Titel: 1 Inleiding 1/26. Stralingsbeschermingseenheid Veiligheid & Milieu V&Msh12002

Transcriptie

1 a a a a a a a a a a a a Titel: Handleiding voor het gebruik van het Excelbestand voor de risicoinventarisatie en analyse van stralingstoepassingen met röntgentoestellen Nummer: Datum invoering: Versie 5 Datum laatste wijziging: a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a 1 Inleiding Het Excelbestand RIAS-toestellen.xlsx is een door het Erasmus MC uitgewerkte versie van een voorgeprogrammeerd Excelbestand van de Nederlandse Commissie voor Stralingsdosimetrie (NCS, 2011) en is gebaseerd op het stralingsbeschermingsvoorschrift Risico-inventarisatie en - analyse van stralingstoepassingen. Dit bestand is bedoeld als hulpmiddel bij het uitvoeren van het onderdeel risicoberekening van de handelingen-rias van röntgentoestellen. Het bestand is zo ontworpen dat het ook kan worden gebruikt voor de personen-rias. In het stralingsbeschermingsvoorschrift worden de stralingsrisico s voor drie groepen blootgestelden bepaald (uitvoerenden, omstanders en buitenstaanders). Hieronder volgende, de in het voorschrift gegeven, definities: Uitvoerende: Omstander: een uitvoerende is een radiologisch werknemer die zelf handelingen met of aan stralingsbronnen verricht of daar direct bij betrokken is. De uitvoerende zal zich in de regel in dezelfde ruimte bevinden waarin ook de stralingsbron aanwezig is. De uitvoerende kan echter ook vanuit een andere ruimte een stralingsbron bedienen, bijvoorbeeld een deeltjesversneller. een omstander is een radiologisch werknemer die tijdens handelingen met een stralingsbron zelf geen handelingen met of aan die bron verricht, maar beroepshalve in dezelfde ruimte verblijft waarin de stralingsbron, of degene die de stralingsbron bedient aanwezig is. Buitenstaander: een buitenstaander is een persoon die als gevolg van handelingen met een stralingsbron bloot kan staan aan ioniserende straling, maar zelf niet beroepsmatig betrokken is bij die handelingen. Omdat het Excelbestand RIAS-toestellen.xlsx is gebaseerd op het NCS-model, wordt in het bestand enigszins afgeweken van de bovengenoemde definities. In het bestand zijn de drie groepen uitvoerenden, omstanders en buitenstaanders wel benoemd, maar wordt er op een afwijkende wijze invulling aan gegeven. 1/26

2 Uitvoerenden zijn, bij de toepassingen mobiele doorlichting ; CT ; Cardio ; interventie radiologie en doorlichting, alle personen die in de ruimte aanwezig zijn. In het Excelbestand staan er twee blokken waarin de risico s voor de uitvoerenden worden doorgerekend. In blok 1 is de functiegroep vrij te kiezen. Bijvoorbeeld laborant, verpleegkundige, ok-personeel, omloop of anesthesie enz. In blok 2 worden de risico s voor de specialist doorgerekend. Personen die omloop-werkzaamheden verrichten zullen dat enerzijds doen op eenzelfde plaats in de ruimte als waar de uitvoerende zich bevindt en anderzijds zullen zij deze handelingen vanaf een grotere afstand kunnen uitvoeren. Als zij handelingen verrichten op dezelfde plaats als de uitvoerende, dan zijn dit eveneens uitvoerende handelingen Blok 1 Blok 2 In de groep omstanders wordt, bij alle toepassingen, de stralingsbelasting en het stralingsrisico doorgerekend van personen die zich bevinden in de bedieningsruimte. Tevens wordt bij omstanders ook het stralingsrisico meegenomen van omloop-werkzaamheden in de ruimte, waarbij de afstand tot de strooistralingsbron groter is dan de afstand van de uitvoerende tot de stralingsbron. In de groep buitenstaanders wordt, bij alle toepassingen, de stralingsbelasting en het stralingsrisico berekend van personen buiten de ruimte waarin zich de bron bevindt en buiten de bedieningskamer. In paragraaf 2 zijn de uitgangspunten vermeld. Paragraaf 3 geeft volgens een kookboekmethodiek aan hoe het Excelbestand moet worden gebruikt. In deze paragraaf worden drie toesteltypen uitgewerkt. De overige toesteltypen kunnen op een vergelijkbare manier worden ingevuld. Wanneer er in deze handleiding gesproken wordt over toesteltype dan wordt toesteltype of toepassingsgebied bedoeld. 2 Het model: uitgangspunten In het model worden de volgende uitgangspunten gehanteerd: - De uitgevoerde berekeningen zijn gebaseerd op NCRP De primaire bundel wordt volledig door de patiënt, de tafel (indien aanwezig) en het beeldvormend systeem ingevangen. De plaats waar de primaire röntgenbundel de patiënt treft, wordt beschouwd als de positie van de strooistralingsbron in de ruimte. Vanaf dit punt worden de afstanden bepaald tot de muur, de registratie/bedieningsruimte en andere relevante plaatsen. - Lekstraling van het buishuis van het röntgentoestel veroorzaakt op een afstand van 1 m een dosisequivalenttempo van ten hoogste 0,1 msv/uur. 2/26

