Afsprakenkader en actieplan. Vissen in Delfland. Periode Samenwerken aan visstand- en visserijbeheer in Delfland

Transcriptie

1 Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland Periode Samenwerken aan visstand- en visserijbeheer in Delfland

2

3 Verantwoording Titel Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland Status en versie Definitief Opdrachtgever Hoogheemraadschap van Delfland Auteur(s) Ing. C.G. (Remco) Schreuders Datum 31 januari 2015 Bron GIS-bestanden Hoogheemraadschap van Delfland Tot stand gekomen door nauwe samenwerking van: Hengelsportfederatie: Sportvisserij Zuidwest Nederland Hengelsportverenigingen: Sportvisserijbelangen Delfland (SVBD) s-gravenhaagse Hengelsport Vereniging (GHV) Hengelsportvereniging Schiedam en Omstreken (HSV Schiedam e.o.) Hengelsportvereniging Groot Rotterdam (HSV Groot Rotterdam) Beroepsvisser: Visserijbedrijf W.J. den Boer Waterbeheerder: Hoogheemraadschap van Delfland Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - Definitief 3

4 Inhoud 1 Inleiding Aanleiding Doelstelling en status Leeswijzer Wet- en regelgeving en beleid Kaderrichtlijn Water Aalverordening en Aalbeheerplan Rijksbeleid Hoogheemraadschap van Delfland Integrale nota Vis Keur Beleid van derden Huidige situatie Water en visstand Watersysteem Waterkwaliteit Visstand Vismigratie Visrechten en visserij Visrechten Visserij Werken aan een goede visstand Visstand in de ogen van Hoogheemraadschap van Delfland Visstand in de ogen van visserijpartijen Streefbeelden voor de gewenste visstand KRW-waterlichamen Streefbeelden op peilvakniveau Onderzoek naar de visstand Beheer van de visstand Visuitzetting Visonttrekking Werken aan visserijmogelijkheden Visrechten en visserij Visrechten in beeld Vrijliggende en vrijvallende visrechten Harmonisering van uitgifte met andere partijen Specifieke aandachtspunten bij visrechten Huurder en verhuurder Beperkingen aan visserijgebruik Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - Definitief

5 5.2.3 Wateren met specifiek gebruik door hengelsport Wedstrijdvisserij Bereikbaarheid en bevisbaarheid van viswateren Natte ecologische zones en visserij Op weg naar betere afstemming Beheer en onderhoud en visserij Beheer en onderhoud door het Hoogheemraadschap van Delfland Maaibeheer door derden Bewust omgaan met vis en water Gezamenlijk belang Bewust omgaan met gebruik van aas en (lok)voer Voorkómen van ongereguleerde visuitzettingen Controle en handhaving Uitvoeringsprogramma Geraadpleegde bronnen Bijlage(n) 1 Overzicht van polders met benaming 2 Getalswaarden Kader voor visuitzetting 3 Overzicht van voor sportvisserij meest belangrijke viswateren 4 Kaarten Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - Definitief 5

6

7 1 Inleiding 1.1 Aanleiding Behoefte aan helderheid, kaders en samenwerking Al vele jaren stemmen de visserijpartijen en het Hoogheemraadschap van Delfland (hierna: hoogheemraadschap) af over plannen en activiteiten op het gebied van visstand en visserij. De Visstandbeheercommissie (hierna: VBC) Delfland is hiervoor het overlegplatform voor het grootste deel van het beheergebied van Delfland. In principe behoren alle wateren binnen het beheergebied van Delfland tot het aandachtsgebied van de VBC, met uitzondering van de Haagse en Rotterdamse Wateren 1. Anno 2014 wordt er in de VBC Delfland vooral op ad-hoc basis afgestemd over vis en visserij: als er projecten, calamiteiten of visstandonderzoeken zijn, wordt hierover van gedachten gewisseld. Er is geen planmatige aanpak van projecten en/of activiteiten op het gebied van visstandbeheer en visserijbeheer, ondanks een visstandbeheerplan dat eerder is opgesteld, maar waarvan de looptijd is verstreken ( ). De behoefte aan een meer planmatige aanpak van visstand- en visserijbeheer is bij veel van de betrokken partijen echter wel aanwezig. Daarmee is ook een betere samenwerking tussen de partijen mogelijk. 1.2 Doelstelling en status Het Hoogheemraadschap van Delfland heeft daarom het initiatief genomen om te komen tot een nieuw visstandbeheerplan (hierna: VBP). Intentie is om dit een gezamenlijk plan te laten zijn. De opzet hiervan is gaandeweg nadrukkelijk breder geworden dan een traditioneel visstandbeheerplan. Daarom wordt voorliggend document een afsprakenkader genoemd. Doel hiervan is te komen tot: Gezamenlijke ambities van alle betrokken partijen; Een planmatige aanpak van meer gezamenlijke activiteiten vanuit de VBC Delfland, zoals gezamenlijke projecten en onderzoeken; Heldere afspraken over omgang met soms niet overeenkomende belangen van waterbeheer en visserij. Deze worden zoveel mogelijk concreet en gebiedsgericht gemaakt en zijn afgestemd op huidige wet- en regelgeving; Hiermee concreter invulling te geven aan het beleid van het hoogheemraadschap op het gebied van waterkwaliteit en van vis en visserij, zoals verwoord in de Integrale nota Vis (2012); 1 Als overlegorgaan voor visstandbeheer in de wateren binnen de gemeente Den Haag fungeert het Overlegplatform Visstandbeheer Haagse Wateren. Voor het Rotterdamse grondgebied bestaat momenteel geen formele VBC, maar wel een overlegorgaan, geïnitieerd vanuit het Waterplan2 Rotterdam. Hierin stemmen de drie betrokken waterschappen (waaronder Delfland), Het Havenbedrijf en HSV Groot Rotterdam af over visstand- en visserijbeheer (bron: gemeente Rotterdam). Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - Definitief 7

8 Meer betrokkenheid van gemeenten en andere relevante organisaties op het gebied van visstand- en visserijbeheer. Integrale nota Vis De Integrale nota Vis (2012) van het hoogheemraadschap bevat (overkoepelde) doelen en uitgangspunten op hoofdlijnen en schetst algemene kaders voor visstandbeheer en visserijbeheer. De uitwerking hiervan vindt plaats in een VBP. Het VBP dient specifiekere uitwerkingen per deelgebied of per activiteit met betrekking tot bijvoorbeeld visserijbeheer te bevatten. Dit afsprakenkader richt zich op het gehele beheergebied van het Hoogheemraadschap van Delfland. Een groot gebied, met een verscheidenheid aan wateren en gebiedskenmerken. Er is gekozen voor een afsprakenkader op hoofdlijnen een plan met gezamenlijke doelen, knelpunten en maatregelen, passend bij het schaalniveau. Het betreft een afsprakenkader tussen het hoogheemraadschap en de visserijpartijen, voor het werkgebied van de VBC Delfland. Sommige aspecten in dit afsprakenkader gaan echter ook andere partijen, zoals gemeenten, provincie en terreinbeheerders aan. Dit afsprakenkader wordt daarom, afhankelijk van wensen en input van derden, later mogelijk aangevuld met specifieke uitwerkingen voor deelgebieden, ook voor de gebieden die strikt genomen niet onder het aandachtsgebied van de VBC Delfland vallen 2. Dit kan in de vorm van bijvoorbeeld uitvoerings- of actieprogramma s, criteria voor bepaalde activiteiten of locaties en gemaakte afspraken. Dit zijn uitwerkingen met een hogere mate van detailniveau, bijvoorbeeld tot op het niveau van watergangen. Dit wordt gedaan voor wateren/gebieden waarvoor de behoefte bestaat hier nader gezamenlijke plannen te maken voor visstandbeheer en visserij. Deze specifiekere uitwerkingen zijn dus een detaillering van voorliggend afsprakenkader en hangen hier nauw mee samen. Een nieuw visstandbeheerplan Den Haag, met/door het Overlegplatform Visstandbeheer Haagse wateren, kan bijvoorbeeld een dergelijke uitwerking zijn. Maar bijvoorbeeld ook een specifiek visstandbeheerplan voor de wateren binnen een gemeente. Dit afsprakenkader is niet bedoeld als vaststaande leidraad, maar als basis voor een goede samenwerking op basis van huidige (2014) inzichten. Het afspraken treedt in werking wanneer alle betrokken partijen hiermee akkoord zijn (februari 2015). Waar nodig of gewenst worden bijvoorbeeld uitgangspunten, streefbeelden of actiepunten aangepast aan ontwikkelingen. Voorliggend document is dan ook gericht op samenwerking tussen partijen die via de VBC Delfland betrokken zijn bij het visstand- en visserijbeheer in het beheergebied van het hoogheemraadschap. Als looptijd is hierbij de periode gehanteerd. Jaarlijks vindt een tussentijdse evaluatie plaats om eventuele aanpassingen in afspraken en acties door te voeren. 2 Dit geldt voor de (stedelijke) gebieden van de gemeenten Den Haag en Rotterdam. Voor deze gebieden zijn aparte overlegorganen actief voor visstand- en visserijbeheer. 8 Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - versie 1 - ConceptDefinitief

9 1.3 Leeswijzer Voorliggend afsprakenkader is het resultaat van een intensief proces van afstemming tussen de betrokken partijen, begeleid door Tauw bv. In hoofdstuk 2 is beschreven welke relevante wet- en regelgeving van toepassing is en welke invloed dit heeft op het visstand- en visserijbeheer in het beheergebied van het Hoogheemraadschap van Delfland. De huidige situatie qua waterbeheer, waterkwaliteit, visstand en visserij wordt beknopt beschreven in hoofdstuk 3. In de hoofdstukken 4 en 5 wordt vervolgens ingegaan op het gezamenlijk werken aan respectievelijk visstand en visserij. De hieruit volgende acties en afspraken zijn samengevat in een uitvoeringsprogramma (hoofdstuk 6). Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - Definitief 9

10 2 Wet- en regelgeving en beleid 2.1 Kaderrichtlijn Water De Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) is sinds 2000 van kracht. De KRW geeft aan dat uiterlijk in 2027 het oppervlaktewater in een goede toestand moet verkeren. Het gaat dan om een goede chemische toestand (stoffen) en een goede ecologische toestand (flora en fauna). De visstand is één van de parameters die de ecologische toestand bepalen. Deze Europese richtlijn is vertaald in nationale wetgeving (Waterwet, Wet Milieubeheer, AMvB s) en in beleid van nationale en regionale waterbeheerders. Het Hoogheemraadschap van Delfland is op basis van de KRW onder andere verantwoordelijk voor het realiseren van een goede visstand, als onderdeel van een goede ecologische toestand in het oppervlaktewater van het beheergebied. Dat betekent dat de visstand wordt gezien als een belangrijk onderdeel van een gezond watersysteem. Daarnaast is het hoogheemraadschap verantwoordelijk voor het periodiek monitoren van de visstand in de KRW-waterlichamen en het rapporteren hierover. Zo kan worden gevolgd of de visstand en de ecologische toestand zich in de gewenste richting ontwikkelt. De doelen en maatregelen voor de KRW zijn vastgelegd in het Nederlandse Stroomgebiedbeheerplan Het hoogheemraadschap heeft de doelen en maatregelen in 2008, in overleg met de gebiedspartners, bepaald voor aangewezen KRW-waterlichamen. Dit zijn oppervlaktewateren met een bepaalde omvang; enkele hoofdwatergangen en de boezemwateren. Bij de gebiedsprocessen zijn ook de visserijpartners betrokken. Met vastgestelde maatregelen denkt het hoogheemraadschap tot 2016 een stap te kunnen zetten naar het behalen van de KRW-doelen. De maatregelen voor de periode tot en met 2015 zijn vastgelegd in het Waterbeheerplan In 2015 wordt een nieuw KRW-maatregelenpakket vastgesteld voor de planperiode Dit wordt vastgelegd in het Waterbeheerplan en (landelijk) in het Stroomgebiedbeheerplan Voor wateren die niet als KRW-waterlichaam zijn aangeduid, geldt dat er (nog) geen specifieke ecologische KRW-doelstellingen en maatregelen zijn afgeleid. Voor deze wateren geldt, conform het provinciaal Waterplan, vooralsnog ten minste de waterkwaliteitsdoelstelling Stowa klasse III. Dit is een doelstelling die, op basis van waterkwaliteit en flora en fauna, eveneens een indicatie geeft van de ecologische toestand van het oppervlaktewater. Deze waterkwaliteitsdoelstelling kan in de komende jaren worden aangepast, wanneer er ecologische doelen voor niet-krwwaterlichamen worden afgeleid door het hoogheemraadschap, in overleg met belanghebbenden. Deze afleiding zal waarschijnlijk gebaseerd worden op de bestaande KRW-maatlatten en doelen voor de KRW-waterlichamen. 10 Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - versie 1 - ConceptDefinitief

