik

7 VOORKOMEN PSYCHISCHE STOORNISSEN IN BELGISCHE ALGEMENE POPULATIE 12m risico Lifetime prevalentie Lifetime risico Minstens één stoornis 11% 28% 37% Depressie 8% 15% 23% Angststoornis 6% 13% 16% Alcoholgerelateerde stoornis 2% 8% 11% Impulscontrolestoornis 2% 5% 5% Comorbiditeit 7% 13% 18% Baruffol & Thilmany, 1993; Ansseau et al., 1999; Demyttenaere et al., 2004; Kittel et al., 1997; Bietlot et al., 2000; Bonnewyn et al., 2007; Bruffaerts et al., 2004; 2008; 2014

8 Als je drie Belgen samen zet zal gemiddeld 1 ervan ooit in zijn leven een psychische stoornis ontwikkelen. De andere twee zijn ook mensen met life events, threats and coping

9 KRITISCHE LEEFTIJDSPERIODE Stoornis Gemiddelde aanvangsleeftijd 75% ontwikkelt tussen Impulscontrolestoornissen 9 jaar 7 15 jaar Angststoornissen 14 jaar 7 34 jaar Middelgebonden stoornissen 23 jaar jaar Depressie 38 jaar jaar ¾ psychische stoornissen ontstaat vóór de leeftijd van 24 jaar Bruffaerts et al., 2008; Bonnewyn et al., 2007

10 SUÏCIDE RISICO BIJ JONGVOLWASSENEN

11 RISICO OP PSYCHISCHE STOORNISSEN BIJ STUDENTEN (12M) Angststoornis 8-9% Depressieve stoornis 10-11% Zelfbeschadigingsstoornis ~1% ~1/7, dus meer dan Eetstoornis 11-13% het gemiddelde in de ADHD 1-8% algemene populatie Alcoholstoornis 3-30% Alonso et al., 2004; Jackson, 2009; Bailer et al., 2008; Slutske, 2005; McCabe et al., 2007; Blanco et al., 2008; Rosiers et al., 2011; Mortier et al., 2015; Kiekens et al., in revision; Wilcox et al., 2012; Eisenberg et al., 2011

12

13 HOE? SIGNALEN? Niet plots, maar geleidelijk symptomen Geeft vaak een niet pluis gevoel VROEGDETECTIE! Met behulp van checklist!

14 CHECKLIST VOOR VERWIJZERS Indien totaalscore 20 of hoger of indien minstens 1 van de 5 * items wordt weerhouden : Contacteer VDIP

15 VOORGE- SCHIEDENIS MIDDELEN- GEBRUIK SOCIAAL FUNCTIONERE N DAGS- TRUCTUUR KLACHTEN opvallende recente knik in het functioneren en/of langere periodes van verminderd functioneren aanhoudend piekeren lusteloosheid, minder/geen energie meer hebben (tot niets meer komen) concentratieproblemen aanhoudende lichamelijke klachten opvallende stemmingswisselingen, veranderde stemming / gevoelsuiting (depressie, euforie, ontremming, angst, woede, ) dingen zien, horen, voelen, die er niet echt zijn bizarre ideeën hebben (complotten, afgeluisterd worden, bekend zijn, ) hyperactiviteit, rusteloosheid, gespannenheid ALARMSIGNALEN KAART SUÏCIDALE GEDACHTEN / SUÏCIDEPLANNEN / EERDERE SUÏCIDEPOGINGEN indruk dat het gedrag van directe omgeving veranderd is meer ruzies en conflicten met familie, vrienden, baas, problemen op gebied van relaties/seksualiteit zich terugtrekken uit sociale contacten verhoogd wantrouwen tegenover anderen directe omgeving maakt zich zorgen ernstige psychische aandoening bij familielid in de 1ste graad traumatische / ingrijpende gebeurtenissen in de levensloop (slachtoffer van pestgedrag, uitsluiting, verlies, ) recente of meer langdurige toename van stressoren behoren tot een minderheidsgroep eerdere hulpverlening gebruik van medicatie overmatig gebruik van alcohol overmatig gebruik van cannabis en/of andere drugs BESCHERMENDE FACTOREN ontbreken van dagstructuur (studie, job, activiteiten) omkering/verstoring dag-/nachtritme verstoord slaappatroon (problemen met in- of doorslapen) verstoord eetpatroon (meer of minder eten, veranderde eetlust) intelligentie - creativiteit - sociale competentie - gevoel van eigenwaarde - empathische vertrouwenspersoon-goede vriend(in) - attente partner - warm gezinsklimaat - comfortabele socio-economische situatie

16 ROL LECTOREN? Belangrijk dat signalen opgepikt worden want blijkt niet evident voor studenten om hulp te zoeken: Schaamte / angst rond symptomen TABOE Wisselvallig = laagdrempelig Verhinderende cognities (onderzoek prof Bruffaerts): - het gaat wel over - het is geen probleem - ik los het zelf wel op

17 ERVARINGEN? Welk bijzonder gedrag/gedragsveranderingen merkten jullie al op bij studenten? Wat werd er hiermee gedaan?

18 BESPREEKBAAR MAKEN Zoek contact en luister - Maak tijd - Toon interesse - Respectvolle houding

19 BEVRAAG OOK DE PSYCHIATRISCHE/ PSYCHOTISCHE/SUÏCIDALE ELEMENTEN! Bv. Gebruik je drugs? Gebruik je alcohol? Maken deze ervaringen je angstig? Kan je hier wat meer over vertellen? Hoor of zie je soms dingen die anderen niet opmerken? Wat gebeurt er dan? Heb je soms bijzondere of bizarre ideeën of gedachten die je bang maken? Ik zie je steeds achter je kijken, kan je me daarover wat vertellen? Denk je dan aan zelfmoord?

20 COMMUNICATIETIPS Niet pushen Niet discussiëren Niet preken

21 BESPREEKBAAR MAKEN Zoek contact en luister EN GRENS AF EN verwijs door Bij serieuze verhalen doorverwijzen ZO SNEL MOGELIJK Liever niet laten verleiden tot beroepsgeheim Soms een moeilijk evenwicht

22 HOE DAN VERWIJZEN? Ga in op de emoties waar zit de lijdensdruk? Bv. Karen, ik hoor hoe verdrietig/angstig/gespannen dit je maakt, ik wil dit graag samen met jou en een studentenondersteuner/psycholoog opnemen, die je hier verder in kan ondersteunen

23 HOE DAN VERWIJZEN? Vanuit gezamenlijk doel spreken nl. diploma halen (= ingangspoort) Bv. Murat, de klachten die je me hier vertelt hebben ook effect op je prestaties in de lessen, ik wil samen met jou een studentenondersteuner/psycholoog aanspreken om te voorkomen dat dit erger wordt Werk (indien nodig!) drempelverlagend Bv. samen bellen voor afspraak, meegaan, samen voorbereiden

24 TAFELGESPREK: CONCREET? Hoe zien jullie dit inpassen in de huidige context? Waar zitten de moeilijkheden?

25 Katrien Riet HEEL ERG WELKOM VOOR CONSULT & ADVIES

26 SUÏCIDEPREVENTIE Marie Van Broeckhoven

27 EVALUATIE