3 - Het dosistempo in het strooistralingsveld wordt berekend als het product van de totale DAPwaarde en de verstrooiingsfactor. Deze factor is afhankelijk van de buisspanning en de verstrooiingshoek. - Eventueel in de primaire bundel aangebrachte extra koperfiltratie wordt niet meegenomen in het model. - Voor reductiefactoren wordt gebruik gemaakt van de resultaten van het ORAMED-project (dit is een project gericht op stralingsbeperking bij interventieonderzoeken). - De handdosis, de ooglensdosis en de voetdosis worden apart berekend bij de toesteltypen: Cardiologie, Mobiele doorlichtsystemen, Interventie en Doorlichting. Voor andere toesteltypen worden de handdosis, ooglensdosis en voetdosis numeriek gelijkgesteld aan de effectieve dosis. - Bij de berekening van de strooistraling worden de hoekafhankelijkheden, reductiefactoren en afstandscorrecties gebruikt zoals gepresenteerd in tabel 2.1. Tabel 2.1 Hoekafhankelijkheden, reductiefactoren en afstandscorrecties. Hoek Reductiefactoren Afstand Buis onder tafel + loodflap Buis boven tafel Plafond scherm Loodbril Loodjas/ Schildklierkraag Effectieve dosis * * 1 5 of 10** Opgave Ooglens 3, 4 of * dosis 5*** 1 Opgave + 0,4 Handdosis * 1 1 Opgave -0,25 Voetdosis * Opgave + 0,4 *** In principe kiest u voor de reductiefactor 3. Met een onderbouwing kan ook een hogere reductiefactor 4 of 5 worden gekozen. ** In principe kiest u voor de reductiefactor 2. Met een onderbouwing kan ook een hogere reductiefactor worden gekozen. * Indien er zowel een loodschort als een schildklierkraag wordt gedragen kan een reductiefactor 10 worden gekozen. In andere gevallen kiest u een reductiefactor 5 (dit geldt ook voor nolead-schorten). 3 Gebruik van het Excelbestand 1 In deze paragraaf is een toelichting gegeven op het gebruik van het Excelbestand RIAStoestellen.xlsx. Paragraaf 3.1 geeft een algemene inleiding op het gebruik van het Excelbestand terwijl in de paragrafen t/m drie toesteltypen worden uitgewerkt. De andere toesteltypen kunnen op een min of meer gelijke wijze worden ingevuld. Paragraaf 3.3. legt uit hoe u gegevens uit dit Excelbestand kunt kopiëren naar het samenvattingsblad behorende bij het stralingsbeschermingsvoorschrift. 1 De gekleurde werkbladen van het Excelbestand zijn beveiligd tegen schrijven. Alleen de witte cellen kunnen worden overschreven. 3/26

4 3.1 Inleiding Het Excelbestand bestaat uit één kopieerblad (kopieerblad v samenvattingsblad), drie invulbladen (RIAS-invul, kamerspecificaties en gebeurtenis invul) en één werkblad versiebeheer. In de werkbladen zijn een aantal cellen/kolommen beveiligd, zodat deze niet per vergissing kunnen worden gewijzigd. Naast deze werkbladen zijn nog diverse ondersteunende werkbladen aanwezig, die ter bevordering van het gebruiksgemak zijn verborgen. Figuur 1: Overzicht van alle zichtbare werkbladen. In het algemeen geldt dat witte velden moeten worden ingevuld of gewijzigd. Alle gekleurde cellen bevatten voorgeprogrammeerde waarden of worden door het bestand zelf ingevuld. Lichtgroene cellen hebben betrekking op de groep uitvoerenden, licht oranje cellen hebben betrekking op de groep omstanders, lichtgele cellen hebben betrekking op de groep buitenstaanders. Donkerblauwe velden geven informatie over dosis en risico. Donkergroene cellen geven achtergrondinformatie. Grijze cellen geven de tussenresultaten aan. Nadat een bepaald toesteltype is gekozen, kleurt het blok cellen van dit toesteltype lichtblauw. In dit lichtblauw gekleurde blok zijn enkele cellen wit geworden. Deze dienen te worden ingevuld. Bij de toepassingen mobiele doorlichting, CT, Cardio, interventie radiologie en doorlichting kleurt, naast het lichtblauwe blok cellen, een bijbehorend blok cellen in de functiegroep specialist mosgroen. Ook in dit blok zijn enkele cellen wit geworden. Deze moeten worden ingevuld. 4/26

5 Start: Ga naar het werkblad RIAS invul. Figuur 2: Tabblad RIAS invul Vul in cel B4 uw afdeling in. - Vul in cel B5 de functiegroep in, bijvoorbeeld laborant waarvoor u de handelingen-rias aan het uitwerken bent - Vul in cel B6 de categorie indeling van de functiegroep in. - Kies in kolom C het toesteltype (zie kolom D) waarvoor u een RIAS wilt uitvoeren. U doet dit door bij het door u gewenste toesteltype voor ja te kiezen. Bijvoorbeeld bucky, doorlichten of cardiologie. Door de keuze ja wordt het toesteltype waarvoor u hebt gekozen lichtblauw gekleurd en ontstaan er nieuwe witte velden. Deze velden vult u eveneens in. Figuur 3 Detail uit werkblad RIAS invul Naast het invullen van gegevens in het werkblad RIAS invul moeten er ook nog gegevens worden ingevuld in de werkbladen Kamerspecificaties en Gebeurtenis invul. In de voorbeelden die worden gegeven in de paragrafen t/m wordt hierover meer informatie gegeven. 5/26

6 Nadat alle benodigde gegevens zijn ingevuld, worden de donkerblauwe velden in kolom B uitgerekend. Het risicogetal wordt getoetst aan de gekozen categorie-indeling en aan tabel van het voorschrift. 3.2 Voorbeelden In deze paragrafen worden drie toesteltypen als voorbeeld genomen. Hierin start u op werkblad RIAS invul waarna u tevens het werkblad Kamerspecificaties en het werkblad Gebeurtenis invul invult. In deze voorbeelden wordt aangegeven wat u in een cel moet invullen. De naam van de cel is tussen haakjes aangegeven. Bijvoorbeeld Kies in cel F5 (loodflap onder de tafel) of de zijkanten van de tafel zijn afgeschermd met loodflappen Bucky Ga naar het werkblad RIAS invul - Selecteer het toesteltype Bucky door in werkblad RIAS invul in cel C5 ja te selecteren (alle overige toesteltypes in kolom C zet u op nee ). Figuur 4: Het toesteltype Bucky is geselecteerd - Kies in cel F5 (loodflap onder de tafel) of de zijkanten van de tafel zijn afgeschermd met loodflappen 2 en welke reductiefactor kan worden gebruikt. Indien dit niet van toepassing is, kiest u nee. Figuur 5: Voorbeeld cel F3 2 Deze kolom heeft voornamelijk betekenis voor andere toesteltypen, maar vanwege de uniforme wijze van opbouw kan dat ook bij het Buckytoestel worden gekozen. 6/26