11 Figuur 2.1 KRW-waterlichamen binnen het hoogheemraadschap van Delfland (exclusief de twee duinwaterlichamen) 2.2 Aalverordening en Aalbeheerplan De Europese Aalverordening (Europese Unie, 2007) voorziet in de bescherming en het herstel van de aalstand. De aalpopulatie is sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw zeer sterk afgenomen, zo sterk zelfs dat het voortbestaan van de soort in gevaar is. De Aalverordening verplicht de lidstaten om het aalbeheer in een beheerplan uit te werken. Het beheer moet gericht zijn op het realiseren van een uittrek van paairijpe aal (schieraal) ter grootte van 40% van de uittrek zoals die zou zijn zonder menselijke invloed. In Nederland is de richtlijn beleidsmatig vertaald in het Aalbeheerplan, dat in juli 2009 is vastgesteld door het parlement. De doelstelling van het Aalbeheerplan is om op de lange termijn een uittrek van ton schieraal per jaar te realiseren naar de Noordzee. Om op termijn (omstreeks 2090) dit doel te halen, zijn in het nationale Aalbeheerplan de volgende maatregelen opgenomen die relevant zijn voor de aalstand in Delfland: vermindering van aalsterfte bij gemalen; instelling van visserijvrije zones vanaf 2010, op locaties die van belang zijn voor aalmigratie; een terugzetverplichting voor aal voor de sportvisserij; een algeheel verbod op aalvisserij in de maanden september, oktober en november; Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - Definitief 11

12 stopzetting van de vernieuwing van jaarlijkse privaatrechtelijke toestemmingen om te vissen met de zogenaamde peur in staatswateren, die door de Staat worden uitgegeven. De verantwoordelijkheid voor de maatregelen uit het Aalbeheerplan ligt primair bij de Rijksoverheid. Het Hoogheemraadschap van Delfland draagt bij aan de doelen uit het Nederlandse Beheerplan Aal door realisatie van vispassages bij gemalen en andere kunstwerken, waterkwaliteitsbeheer, baggeren van verontreinigde waterbodems etc. Deze maatregelen worden door Delfland uitgevoerd in het kader van vooral KRWdoelrealisatie, beleid op het gebied van vis (Integrale Nota Vis) en regulier beheer en onderhoud. In dit plan wordt daarom niet verder ingegaan op het Aalbeheerplan. 2.3 Rijksbeleid Het Rijksbeleid voor de binnenvisserij is vastgelegd in het Beleidsbesluit Binnenvisserij en de Visserijwet 1963, en valt onder de verantwoordelijkheid van het ministerie van Economische Zaken. Het beleid is gericht op het realiseren van duurzame visstanden en een daarbij passende visserij. In 2004 is het beleid geëvalueerd. Naar aanleiding daarvan is in 2008 een aantal nieuwe beleidspunten geformuleerd. Momenteel (2014) wordt de Visserijwet herzien, met name gericht op het afstemmen van visserijbeheer op waterkwaliteitsdoelstellingen vanuit de Kaderrichtlijn Water. Gevolgen hiervan voor visstand- en visserijbeheer binnen Delfland zijn op dit moment nog niet bekend. 2.4 Hoogheemraadschap van Delfland Integrale nota Vis In 2012 heeft het Hoogheemraadschap van Delfland zijn beleid ten aanzien van visstand, vismigratie en visserij gebundeld in de Integrale nota Vis. Dit vormt een belangrijk integraal beleidskader voor voorliggend afsprakenkader. In dit document wordt op sommige plaatsen beknopt ingegaan op teksten uit de Integrale nota Vis. Op andere plaatsen wordt hiernaar verwezen, om overlap te voorkomen. Hieronder wordt ingegaan op de belangrijkste onderdelen uit de Integrale nota Vis. Duurzame visstanden Voor al het oppervlaktewater in Delfland is het hoogheemraadschap verantwoordelijk voor het waterkwaliteitsbeheer. Delfland is daarnaast eigenaar en daarmee visrechthebbende van een groot aantal wateren in het beheergebied, maar niet van alle. Met het verhuren van het visrecht wordt de hurende partij visrechthebbende. Het hoogheemraadschap is verantwoordelijk voor een goede waterkwaliteit en een gezond aquatisch ecosysteem. De visstand is een indicator voor de toestand van de ecologische waterkwaliteit. Het hoogheemraadschap streeft er voor de lange termijn naar dat binnen een watersysteem de randvoorwaarden aanwezig zijn om een gewenste, duurzame en robuuste visstand te kunnen herbergen, die zichzelf zonder verder ingrijpen in stand kan houden. 12 Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - versie 1 - ConceptDefinitief

13 Het werk van het hoogheemraadschap aan duurzame, gebiedsspecifieke visstanden valt uiteen in drie componenten, die in samenhang integraal worden bekeken: de aanwezigheid van leefgebied (habitats) voor vissoorten, qua kwaliteit en omvang. Hiervoor werkt het hoogheemraadschap aan de natuurvriendelijke inrichting van het watersysteem en aan verbetering van de waterkwaliteit. de bereikbaarheid van deze habitats voor vissoorten, bepaald door afstand en barrières. Hiervoor werkt het hoogheemraadschap aan het vispasseerbaar maken van gemalen en stuwen. het uitzetten en onttrekken (wegvangen) van vis ook wel visserijbeheer genoemd. Het hoogheemraadschap voert hiervoor zelf geen maatregelen uit, maar werkt uitgaande van zijn beleidskaders samen met visserijpartners en eventueel andere belanghebbenden als hier vanuit deze partijen wensen voor zijn. Visserij Het hoogheemraadschap ziet sportvisserij als een belangrijke vorm van recreatief medegebruik van wateren. Daarnaast kan de visstand in enige mate economisch worden benut door beroepsvisserij. Het hoogheemraadschap wil vanuit zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid en binnen zijn bestuurlijke verantwoordelijkheid bijdragen aan duurzame beroepsmatige visserij in zijn beheergebied. Beroepsvisserij binnen Delfland heeft overigens alleen betrekking op aal. Het door de visserijpartijen gevoerde visserijbeheer kan gevolgen hebben voor de samenstelling van de visstand en de ecologische waterkwaliteit. Het hoogheemraadschap wil samen met de visserijpartners eventuele negatieve gevolgen van visserijbeheer op de visstand en de waterkwaliteit voorkomen. Dit geldt voor wateren in eigendom van het hoogheemraadschap, maar ook voor wateren in eigendom van derden. Vanuit deze optiek heeft het hoogheemraadschap, als waterkwaliteitsbeheerder, een belang bij een goede samenwerking. De doelen voor de visstand in voorliggend afsprakenkader (zie hoofdstuk 4) worden opgesteld vanuit een water-/ecosysteemgerichte benadering. Daarmee is de samenhang tussen KRW- en niet-krw-waterlichamen één van de relevante onderwerpen. In het Waterbeheerplan van het hoogheemraadschap wordt deze richting ook aangegeven. Voorliggend afsprakenkader dient voor het hoogheemraadschap onder meer als een eerste aanzet voor het bepalen van ecologische doelen voor de wateren die niet als KRW-waterlichamen zijn aangeduid. Uiteindelijke doelstellingen en maatregelen zullen door het hoogheemraadschap worden vastgelegd in het Waterbeheerplan en/of het KRW-maatregelenprogramma. Pas dan is er sprake van een formele status van deze doelen. Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - Definitief 13

14 2.4.2 Keur In de Keur 2010 van Delfland en daaraan gekoppelde algemene en beleidsregels zijn enkele bepalingen opgenomen die gerelateerd zijn aan visserij. De bepalingen dienen ter bescherming van het watersysteem, waaronder de ecologische waterkwaliteit. Momenteel wordt de Keur herzien. Naar verwachting wordt in 2015 een nieuwe Keur vastgesteld. Hierin zijn bepalingen opgenomen die gericht zijn op het instandhouden en beschermen van de ecologische waterkwaliteit. De sportvisserijsector is hier overigens geen voorstander van. De sportvisserij is en blijft tegen het regelen van zaken betreffende de visserij in de Keur. Gezien de bevoegdheden die de waterschappen toekomen op grond van de Waterschapswet en de rol van de Visserijwet hebben de waterschappen volgens sportvisserijorganisaties niet de bevoegdheid om visserijzaken (zoals het plaatsen van vaste vistuigen, visserijbeheer e.d.) middels regelgeving te reguleren. Momenteel wordt hier op landelijk niveau nog steeds een discussie over gevoerd. Het hoogheemraadschap is van mening dat, in het kader van het waterkwaliteitsbeheer, wel degelijk regels kunnen worden gesteld in de Keur. 2.5 Beleid van derden Gemeenten, de provincie Zuid-Holland en recreatieschappen hebben wateren in eigendom. Vanuit dit eigendom hebben deze partijen ook zeggenschap over visrechten en uitgifte daarvan. Uit een inventarisatie onder alle inliggende gemeenten, provincie en Groenservice Zuid-Holland (GZH) blijkt dat deze partijen zeer verschillend omgaan met (uitgifte van) visrechten, en daar ook geen specifiek beleid voor hebben. Uitzondering daarop is de GZH, die namens recreatieschappen visrechten uitgeeft aan uitsluitend Sportvisserij Zuidwest Nederland. Daarnaast heeft vrijwel iedere gemeente een gemeentelijk waterplan vastgesteld, met daarin vaak ook ambities voor de (stedelijke) waterkwaliteit op het niveau van watergangen/-systemen. Hoewel vis en visserij meestal niet expliciet worden behandeld in deze waterplannen, zijn deze plannen in principe wel mede richtinggevend voor visstandbeheer. Gebiedsspecifieke uitwerkingen van voorliggend afsprakenkader, na afronding hiervan, kunnen dan ook een belangrijke kaderstellende of richtinggevende rol spelen voor gemeentelijke waterplannen of maatregelenprogramma s. 14 Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - versie 1 - ConceptDefinitief

15 3 Huidige situatie 3.1 Water en visstand Watersysteem Het watersysteem in Delfland is divers. De ruggengraat wordt gevormd door de Oost- en Westboezem. Via deze met elkaar in verbinding staande boezemsystemen wordt zoetwater aan- en afgevoerd, van en naar de polders. De boezems wateren via grote boezemgemalen af op de Noordzee, de Nieuwe Waterweg en de Nieuwe Maas. Het regionale watersysteem bestaat uit een groot aantal polders die, via gemalen, afwateren op de boezems. De polders zijn waterhuishoudkundig opgedeeld in meerdere peilvakken. In onderstaande figuur (figuur 3.1) is het watersysteem globaal weergegeven. In bijlage 1 is een kaart opgenomen waarin de namen van de Delflandse polders zijn opgenomen. Figuur 3.1 Globale weergave van Delflands watersysteem. Aan verschillende wateren, oevers en/of gebieden zijn specifieke functies toegekend vanuit provinciaal of landelijk water- en natuurbeleid: zwemwater en Nationaal Natuurnetwerk (voorheen Ecologische Hoofdstructuur (EHS)). In onderstaande figuur Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - Definitief 15

16 zijn deze weergegeven, evenals (voor het overzicht) de ligging van natte ecologische zones 3 (o.a. natuurvriendelijke oevers en vispaaiplaatsen) en KRW-waterlichamen. Figuur 3.2 Ligging van wateren en gebieden met specifieke functies, KRW-waterlichamen en bestaande natte ecologische zones (onder andere natuurvriendelijke oevers en vispaaiplaatsen). NB. De aangegeven ligging van natuurvriendelijke oevers geeft geen actueel beeld. In werkelijkheid zijn er meer natuurvriendelijke binnen Delfland aanwezig dan in deze kaart aangegeven. Een compleet overzicht wordt in 2015 door het Hoogheemraadschap van Delfland gemaakt en gedeeld Waterkwaliteit Het hoogheemraadschap is als waterbeheerder onder meer verantwoordelijk voor de periodieke monitoring van de chemische en ecologische waterkwaliteit. Dit komt deels voort uit KRW-verplichtingen, deels vanuit invulling van de rol als waterkwaliteitsbeheerder voor al het oppervlaktewater. Onderstaande figuur (figuur 3.3) geeft een beeld van de ecologische waterkwaliteit. Hierbij is: De kwaliteit per polder globaal weergegeven door de meest recente ecologische beoordelingen (Stowa; EBEO-methode, periode ) per meetpunt te middelen per polder. Dit leidt tot een klassenindeling, waarbij 5 de hoogste beoordeling (beste ecologische waterkwaliteit) is. 3 Een Natte ecologische zone is een zone in/langs water, waarin door inrichting, ecologisch geoptimaliseerd beheer of een combinatie van deze maatregelen, leefgebied is gecreëerd voor waterplanten en -dieren. Onder de natte ecologische zones vallen onder andere natuurvriendelijke oevers, vispaaiplaatsen en waterplantenzones. Ze maken onderdeel uit van het oppervlaktewaterlichaam. De functie natte ecologische zone wordt ook als zodanig vastgelegd in de Legger Wateren van het hoogheemraadschap. Vanwege het belang hiervan voor voorliggend afsprakenkader zijn deze natte ecologische zones in figuur 3.2 weergegeven. 16 Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - versie 1 - ConceptDefinitief

17 Eveneens de meest recente KRW-beoordeling van de visstand (in KRW-termen) weergegeven per KRW-waterlichaam. Figuur 3.3 Beoordeling van de ecologische waterkwaliteit en visstand op peilgebiedniveau, op basis van meest recente meetgegevens (2013). Van de niet gearceerde peilgebieden zijn geen ecologische waterkwaliteitsmetingen bekend Visstand Over de huidige visstand in Delfland zijn helaas weinig recente (monitoring)gegevens bekend. Alleen de KRW-waterlichamen worden periodiek door het hoogheemraadschap bemonsterd. In figuur 3.3 is de beoordeling hiervan op waterlichaamniveau weergegeven. De beoordeling op deelgebied niveau kan aanzienlijk verschillen van het totaal per KRW-waterlichaam. In onderstaande tabel (tabel 3.1) is per waterlichaam informatie opgenomen over de meest recente visstandbemonsteringen (bron: Hoogheemraadschap van Delfland; periode ). NB. De duinwaterlichamen binnen Delfland zijn hierbij buiten beschouwing gelaten, omdat deze geen rol spelen qua visstandbeheer en visserij. Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - Definitief 17

