ACTUA 3 KRONIEK VAN EEN AANGEKONDIGDE BREUK

Transcriptie

1 ACTUA 3 KRONIEK VAN EEN AANGEKONDIGDE BREUK IPA Wat is het interprofessioneel akkoord (IPA)? In België hebben we sinds Wereldoorlog II de (goede) gewoonte om elke 2 jaar een interprofessioneel akkoord of kaderakkoord te sluiten. Binnen ons sociaal overlegsysteem wordt een interprofessioneel akkoord onderhandeld voor de hele privésector in België (federaal). Het akkoord wordt onderhandeld door de sociale partners op federaal niveau, de zogenaamde groep van 10. Het gaat om 5 vakbondsvertegenwoordigers (2 ABVV, 2 ACV en 1 ACLVB) en 5 werkgeversvertegenwoordigers (2 VBO, 2 Middenstand/KMO s en 1 Boerenbond). De regering komt niet tussen, vandaar dat men het overleg bipartiete noemt of met 2 partijen (vakbonden en werkgevers). Wat staat er in een IPA? Het IPA wordt niet voor niets een kaderakkoord genoemd. In een IPA worden enkele grote principes vastgelegd zoals bvb. de loonnorm (zie verder), worden algemene maatregelen genomen (bvb. verhoging gewaarborgd minimuminkomen), wordt solidariteit georganiseerd (bvb 0,10 % van de loonmassa voor risicogroepen in de werkloosheid), worden aanbevelingen gedaan aan de sectoren (bvb ivm flexibiliteit) er worden vaak aan de regering wettelijke maatregelen gevraagd. De solidariteit van een IPA is per definitie hoog, want wat er afgesproken wordt geldt voor alle bedrijfssectoren, sterke en zwakke. Komt de regering tussen? 1

2 Normaal komt de regering niet tussen in het interprofessioneel overleg. In het verleden is het nog maar enkele keren gebeurd dat de regering zich moeide met het overleg. Als de regering mee aan de onderhandelingstafel komt zitten is er sprake van driepartijenoverleg of tripartiete overleg. Als de sociale partners niet zelf uit hun bipartiete overleg geraken, dan bemiddelt de regering om toch tot een IPA te komen. Lukt de bemiddeling niet dan hakt de regering de knoop door. Wat met het overleg in de sectoren en de bedrijven? Het sectoraal overleg begint maar nadat het IPA ondertekend wordt. In het IPA kunnen immers belangrijke afspraken staan voor de sectoren. Het overleg in de sectoren gebeurt door de sociale partners (de beroepscentrales voor de vakbonden en de werkgeversfederaties voor de werkgevers) in het paritair comité. Als er een akkoord bereikt wordt sluit men een CAO. De afspraken in de CAO mogen niet slechter zijn dan die van het IPA, maar kunnen wel beter zijn. De afspraken van een sectorale CAO gelden doorgaans voor alle bedrijven (groot en klein) van de sector. Na het sectoraal overleg kan er ook nog op bedrijfsvlak onderhandeld worden. Het overleg gebeurt opnieuw door de sociale partners (de vakbondsafgevaardigden en de betrokken beroepssecretarissen voor de vakbonden en de directieleden voor de werkgever). Als er een akkoord bereikt wordt sluit men een bedrijfscao. De afspraken in deze CAO mogen niet slechter zijn dan die van de sectorale CAO, maar kunnen wel beter zijn. LOONNORM Wat is de loonnorm? Sinds 1988 bestaat er in ons land een wet op het concurrentievermogen van België t.o.v zijn belangrijkste handelspartners. De centrale raad voor het bedrijfsleven (CRB) kreeg de opdracht om elk 2 jaar (voorafgaand aan het interprofessioneel overleg) onze concurrentiepositie uit te drukken in een (loon)norm. Al snel werd gesteld dat deze norm de onderhandelingsmarge bepaalt voor de 2 jaarlijkse overlegrondes (IPA, sector en bedrijven). De vakbonden hebben deze loonnorm eerst principieel bestreden, dat is niet gelukt. 2

