Practicum Stralingsbescherming op deskundigheidsniveau 5R

Transcriptie

1 Practicum Stralingsbescherming op deskundigheidsniveau 5R Januari 2015

2 Inhoudsopgave Inleiding en verantwoording... 3 Bedieningshandleiding... 4 Verstrooiing van röntgenstraling... 4 Invloed afstand op intreedosis (kwadratenwet)

3 Inleiding en verantwoording De handleiding: Practicum Stralingsbescherming op deskundigheidsniveau 5R is ontwikkeld door de Erasmus MC Zorgacademie, Unit Medische Beeldvorming en Radiotherapie en de Stralingsbeschermingseenheid van het Erasmus MC. Het practicum bestaat uit twee proeven met een röntgentoestel. Voor aanvang van het practicum dien je je te verdiepen in de leerstof, zoals beschreven is in de reader: Cursus Stralingsbescherming op deskundigheidsniveau 5R. Breng de volgende zaken mee te brengen naar het practicum: - deze handleiding - een rekenmachine - een pen en kladpapier - identiteitsbewijs Zorg dat je op tijd aanwezig bent, anders riskeer je uitsluiting van deelname aan het practicum. Indien je het practicum met goed gevolg hebt afgerond, ontvangt je van de docent een ondertekend deelnameformulier. Bewaar dit formulier goed en overhandig het voor de toetsafname aan de examinator. Zonder dit formulier kan je niet deelnemen aan de toets. Wij wensen je veel succes bij het volgen van dit practicum. Nadere informatie Erasmus MC Zorgacademie, Unit Medische Beeldvorming en Radiotherapie, tel cursusstralingshygiene@erasmusmc.nl Copyright (2011) Erasmus MC Zorgacademie, Unit Medische Beeldvorming en Radiotherapie en de Stralingsbeschermingseenheid Erasmus MC Niets uit deze module mag verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm, geluidsband, elektronisch of op welke andere wijze dan ook en evenmin in een retrieval systeem worden opgeslagen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de Erasmus MC Zorgacademie. 3

4 Bedieningshandleiding Doel Voorbereiding op het practicum Plaats Buckykamer Rijndam Instructie Röntgenbuis verplaatsen Veldgrootte aanpassen KV en mas Eerst de anode laten draaien en dan belichten Volg de aanwijzingen van de docent op en maak alleen opnames, wanneer alle aanwezigen zich achter de muur bevinden in de bedieningsruimte. 4

5 Verstrooiing van röntgenstraling Doelen Na afloop van dit practicum kun je: uitleggen welk verband er is tussen de hoeveelheid strooistraling en de veldgrootte; uitleggen welk verband er is tussen de hoeveelheid strooistraling en de versnelspanning (kv); verklaren op welke positie ten opzicht van de patiënt men het beste kan plaats nemen wat betreft de stralingshygiëne. Middelen Röntgenbuis, jerrycan gevuld met water, kruk, meetlint, dosismeter Solidose Plaats Buckykamer Rijndam Instructie Plaats de jerrycan gevuld met water (= waterfantoom) op een kruk en stel de röntgenbuis zodanig in dat de stralen in horizontale richting op het waterfantoom vallen. (zie tekening 1). Het midden van de bundel moet door het midden van de hoogte van het waterfantoom vallen. Plaats het waterfantoom zo dicht mogelijk tegen de plaat (bucky). De afstand tussen het focus en het midden van het waterfantoom is 1 meter. Sluit de halfgeleider detector (R100/Code8) met de groene stekker aan op de dosismeter (Solidose). Tekening 1: Zij aanzicht Bucky (= plaat) Röntgenbuis Jerrycan met water op een kruk Opdracht 1 Bepaling van de dosis t.g.v. verstrooide straling op 1 meter van het fantoom in verschillende richtingen (zie tekening 2). De meetpunten dienen op dezelfde hoogte te liggen als de bundel-as. Doe dit bij opnames met een klein diafragma van: 50 kv 20 mas met een klein diafragma 100 kv 20 mas met een klein diafragma Opdracht 2 Herhaal deze proef maar nu met een groot diafragma (lichtveld valt net buiten het waterfantoom). 5

6 Opdracht 3 Herhaal deze proef voor één van de meetrichtingen met een groot diafragma, maar dan op 2 meter afstand i.p.v. 1 meter. Tekening 2: Röntgenbuis Bovenaanzicht: Bucky Meetpunt 1 Alle meetpunten op 1 meter / 2 meter afstand gemeten vanaf het midden van de emmer Meetpunt 2 Meetpunt 3 Meetpunt 4 Meetpunt 5 Op 1 meter afstand: plaats Meetpunt 1 klein diafragma 50 kv 100 kv groot klein diafragma diafragma groot diafragma Meetpunt 2 Meetpunt 3 Meetpunt 4 Meetpunt 5 Op 2 meter afstand, groot diafragma: Plaats 50 kv 100 kv Meetpunt 6

7 Vragen: 1. Bij welk meetpunt meet u de hoogste dosis? 2. Welk verband is er tussen de richting van de verstrooide straling en de hoeveelheid strooistraling? 3. Welk verband is er tussen de buisspanning en de hoeveelheid strooistraling? 4. Welk verband is er tussen de hoeveelheid strooistraling en de bundelgrootte? 5. Welk verband is er tussen de hoeveelheid strooistraling en de afstand? 6. Indien u op uw eigen werkplek te maken hebt met een röntgentoestel kunt u dan beredeneren waar u het beste kan verblijven in die ruimte wat betreft de stralingshygiëne? 7. Welke positie van de röntgenbuis is stralingshygiënisch gezien het beste: de röntgenbuis onder de tafel of de röntgenbuis boven de tafel? 7

8 Invloed afstand op intreedosis (kwadratenwet) Invloed afstand op intreedosis (kwadratenwet) Doel Inzicht krijgen in de kwadratenwet. Middelen Dosimax met de halfgeleider detector- focus H/DN-2x, piepschuimen blok, meetlint, semi-logaritmisch papier. Plaats Buckykamer Rijndam Instructie Gebruik voor deze proef de tafel, waar je de röntgenbuis recht boven plaats. Zorg ervoor dat de meetkamer bij focus-detector afstand van 60 cm volledig in de bundel valt. N.B. er wordt tussentijds niet gediafragmeerd. Opdracht 1 Maak vier opnamen met 102 kv, 32 mas waarbij de afstand tussen het focus en de detector verandert. Afstand Dosis 60 cm mgy 80 cm mgy 100 cm mgy 120 cm mgy 8

9 Invloed afstand op intreedosis (kwadratenwet) Opdracht 2 Zet de meetwaarden uit in een grafiek op dubbel-logaritmisch papier. Opdracht 3 Verklaar de verschillen in intreedosis. 9