18 Tabel 3.1 Weergave van EKR-scores (maatlatscores) en biomassa s op basis van de meest recente visstandmonitoring in KRW-waterlichamen in Delfland ( ). Alle hier genoemde KRW-waterlichamen hebben de status kunstmatig. KRW-codering Waterlichaam Watertype Doel (GEP) EKR-score Biomassa NL15-01 Oostboezem M7b 0,60 0,86 76 kg/ha NL15-02 Westboezem M3 0,60 0, kg/ha NL15-04 Zuidpolder van Delfgauw M3 0,60 0, kg/ha NL15-05 Polder Berkel M3 0,60 0, kg/ha NL15-06 Holierhoekse en Zouteveense Polder M10 0,60 0, kg/ha Bij deze meest recente resultaten van visstandbemonsteringen worden door de visserijpartijen enkele kanttekeningen geplaatst, vooral ten aanzien van representativiteit ervan: Bij de monitoring is gewerkt volgens de STOWA-richtlijnen voor visstandbemonstering. Hierbij wordt door monitoring van een bepaald deel van water en oeverzones in de zomerperiode een representatief beeld verwacht van de visstand. Hoewel dit een landelijk gehanteerde methode is, zetten verschillende visserijpartijen vraagtekens bij de representativiteit voor de diversiteit en heterogeniteit in de Delflandse waterlichamen. De laatste monitoring heeft plaatsgevonden in het najaar. Dit is wel binnen de onderzoeksperiode conform de STOWA-richtlijnen, maar mogelijk was hierbij al sprake van winterclustering van vis. Dit kan leiden tot een over- of onderschatting van de visstand qua samenstelling en biomassa, wanneer er in of juist niet in een traject met winterclustering wordt gevist. Hiernaast worden ad-hoc visstandbemonsteringen uitgevoerd, meestal naar aanleiding van een specifieke vraag of een specifiek knelpunt. Zo zijn in de afgelopen jaren (2010-heden) ook visstandbemonsteringen uitgevoerd in de Dobbeplas en verspreid over de gemeente Den Haag in bijna alle belangrijke niet-krw-wateren. Voor de Haagse wateren is een monitoringsdatabank van de diverse visstandbemonsteringen beschikbaar. Enige jaren geleden, voor het ingaan van de huidige wet- en regelgeving voor uitvoering van visstandonderzoeken, werden door hengelsportverenigingen zelf soms visstandonderzoeken uitgevoerd. Dit is tegenwoordig niet meer toegestaan. De GHV voert nog steeds zelf visstandbemonsteringen uit. Niet als vereniging, maar met ontheffing van het Ministerie van EZ als Stichting Visserijkundig Onderzoek Haag- en Rijnlanden. In Den Haag wordt het visonderzoek in opdracht van de GHV door Visserijbedrijf W.J. den Boer uitgevoerd. 3.2 Vismigratie Met de komst van de Kaderrichtlijn Water heeft het verbeteren van vrije vismigratie veel aandacht gekregen, ook bij het hoogheemraadschap. Vanaf 2010 werkt het hoogheemraadschap aan het vispasseerbaar maken van kunstwerken, om zodoende vrije vismigratie te bevorderen. In onderstaande figuur is een overzicht opgenomen van de stand van zaken per juni De inzet van het hoogheemraadschap richt 18 Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - versie 1 - ConceptDefinitief

19 zich tot op heden met name op het vispasseerbaar maken van gemalen op overgangen van buitenwater en boezemwater (zoet-zoutovergangen) en van polders naar boezems (en vice versa). In de komende jaren wordt ook ingezoomd op het vispasseerbaar maken van boezemverbindingen met de Hoogheemraadschappen van Rijnland en van Schieland en de Krimpenerwaard, alsmede stuwen in polders, gericht op het vergroten van de bereikbaarheid van geschikt leefgebied in die polders. Definitief beleid hiervoor wordt door het hoogheemraadschap vastgelegd in het Waterbeheerplan en het KRW-maatregelenprogramma. Het werken aan vrije vismigratie wordt ook door de visserijpartijen binnen Delfland gezien als belangrijk. De visserijpartijen zijn van mening dat het hoogheemraadschap hiermee vooruitstrevend en op de goede weg is. Figuur 3.4 Overzicht van van gemalen die tot en met 2015 vispasseerbaar gemaakt worden door het Hoogheemraadschap van Delfland (versie juni 2014). 3.3 Visrechten en visserij Visrechten Voor een groot deel van de wateren die in eigendom zijn van het hoogheemraadschap, zijn de visrechten verhuurd aan hengelsportverenigingen (schubvisrecht) en aan Visserijbedrijf W.J. den Boer (aalvisrecht). Onderstaande figuur (figuur 3.5) geeft een beeld van de uitgifte van visrechten voor wateren van het hoogheemraadschap aan de diverse partijen. Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - Definitief 19

20 NB. In dit overzicht ontbreken dus de visrechten die door andere partijen worden uitgegeven aan sport- en beroepsvisserij, zoals gemeenten en natuur- en recreatieschappen. Figuur 3.5 Weergave van uitgegeven visrechten door het Hoogheemraadschap van Delfland (versie juli 2014). Gemeenten De meeste gemeenten binnen Delfland hebben schubvisrechten verhuurd aan een hengelsportvereniging: Den Haag: s-gravenhaagse Hengelsportvereniging Rotterdam: de Wilgenplas aan Sportvisserijbelangen Delfland 4 Schiedam: HSV Schiedam en omstreken Leidschendam-Voorburg: Sportvisserij Zuidwest Nederland Westland, Pijnacker-Nootdorp, Rijswijk, Maassluis, Delft, Vlaardingen: Sportvisserijbelangen Delfland Delft (Delftse Hout): Sportvisserij Zuidwest Nederland (schubvisrecht) en Visserijbedrijf W.J. den Boer (aalvisrecht) 4 HSV Groot Rotterdam geeft voor de gemeente Rotterdam, Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard, Waterschap Hollandse Delta en het Havenbedrijf NV de Rotterdamse hengelvergunning uit. De HSV verricht dus een dienst tegen betaling op basis van een machtiging. Daarin is geregeld dat de leden van de HSV en haar zusterverenigingen vrij mogen vissen in deze wateren. Delfland doet aan deze regeling niet mee. Dit hangt deels samen met het eigendom van de hoofdwatergangen in Delflands gebied. Deze wateren vallen nu dus nog onder de Rotterdamse hengelvergunning. 20 Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - versie 1 - ConceptDefinitief

21 Een exact beeld van de door gemeenten uitgegeven visrechten is momenteel niet beschikbaar. Het is op dit moment ook niet bekend of er door gemeenten ook visrechten worden verhuurd aan de beroepsvisserij, behalve voor de Delftse Hout en de Haagse wateren. In de VBC Delfland is eerder afgesproken dat Sportvisserij Nederland dit overzicht opstelt, in opdracht van de VBC. Dit is tot op heden echter niet gebeurd. Natuur- en recreatieschappen De natuur- en recreatieschappen hebben uitvoerende taken belegd bij de Groenservice Zuid-Holland (GZH). De GZH geeft namens deze partijen visrechten uit. Daarbij gaat het met name om zwemwateren en andere recreatieplassen, zoals de Dobbeplas, de Krabbeplas en de Boonerlucht. GZH heeft de volledige visrechten hiervan verhuurd aan Sportvisserij Zuidwest Nederland Visserij Sportvisserij De hengelsportverenigingen binnen Delfland hebben bij elkaar ca leden. Het is niet precies bekend waar en op welke vissoorten het meest gevist wordt. Aangenomen kan worden dat in Delfland dezelfde trends gelden als in de rest van Nederland: De recreatieve witvisserij, dicht bij huis, is de meest beoefende vorm van visserij. Trend in deze vorm van visserij is de toenemende aandacht voor visserij op kleine karper, giebel en (grote) brasem, volgend op eenzelfde ontwikkeling in vooral Engeland en België. Karpervisserij (overdag en s nachts) is en blijft populair en een belangrijke vorm van sportvisserij, ook onder jeugd. Wedstrijdvisserij wordt steeds professioneler beoefend, geconcentreerd op enkele wateren, en stelt specifieke eisen aan water, visstand en bereikbaarheid. Op roofvis wordt eveneens veel gevist, met name in najaar en winter. Trend is een stijgende populariteit voor streetfishing op roofvis (met name baars) in stadswateren. In het kader van voorliggend plan is door de sportvisserijpartijen aangegeven welke viswateren voor welk type sportvisserij het meest relevant zijn. Dit overzicht is opgenomen in figuur 5.1 en in bijlage 3. Voor het hoogheemraadschap als waterbeheerder staan, vanuit wet- en regelgeving en beleid, ecologische belangen voorop voor wat betreft visstandbeheer. Binnen dat kader wil Delfland meewerken aan het mogelijk maken van andere maatschappelijk initiatieven zoals het beter bereikbaar maken van viswateren. Het beeld bij sportvisserijpartijen is dat de maatschappelijke belangen van specifieke doelgroepen van water(gebruik) voor het hoogheemraadschap vaak ondergeschikt zijn aan ecologische belangen. Sportvisserijpartijen geven aan dat viswateren steeds minder goed bereikbaar, oevers minder toegankelijk en wateren slechter bevisbaar Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - Definitief 21

22 zijn. Dit wordt als één van de belangrijkste gesprekspunten gezien voor toekomstige samenwerking met het hoogheemraadschap. Mening van sportvisserijpartijen hierbij is overigens dat visserijgebruik prima verenigbaar is met nvo s en vispaaiplaatsen (natte ecologische zones), als specifieke voorzieningen als visstekken kunnen worden aangelegd. Sportvisserijpartijen zijn van mening dat aanleg van nvo s en vispaaiplaatsen (natte ecologische zones; door het hoogheemraadschap en door andere partijen) leidt tot een beperking van vismogelijkheden, omdat geen rekening gehouden wordt met visstekken. Ook wordt door de sportvisserij het ecologisch rendement voor vis van de aangelegde nvo's betwijfeld. De nvo s worden echter niet uitsluitend voor vis aangelegd, maar ook voor andere ecologische groepen (o.a. macrofauna en macrofyten). Beroepsvisserij Visserijbedrijf W.J. den Boer vist als enige beroepsvisser binnen Delfland beperkt en onregelmatig in de Delflandse wateren. Dit hangt onder meer samen met de geringe vangsten en de gesloten periode voor de visserij op aal. Vangstgegevens zijn niet beschikbaar. Aaluitzettingen zijn eveneens niet bijgehouden. Wel is aangegeven dat in het verleden vrij veel dunne aal is uitgezet, gevangen op de rivieren. Later is nog een keer wat glasaal uitgezet. Uitzetting vindt nu niet meer plaats. Deels vanwege bedrijfseconomische onzekerheden omtrent visserij(wet- en regelgeving), maar bovendien geeft Visserijbedrijf W.J. den Boer aan dat er inmiddels zoveel natuurlijke intrek is, dat uitzetten van (glas-/poot)aal geen toegevoegde waarde heeft. Het positieve effect van vismigratiemaatregelen is dus zeker merkbaar. Het visserijbedrijf werkt betaald mee aan de monitoring van visstanden en vismigratie in het gebied, in opdracht van het hoogheemraadschap en anderen. 22 Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - versie 1 - ConceptDefinitief

23 4 Werken aan een goede visstand 4.1 Visstand in de ogen van Hoogheemraadschap van Delfland In de Integrale nota Vis heeft het hoogheemraadschap zijn visie op de visstand beschreven. In paragraaf is hier al op ingegaan. Samengevat beziet het hoogheemraadschap de visstand vooral in de context van een gezond watersysteem, waarvoor (ecologische) kwaliteitsdoelen zijn gesteld. KRWdoelen zijn leidend voor KRW-waterlichamen. Het hoogheemraadschap streeft naar een duurzame en natuurlijke visstand, behorende bij het betreffende watertype. Dat betekent dat een visstand zichzelf duurzaam in stand kan houden, zonder ingrijpen van buitenaf. Daarom is Delfland terughoudend ten aanzien van het uitzetten van vis. De insteek van Delfland ten aanzien van het uitzetten van vis is dan ook Nee, tenzij... Duurzame visstanden hangen voor Delfland samen met een hoger doel: een goed functionerend, duurzaam en gezond aquatisch ecosysteem. De visstand is een goede indicator voor de toestand van de ecologische waterkwaliteit. Delfland streeft er voor de lange termijn naar dat binnen een watersysteem de randvoorwaarden aanwezig zijn om een gewenste, duurzame en robuuste visstand te kunnen herbergen, die zichzelf zonder verder ingrijpen in stand kan houden. Leidend daarbij zijn de KRW-doelen en de meest doelmatige manier om die te bereiken. De intentie van het hoogheemraadschap is om meer inzicht te krijgen in de visstand in alle wateren, en niet alleen in de KRW-waterlichamen. Voor verdere toelichting op de visie en het beleid van het hoogheemraadschap wordt verwezen naar de Integrale nota Vis (2012). 4.2 Visstand in de ogen van visserijpartijen De visserijpartijen zijn sterk betrokken bij de visstand. Deels vanuit economisch belang (beroep), deels vanwege (natuur)beleving en bestaansrecht van verenigingen (sport). Alle visserijpartijen maken zich zorgen over de ontwikkeling van de visstand in de afgelopen jaren. Er is sprake van een sterk afnemende visstand, die op sommige plaatsen al zorgwekkend gering is. Aangegeven wordt dat men niet begrijpt dat hierbij vaak wordt gesproken over een gezond watersysteem. Er is voortdurend sprake van ingrijpen van buitenaf in de Delflandse wateren. Van een natuurlijk of duurzaam watersysteem is geen sprake; we hebben met kunstmatige wateren te maken, met veel menselijke invloeden. Zonder die ingrepen zouden bijvoorbeeld gronden en gebouwen onder water staan en zou het economisch vervoer over het water geen stand houden. Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - Definitief 23