3 Ook over de berekening ervan en wat de loonnorm dekt is er veel discussie. In elk geval is duidelijk dat de loonnorm de volgende elementen bevat: de indexering van de lonen, de baremieke verhogingen en loonsverhogingen. Werkgevers willen alles wat volgens hen de loonkosten verhoogt in de norm stoppen. De vakbonden zijn het daar niet meer eens. In 1996 werd de wet op de concurrentiekracht aangepast. Om de loonnorm te berekenen kijkt men nu naar onze 3 belangrijkste handelspartners (Nederland, Frankrijk en Duitsland). Sinds het vorig interprofessioneel overleg ( ) is de discussie over de loonnorm vermindert. De sociale partners bereikten een akkoord over het indicatief karakter van de loonnorm. In mensentaal: de loonnorm is richtinggevend, niet dwingend en kan dus overschreden worden. De loonnorm In de CRB werd eerst de loonnorm besproken. Die was 5,4 %. Het IPA en alle sectorale CAO s hebben slechts 4,5 % loonnorm opgebruikt. De vakbonden bleven dus vrij bescheiden. Toch werd vastgesteld dat er uiteindelijk 5,9 % werd uitgegeven aan indexering en loonsverhoging. Het verschil is volledig te verklaren door individuele voordelen die door de werkgevers werden toegekend aan bepaalde werknemers (vooral kaders, directieleden). In hun eerste commentaar hadden de werkgevers dan nog het lef om de overschrijding van de loonnorm (5,9% - 5,4% = 0,5%) af te nemen van de nieuwe loonnorm. De nieuwe loonnorm voor werd vastgelegd op 5,3%. De sociale partners willen die opnieuw als richtinggevend voorstellen. Voor de vakbond geen probleem. De werkgevers blijven moeilijk doen en proberen de loonnorm voortdurend te verlagen. DE INTERPROFESSIONELE ONDERHANDELINGEN De proefballonnen van de zomer. In volle zomer lanceerden de werkgevers een aantal proefballonnen. Daarmee hebben ze meteen de toon gezet voor het overleg dat nog moest beginnen. Hun voorstellen waren niet mis te verstaan: 3

4 1. Arbeidsduurverlenging. Opnieuw naar een 40 urenweek met behoud van het huidige loon. 2. Loonstop. 3. Verdere verlaging van de bijdragen Sociale Zekerheid. 4. Automatische flexibiliteit (meer overuren en zonder controle). 5. Afschaffing brugpensioen. De vakbonden reageerden toen vrij lauw op deze werkgeversprovocaties. Eisenbundel van de vakbonden Het federaal comité van het ABVV keurde op de eisenbundel van het ABVV goed. Die werd volledig overgenomen in de gemeenschappelijke eisenbundel. Voornaamste elementen: (1) Verbetering koopkracht Loonsverhoging volgens loonnorm (richtinggevend) Verhoging interprofessioneel minimumloon (2) Werkgelegenheid Versterking van de structuur van de economie Meer en betere vorming: afspraken IPA en werkgelegenheidsconferentie nakomen. Evolueren naar een vormingsrecht. Mobiliteit: volledig terugbetalen openbaar vervoer Kinderopvang Schijnzelfstandigen Werkzekerheid Herstructureringen Tijdskrediet: verbeteringen en vervanging in bepaalde formules Stress (3) Solidariteit Sluitingsfonds: ook de KMO s Gehandicapte werknemers: paritair fonds Tegen discriminaties Internationale solidariteit (4) Economische en sociale democratie Uitvoering Europese richtlijn KMO s (5) Arbeiders/bedienden Geprogrammeerde verbeteringen (6) Brugpensioen 4