7 - Kies in cel H5 (gebruik loodscherm) of er al dan niet gebruik wordt gemaakt van een loodacrylscherm bevestigd aan het plafond 2 en welke reductiefactor kan worden gebruikt. Indien dit niet van toepassing is kiest u nee. - Kies in cel J5 (gebruik loodbril) in eerste instantie voor nee. Persoonlijke beschermingsmiddelen worden, volgens voorschriften van de inspectie SZW, namelijk niet meegenomen bij de categorie-indeling. Nadat de categorie-indeling is vastgelegd, voert u opnieuw een risicoberekening uit waarbij u de maatregel loodglasbril dragen meeneemt in de berekeningen. - Geef in cel L5 (kamer) het kamernummer aan. Gebruik hiervoor hetzelfde kamernummer als in de schriftelijke interne toestemming (SIT) wordt aangegeven. Tussen haakjes kunt een voor de afdeling herkenbaar kamernummer aangeven (bijvoorbeeld kamer 1). - Geef in cel O5 (verrichtingen) het gemiddeld aantal verrichtingen per week aan. Hiermee wordt onder andere de belastingsfactor bepaald. - Kies in cel Q5 (gebruik loodschort 3 ) in eerste instantie voor nee. Persoonlijke beschermingsmiddelen worden, volgens voorschriften van de inspectie SZW, namelijk niet meegenomen bij de categorie-indeling. Nadat de categorie-indeling is vastgelegd, voert u opnieuw een risicoberekening uit waarbij u de maatregel loodschort dragen meeneemt in de berekeningen. - Hoewel cel B46 een witte cel is hoeft hier geen categorie indeling voor de specialist te worden ingevuld. Bij een Buckytoestel is de specialist niet aanwezig. Dit keuzeveld is van toepassing voor andere toesteltypen, zoals bijvoorbeeld interventie. - Vul in cel B66 de categorie indeling van de omstander in. Indien het hier dezelfde functiegroep betreft als ingevoerd is in cel B5, wordt dezelfde categorie-indeling gekozen als in cel B6. Indien zich andere personen in de bedieningsruimte bevinden, wordt de laagste categorie-indeling van die personen ingevoerd. - Vul in cel B102 de categorie indeling van de buitenstaander in. Kies hiervoor altijd categorie D. 3 Houd bij de keuze van de dosisreductiefactor rekening met het feit of de medewerkers al dan niet een schildklierkraag dragen. 7/26

8 Ga naar werkblad kamerspecificaties Figuur 6 Werkblad Kamerspecificaties, toesteltype Bucky Doordat u in het werkblad RIAS invul in cel C5 ja heeft gekozen, is in het werkblad Kamerspecificaties het blok dat betrekking heeft op Buckytoestellen lichtblauw gekleurd (zie figuur 7). In dit lichtblauwe blok zijn een aantal cellen wit. Deze vult u in. Het onderdeel kamerspecificaties voor het Buckytoestel bevat 3 hoofdgroepen: omschrijving gebruikte kamer, afschermingsparameters en onderzoeksparameters. Figuur 7: Omschrijving Buckykamer - Geef in cel B6 een omschrijving van de buckykamer. 8/26

9 Figuur 8: Afschermingsparameters bij Bucky-toestel - Vul in cel C12 de dikte [mm] van de afscherming in de wand van de kamer in. - Vul in cel D12 het gebruikte afschermingsmateriaal in. - Vul in C13 de afstand [m] van de strooistralingsbron tot de muur in 4. - Vul in cel C14 de dikte [mm] van de afscherming richting de bedieningsruimte in. - Vul in cel D14 het gebruikte afschermingsmateriaal in. - Vul in C15 de afstand [m] van de strooistralingsbron tot de bedieningsruimte in 5. - In de kolommen E en F kunt u, voor zowel de muur als de bedieningsruimte, eventueel een tweede afschermingsmateriaal kiezen. Figuur 9: Onderzoeksparameters bij Bucky-toestel - Vul in cel J13 het percentage bekken/buik onderzoeken van het totaal aantal onderzoeken in. - Vul in cel K13 de gemiddelde DAP-waarde [mgycm 2 ] in voor een bekken/buik onderzoek. - Vul in cel L13 de gemiddelde gebruikte hoogspanning [kv] in voor een bekken/buik onderzoek. - Vul in cel M13 het gemiddelde aantal foto s per onderzoek in voor een bekken/buik onderzoek. - Doe hetzelfde voor de rijen 14 (thoraxonderzoeken) en 15 (extremiteitonderzoeken). 4 Voor de stralingsbelasting van een persoon aan de andere zijde van deze muur wordt met de ingevoerde afstand + 1 meter gerekend. Er wordt dus van uit gegaan dat een persoon niet continue direct tegen de muur aan staat. Let op bij wachtkamers, waarbij de stoelen vaak wel direct tegen de muur aan staan. 5 Voor de stralingsbelasting van een persoon in de bedieningsruimte wordt met de ingevoerde afstand + 1 meter gerekend. Er wordt dus van uit gegaan dat een persoon niet continue en direct tegen de afscherming van de bedieningsruimte aan staat of zit (bedieningsconsoles, werkbladen e.d.). Bij de bediening van de modaliteiten; SOLO bij kaakopnameapparatuur, mobiele opname, mobiele doorlichting en DEXA wordt alleen met de ingevoerde afstand gerekend. Er is geen muur aanwezig tussen de modaliteit en persoon, de persoon staat op de ingevoerde afstand. 9/26