24 De visserijpartijen hebben begrip voor inzet op ecologie en waterkwaliteit door de waterbeheerder(s), maar hebben het idee dat (ecologische) grenzen bereikt zijn. Meer (kansen voor) differentiatie in doelen voor visstand/ecologie zijn wel gewenst. Dit betekent enerzijds heldere, plantenrijke wateren maar anderzijds ook troebele, visrijke wateren. Dit dient in de beleving van visserijpartijen aan te sluiten op gebiedskenmerken, lokale en regionale waterhuishouding en op maatschappelijke behoeften, en niet alleen op (generieke) waterkwaliteitsdoelen. De visserijpartijen zijn van mening dat het hoogheemraadschap belangen beter moet afwegen en moet kunnen uitleggen. Daarbij is ook de wens om mogelijkheden te behouden voor het uitzetten van vis. Met name karper speelt daarbij als populaire vissoort bij sportvissers een rol. Visserijpartijen zijn van mening dat de KRW heeft gezorgd voor een technocratische benadering van waterkwaliteit en visstand. De visserijpartijen zijn sceptisch over de maatlatten en KRW-doelen. De visserijpartijen zijn van mening dat de huidige wijze van monitoring en beoordelingmethode van de visstand leidt tot niet representatieve beoordelingen daarvan. Draagvlak voor KRW-doelen en maatlatten ontbreekt daarom bij de visserijpartners. Zij hebben de behoefte om de visstand breder te beschouwen dan alleen conform een KRW-maatlat. 4.3 Streefbeelden voor de gewenste visstand Alle partijen willen samenwerken aan een gezonde, bij het gebied passende visstand. In de praktijk is er echter geen sprake van één visstand, maar van meerdere visstanden waartussen door migratie van vissen in meer of mindere mate uitwisseling plaatsvindt KRW-waterlichamen Voor de KRW-waterlichamen zijn doelen bepaald en vastgelegd in onder andere het Waterbeheerplan van het hoogheemraadschap. Deze doelen, het Goed Ecologsich Potentieel (GEP), gekwantificeerd door middel van een score op een maatlat geven voor de KRW-waterlichamen aan waarnaar gestreefd wordt voor onder andere de visstand. In figuur 4.1 is een kaart weergegeven van de KRW-waterlichamen, inclusief de daarmee direct in verbinding staande (boezem)wateren op hetzelfde peilniveau. Tevens zijn de polders waarin een KRW-waterlichaam ligt, gearceerd in deze figuur aangegeven. 24 Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - versie 1 - ConceptDefinitief

25 Figuur 4.1 KRW-waterlichamen en daarmee in verbinding staande boezemwateren (op hetzelfde peilniveau) binnen Delfland Streefbeelden op peilvakniveau Door zowel het hoogheemraadschap als sportvisserijpartijen is aangegeven welke streefbeelden er op dit moment zijn ten aanzien van de visstand. Voor de beroepsvisserij is dit minder relevant, aangezien de visserij uitsluitend is gericht op aal en dan vooral in boezemwateren (met KRW-doelstelling). Door het hoogheemraadschap zijn deze streefbeelden op het niveau van peilvakken uitgewerkt. Door sportvisserijpartijen zijn streefbeelden aangeduid voor de meest relevante viswateren binnen Delfland. Hieronder wordt hier nader op ingegaan. NB. Dit betreft geen statisch beeld van streefbeelden. Als gevolg van ontwikkelingen in waterkwaliteit, visstand en visserijgebruik kunnen ambities ten aanzien van de visstand in de loop der tijd wijzigen. Voor een periodieke herijking wordt daarom eens in de twee jaar opnieuw besproken en waar nodig aangepast in de VBC Delfland. Streefbeelden hoogheemraadschap Om te komen tot een gezamenlijke ambitie voor de visstand in Delfland, is op het niveau van peilvakken een streefbeeld bepaald. Hierbij is uitgegaan van de huidige ecologische waterkwaliteit van het watersysteem in de polders, zoals gemeten door het hoogheemraadschap. De ecologische waterkwaliteitsbeoordelingen (zie figuur 3.3) zijn hiertoe nader geanalyseerd op de factoren die voor de visstand het meest Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - Definitief 25

26 relevant zijn. Deze huidige situatie is door het hoogheemraadschap vertaald naar een realistisch toekomstbeeld voor de ecologische waterkwaliteit (tijdshorizon ca. 10 jaar). De verwachting van het hoogheemraadschap is dat de waterkwaliteit in de komende jaren verder zal verbeteren, conform het beleid van het hoogheemraadschap. Dit leidt tot een oordeel in vijf klassen over de ambities en ecologische mogelijkheden van watersystemen in peilvakken, gericht voor vis relevante factoren: Klasse 1 slechte ecologische waterkwaliteit Klasse 2 matige ecologische waterkwaliteit Klasse 3 redelijke ecologische waterkwaliteit Klasse 4 goede ecologische waterkwaliteit Klasse 5 zeer goede ecologische waterkwaliteit Dit beeld op peilvakniveau is vervolgens vertaald naar een streefbeeld voor de visstand. Voor deze streefbeelden is aangesloten bij de viswatertypering zoals ontwikkeld door de voormalige OVB 5. Deze typering van viswateren is ontwikkeld op basis van trofieniveau, draagkracht en het voorkomen van vegetatiebedekking en typen (Quak & Van der Spiegel, 1992). Hierbij is de volgende vertaling aangehouden: Klasse 1 (rood) slechte ecologische waterkwaliteit viswatertype brasemsnoekbaars Klasse 2 (oranje) matige ecologische waterkwaliteit viswatertype blankvoorn-brasem Klasse 3 (geel) redelijke ecologische waterkwaliteit viswatertype blankvoornbrasem Klasse 4 (lichtgroen) goede ecologische waterkwaliteit viswatertype snoekblankvoorn Klasse 5 (donkergroen) zeer goede ecologische waterkwaliteit viswatertype ruisvoorn-snoek* * Heldere, plantenrijke polderwateren met ruisvoorn-snoek viswatertype scoren goed volgens de KRW-vismaatlatten en worden door waterbeheerders gezien als hoogst mogelijke ambitie voor het aquatisch ecosysteem. In sommige gevallen, vooral bij kleine, ondiepe wateren met dichte begroeiing met waterplanten, kunnen er in dergelijke wateren van dit viswatertype, in combinatie met een modderlaag, zeer lage zuurstofgehalten ontstaan in de vroege ochtend. De ruisvoorn-snoek visgemeenschap bestaat uit vissen, die optimaal zijn aangepast aan dergelijke ondiepe, dichtbegroeide wateren met sterk wisselende en periodiek zeer lage zuurstofgehalten. Soms is er hierdoor sprake van vissterftes en slechts jongere jaarklassen, maar zijn wel alle plantminnende vissoorten aanwezig. De ruisvoorn, (jonge) snoek, de zeelt, de kroeskarper en de grote modderkruiper zijn kenmerkende vissoorten uit deze visgemeenschap. Zij zijn optimaal aangepast aan het plantenrijke, periodiek zuurstofarme milieu. 5 OVB staat voor Organisatie ter Verbetering van de Binnenvisserij. 26 Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - versie 1 - ConceptDefinitief

27 De toekenning van streefbeelden voor de visstand op peilvakniveau is opgenomen in onderstaande figuur (figuur 4.2) 6. Figuur 4.2 Voorlopige streefbeelden van het hoogheemraadschap voor de visstand op peilvakniveau. Gearceerd zijn de polders aangegeven waarin een KRW-waterlichaam is gelegen. Wateren met de functie zwemwater De wateren met de (provinciale) functie zwemwater (zie figuur 3.2) hebben een groot belang bij milieuhygiënisch gezond water, en daarmee ook bij het voorkómen van waterkwaliteitsproblemen. Bekende waterkwaliteitsproblemen in sommige zwemwateren zijn met name de aanwezigheid van blauwalgen en in mindere mate bacteriologische verontreinigingen. Het voorkomen van blauwalgen kan incidenteel een relatie hebben met visserijgebruik (lokvoer/aas) en/of de visstand en het beheer daarvan. Voor zwemwateren geldt dat een geringe voedselrijkdom en een relatief groot doorzicht wenselijk zijn. In veel situaties zijn dit factoren die het risico op blauwalgen beperken. Aan de andere kant kan overmatige plantengroei in dergelijke wateren in de zwemzones problemen geven voor de badgasten. Het viswatertype ruisvoornsnoek, met veel waterplanten, is daarom niet overal goed passend bij de 6 Voor gemeenten geldt dat in het kader van stedelijke waterplannen soms streefbeelden voor waterkwaliteit en/of visstand zijn afgeleid. Zo zijn voor Rotterdam streefbeelden met viswatertypering afgeleid en opgenomen in het Waterplan2. Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - Definitief 27

28 zwemwaterfunctie, tenzij er op de specifieke zwemlocaties waterplanten gemaaid worden. Een visstand behorende bij het viswatertype snoek-blankvoorn kan gemiddeld genomen ook goed passen bij de zwemwaterfunctie. Daarbij geldt uiteraard wel dat rekening wordt gehouden met de specifieke omstandigheden van iedere zwemwaterlocatie. Resumerend wordt voor zwemwaterlocaties gestreefd naar een ruisvoorn-snoek of snoek-blankvoorn viswatertype, afhankelijk van de lokale omstandigheden. Verbeteren zwemwaterkwaliteit Delftse Hout (bron: website Hoogheemraadschap van Delfland) De gemeente Delft en het Hoogheemraadschap van Delfland treffen gezamenlijk maatregelen voor het verbeteren van de zwemwaterkwaliteit van De Grote Plas in de Delftse Hout. Zodat inwoners van Delft en omstreken in de toekomst vaker kunnen genieten van het zwemwater. Een van de maatregelen is het baggeren van de uitlopers van De Grote Plas. De afgelopen jaren zorgde de aanwezigheid van blauwalg meermaals voor een negatief zwemadvies of waarschuwing. Blauwalg is een natuurverschijnsel en ontstaat in warmere perioden in voedselrijk water. De algen vormen een groene drijflaag op het wateroppervlak en kunnen bij aanraking schadelijk zijn voor mens en dier. Voedingsstoffen in het water zijn een belangrijke veroorzaker van blauwalg. In de Delftse Hout is de sliblaag op de waterbodem de belangrijkste voedselbron. Andere bronnen zijn het invallende blad, het door vissers gebruikt lokvoer en honden- en ganzenpoep. Door het zoveel mogelijk wegnemen of beperken van deze bronnen, hopen de gemeente en het hoogheemraadschap dat er op termijn minder overlast van blauwalg optreedt. Streefbeelden sportvisserijpartijen Door de sportvisserijpartijen is gezamenlijk gewerkt aan een kaart waarop de belangrijkste viswateren en locaties zijn aangegeven. De streefbeelden voor de visstand zijn hierbij gebaseerd op het type visserij dat het meest dominant wordt uitgeoefend op en langs deze viswateren. Deze typering is gebaseerd op de sportvisserijtypering zoals die wordt gehanteerd door Sportvisserij Nederland. Hierin worden onderscheiden: 1. Recreatievisser 2. Wedstrijdvisser 3. Karpervisser 28 Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - versie 1 - ConceptDefinitief

29 4. Snoekvisser 5. Vliegvisser 6. Snoekbaarsvisser (boot) 7. Invalide visser De kaart waarop de relevante wateren en locaties zijn aangegeven, is opgenomen in hoofdstuk 5. In bijlage 3 is een overzicht opgenomen van de betreffende wateren, de relevante sportvisserijtypen en de streefbeelden van de visstand vanuit zowel visserijpartijen als het hoogheemraadschap. Onderstaande figuur (figuur 4.3) bevat de weergave van de huidige situatie qua visstand volgens de kennis en ervaring van sportvisserijpartijen, eveneens op basis van de viswatertypering. Op basis van de informatie zoals opgenomen in de figuren 4.2 en 4.3. wordt in de VBC Delfland in de komende jaren verder afgestemd over gezamenlijke streefbeelden voor de visstand. In 2018 vindt een herijking van de gezamenlijke streefbeelden plaats. Figuur 4.3 Streefbeelden van sportvisserijpartijen voor de visstand op peilvakniveau NB. Het hoogheemraadschap heeft in de Integrale nota Vis opgenomen dat bij het uitwerken van een VBP wordt nagegaan in hoeverre een (niet formele) functie hengelwater mogelijk is. In hoofdstuk 5 wordt hier nader op ingegaan. Vanwege mogelijke verwarring van deze functie met formele functies vanuit beleid en regelgeving wordt hiervoor in het vervolg de term wateren met specifiek gebruik door hengelsport gebruikt. Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - Definitief 29

