Practicum Stralingsbescherming op deskundigheidsniveau 5R

Transcriptie

1 Practicum Stralingsbescherming op deskundigheidsniveau 5R Oktober 2009

2 Inleiding en verantwoording Voor u ligt de syllabus: Practicum Stralingsbescherming op deskundigheidsniveau 5R. Deze syllabus is ontwikkeld door de Unit Medische Beeldvorming en Radiotherapie, Zorgacademie Erasmus MC. Dit practicum heeft als doel dat u na dit practicum kunt verklaren op welke positie het u het beste kunt staan tijdens het doorlichten op een OK wat betreft de stralingsbescherming. Het practicum bestaat uit een aantal metingen met een röntgentoestel, deze metingen kunnen individueel of in een groepje van maximaal 4 personen uitgevoerd worden. Beantwoord de vragen die gesteld worden en lever deze in bij de practicumbegeleider. Deze zal feedback geven op de antwoorden Deze proeven zijn alleen uit te voeren indien men bekend is met de leerstof zoals beschreven is in de syllabus: Cursus Stralingsbescherming voor de werknemers die kunnen worden blootgesteld aan röntgenstraling uit röntgentoestellen. Geadviseerd wordt om deze syllabus bij de practicumproeven mee te nemen. Unit Medische Beeldvorming en Radiotherapie. Wij wensen u veel succes bij het volgen van deze practica. Robert van Heeren Zorgacademie Erasmus MC Kamer Ce-342 Erasmus MC Nadere informatie Unit Medische Beeldvorming en Radiotherapie, tel cursusstralingshygiene@erasmusmc.nl Copyright (2009) Zorgacademie Erasmus MC Niets uit deze module mag verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm, geluidsband, elektronisch of op welke andere wijze dan ook en evenmin in een retrieval systeem worden opgeslagen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de Zorgacademie Erasmus MC. 1

3 Programma Onderwerp: Practicum Stralingsbescherming op deskundigheidsniveau 5R Tijd: uur: locatie: Skillslab (Strevelsweg in het Verzamelgebouw (tegenover het Zuidplein) uur: locatie: Erasmusgebouw (Dr. Molenwaterplein 60) lokaal Ee-165 Literatuur: Syllabus Stralingsbescherming op deskundigheidsniveau 5R Inhoud: Aan de hand van het maken van opdrachten worden de volgende practica onderdelen behandeld: Met een röntgentoestel (in het Skillslab): Verstrooiing van röntgenstraling Invloed afstand op de intreedosis (kwadratenwet) Halveringsdikte Doorlichttoestel (intreedosis) Met ingekapselde radioactieve bronnen (in het Erasmus MC): Afscherming van een stralingsbron Herkenning van onbekende stralingsbronnen (Blackbox) 2

4 Verstrooiing van röntgenstraling Verstrooiing van röntgenstraling Doelen Na afloop van dit practicum kunt u: - vertellen welk verband er is tussen de hoeveelheid strooistraling en de veldgrootte - vertellen welk verband er is tussen de hoeveelheid strooistraling en de versnelspanning (kv) - verklaren op welke positie ten opzicht van de patiënt men het beste kan plaats nemen wat betreft de stralingshygiëne Middelen Röntgenbuis, jerrycan gevuld met water, kruk, dosismeter Solidose, meetlint Plaats Diagnostiekkamer Skillslab Instructie Plaats de jerrycan gevuld met water (= waterfantoom) op een kruk en stel de röntgenbuis zodanig in dat de stralen in horizontale richting op het waterfantoom vallen. (zie tekening 1). Het midden van de bundel moet door het midden van de hoogte van het waterfantoom vallen. Het waterfantoom moet zo dicht mogelijk tegen de plaat (bucky) geplaatst worden. De afstand tussen het focus en het midden van het waterfantoom is 1 meter. Je begint de proef met een klein diafragma opening. Sluit de halfgeleider detector: R100/Code8 aan op de dosismeter Solidose en stop de groene stekker in de dosismeter. Opdracht a) Meet de dosis t.g.v. van de verstrooide straling bij opnames van: 50 kv 20 mas met een klein diafragma 100 kv 20 mas met een klein diafragma op 1 meter van het fantoom in verschillende richtingen (zie tekening 2). De meetpunten liggen op dezelfde hoogte als de bundel-as. b) Herhaal deze proef maar nu met een groot diafragma (lichtveld valt net buiten het waterfantoom). c) Herhaal deze proef nogmaals met een groot diafragma, maar dan op 2 meter afstand i.p.v. 1 meter. Tekening 1: Zij aanzicht Bucky (= plaat) Röntgenbuis Jerrycan met water op een kruk 1

5 Verstrooiing van röntgenstraling Tekening 2: Röntgenbuis Bovenaanzicht: Bucky Meetpunt 1 Alle meetpunten op 1 meter en 2 meter afstand gemeten vanaf het midden van de emmer Meetpunt 2 Meetpunt 3 Meetpunt 5 Meetpunt 4 Op 1 meter afstand: plaats Meetpunt 1 Meetpunt 2 Meetpunt 3 Meetpunt 4 Meetpunt 5 klein diafragma 50 kv 100 kv groot klein diafragma diafragma groot diafragma Op 2 meter afstand, groot diafragma: Plaats 50 kv 100 kv Meetpunt 1 Meetpunt 2 Meetpunt 3 Meetpunt 4 Meetpunt 5 2

6 Verstrooiing van röntgenstraling Vragen: 1. Waarom is de emmer zo dicht mogelijk bij de beeldversterker geplaatst? 2. Bij welk meetpunt meet u de hoogste dosis? 3. Is er een verband tussen de buisspanning en de hoeveelheid strooistraling? 4. Is er een verband tussen de hoeveelheid strooistraling en de bundelgrootte? 5. Is er een verband tussen de hoeveelheid strooistraling en de afstand? 6. Is er een verband tussen de richting van de verstrooide straling en de hoeveelheid strooistraling? 7. Indien u op uw eigen werkplek te maken hebt met een röntgentoestel kunt u dan beredeneren waar u het beste kan verblijven in die ruimte wat betreft de stralingsbescherming? 8. Welke positie van de röntgenbuis is stralingshygiënisch gezien het beste? De röntgenbuis onder de tafel of de röntgenbuis boven de tafel? 3