5 Verlenging voor 2 jaar. De kennismakingsronde Op kwam de groep van 10 voor het eerst samen. De verschillende standpunten werden overlopen. Er was nog discussie over de loonnorm. De verschillende eisenbundels werden voorgesteld. Er was nog geen discussie. Het was wel al duidelijk dat de werkgevers het niet eens waren met onze eisen en zelf punten op tafel brachten: vooral inzake flexibiliteit (overuren). De tweede ronde Op zagen de onderhandelaars voor een IPA elkaar opnieuw. Ondertussen had VOKA (de Vlaamse werkgevers, samensmelting van het VEV en de Kamers van Koophandel) behoorlijk geprovoceerd. Zij stellen voor: - loonstop - herzien van de loonindexering - loonlastverlagingen - 40 urenweek en arbeidsduur op jaarbasis - brugpensioen en tijdskrediet geleidelijk afschaffen. De Algemene Centrale reageerde op zijn congres ( ) fel op deze oorlogsverklaring. Het ABVV besliste om een brief te sturen naar de werkgeversfederaties met de vraag of men wel een IPA wil. 5

6 Deze tweede ronde verliep als volgt: De druk wordt opgevoerd. De brief van de centrales aan de werkgeversfederaties lokt reactie uit bij de werkgevers. De vakbonden zeggen dat de reactie van Voka in het verkeerde keelgat is geschoten. De voorzitter (Luc Vansteenkiste VBO) stelt dat een akkoord mogelijk blijft als het een globaal akkoord is. ACV: op dezelfde lijn als het ABVV. VBO: bij ons stijgt de spanning ook. Sommige sectoren zeggen dat ze het moeilijk hebben en dreigen met delocalisatie. De voorzitter vraagt om naast de 4 punten (loonmarge, mobiliteit, flexibiliteit en brugpensioen) alle andere punten op tafel te brengen. Discussie over de zogenaamde koopkrachtverhoging via de verminderde belasting. Het fiscale voordeel zal men maar effectief merken in Het ABVV stelt dat er dus direct loonsverhoging moet kunnen. De vakbonden brengen hun andere punten op tafel: KMO, arbeiders bedienden, kansengroepen, sluitingsfonds De werkgevers brengen ook al hun punten op tafel: flexibiliteit: de 3 punten van de vorige keer + flexibele toegang uitzendarbeid, scholingsbeding, versoepeling antipestwet (omkeren bewijslast), sluitingsfonds (beter activeren van de ontslagvergoeding), loonbegrip (in de arbeidsongevallen ruimer dan in de rest van de SZ: uniformiseren naar de, beperkte definitie SZ). -Waarom? De werkgevers willen de verhoogde plafonds in de arbeidsongevallen en beroepsziekten nu recupereren via een beperkt loonbegrip-, adviezen NAR: uitvoeren, statuut arbeiders bedienden: hoe aanpakken? druk van regering en parlement neemt toe, met de sociale partners beginnen in een werkgroep met experten? arbeidsgehandicapten: sympathie voor de doelgroep, maar eerder via fonds humanisering van de arbeid. Op 2 december 2004 volgt er nog een korte bijeenkomst. De standpunten blijven uit elkaar liggen. Er wordt opnieuw onderhandeld op

7 In het slop, maar geen breuk Op 13 december 2004 wordt er eindelijk echt onderhandeld. De onderhandelingen verlopen als volgt: De bijeenkomst begint met een verklaring van de werkgevers rond 3 punten: Zij betreuren de gijzeling bij Splentex (ACG) en het feit dat de vakbonden de actie niet formeel veroordeeld hebben. Ze waarderen wel de bemiddelende rol van de vakbonden bij de oplossing van het conflict. Zij betreuren dat er een betoging wordt gepland op Ze begrijpen dat de vakbondsmensen zich willen uiten en vinden de betoging dan ook geen hinderpaal voor verder overleg. Zij betreuren de aangekondigde staking van het openbaar vervoer in Brussel op De distributiesector zal er zwaar onder lijden. De voorzitter (L.Vansteenkiste) brengt de knelpunten in herinnering: De automatische indexering van de lonen ligt moeilijk bij de werkgevers en het behoud is niet evident. Flexibiliteit blijft een sleutelelement De eindeloopbaandiscussie dreigt in een tripartiete terecht te komen. Er is een signaal van de regering nodig. De vakbonden reageren hierop met de herhaling van hun standpunten. De discussie wordt geopend. De VBO-woordvoerder (P.Timmermans) brengt het standpunt van de werkgevers naar voor: Vooraf: er zouden in de inleiding van het IPA beschouwingen moeten komen over het belang van competitieve bedrijven en de financiering van de SZ e.a. Zal geen probleem geven. Loonmarge: cijfer CRB + bedenkingen (zie verder) Koopkracht: de belastinghervorming zorgt voor een koopkrachtverhoging met 1%, mag dus afgetrokken worden van de norm. Index: discussie wordt gekoppeld aan die over de flexibiliteit. Flexibiliteit: 175 uren extra, zonder zware procedure, vrije keuze: uitbetaling of inhaalrust, lagere kost: voor de werknemer: slechts 16,5% belastingen, voor de werkgever: slechts 16,5% sociale lasten, via bedrijfs- CAO van 38u naar 40u kunnen gaan en veralgemenen annualisering arbeidstijd. 7