30 4.4 Onderzoek naar de visstand Planmatig visstandbeheer vraagt om inzicht in de visstand In paragraaf is al aangegeven dat inzicht in de visstand binnen Delfland, buiten de KRW-waterlichamen en de Haagse wateren, heel beperkt aanwezig is. Dit maakt het lastig om een ecologisch oordeel te geven over de huidige visstand, naast de waterkwaliteitsbeoordeling op basis van monitoring van andere parameters. Dat is vervolgens een leemte in kennis bij het bepalen van gezamenlijke doelstellingen (zie 4.3). Ook is er hierdoor weinig houvast voor de VBC Delfland bij het voeren van discussies over uitzetten of onttrekken van vis. Kortom, maatwerk en afstemming op de streefbeelden (zie 4.2) is in de huidige situatie in veel gevallen niet mogelijk. Daardoor is ook planmatig visstand- en visserijbeheer niet goed mogelijk. Alle betrokken partijen hebben dan ook behoefte aan meer inzicht in de visstand. Dit is een gezamenlijk belang en een tevens een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Actie: onderzoeksprogramma visstand De VBC Delfland gaat een gezamenlijk onderzoeksprogramma opzetten voor monitoring van de visstand binnen Delfland. Nevendoelstelling is om lokale (basis)onderwijsinstellingen te betrekken bij de uitvoering van visstandonderzoeken, om zodoende tegelijkertijd bij te dragen aan educatie/voorlichting over vis, visstandbeheer en visserij. Dit onderzoeksprogramma wordt in 2015 opgesteld in VBC-verband en jaarlijks heroverwogen qua prioritering. De betreffende visserijpartij draagt voor 25% bij aan de kosten van monitoring. De overige 75% wordt gefinancierd vanuit de VBC Delfland. Vanuit de VBC Delfland wordt jaarlijks maximaal beschikbaar gesteld aan de uitvoering van monitoring 7. Wanneer dat niet toereikend is, worden in de VBC Delfland nadere afspraken gemaakt over de financiering. In de VBC Delfland wordt in 2015 afgestemd over de te onderzoeken wateren en te hanteren bemonsteringsmethode, gericht op representativiteit van de monitoring en draagvlak daarvoor bij alle betrokkenen, zoveel mogelijk aansluitend bij het landelijke Handboek Hydrobiologie. Hierbij worden ook afspraken gemaakt over de afstemming op de KRW-bemonsteringen en over de wijze van rapportage. De VBC Delfland besluit over het onderzoeksprogramma 8. Alle betrokken partijen dragen bij aan uitvoering van het programma door inbreng van menskracht in voorbereiding, uitvoering, rapportage, materialen (wanneer beschikbaar) en waar nodig financiële middelen. De betreffende visserijpartij vraagt eventuele offertes voor uitvoering van de monitoringwerkzaamheden aan en verzorgt alle voorbereiding en communicatie. 7 Binnen de gemeente Den Haag wordt door de GHV, in afstemming met gemeenten en Delfland, een eigen monitoringprogramma gevolgd met eigen vorm van financiering. 8 Dit geldt niet voor de Haagse wateren, dat gebeurt binnen het Overlegplatform Visstandbeheer Haagse wateren. 30 Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - versie 1 - ConceptDefinitief

31 Uitvoering van het onderzoeksprogramma start in Jaarlijks wordt dit heroverwogen, om in te kunnen spelen op acute vragen of knelpunten. Voorafgaand aan uitvoering wordt in 2015 de bemonsteringsmethode uitgewerkt en vastgesteld in VBC-verband. De resultaten van alle activiteiten worden opgenomen in Piscaria, worden geplaatst op de VBC-website en worden gedeeld met eventuele andere belanghebbenden. Actie: betrekken van visrechthebbenden bij KRW-monitoring Het hoogheemraadschap is verantwoordelijk voor het monitoren van de visstand in de KRW-waterlichamen. Deze monitoring vindt eens in de zes jaar, maar de laatste tijd eens per drie jaar plaats. Door de visserijpartijen is aangegeven dat zij graag intensiever betrokken willen worden bij de voorbereiding en uitvoering van deze monitoring. De (praktijk)kennis van visserijpartijen kan dan benut worden bij de monitoringsopzet, waarbij de vergelijkbaarheid met de eerdere bemonsteringen en voldoen aan de (landelijke) richtlijnen KRW gewaarborgd moet zijn. Hiermee kan meer draagvlak bij de visserijpartners ontstaan voor de wijze van monitoring, en daarmee ook voor de onderzoeksresultaten en beoordeling van de visstand. Bovendien zijn de visserijpartijen begaan met de visstand en dragen zij graag bij aan de uitvoering van de monitoring. Afspraak is dat de visrechthebbende(n) door het hoogheemraadschap vanaf heden intensiever betrokken worden bij de voorbereiding en uitvoering van de KRWvisstandmonitoring. 4.5 Beheer van de visstand Afhankelijk van de gezamenlijke doelstelling voor de visstand (zie 4.3) en de huidige toestand (blijkend uit monitoring; zie 4.4) kan het gewenst zijn maatregelen te treffen in de visstand zelf, door uitzetten of onttrekken van vis. Dit kan gewenst zijn vanuit oogpunt van visserij (sport en beroep), maar ook vanuit waterkwaliteitsoogpunt. In de Integrale nota Vis van het hoogheemraadschap is hierover aangegeven dat: aangesloten wordt bij landelijk beleid omtrent Actief Biologisch Beheer en beheersvisserijen; dit altijd besproken wordt in de VBC Delfland. Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - Definitief 31

32 Nieuw uitzetbeleid karper: Van bejaardentehuis naar een gelijkmatige leeftijdsopbouw (Bron: website Sportvisserij Zuidwest Nederland; onderstaande tekst is een samenvatting en is een mededeling van Sportvisserij Zuidwest Nederland). 29aug De komende jaren zullen we in onze wateren gebiedbreed karper gaan uitzetten. We zullen geen karper uitzetten omdat de vang kans enorm groot wordt, maar we doen dit om het aanwezige eenzijdige en verouderde bestand om te bouwen naar een bestand met een gelijkmatige leeftijdsopbouw. Zo ontstaat een permanent, gevarieerd visbestand, dat daardoor aantrekkelijk is voor de sportvisser. Waarom? Onder karper is er elk jaar een natuurlijke sterfte van gemiddeld 5 procent. Een eenvoudige rekensommetje leert ons dat zonder uitzetting of natuurlijke voortplanting een populatie van 100 stuks na 25 jaar gedecimeerd is tot slechts een 30-tal, veelal knoepers van karpers. Wat betreft natuurlijke voortplanting kunnen we kort zijn. Die is er nauwelijks. Door het voedselarmer worden van de waterkwaliteit wordt het water steeds helderder, neemt de roofvisstand toe en kan de aalscholver beter jagen. De overlevingskans van karper jonger dan 2 jaar is daardoor vrijwel nihil. Hoeveel precies? Het idee is om maximaal 1 kg per hectare per 2 jaar uit te zetten, gedurende een langere periode. Dit beleid past binnen de KRW, het budget, omvat monitoring en leidt tot een verbetering van natuurlijker opbouw, de variatie en daarmee de aantrekkelijkheid van de huidige karperbestanden. Juist over dit onderwerp is er vaak verschil van mening tussen (sport)visserijpartijen en het hoogheemraadschap. Dit is met name het geval als het gaat om door sportvissers gewenste uitzetting van karper, een populaire vis voor veel sportvissers. In de praktijk is dit ook de meest voorkomende wens. Andere vissoorten worden nauwelijks uitgezet Visuitzetting Afstemming in VBC-verband Bestaande en te continueren afspraak is om over gewenste visuitzettingen af te stemmen in de VBC Delfland 9. Dit geldt voor zowel wateren in eigendom van Delfland als voor wateren in eigendom van derden. Bij deze afstemming gaat het vooral om het gezamenlijk bepalen van nut, noodzaak en eventuele effecten op (toekomstige) visstand en waterkwaliteit. Maar bovenal is deze afstemming belangrijk om gezamenlijk, op basis van transparantie en vertrouwen, te werken aan visstandbeheer. Overigens is de hier bedoelde afstemming ook opgenomen in de standaard-huurovereenkomsten voor visrechten van het hoogheemraadschap. 9 Dit geldt niet voor de Haagse wateren. Afstemming over visstandbeheer gebeurt daarvoor binnen het Overlegplatform Visstandbeheer Haagse wateren. 32 Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - versie 1 - ConceptDefinitief

33 Om deze afstemming gestructureerd te laten plaatsvinden en recht te doen aan belangen van zowel waterbeheer als visserij, zijn planmatig visstandbeheer en onderbouwing daarvan belangrijk. Daartoe is een afwegingskader ontwikkeld. Hieronder wordt dit nader toegelicht. Afwegingskader voor niet-krw-wateren Om lijn te brengen in de omgang met visuitzettingen zijn de streefbeelden voor de visstand (viswatertypen) vertaald naar maximale biomassa s van karper en brasem. Dit zijn de meest relevante vissoorten die soms worden uitgezet én die tegelijkertijd een mogelijk negatief effect kunnen hebben op de waterkwaliteit. Voor de KRW-waterlichamen geldt dat de daarvoor gehanteerde vismaatlatten leidend zijn. Het onderstaande is daarmee niet van toepassing op KRWwaterlichamen. Wel kan dit afwegingskader houvast bieden bij eventuele afstemming over uitzettingen in KRW-waterlichamen en/of daarmee direct, in open verbinding staande wateren. In onderstaande tabel is weergegeven welke visbiomassa s normaal gesproken voorkomen bij de viswatertypen van ondiepe, stilstaande wateren (bron: Zoetemeyer & Lucas, 2001). Hierbij moet opgemerkt worden dat de werkelijke biomassa vis (ecologische draagkracht ) afhankelijk is van een groot aantal factoren, zoals de voedselrijkdom en de inrichting. Voor het gebied van Delfland is bijvoorbeeld door het hoogheemraadschap berekend dat de ecologische draagkracht lager ligt dan gemiddeld, vanwege de relatief korte verblijftijden. Daarom is hiervoor ook een correctie toegepast. Bovendien kan de visbiomassa in een watersysteem door het jaar heen variëren als gevolg van milieu- en weersomstandigheden, maar ook door migratie van vis. Daarom zijn in onderstaande tabel ranges aangegeven. Tabel 4.1 Mogelijke visbiomassa s bij de viswatertypen van ondiepe, stilstaande wateren (bron: Van der Spiegel, 1992; Zoetemeyer & Lucas, 2001). Viswatertype Maximale biomassa (kg/ha) Maximale biomassa (kg/ha) Conform viswatertypering In gebied Delfland Ruisvoorn-snoek Snoek-blankvoorn Blankvoorn-brasem Brasem-snoekbaars De uitzet van karper en/of brasem zou niet mogen leiden tot een totale visbiomassa die de draagkracht overstijgt. In werkelijkheid is de natuurlijke dichtheid van karper en brasem in een ruisvoorn-snoek watertype meestal kleiner dan in een brasemsnoekbaars watertype. Relatief gezien kunnen karper en brasem in alle viswatertypen echter dominant zijn qua (relatieve) biomassa. Volwassen karpers en volwassen brasems zijn immers relatief grote en zware vissen in verhouding tot bijvoorbeeld blank- en ruisvoorn. Juist bij lagere totale visbiomassa s leidt een Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - Definitief 33

34 Biomassa (kg/ha) beperkt aantal (grote) karpers of grote brasems daardoor al snel tot een groot relatief aandeel in de biomassa. Terwijl dit qua ecologische waterkwaliteit niet per definitie als negatief beoordeeld hoeft te worden. In de praktijk betekent dit dat het aantal karpers en/of brasems dat bepalend is voor het relatieve aandeel in de visbiomassa een bepalende rol speelt in de beoordeling van de visstand. Aanwezigheid van veel kleine karpers kan een heel andere invloed hebben op het ecosysteem dan de aanwezigheid van enkele grote karpers. De bovenstaande aspecten zijn onderwerp van discussie op landelijk niveau, ook in relatie tot de bestaande KRW-maatlatten. Om een kader te bieden voor het uitzetten van vis in Delflandse wateren zijn bovenstaande factoren vertaald in concrete getallen. Hiervoor is gebruik gemaakt van de viswatertypering en van de achtergronden bij de KRW-maatlatten voor de KRW-watertypen binnen Delfland. Bij totale biomassa s is per viswatertype aangegeven hoeveel biomassa aan karper 10 en/of brasem zou passen bij dit streefbeeld. Tevens is aangegeven wat hierbij het aandeel plantminnende vis zou zijn. In figuur 4.4 is dit weergegeven. In bijlage 2 zijn de gehanteerde getallen opgenomen, alsmede een grotere versie van figuur 4.4. Bij afwegingen voor het uitzetten van vis worden de gegevens in figuur 4.4 en bijlage 2 als leidraad gebruikt RV-SN SN-BV BV-BR BR-SB RV-SN SN-BV BV-BR BR-SB RV-SN SN-BV BV-BR BR-SB RV-SN SN-BV BV-BR BR-SB Maximale biomassa karper (kg/ha) Maximale biomassa brasem (kg/ha) Maximale biomassa brasem + karper (kg/ha) Minimale biomassa plantminnende vis (kg/ha) Bij totale visbiomassa van 50 kg/ha Bij totale visbiomassa van 100 kg/ha Bij totale visbiomassa van 200 kg/ha Bij totale visbiomassa van 300 kg/ha Bij totale visbiomassa van 400 kg/ha Bij totale visbiomassa van 500 kg/ha Figuur 4.4. Weergave van het kader voor maximale en minimale biomassa s van karper, brasem en plantminnende vis per viswatertype, bij verschillende totale visbiomassa s. In bijlage 2 is een grotere versie van deze figuur opgenomen. Een voorbeeld: bij een totale visbiomassa van 200 kg/ha in een watersysteem met als streefbeeld snoek-blankvoorn zou er maximaal ongeveer 90 kg/ha aan karper en brasem voor kunnen komen. Het aandeel plantminnende vis zou minimaal ongeveer 60 kg/ha moeten zijn. 10 Uitgangspunt bij de biomassa aan karper is dat het gemiddelde gewicht per vis ca. 7,5 kg is. 34 Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - versie 1 - ConceptDefinitief