10 Ga naar werkblad Gebeurtenis invul Figuur 10: werkblad Gebeurtenis invul bij Bucky-toestel Doordat u in het werkblad RIAS invul in cel C5 ja heeft gekozen, is in het werkblad Gebeurtenis invul het blok dat betrekking heeft op Buckytoestellen lichtblauw gekleurd (zie figuur 10). In dit lichtblauwe blok zijn een aantal cellen wit. Deze vult u in. In kolom C (gebeurtenis) kunt u tien verschillende voorziene, onbedoelde gebeurtenissen selecteren. In kolom D geeft u de waarschijnlijkheid van de gekozen voorziene, onbedoelde gebeurtenis. Afhankelijk van de geselecteerde voorziene, onbedoelde gebeurtenis worden in de kolommen J t/m T nieuwe cellen wit. Deze vult u eveneens in. Figuur 11: Kolom C en D uit werkblad Gebeurtenis invul bij Buckytoestel 10/26

11 Figuur 12: Kolom J t/m Q uit werkblad Gebeurtenis invul Vul alleen de wit-gekleurde cellen in. - Vul in kolom J de afstand [m] van de onbevoegde of de medewerker tot de strooistralingsbron in (bij gebeurtenis 1, 3, 11 en 12). - Vul in kolom K de afstand van de medewerker tot de patiënt in bij ondersteunen van de patiënten (bij gebeurtenis 13). - Vul in kolom L de factor in waarmee de afstand door de voorziene, onbedoelde gebeurtenis wordt verkleind. Bijvoorbeeld als de afstand 0,5 meter in plaats van 1 meter bedraagt, dan wordt hier een factor 2 ingevuld (bij gebeurtenis 5). - Vul in kolom M de relatieve dosis in als gevolg van de voorziene, onbedoelde gebeurtenis. Indien er geen voorziene, onbedoelde gebeurtenis had plaatsgevonden was de dosis 100% geweest. Als gevolg van de voorziene, onbedoelde gebeurtenis wordt de dosis bijvoorbeeld 110% (bij gebeurtenis 2 en 6). - Kies in kolom N het dosistempo in de primaire bundel (1667, 833 of 417 µgy/s). (Bij gebeurtenis 4). Dit getal kunt u zelf nog aanpassen. Deze gebeurtenis wordt voor een buckytoestel niet doorgerekend, maar heeft betrekking op andere toepassingen. 11/26

12 - Vul in kolom O de tijdsduur [seconden] in dat de handen zich in de primaire bundel bevinden (bij gebeurtenis 4). - Vul in kolom Q de extra ooglensdosisreductiefactor in. Deze factor bedraagt ten minste 2 (bij gebeurtenis 9). Bij de voorziene onbedoelde gebeurtenissen 7,8 en 10 hoeven geen nieuwe parameters te worden ingevoerd. Ga naar werkblad Kopieer v samenvattingsblad (zie paragraaf 3.3) Doorlichten Ga naar het werkblad RIAS invul - Selecteer het toesteltype doorlichting door in werkblad RIAS invul in cel C34 ja te selecteren (alle overige toesteltypes in kolom C zet u op nee ). Figuur 13: Het toesteltype Doorlichten is geselecteerd. - Kies in cel F34 (loodflap onder de tafel) of de zijkanten van de tafel zijn afgeschermd met loodflappen en welke reductiefactor kan worden gebruikt. Indien dit niet van toepassing is, kiest u nee. - Kies in cel H34 (gebruik loodscherm) of er al dan niet gebruik wordt gemaakt van een loodacrylscherm bevestigd aan het plafond en welke reductiefactor kan worden gebruikt. Indien dit niet van toepassing is kiest u nee. - Kies in cel J34 (gebruik loodbril) in eerste instantie voor nee. Persoonlijke beschermingsmiddelen worden, volgens voorschriften van de inspectie SZW, namelijk niet meegenomen bij de categorie-indeling. Nadat de categorie-indeling is vastgelegd, voert u opnieuw een risicoberekening uit waarbij u de maatregel loodglasbril dragen meeneemt in de berekeningen. - Geef in cel L34 (kamer) het kamernummer aan. Gebruik hiervoor hetzelfde kamernummer als in de schriftelijke interne toestemming (SIT) wordt aangegeven. Tussen haakjes kunt een voor de afdeling herkenbaar kamernummer aangeven (bijvoorbeeld kamer 1). - In kolom O ziet u drie witte cellen (O34, O35 en O36). In deze cellen worden de verschillende handelingen die door personen in de kamer kunnen uitvoeren uitgesplitst. (Het betreft hier niet de handelingen die de specialist uitvoert, deze worden in rij 59 en 60 verder uitgewerkt). De personen in de kamer 6 kunnen de volgende handelingen uitvoeren: bediening, assisteren 6 In cel B5 heeft u de functiegroep van de medewerker aangegeven. 12/26