8 Brugpensioen: eerst verlenging van 6m., nu toegift: verlenging van 1 jaar. Indien verlenging langer dan 1 jaar: de kost recupereren op de loonmarge. Arbeiders-bedienden: oprichting van een paritaire commissie met experten. Fonds voor sluiting van ondernemingen, mindervaliden en mobiliteit: bespreekbaar op voorwaarde dat ze geen extra interprofessionele kost meebrengen. Tussenkomst in het woon werkverkeer: een forfaitair bedrag ipv een %. KMO s: uitvoering Europese richtlijn over de informatieplicht. Vorming: niet meer berekenen per bedrijf, maar macro economisch. Loonbegrip in de AO: aanpassen aan de algemene definitie van loon in de SZ. Schorsing Reactie van de vakbonden: Marge: cijfer CRB: 5,3% Flexibiliteit: SA niet buiten spel zetten, geen wijziging in de procedures, keuze geld of inhaalrust is bespreekbaar. Arbeiders bedienden: er wordt akte genomen van het voorstel. Niet om het even wie opnemen. De werkgevers suggereren Blanpain! Mensen met een handicap: voorstel van een fonds blijft. Vorming: berekening per bedrijf behouden, afspraken werkgelegenheidsconferentie nakomen ( opleidingen), in 2010: 1 op 2 werknemers een opleiding. Brugpensioen: verlengen voor 2 jaar Optrekken bruto minimummaandloon Schorsing Bemiddeling(L.Van Steenkiste): Er moet iets komen van flexibiliteit: 175 u: 130u vrij, 45u gecontroleerd. Lasten naar 16,5%, 38u naar 40u: men dringt niet langer aan. Loonvorming: door de verhoging van de koopkracht via de belastinghervorming wordt de norm 3,3%, dit staat gelijk aan de indexaanpassing in 2005 en Mensen met een handicap: kan via een heroriëntering van het Fonds voor de verbetering van de arbeidsvoorwaarden. Loonbegrip AO: standpunt blijft. Reactie vakbonden: niet akkoord. 8

9 Bemiddeling: nog een toegeving: norm naar 3,8% maar dan enkel via maaltijdcheques en geschenkencheques. Na een felle discussie in het Federaal Bureau van het ABVV op werd beslist om: - terug naar de onderhandelingstafel te gaan - respect te eisen van de werkgevers - enkel verder te onderhandelen als de werkgevers nieuwe voorstellen doen - in de communicatie naar de publieke opinie te spreken van een oorlogsverklaring van de werkgevers. Het interprofessioneel overleg weer opgeschort. Op 15 december 2004 kwam de groep van 10 opnieuw samen. De vakbonden herhaalden hun standpunten, eisten respect van de werkgevers en stelden dat er maar verder onderhandeld kon worden als de werkgevers nieuwe voorstellen doen. Na diverse schorsingen willen de werkgevers nieuwe voorstellen op tafel leggen en de onderhandelingen verder zetten. Ze raadplegen nu hun achterban. Het interprofessioneel overleg wordt hervat na onze betoging van De vraag is of een kerstakkoord nog haalbaar is? Mil Kooyman Algemeen gewestelijk secretaris 9