35 NB. Het gaat hier in beginsel niet zozeer om de concrete getallen, maar wel om de verhoudingen. Zo dienen deze gegevens ook geïnterpreteerd te worden. Pilots voor niet-krw-waterlichamen Aan de hand van dit gemeenschappelijke kader wordt in de VBC Delfland gesproken en afgewogen over eventuele visuitzettingen 11. Uiteraard is en blijft daarbij maatwerk noodzakelijk. Ook is het voor planmatig visstandbeheer belangrijk om het effect van eventuele visuitzettingen te monitoren en uitzettingen te evalueren. Belangrijk aspect hierbij is de koppeling aan de bestaande kennisleemte voor wat betreft de huidige visstand in vrijwel alle wateren. Met andere woorden: onderzoek naar de visstand moet leiden tot meer inzicht in de visstand, en daarmee ook tot meer zicht op mogelijke effecten van visuitzet. In de komende jaren wordt op pragmatische en voor alle partijen acceptabele wijze ervaring opgedaan met de werkbaarheid van het bovengenoemde afwegingskader in maximaal drie proefprojecten. Buiten deze projecten wordt er geen vis uitgezet. Voor ieder project wordt de uitgangssituatie qua visstand en waterkwaliteit beknopt en vastgelegd in een notitie, voorafgaand aan visuitzetting. Hierin kunnen aan bod komen: De huidige visstand (biomassa, lengte, relatieve aandelen karper, brasem en plantminnende vis) in relatie tot de theoretische ruimte conform het hierboven beschreven afwegingskader. Bij voorkeur wordt voor de relevante wateren voorafgaand aan visuitzetting de huidige visstand door middel van visstandonderzoek in beeld gebracht (zie 4.4). De geplande uitzetting van vis (vissoort, totale biomassa, lengte- /gewichtverdeling); De huidige waterplantenbedekking (%, ondergedoken waterplanten); Het huidige doorzicht. Per project wordt in VBC-verband overlegd welke elementen in de genoemde notitie worden opgenomen en hoeveel vis er wordt uitgezet. De visserijpartij die vis wenst uit te zetten, neemt het initiatief om de notitie samen te stellen. Twee jaar na de visuitzetting (in het najaar/winter) wordt opnieuw de situatie in beeld gebracht aan de hand van bovengenoemde aspecten. Op basis hiervan wordt de visuitzetting in de VBC Delfland geëvalueerd. De resultaten van de drie pilotprojecten worden te zijner tijd gebundeld in een overall-evaluatie. Dit wordt gecoördineerd door Sportvisserijbelangen Delfland. Deze overall-evaluatie van de pilotprojecten wordt geanalyseerd in relatie tot het hierboven beschreven afwegingskader. Deze evaluatienotitie wordt gezamenlijk besproken. De VBC Delfland stelt de evaluatienotitie vast. Afhankelijk van de resultaten kan vervolgens worden besloten tot bijstelling of handhaving van het afwegingskader. 11 Dit geldt niet voor de Haagse wateren, dat gebeurt binnen het Overlegplatform Visstandbeheer Haagse Wateren. In Den Haag loopt al een spiegelkarperproject, met eigen wijze van monitoring en evaluatie. Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - Definitief 35

36 De hier beschreven werkwijze vraagt van alle partijen in de VBC Delfland een actieve bijdrage en investering qua menskracht en middelen. Juist dit samen optrekken en delen van verantwoordelijkheid en betrokkenheid moet zorgen voor een gedeeld beeld bij het omgaan met visuitzettingen. Daar heeft iedere partij immers belang bij. Pilots voor KRW-waterlichamen Voor de KRW-waterlichamen wordt een andere aanpak gehanteerd ten aanzien van visuitzettingen. Voor deze KRW-waterlichamen gelden specifieke doelstellingen, onder andere voor de visstand, die het hoogheemraadschap moet halen en waarvoor veel geïnvesteerd wordt. Eventuele uitzetting van vis mag hier zeker niet leiden tot achteruitgang of het niet halen van doelstellingen voor visstand en/of waterkwaliteit. Daarom geldt voor KRW-waterlichamen, maar ook voor daarmee in open verbinding staande wateren, nog meer dan voor niet-krw-waterlichamen, het nee, tenzij principe. In de praktijk is er tussen visserijpartijen en het hoogheemraadschap verschil van inzicht over het mogelijke effect van visuitzetting op de waterkwaliteit en op de score op KRW-vismaatlatten. Feitelijk is het probleem dat dergelijke effecten in de praktijk op voorhand niet duidelijk in beeld te brengen zijn. Bij eventuele wensen voor uitzet van vis in de KRW-waterlichamen of daarmee in open verbinding staande wateren geldt daarom dat hier hooguit proefsgewijs tewerk gegaan kan worden. Daarbij wordt voorzichtigheid gehanteerd: visuitzetting vindt plaats met maximaal 5 kg/ha (eenmalig) of maximaal 0,5 kg/ha/jaar 12. Qua evaluatie van visuitzetting wordt de eerder beschreven aanpak voor niet-krwwaterlichamen gevolgd, waarbij de score op de KRW-maatlat bepalend is. Op basis van deze evaluatie wordt door het hoogheemraadschap advies gegeven over het al dan niet verder toestaan van visuitzetting Visonttrekking Beroepsmatige onttrekking Onttrekking van vis speelt in Delfland uitsluitend een rol qua beroepsmatige vangst van aal door Visserijbedrijf W.J. den Boer. Deze visserij vindt onregelmatig plaats in de wateren waarvoor het aalvisrecht wordt gehuurd van onder andere het hoogheemraadschap (zie figuur 3.5). Hiervoor gelden op dit moment geen specifieke aandachtspunten voor de toekomst. Onttrekking door sportvissers In de praktijk vindt waarschijnlijk ook (soms niet toegestane) onttrekking van schubvis plaats door sportvissers, al dan niet bedoeld voor consumptie of voor uitzetting elders. Een goed beeld van de omvang en de effecten hiervan op de visstand en de watersysteemkwaliteit ontbreekt. Tevens wordt planmatig visstandbeheer mogelijk beïnvloed door het onttrekken van vis en het uitzetten daarvan in andere wateren. Bovendien brengt dit risico s met zich mee ten aanzien (van verspreiding) van visziekten en sterfte. 12 Uitgaande van een gewicht van 1 kg per uit te zetten vis. 36 Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - versie 1 - ConceptDefinitief

37 VBC Delfland gaat daarom in 2016 aan de slag met een campagne, gericht op het voorkómen van slepen met vis tussen verschillende wateren. Deze campagne wordt gericht op de individuele sportvisser/burger. Daarom loopt communicatie via de hengelsportverenigingen, direct naar de leden daarvan. Aanvullend kunnen digitale media worden ingezet door Sportvisserij Zuidwest Nederland en het hoogheemraadschap. Iedere partij in de VBC draagt voor dit project haar eigen eventuele kosten. In de VBC Delfland wordt hieraan begin 2016 nader invulling gegeven met de opstart van een project. Sportvisserij Zuidwest Nederland is hiervoor de initiatiefnemende en coördinerende organisatie. Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - Definitief 37

38 5 Werken aan visserijmogelijkheden 5.1 Visrechten en visserij Visrechten in beeld De huidige visrechtensituatie voor de wateren van het hoogheemraadschap zijn in VBC-verband eerder in beeld gebracht (zie figuur 3.5). Een volledig beeld van de visrechtensituatie vanuit andere verhuurders ontbreekt echter nog. Met het oog op visstand- en visserijbeheer is dit beeld wel gewenst. Dit sluit aan bij een actie uit de Integrale nota Vis (2012) van het hoogheemraadschap. In de VBC Delfland is de afspraak al gemaakt dat deze actie via Sportvisserij Zuidwest Nederland loopt. Sportvisserij Nederland heeft hiervoor begin 2012 een offerte uitgebracht en opdracht gekregen dit uit te voeren. Eind 2014 heeft Sportvisserij Nederland aangegeven geen capaciteit beschikbaar te hebben. In de VBC Delfland wordt bezien hoe met de ontstane situatie om te gaan. Doel is en blijft om uiterlijk in 2016 een geüpdate kaart te hebben met een volledig beeld van visrechten (huurders en verhuurders). Dit beeld wordt vervolgens om de twee jaar geüpdate (wanneer nodig) Vrijliggende en vrijvallende visrechten Het beleid van het hoogheemraadschap is om vrijliggende en vrijvallende aalvisrechten niet opnieuw te verhuren, ter bescherming van de aalstand. Voor vrijliggende schubvisrechten geldt dit niet. Sportvisserijpartijen hebben aangegeven hierover graag in overleg te treden met het hoogheemraadschap (en eventueel andere watereigenaren), ter behoud of uitbreiding van vismogelijkheden voor hun leden. In de VBC Delfland wordt hierover nader afgestemd wanneer het hierboven beschreven overzicht van visrechten volledig is. Dit heeft alleen betrekking op wateren die in eigendom zijn van het hoogheemraadschap. Uitgifte van visrechten door andere watereigenaren wordt door die watereigenaren bepaald. Het hoogheemraadschap streeft wel naar uniformiteit in de uitgifte van visrechten en daarbij gehanteerde voorwaarden (zie hieronder) Harmonisering van uitgifte met andere partijen In de Integrale nota Vis (2012) heeft het hoogheemraadschap aangegeven te streven naar uniformering van voorwaarden voor de uitgifte van visrechten met andere uitgevers van visrechten (gemeenten, recreatieschappen e.a.). Dit draagt bij aan de ecologische waterkwaliteitsdoelstellingen en is daarmee van groot belang voor het hoogheemraadschap in zijn rol als waterkwaliteitsbeheerder. Daarnaast kan dit verder bijdragen aan het positieve functioneren van en goede onderlinge relaties in de VBC Delfland en het Overlegplatform Visstandbeheer Haagse Wateren. Delfland hanteert de eigen standaard huurovereenkomsten voor sport- en beroepsvisserij daarbij als leidraad. 38 Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - versie 1 - ConceptDefinitief

39 Dit initiatief is door het hoogheemraadschap in 2014 opgestart. Waarschijnlijk krijgt dit in 2015 een vervolg en zal dit een langlopend proces zijn. Dit gezien de looptijden van bestaande huurovereenkomsten en de afhankelijkheid van medewerking van andere verhuurders van visrechten én van de visserijpartners. Het hoogheemraadschap brengt de stand van zaken vanaf heden eenmaal per jaar in als agendapunt voor de VBC Delfland. 5.2 Specifieke aandachtspunten bij visrechten Huurder en verhuurder De bestaande huurovereenkomsten tussen het hoogheemraadschap en visserijpartijen scheppen wederzijdse verplichtingen. Zo hebben visserijpartijen rekening te houden met voorwaarden en voorschriften, gericht op de belangen van het hoogheemraadschap als waterbeheerder. Anderzijds betalen visserijpartijen voor de huur van visrechten voor wateren. Zij mogen verwachten dat het hoogheemraadschap ten minste rekening houdt met het mogelijk maken of houden van visserijgebruik op en langs die wateren, ook al is de huur van visrecht vrijwillig en is mogelijk maken van visserij geen kerntaak, primaire doelstelling of verplichting van het hoogheemraadschap. Het faciliteren van medegebruik van wateren door visserijpartijen kan ook als kans worden gezien om maatschappelijke betrokkenheid bij waterbeheer te vergroten Beperkingen aan visserijgebruik Voor het hoogheemraadschap geldt dat sportvisserijgebruik op een aantal wateren aan nadere voorwaarden gebonden zou moeten worden. Bijvoorbeeld in verband met verstoring van natuur en/of verontreiniging van oppervlaktewater door gebruik van lokvoer. Dit geldt binnen Delfland alleen voor de Delftse Hout. In specifieke gevallen, zoals een kwetsbare waterkwaliteit en/of specifieke ecologische waarden, kan dit tot ongewenste, negatieve effecten leiden. Het hoogheemraadschap wil voor kwetsbare wateren streven naar een beperkt visserijgebruik. Dit geldt voor: De Akkerdijkse plassen, De Banken en de Scheg (momenteel al geen visrechten verhuurd; ook niet gewenst) De Delftse Hout De Dobbeplas Een deel (calamiteitenberging) van de Wollebrand (momenteel al geen visrechten verhuurd) Zwemgedeelte van het Kraaiennest Aangelegde vispaaiplaatsen (hiervoor zal het hoogheemraadschap geen visrechten verhuren) Wat beperkt visserijgebruik concreet betekent, is maatwerk en wordt door het hoogheemraadschap in 2015 verder uitgewerkt en in de VBC Delfland ingebracht. Uiteraard kan en zal dit uiteindelijk consequenties kunnen hebben voor de voorwaarden in huurovereenkomsten voor visrechten. Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - Definitief 39