13 en omloop 7. Voor het opzetten van een handelingen-rias gaat u er in eerste instantie vanuit dat één persoon slechts bedieningen uitvoert. Het aantal verrichtingen voor assisteren en voor omloop zet u op 0. Voor deze situatie stelt u uiteindelijk een samenvattingsblad op voor de bediener. Zo gaat u ook te werk voor het assisteren en voor de omloop. Indien één functiegroep (bijvoorbeeld laborant) alle handelingen uitvoert, kunnen deze waarden ook in een keer worden ingevoerd. - Kies in cel Q34, Q35 en Q36 (gebruik loodschort 8 ) in eerste instantie voor nee. Persoonlijke beschermingsmiddelen worden, volgens voorschriften van de inspectie SZW, namelijk niet meegenomen bij de categorie-indeling. Nadat de categorie-indeling is vastgelegd, voert u opnieuw een risicoberekening uit waarbij u de maatregel loodschort dragen meeneemt in de berekeningen. - Vul in cel B46 de categorie indeling voor de medisch specialist in. - Kies in cel J59 en J60 (gebruik loodbril) in eerste instantie voor nee. Persoonlijke beschermingsmiddelen worden, volgens voorschriften van de inspectie SZW, namelijk niet meegenomen bij de categorie-indeling. Nadat de categorie-indeling is vastgelegd, voert u opnieuw een risicoberekening uit waarbij u de maatregel loodglasbril dragen meeneemt in de berekeningen. - Vul in cel O59 en O60 respectievelijk het aantal eenvoudige en hat aantal uitgebreide verrichtingen per week in. - Kies in cel Q59 en Q60 (gebruik loodschort 8 ) in eerste instantie voor nee. Persoonlijke beschermingsmiddelen worden, volgens voorschriften van de inspectie SZW, namelijk niet meegenomen bij de categorie-indeling. Nadat de categorie-indeling is vastgelegd, voert u opnieuw een risicoberekening uit waarbij u de maatregel loodschort dragen meeneemt in de berekeningen. - Vul in cel B66 de categorie indeling van de omstander in. Indien het dezelfde functiegroep betreft als ingevoerd is in cel B3 wordt dezelfde categorie-indeling gekozen als in cel B6. Indien zich andere personen in de bedieningsruimte bevinden, voert u de laagste categorieindeling van die personen in. - Vul in cel B102 de categorie indeling van de buitenstaander in. Kies hiervoor altijd categorie D. 7 Hiermee worden de omloop-werkzaamheden bedoeld die dicht bij de patiënt worden uitgevoerd. 8 Houd bij de keuze van de dosisreductiefactor rekening met het feit of de medewerkers al dan niet een schildklierkraag dragen. 13/26

14 Ga naar werkblad kamerspecificaties Figuur 14: Werkblad Kamerspecificaties, toesteltype doorlichting Doordat u in het werkblad RIAS invul in cel C34 ja heeft gekozen, is in het werkblad Kamerspecificaties het blok dat betrekking heeft op doorlichting lichtblauw gekleurd (zie figuur 14). In dit lichtblauwe blok zijn een aantal cellen wit. Deze vult u in. Het onderdeel kamerspecificaties voor doorlichting bevat 4 hoofdgroepen: omschrijving gebruikte kamer, afschermingsparameters, onderzoeksparameters en afstanden. Figuur 15: Omschrijving kamer bestemd voor doorlichting - Geef in cel B119 een omschrijving van de kamer. Figuur 16: Afschermingsparameters bij doorlichting 14/26

15 - Vul in cel C125 de dikte [mm] van de afscherming in de wand van de kamer in. - Vul in cel D125 het gebruikte afschermingsmateriaal in. - Vul in C126 de afstand [m] van de strooistralingsbron tot de muur in 9. - Vul in cel C127 de dikte [mm] van de afscherming richting de bedieningsruimte in. - Vul in cel D127 het gebruikte afschermingsmateriaal in. - Vul in C128 de afstand [m] van de strooistralingsbron tot de bedieningsruimte in In de kolommen E en F kunt u, voor zowel de muur als de bedieningsruimte, eventueel een tweede afschermingsmateriaal kiezen. eenvoudig uitgebreid Figuur 17: Onderzoeksparameters bij doorlichting - Vul in cel J126 het percentage eenvoudige verrichtingen van het totaal aantal verrichtingen in. - Vul in cel K126 de gemiddelde DAP-waarde [mgycm 2 ] in voor de eenvoudige verrichtingen. - Vul in cel L126 de gemiddelde gebruikte hoogspanning [kv] in. - Vul in cel J127 het gemiddelde percentage uitgebreide verrichtingen van het totaal aantal verrichtingen in. - Vul in cel K127 de gemiddelde DAP-waarde [mgycm 2 ] in voor de uitgebreide verrichtingen. - Vul in cel L127 de gemiddelde gebruikte hoogspanning [kv] in. 9 Voor de stralingsbelasting van een persoon aan de andere zijde van deze muur wordt met de ingevoerde afstand + 1 meter gerekend. Er wordt dus van uit gegaan dat een persoon niet continue direct tegen de muur aan staat. Let op bij wachtkamers, waarbij de stoelen vaak wel direct tegen de muur aan staan. 10 Voor de stralingsbelasting van een persoon in de bedieningsruimte wordt met de ingevoerde afstand + 1 meter gerekend. Er wordt dus van uit gegaan dat een persoon niet continue en direct tegen de afscherming van de bedieningsruimte aan staat of zit (bedieningsconsoles, werkbladen e.d.). Bij de bediening van de modaliteiten; SOLO bij kaakopnameapparatuur, mobiele opname, mobiele doorlichting en DEXA wordt alleen met de ingevoerde afstand gerekend. Er is geen muur aanwezig tussen de modaliteit en persoon, de persoon staat op de ingevoerde afstand. 15/26

16 Figuur 18: Afstanden tot de strooistralingsbron bij doorlichting - Vul, indien van toepassing, in cel Q120 de afstand [m] van de assistent tot de strooistralingsbron in (de afstanden van de extremiteiten en het oog worden hierdoor automatisch bepaald). - Vul, indien van toepassing, in cel Q126 de afstand [m] van de omloopmedewerkers tot de strooistralingsbron in (de afstanden van de extremiteiten en het oog worden hierdoor automatisch bepaald). - Vul in cel U120 de afstand [m] van de medisch specialist tot de strooistralingsbron in (de afstanden van de extremiteiten en het oog worden hierdoor automatisch bepaald). Ga naar werkblad Gebeurtenis invul Figuur 19: werkblad Gebeurtenis invul bij doorlichting Doordat u in het werkblad RIAS invul in cel C34 ja heeft gekozen, is in het werkblad Gebeurtenis het blok dat betrekking heeft op doorlichting lichtblauw gekleurd (zie figuur 19). In dit lichtblauwe blok zijn een aantal cellen wit. Deze vult u in. In kolom C (gebeurtenis) kunt u tien verschillende voorziene, onbedoelde gebeurtenissen selecteren. In kolom D geeft u de waarschijnlijkheid van de gekozen voorziene, onbedoelde 16/26