40 5.2.3 Wateren met specifiek gebruik door hengelsport Het hoogheemraadschap heeft in de Integrale nota Vis opgenomen dat bij het uitwerken van een VBP wordt nagegaan in hoeverre een (niet formele) functie 13 hengelwater mogelijk is. Dit betreft wateren waar intensief gevist wordt door sportvissers. Sportvisserij is op dergelijke wateren een dominante vorm van medegebruik. Voor de wateren waar dit specifieke gebruik in belangrijke mate speelt, wordt specifiek rekening gehouden met de sportvisserij door bijvoorbeeld: 1. Ruimte voor aanleg van specifieke voorzieningen, zoals vissteigers; 2. Focus op goede bereikbaarheid van visplaatsen vanaf de openbare weg; 3. Beheer en onderhoud van water en oevers, mede gericht op bevisbaarheid van wateren. De wateren die door de sportvisserijpartijen worden benoemd als belangrijk water voor sportvisserij zijn in kaart gebracht (zie ook paragraaf 4.3, onderdeel streefbeelden sportvisserijpartijen ); zie figuur 5.1. Figuur 5.1 Wateren en gebieden met specifiek gebruik door hengelsport Voor wateren met specifiek gebruik door de hengelsport is het aan de betreffende visrechthebbende sportvisserijpartij (huurder visrecht) om, op eigen kosten, invulling te geven aan dit gebruik, voor zover toegestaan vanuit wet- en regelgeving en 13 Het gaat hier niet om een maatschappelijke functie zoals bedoeld in art. 2.1 lid 1 onder c in de Waterwet. 40 Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - versie 1 - ConceptDefinitief

41 bestaand beleid. Het hoogheemraadschap faciliteert dit binnen bestaande kaders (Keur, Waterbeheerplan), wanneer betrokkenheid van het hoogheemraadschap aan de orde is. Het is aan de betreffende sportvisserijpartij om eventuele afstemming met andere organisaties (zoals gemeenten, GZH) te verzorgen. De VBC Delfland kan hierbij desgevraagd ondersteuning leveren, bijvoorbeeld door te communiceren over de wateren die specifiek gebruikt worden door de hengelsport naar andere watereigenaren. In de VBC Delfland wordt eens per twee jaar geëvalueerd of en in hoeverre omgang met de wateren met specifiek gebruik door de hengelsport werkbaar is en/of aanpassingen behoeft. De in figuur 5.1 opgenomen informatie wordt gedeeld met het hoogheemraadschap. Dit geldt ook voor updates. Het hoogheemraadschap betrekt dit intern in de voorbereiding van inrichtingsprojecten Wedstrijdvisserij Trajecten langs enkele grotere wateren (met name in de boezem) zijn van lokaal, regionaal of zelfs bovenregionaal belang voor wedstrijdvissers. Deze wateren zijn ook aangegeven in figuur 5.1 (sportvisserijtype wedstrijdvisser ) met een specifiek gebruik door de hengelsport. In bijlage 3 is dit eveneens aangegeven bij de betreffende wateren, waarbij meer specifiek het betreffende traject is aangeduid. Behoud of verbetering van deze trajecten is belangrijk voor sportvisserijpartijen. In de praktijk betekent dit dat het voor sportvisserijpartijen gewenst is, meer dan voor gewone visstekken, dat: 1) wateren en oevers goed bereikbaar moeten zijn vanaf de openbare weg; 2) oevers toegankelijk moeten zijn voor sportvissers; 3) wateren bevisbaar moeten zijn, zonder overlast van watervegetaties. De visserijpartijen hebben deze behoefte verder uitgewerkt in een concreet beeld van knelpunten, huidige en gewenste voorzieningen/maatregelen voor de relevante wateren. In bijlage 3 is dit overzicht opgenomen. De visserijpartijen stemmen in de VBC Delfland met het hoogheemraadschap af over wensen ten aanzien van beheer en onderhoud van water, oevers en eventuele voorzieningen op deze trajecten. NB. In de huurovereenkomsten die aan hengelsportverenigingen zijn uitgegeven door het Hoogheemraadschap van Delfland is een bepaling opgenomen over het voorafgaand melden van viswedstrijden aan het hoogheemraadschap. De praktijk is dat dit tot op heden nooit is gebeurd. Vanaf 2015 melden de visserijpartijen dit wel, via inbreng van viswedstrijddata en locaties in de VBC Delfland. Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - Definitief 41

42 5.3 Bereikbaarheid en bevisbaarheid van viswateren Natte ecologische zones 14 en visserij Met de komst van de KRW is de meer natuurvriendelijke inrichting van wateren en oevers in een stroomversnelling gekomen. Het hoogheemraadschap heeft in de afgelopen jaren op diverse plaatsen natuurvriendelijke oevers en vispaaiplaatsen aangelegd en is bezig waterplantenzones binnen de watergangen te ontwikkelen, als onderdeel van KRW-maatregelen. In figuur 3.2 is hiervan een (niet volledig) overzicht opgenomen. Uiteindelijk beoogd effect hiervan is verbetering van de ecologische waterkwaliteit, en daarmee ook bij te dragen aan een gezonde visstand. Tot voor enkele jaren geleden gebeurde dat meestal zonder veel afstemming met (sport)visserijpartijen, waardoor op verschillende plaatsen visplaatsen verloren zijn gegaan en wateren niet meer bereikbaar zijn vanaf de oevers. Een voorbeeld hiervan is het Oranjekanaal, waar jaren geleden natuurvriendelijke oevers zijn aangelegd. Over de recent aangelegde natuurvriendelijke oever langs het Oranjekanaal (Pettendijk) is wel in de planfase overlegd met de betreffende hengelsportvereniging. Sportvisserijpartijen die voor wateren het visrecht huren, hebben hierdoor het gevoel steeds verder beperkt te worden in de mogelijkheden voor visserij en voelen zich niet gehoord door het hoogheemraadschap. Dit is voor de sportvisserijpartijen een ongewenste situatie, die niet past bij een intensieve samenwerking tussen partijen en bij de verhouding verhuurder-huurder. Het hoogheemraadschap is van mening dat wel degelijk ruimte voor inspraak en inbreng wordt geboden, maar dat visserijpartijen hier niet altijd gebruik van maken. Aangezien het hoogheemraadschap in de komende jaren verder zal gaan met de aanleg van natte ecologische zones, is het noodzakelijk om met elkaar een andere handelswijze af te spreken. Dit vraagt met name om een aantal procesmatige afspraken, die in de VBC Delfland én binnen het hoogheemraadschap dienen te worden geborgd. Individuele visserijpartijen hebben uiteraard ook een eigen verantwoordelijkheid om inbreng te leveren. In de Integrale nota Vis (2012) van het hoogheemraadschap is het volgende opgenomen over het betrekken van wensen vanuit de sportvisserij bij voorbereiding en aanleg van inrichtingsmaatregelen (zoals natuurvriendelijke oevers): Delfland wil bij de voorbereiding en uitvoering van inrichtingsmaatregelen in en langs watergangen waar mogelijk rekening houden met de wensen van de visserijpartners, mits dit geen negatieve consequenties heeft voor waterkwaliteitsdoelen en niet leidt tot onaanvaardbaar hogere kosten voor Delfland. 14 Het hoogheemraadschap hanteert voortaan het begrip natte ecologische zones als verzamelnaam voor natuurvriendelijke oevers, vispaaiplaatsen en waterplantenzones. 42 Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - versie 1 - ConceptDefinitief

43 Figuur 5.2. Aanleg van natuurvriendelijke oevers kan de toegankelijkheid en bevisbaarheid van wateren voor sportvissers beperken (foto: Het hoogheemraadschap levert eens per jaar (of vaker indien nodig vanwege tussentijdse bijstellingen) in de VBC Delfland een overzicht van plannen voor aanleg van natte ecologische zones (locaties, aard en omvang, status) door of met betrokkenheid van het hoogheemraadschap. Hierbij wordt visserijpartijen de mogelijkheid geboden om tijdig aan te geven waar actieve betrokkenheid en afstemming gewenst is vanuit het sportvisserijbelang. Het is uiteraard aan de visserijpartijen zelf om hiervan actief gebruik te maken Op weg naar betere afstemming De betreffende visserijpartijen geven voor deze projecten aan welke visplaatsen en/of specifieke voorzieningen zij wensen te behouden of te verbeteren. Zij geven hierbij ook een onderbouwing vanuit het huidige visserijgebruik. De kaart (figuur 5.1) van relevante viswateren met gebruik als hengelwater dient hierbij als basis. Het hoogheemraadschap zorgt vervolgens voor mogelijkheden van de relevante visserijpartij(en) voor inbreng van hun wensen/advies in de planvorming en uitvoering van inrichtingsprojecten (zoals aanleg van nvo s). Dit geldt vooralsnog alleen voor de (trajecten van) wateren die zijn opgenomen in de kaart in figuur 5.1. Ten aanzien van mogelijke negatieve effecten van visserijgebruik in natte ecologische zones op waterkwaliteit en ecologie speelt met name de discussie over beschadiging van oever- en waterplantenvegetaties, maar ook de beperking in mogelijkheden voor beheer en onderhoud. Voor het voorkómen van negatieve effecten bestaan technisch gezien diverse mogelijkheden, zoals de aanleg van steigers, gronddammetjes en dergelijke. Dat kan wel ten koste gaan van het gewenste areaal aan water-/oevervegetatie. Aanpak van deze zaken is te allen tijde maatwerk. Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - Definitief 43

44 Aanleg van specifieke voorzieningen kan aanvullende uitvoeringskosten met zich meebrengen. Wanneer dit aan de orde is, wordt een verdeelsleutel voor deze kosten afgesproken. Een op voorhand redelijk geachte verdeelsleutel voor financiering van deze bijkomende kosten is: 50% Hoogheemraadschap van Delfland, 50% visrechthebbende. Om de eventuele extra kosten van specifieke voorzieningen voor sportvisserij zoveel mogelijk te beperken, zetten alle partijen zich in om gebruik te maken van eventuele subsidies en om zoveel mogelijk gebruik te maken van inzet door vrijwilligers. Ook kunnen bijvoorbeeld afspraken worden gemaakt over de aanleg van voorzieningen (zoals vissteigers) door visrechthebbende sportvisserijpartijen zelf. Het hoogheemraadschap houdt met de hierboven beschreven procesafspraken rekening in interne besluitvorming rondom beleidsregels (bij de Keur) en de interne werkprocessen. Verder spreekt voor zich dat alle partijen de ecologische functie van natuurvriendelijke inrichting van watergangen en oevers dienen te respecteren. Van de sportvisserijpartijen wordt verwacht dat zij hier naar hun leden actief op wijzen en ook controleren op het correcte visserijgebruik. Waar nodig worden hierover projectspecifieke afspraken gemaakt en gedeeld in de VBC Delfland. 5.4 Beheer en onderhoud en visserij Het hoogheemraadschap, gemeenten, provincie, GZH en andere eigenaren van percelen en kunstwerken zijn verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van watergangen, oevers, waterkeringen en kunstwerken. Voor uitoefening van visserij zijn sport- en (in mindere mate) beroepsvissers mede afhankelijk van dat beheer en onderhoud. Dit geldt met name voor beheer van water- en oevervegetatie. Deze vegetaties kunnen de toegankelijkheid en bevisbaarheid van wateren immers beïnvloeden. Aan de andere kant is het beleid van het Hoogheemraadschap er juist op gericht om meer vegetatie in wateren te ontwikkelen ten behoeve van de ecologische waterkwaliteit en KRW-doelen. De visserijpartijen geven aan dat de bereikbaarheid en bevisbaarheid afneemt. Dat hangt deels samen met een toename van watervegetaties (onderwaterplanten) in sommige wateren. Anderzijds is dit het gevolg van de aanleg van natuurvriendelijke oevers en/of extensiever maaibeheer door verschillende overheden. De behoefte bestaat bij visserijpartijen om het belang van visserijgebruik een betere plaats te geven in beheer en onderhoud van wateren. Dit geldt in het bijzonder voor de in figuur 5.1 aangegeven meest relevante wateren voor sportvisserij (hengelwateren). 44 Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - versie 1 - ConceptDefinitief