17 gebeurtenis. Afhankelijk van de geselecteerde voorziene, onbedoelde gebeurtenis worden in de kolommen J t/m Q nieuwe cellen wit. Deze vult u eveneens in. Figuur 20: Kolom C en D uit werkblad Gebeurtenis invul voor doorlichting Figuur 21: Kolom J t/m Q uit werkblad Gebeurtenis invul voor doorlichting 17/26

18 Voer de onderstaande opdrachten slechts uit als de cel wit is gekleurd. - Vul in kolom J de afstand [m] van de onbevoegde of de medewerker tot de strooistralingsbron in (bij gebeurtenis 1, 3, 11 en 12). - Vul in kolom K de afstand van de medewerker tot de patiënt in bij ondersteunen van de patiënten (bij gebeurtenis 13). - Vul in kolom L de factor aan waarmee de afstand door de voorziene, onbedoelde gebeurtenis wordt verkleind. Bijvoorbeeld als de afstand 0,5 meter in plaats van 1 meter bedraagt, dan wordt hier een factor 2 ingevuld (bij gebeurtenis 5). - Vul in kolom M de relatieve dosis in als gevolg van de voorziene, onbedoelde gebeurtenis. Indien er geen voorziene, onbedoelde gebeurtenis had plaatsgevonden was de dosis 100% geweest. Als gevolg van de voorziene, onbedoelde gebeurtenis wordt de dosis bijvoorbeeld 110% (bij gebeurtenis 2 en 6). - Kies in kolom N het dosistempo in de primaire bundel (1667, 833 of 417 µgy/s) (Bij gebeurtenis 4). Dit getal kunt u zelf nog aanpassen. - Vul in kolom O de tijdsduur [seconden] in dat de handen zich in de primaire bundel bevindt (bij gebeurtenis 4) - Vul in kolom Q de extra ooglensdosisreductiefactor in. Deze factor bedraagt ten minste 2 (bij gebeurtenis 9). Bij de voorziene onbedoelde gebeurtenissen 7,8 en 10 hoeven geen nieuwe parameters te worden ingevoerd. Ga naar werkblad Kopieer v samenvattingsblad (zie paragraaf 3.3) Cardiologie Ga naar het werkblad RIAS invul - Selecteer het toesteltype cardiologie door in werkblad RIAS invul in cel C22 ja te selecteren (alle overige toesteltypes in kolom C zet u op nee ). Figuur 22: Het toesteltype Cardiologie is geselecteerd. - Kies in cel F22 (loodflap onder de tafel) of de zijkanten van de tafel zijn afgeschermd met loodflappen en welke reductiefactor kan worden gebruikt. Indien dit niet van toepassing is, kiest u nee. - - Kies in cel H22 (gebruik loodscherm) of er al dan niet gebruik wordt gemaakt van een loodacrylscherm bevestigd aan het plafond en welke reductiefactor er kan worden gebruikt. Indien dit niet van toepassing is kiest u nee. 18/26

19 - Kies in cel J22 (gebruik loodbril) in eerste instantie voor nee. Persoonlijke beschermingsmiddelen worden, volgens voorschriften van de inspectie SZW, namelijk niet meegenomen bij de categorie-indeling. Nadat de categorie-indeling is vastgelegd, voert u opnieuw een risicoberekening uit waarbij u de maatregel loodglasbril dragen meeneemt in de berekeningen. - Geef in cel L22 (kamer) het kamernummer aan. Gebruik hiervoor hetzelfde kamernummer als in de schriftelijke interne toestemming (SIT) wordt aangegeven. Tussen haakjes kunt een voor de afdeling herkenbaar kamernummer aangeven (bijvoorbeeld kamer 1). - In kolom O ziet u drie witte cellen (O22, O23 en O24). In deze cellen worden de verschillende handelingen die door personen in de kamer kunnen uitvoeren uitgesplitst. (Het betreft hier niet de handelingen die de medisch specialist uitvoert, deze worden in rij 52 en 53 verder uitgewerkt). De personen in de kamer 11 kunnen de volgende handelingen uitvoeren: bediening, assisteren en omloop. Voor het opzetten van een handelingen-rias gaat u er in eerste instantie vanuit dat één persoon slechts bedieningen uitvoert. Het aantal verrichtingen voor assisteren en voor omloop zet u op 0. Voor deze situatie stelt u uiteindelijk een samenvattingsblad op voor de bediener. Zo gaat u ook te werk voor het assisteren en voor de omloop. Indien één functiegroep (bijvoorbeeld laborant) alle handelingen uitvoert, kunnen deze waarden ook in een keer worden ingevoerd. - Kies in cel Q22, Q23 en Q24 (gebruik loodschort 12 ) in eerste instantie voor nee. Persoonlijke beschermingsmiddelen worden, volgens voorschriften van de inspectie SZW, namelijk niet meegenomen bij de categorie-indeling. Nadat de categorie-indeling is vastgelegd, voert u opnieuw een risicoberekening uit waarbij u de maatregel loodglasbril dragen meeneemt in de berekeningen. - Vul in cel B46 de categorie indeling voor de medisch specialist in. - Kies in cel J52, J53 en J54 (gebruik loodbril) in eerste instantie voor nee. Persoonlijke beschermingsmiddelen worden, volgens voorschriften van de inspectie SZW, namelijk niet meegenomen bij de categorie-indeling. Nadat de categorie-indeling is vastgelegd, voert u opnieuw een risicoberekening uit waarbij u de maatregel loodglasbril dragen meeneemt in de berekeningen. - Vul in cel O52, O53 en O54 respectievelijk het aantal CAG-verrichtingen, het aantal PCIverrichtingen en het aantal ICD-verrichtingen per week in. - Kies in cel Q52, Q53 en Q54 (gebruik loodschort) in eerste instantie voor nee.. Persoonlijke beschermingsmiddelen worden, volgens voorschriften van de inspectie SZW, namelijk niet meegenomen bij de categorie-indeling. Nadat de categorie-indeling is vastgelegd, voert u 11 In cel B5 heeft u de functiegroep van de medewerker aangegeven. 12 Houd bij de keuze van de dosisreductiefactor rekening met het feit of de medewerkers al dan niet een schildklierkraag dragen. 19/26

20 opnieuw een risicoberekening uit waarbij u de maatregel loodglasbril dragen meeneemt in de berekeningen. - Vul in cel B66 de categorie indeling van de omstander in. De omstander is de persoon die zich in de bedieningsruimte bevindt. Dit kan ook de laborant zijn die in de ruimte waarin zich de stralingsbron bevindt handelingen uitvoert. In dat geval wordt dezelfde categorie-indeling gekozen als in cel B4. Dit kunnen echter ook personen zijn die zich uitsluitend in de bedieningsruimte ophouden. In dat geval wordt de categorie-indeling voor deze personen ingevoerd. Zijn zowel de laborant als andere personen in de bedieningsruimte aanwezig, dan wordt de laagste geldende categorie-indeling gekozen. - Vul in cel B102 de categorie-indeling van de buitenstaander in. Kies hiervoor altijd categorie D. Ga naar werkblad kamerspecificaties Figuur 23: Werkblad Kamerspecificaties, toesteltype cardiologie Doordat u in het werkblad RIAS invul in cel C22 ja heeft gekozen, is in het werkblad Kamerspecificaties het blok dat betrekking heeft op doorlichting lichtblauw gekleurd (zie figuur 23). In dit lichtblauwe blok zijn een aantal cellen wit. Deze vult u in. Het onderdeel kamerspecificaties voor doorlichting bevat 5 hoofdgroepen: omschrijving gebruikte kamer, afschermingsparameters, onderzoeksparameters, angulatie per type verrichting en afstanden. Figuur 24: Omschrijving kamer - Geef in cel B119 een omschrijving van de kamer. 20/26

21 Figuur 25: Afschermingsparameters bij cardiologie - Vul in cel C89 de dikte [mm] van de afscherming in de wand van de kamer in. - Vul in cel D89 het gebruikte afschermingsmateriaal in - Vul in C90 de afstand [m] van de strooistralingsbron tot de muur in Vul in cel C91 de dikte [mm] van de afscherming richting de bedieningsruimte in. - Vul in cel D91 het gebruikte afschermingsmateriaal in - Vul in C92 de afstand [m] van de strooistralingsbron tot de bedieningsruimte in In de kolommen E en F kunt u, voor zowel de muur als de bedieningsruimte, eventueel een tweede afschermingsmateriaal kiezen. Figuur 26: Onderzoeksparameters bij cardiologie - Vul in cel J90 het gemiddelde percentage CAG-verrichtingen van het totaal aantal verrichtingen in. - Vul in cel K90 de gemiddelde DAP-waarde [mgycm 2 ] in voor de CAG-verrichtingen. - Vul in cel J91 het gemiddelde percentage PCI-verrichtingen van het totaal aantal verrichtingen in. 13 Voor de stralingsbelasting van een persoon aan de andere zijde van deze muur wordt met de ingevoerde afstand + 1 meter gerekend. Er wordt dus van uit gegaan dat een persoon niet continue direct tegen de muur aan staat. Let op bij wachtkamers, waarbij de stoelen vaak wel direct tegen de muur aan staan. 14 Voor de stralingsbelasting van een persoon in de bedieningsruimte wordt met de ingevoerde afstand + 1 meter gerekend. Er wordt dus van uit gegaan dat een persoon niet continue en direct tegen de afscherming van de bedieningsruimte aan staat of zit (bedieningsconsoles, werkbladen e.d.). Bij de bediening van de modaliteiten; SOLO bij kaakopnameapparatuur, mobiele opname, mobiele doorlichting en DEXA wordt alleen met de ingevoerde afstand gerekend. Er is geen muur aanwezig tussen de modaliteit en persoon, de persoon staat op de ingevoerde afstand. 21/26

22 - Vul in cel K91 de gemiddelde DAP-waarde [mgycm 2 ] in voor de PCI-verrichtingen. - Vul in cel J92 het gemiddelde percentage ICD-verrichtingen van het totaal aantal verrichtingen in. - Vul in cel K92 de gemiddelde DAP-waarde [mgycm 2 ] in voor de ICD-verrichtingen. Figuur 27: Percentage, hoogspanning, FOD en FOV per angulatie. CAG-verrichtingen: - Vul in cel L88 het percentage AP-angulaties in - Vul in cel L89 het percentage LAO-angulaties in - Vul in cel L90 het percentage RAO-angulaties in - Vul in de cel M88 de gebruikte hoogspanning [kv] bij de AP-angulaties in - Vul in de cel M89 de gebruikte hoogspanning [kv] bij de LAO-angulaties in - Vul in de cel M90 de gebruikte hoogspanning [kv] bij de RAO-angulaties in - Vul in cel N88 de FOD [m] bij de AP-angulaties in - Vul in cel N89 de FOD [m] bij de LAO-angulaties in - Vul in cel N90 de FOD [m] bij de RAO-angulaties in - Vul in cel O88 de FOV [cm 2 ] bij de AP-angulaties in - Vul in cel O89 de FOV [cm 2 ] bij de LAO-angulaties in - Vul in cel O90 de FOV [cm 2 ] bij de RAO-angulaties in - Doe hetzelfde voor de PCI en de ICD-verrichtingen 22/26

23 Figuur 28: Afstanden tot de strooistralingsbron bij Cardiologie - Vul in cel T83 de afstand [m] van de assistent tot de strooistralingsbron in (de afstanden van de extremiteiten en het oog worden hierdoor automatisch bepaald). - Vul in cel T89 de afstand [m] van de omloopmedewerkers tot de strooistralingsbron in (de afstanden van de extremiteiten en het oog worden hierdoor automatisch bepaald). - Vul in cel X83 de afstand [m] van de medisch specialist tot de strooistralingsbron in (de afstanden van de extremiteiten en het oog worden hierdoor automatisch bepaald). Ga naar werkblad Gebeurtenis invul Figuur 29: werkblad Gebeurtenis invul bij doorlichting Doordat u in het werkblad RIAS invul in cel C22 ja heeft gekozen, is in het werkblad Gebeurtenis het blok dat betrekking heeft op doorlichting lichtblauw gekleurd (zie figuur 29). In dit lichtblauwe blok zijn een aantal cellen wit. Deze vult u in. In kolom C (gebeurtenis) kunt u tien verschillende voorziene, onbedoelde gebeurtenissen selecteren. In kolom D geeft u de waarschijnlijkheid van de gekozen voorziene, onbedoelde gebeurtenis aan. Afhankelijk van de geselecteerde voorziene, onbedoelde gebeurtenis worden in de kolommen J t/m T nieuwe cellen wit. Deze vult u eveneens in. 23/26

24 Figuur 30: Kolom C en D uit werkblad Gebeurtenis invul voor cardiologie Figuur 31: Kolom J t/m Q uit werkblad Gebeurtenis invul voor Cardiologie Voer de onderstaande opdrachten slechts uit als de cel wit is gekleurd. - Vul in kolom J de afstand [m] van de onbevoegde tot de strooistralingsbron in (bij gebeurtenis 1, 3, 11 en 12). - Vul in kolom K de afstand van de medewerker tot de patiënt in bij ondersteunen van de patiënten (bij gebeurtenis 13). - Vul in kolom L de factor aan waarmee de afstand door de voorziene, onbedoelde gebeurtenis wordt verkleind. Bijvoorbeeld als de afstand 0,5 meter in plaats van 1 meter bedraagt, dan wordt hier een factor 2 ingevuld (bij gebeurtenis 5). 24/26

25 - Vul in kolom M de relatieve dosis in als gevolg van de voorziene, onbedoelde gebeurtenis. Indien er geen voorziene, onbedoelde gebeurtenis had plaatsgevonden was de dosis 100% geweest. Als gevolg van de voorziene, onbedoelde gebeurtenis wordt de dosis bijvoorbeeld 110% (bij gebeurtenis 2 en 6). - Kies in kolom N het dosistempo in de primaire bundel (1667, 833 of 417 µgy/s) (Bij gebeurtenis 4). Dit getal kunt u zelf nog aanpassen. - Vul in kolom O de tijdsduur [seconden] in dat de handen zich in de primaire bundel bevindt (bij gebeurtenis 4). - Vul in kolom Q de extra ooglensdosisreductiefactor in. Deze factor bedraagt ten minste 2 (bij gebeurtenis 9). Bij de voorziene onbedoelde gebeurtenissen 7,8 en 10 hoeven geen nieuwe parameters te worden ingevoerd. Ga naar werkblad Kopieer v samenvattingsblad (zie paragraaf 3.3) 3.3 Kopieerblad ten behoeve van samenvattingsblad Het werkblad kopieerblad v samenvattingsblad wordt automatisch ingevuld. Dit werkblad geeft een overzicht van de dosis en de risicogetallen en vereenvoudigt overbrengen van de relevante gegevens naar het samenvattingsblad zoals bedoeld in het stralingsbeschermingsvoorschrift risico-inventarisatie en analyse van stralingstoepassingen. Het gebruik van het samenvattingsblad is toegelicht in handleiding voor het gebruik van het Excelbestand samenvattingsblad handelingen-rias. Figuur 32 Kopieerblad t.b.v. samenvattingsblad In het kopieerblad staat op de eerste regel van het blauwe blok de som van de dosis door reguliere blootstelling en het daarbij behorende risicogetal. De gegevens uit deze regel kunt u kopieren naar de overeenkomende regel in het samenvattingsblad (zie figuur 33). 25/26

26 Figuur 33 Detail uit amenvattingsblad zoals bedoeld in het stralingsbeschermingsvoorschrift risicoinventarisatie en analyse van stralingstoepassingen. Ook de voorziene, onbedoelde gebeurtenissen kunt u naar het samenvattingsblad kopiëren. Let op: In het samenvattingsblad wordt gesproken over extremiteiten terwijl in dit Excelbestand onderscheid is gemaakt tusssen handen en voeten. U zult zelf dus een keuze moeten maken welke van de twee u overneemt in het samenvattingsblad. Kies hierbij voor de extremiteit met het hoogste risicogetal. Bij het plakken van de gegevens kiest u voor plakken speciaal en vervolgens opmaak van waarden en getallen (A) (zie rode kader in figuur 34). Indien u Office in het Engels heeft ingesteld is het paste special en values & number formatting (A). U start met het kopiëren van de voorziene, onbedoelde gebeurtenissen en doet vervolgens hetzelfde met de getallen. Deze getallen kunt u als een groep kopiëren en plakken. Figuur 34 Kopiëren en plakken van cellen uit dit Excelbestand naar het Excelbestand samenvattingsblad 26/26