45 5.4.1 Beheer en onderhoud door het Hoogheemraadschap van Delfland Huidige situatie Het huidig maaibeheer door het hoogheemraadschap is voornamelijk gericht op de aan- en afvoerende functie van watergangen. Hiertoe worden vegetaties langs watergangen en oevers indien nodig gemaaid. Voor natuurvriendelijke oevers geldt een ander maairegime. Dit is vastgelegd in het Beheerplan Natuurvriendelijke oevers (Hoogheemraadschap van Delfland, 2013). Uitgegaan wordt van het eens in de twee jaar (of extensiever) maaien van een natuurvriendelijke oever. Hierop zijn varianten mogelijk, mede afhankelijk van onder andere recreatieve belangen. Onlangs is door het hoogheemraadschap besloten om meer maatwerk toe te passen. Op basis van veldinventarisaties wordt per oever maatwerk geleverd. In de praktijk betekent dit in veel gevallen niet meer doen dan strikt noodzakelijk en zoveel mogelijk extensiveren van onderhoud. In de Integrale nota Vis (2012) geeft het hoogheemraadschap aan: Delfland wil waar mogelijk bij onderhoud en beheer van watergangen rekening houden met de wensen van de visserijpartijen, mits dit niet leidt tot onaanvaardbaar hogere kosten en/of onderhoudsinspanningen voor Delfland. Het hoogheemraadschap inventariseert in 2015 in welke wateren extensiever, ecologisch gericht beheer en onderhoud mogelijk is. Op basis daarvan wordt nagegaan of meer ecologisch gericht (extensiever en gedifferentieerder) maaibeheer kan bijdragen aan de ecologische waterkwaliteit en meer specifiek KRWdoelstellingen. De uitkomsten hiervan worden te zijner tijd in de VBC Delfland gepresenteerd en besproken. Afspraken In figuur 5.1 zijn de meest relevante wateren voor sportvisserij hengelwateren aangegeven. Voor deze wateren worden waar nodig en waar mogelijk nadere afspraken gemaakt over beheer en onderhoud, mede toegespitst op medegebruik door sportvissers. Sportvisserijpartijen geven hiervoor in 2015 hun specifieke wensen aan. Sportvisserijbelangen Delfland coördineert deze activiteiten en bundelt resultaten, als belangrijkste visrechthebbende in het gebied. Het hoogheemraadschap geeft tegelijkertijd (2015) aan voor welke wateren het gewenst is beheer en onderhoud te extensiveren, ten behoeve van ecologie/krwdoelen én vanuit kostenoogpunt. Resultaat is een kaart met: 1. de wateren waarvoor het hoogheemraadschap verantwoordelijk is voor beheer en onderhoud 2. de wateren waar het hoogheemraadschap extensiever onderhoud wenst te plegen ten behoeve van ecologische waterkwaliteit en/of KRW-doelen. Door beide beelden/kaarten vanuit visserij en vanuit hoogheemraadschap te combineren, ontstaat een beeld van: Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - Definitief 45

46 1. Wateren waar wensen van visserij en wensen van het hoogheemraadschap niet conflicteren. 2. Wateren waarvoor eventuele conflicten tussen wensen van visserij en wensen van het hoogheemraadschap zijn: zowel (intensieve) visserij als extensiever onderhoud is hier gewenst. 3. Wateren waar de sportvisserij specifieke wensen heeft ten aanzien van maaibeheer en onderhoud, maar die niet in beheer zijn bij het hoogheemraadschap. Deze analyse wordt, eveneens in 2015, uitgevoerd door het hoogheemraadschap. Ad 1. Geen conflicterende belangen Voor deze wateren worden vervolgens afspraken gemaakt over de omgang met de wensen van de sportvisserijpartij(en). Uitwerking van eventuele maatregelen en afspraken is afhankelijk van lokale omstandigheden en mogelijkheden. Aanpassingen aan maaifrequentie en/of -methode kan aanvullende kosten met zich meebrengen voor het hoogheemraadschap. Het hoogheemraadschap heeft aangegeven geen hogere kosten te willen en kunnen maken ten behoeve van (sport)visserijactiviteiten. Eventuele extra kosten voor op visserij afgestemd maaibeheer komen daarmee voor rekening van de visrechthebbende. Wel is het hoogheemraadschap bereid te bezien in hoeverre er mogelijkheden zijn om binnen huidige financiële en beleidsmatige kaders tegemoet te komen aan wensen van de visserij. Denk hierbij aan de periode(s) van maaien of het afstemmen van gedifferentieerd maaibeheer op specifieke vislocaties. Om de eventuele extra kosten van maaibeheer zoveel mogelijk te beperken, zetten alle partijen zich in om gebruik te maken van eventuele subsidies en om zoveel mogelijk gebruik te maken van inzet door vrijwilligers. Ook kunnen bijvoorbeeld afspraken worden gemaakt over de uitvoering van maaibeheer door visrechthebbende sportvisserijpartijen zelf. Denk hierbij aan het maaien van visplaatsen langs oevers en het vrijhouden van visstekken van waterplanten. Hierover worden in 2015 nadere afspraken gemaakt in de VBC Delfland. Ad 2. Wel conflicterende belangen Voor deze trajecten geldt dat er een middenweg 15 gevonden zal moeten worden tussen de belangen van visserijpartijen en de belangen van het hoogheemraadschap. Combineren van wensen van beide partijen intensiever versus extensiever maaien zal meestal niet mogelijk zijn. Hier wordt als volgt mee omgegaan: Allereerst gaan zowel visserijpartijen als het hoogheemraadschap na of ruimtelijke aanpassing van wensen mogelijk is: kunnen aangegeven (trajecten van) wateren ook vervangen worden door andere (trajecten van) wateren? Hieruit volgt een aangepast ruimtelijk wensbeeld, met wellicht minder conflicterende belangen. 15 Delfland heeft de zorg voor het watersysteem als wettelijke taak en moet daarbij de doelstellingen uit artikel 2.1 van de Waterwet in acht nemen. Rekening houden met andere belangen kan nooit ten koste gaan van het behalen van die doelstellingen. Dit is overigens ook het uitgangspunt van de visrechtovereenkomsten. Wel kan en wil het hoogheemraadschap binnen deze kaders en op basis van eigen beleid tegemoet komen aan wensen van gebruikers. 46 Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - versie 1 - ConceptDefinitief

47 Voor resterende conflicterende belangen geldt dat er afgestemd moet worden over de omgang daarmee. Dit gebeurt in VBC-verband. Insteek hierbij is dat beide partijen 50% van hun wensen ingevuld zien 16, zodat er uiteindelijk geen conflictsituaties resteren. Hiermee is sprake van een evenredige verdeling van belangen tussen de samenwerkende partijen. Ook wordt recht gedaan aan de verhuur van visrechten en de mogelijkheden om daadwerkelijk te kunnen (blijven) sportvissen. Voor de verdere omgang met het maaibeheer wordt dezelfde werkwijze gevolgd als hierboven beschreven bij Ad 1. Geen conflicterende belangen. In alle gevallen spreekt het uiteraard voor zich dat alle partijen de ecologische functie van wateren en oevers dienen te respecteren. Van de sportvisserijpartijen wordt verwacht dat zij hier naar hun leden actief op wijzen en ook controleren op correcte omgang met afspraken ten aanzien van beheer en onderhoud. Ad 3. Beheer en onderhoud bij derden Voor wateren die niet in beheer en onderhoud zijn bij het hoogheemraadschap, maar waar vanuit sportvisserijpartijen wel wensen zijn ten aanzien van beheer en onderhoud, dienen afspraken te worden gemaakt met deze derden. Zie verder onderstaande paragraaf (5.5.3) Maaibeheer door derden Voor diverse (stedelijke) wateren wordt het beheer en onderhoud aan watergangen en oevers uitgevoerd door gemeenten, GZH, provincie en/of particulieren. Deze partijen hanteren hun eigen beleid ten aanzien van beheer en onderhoud. Het hoogheemraadschap is hier in meer of mindere mate soms bij betrokken. Voor die wateren waarvoor het hoogheemraadschap geen beheer- en onderhoudstaak heeft, geldt dat het in principe aan de betreffende visrechthebbende (huurder visrecht) is om eventuele afstemming met gemeente, provincie, GZH of provincie te verzorgen over wensen ten aanzien van beheer en onderhoud. Uiteraard dient daarbij ook altijd rekening te worden gehouden met waterkwaliteitsdoelstellingen en de onderhoudsverplichtingen uit de Keur van het hoogheemraadschap. Daarom dient het hoogheemraadschap hierbij altijd betrokken te worden. NB. Mogelijk worden specifieke uitwerkingen van voorliggend afsprakenkader voor een aantal gemeenten/gebieden gemaakt. Het ligt voor de hand dat de hierboven bedoelde afstemming daarin kan plaatsvinden. Het is wel van belang om ervaringen met elkaar te delen. Zo kunnen afspraken en werkwijzen in het ene gebied wellicht bijdragen aan afstemming over beheer en onderhoud in andere gebieden. Daarom komt het onderwerp visserij in relatie tot beheer en onderhoud in de praktijk eenmaal per jaar als bespreekpunt op de agenda van de VBC Delfland. Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - Definitief 47

48 5.5 Bewust omgaan met vis en water Gezamenlijk belang Visserijpartijen zijn medegebruikers van het oppervlaktewater. Net als het hoogheemraadschap hebben visserijpartijen een belang bij een goede kwaliteit en een goede onderhoudstoestand van dat water. Visserijpartijen kunnen op meerdere manieren bijdragen aan die goede kwaliteit en toestand. In onderstaande subparagrafen wordt nader ingegaan op hoe dat binnen Delfland concreet gemaakt wordt door de samenwerkende partijen in de VBC Delfland Bewust omgaan met gebruik van aas en (lok)voer Gebruik van lokmiddelen en -voer is voor de sportvisserij een belangrijke voorwaarde voor het kunnen vangen van met name witvis (blankvoorn, brasem, zeelt) en karper. Door dit gebruik worden echter wel verontreinigende stoffen in het oppervlaktewater gebracht. Bij overmatig gebruik van lokvoer kan dit incidenteel leiden tot waterkwaliteitsproblemen. Vanuit oogpunt van waterkwaliteitsbeheer is het in beginsel gewenst om geen lokvoer te gebruiken. Als dit voor sportvisserijgebruik dan toch nodig is en het niet leidt tot onaanvaardbare waterkwaliteitsproblemen, is het vanuit waterkwaliteitsbeheer gewenst de gebruikte hoeveelheid lokvoer altijd te beperken tot het hoogst noodzakelijke. Om sportvissers bewust te maken en houden van de invloed van lokvoer op de waterkwaliteit, wordt in VBC-verband in 2016 een communicatietraject gestart. Dit traject heeft tot doel om individuele sportvissers te bereiken, via de hengelsportverenigingen, maar ook direct langs de waterkant. Als middel kunnen hiervoor bijvoorbeeld worden ingezet: Herhaaldelijke, korte, prikkelende advertenties in verenigingsbladen en op websites van alle betrokken partijen. Borden met prikkelende boodschappen bij toegangspaden naar wateren/visstekken en bij specifieke visvoorzieningen (vissteigers, visstoepen). Uitschrijving van prijsvragen met als onderwerp vissen en voeren. Organisatie van viswedstrijden met een minimaal gebruik van lokvoer. Het initiatief en de coördinerende rol voor deze actie ligt bij Sportvisserij Zuidwest Nederland. Vanuit het hoogheemraadschap is professionele ondersteuning gewenst en mogelijk van de afdeling Communicatie Voorkómen van ongereguleerde visuitzettingen Helaas komt het voor dat individuele sportvissers of groepen sportvissers zelf het heft in handen nemen om vissen uit te zetten. Met name het verplaatsen van karpers van het ene naar het andere water, zonder medeweten van verenigingen of waterbeheerder, is een bekend gegeven. In hoeverre dergelijke praktijken plaatsvinden binnen Delfland, is niet bekend. Feit is wel dat dit ongewenst is. Planmatig en gestructureerd visstandbeheer volgens voorliggend afsprakenkader is hierdoor immers niet mogelijk. Bovendien brengt ongereguleerde visuitzetting risico s met zich mee ten aanzien van (verspreiding van) visziekten. 48 Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - versie 1 - ConceptDefinitief

49 Hiernaast komt ongereguleerde visuitzet door (al dan niet vissende) burgers voor. In veel gevallen betreft het hier exoten uit vijvers of aquaria. Dit is zeer ongewenst en deels, op grond van de Flora- en faunawet, verboden. Niet alleen vanwege het beperken van risico s op verspreiding van visziekten, maar ook vanwege mogelijke effecten op het ecosysteem. Exoten horen niet thuis in Delflandse wateren. Om sportvissers en andere burgers bewust te maken en houden van de negatieve effecten van ongereguleerde visuitzetting, wordt in VBC-verband in 2016 een communicatietraject gestart. Dit traject heeft tot doel om individuele sportvissers en andere burgers te bereiken, via de hengelsportverenigingen, maar ook via openbare kanalen. Als middel kunnen hiervoor bijvoorbeeld worden ingezet: Korte, prikkelende advertenties in verenigingsbladen en op websites van alle betrokken partijen, via social media en ook in huis-aan-huisbladen; Uitschrijving van prijsvragen met als onderwerp vis uitzetten ; Items in uitzendingen op regionale televisie en/of radio. Het initiatief en de coördinerende rol voor deze actie ligt bij Sportvisserij Zuidwest- Nederland. Vanuit het hoogheemraadschap is professionele ondersteuning gewenst en mogelijk van de afdeling Communicatie. Iedere partij draagt zelf eventuele kosten die met deze activiteiten gemoeid zijn Controle en handhaving Zwartvisserij en stroperij zijn zaken die ongewenst zijn. Alle bij de VBC Delfland betrokken partijen hebben belang bij het inperken of voorkomen hiervan. Naast de landelijke campagnes om burgers te wijzen op het bestaan van bijvoorbeeld de VISpas, is handhaving van zwartvisserij en stroperij gewenst. Op dit moment is er echter nauwelijks inzicht in (omvang van) zwartvisserij en stroperij. Controles vanuit de hengelsportverenigingen en/of politie vinden wel met enige regelmaat plaats, onder meer door BOA s van Sportvisserij Zuidwest Nederland. Om meer gezamenlijkheid en structuur in de sfeer van handhaving en controle te krijgen, wordt in 2016 een VBC-project controle opgezet. Doel van dit project is het gestructureerd uitvoeren van controleactiviteiten, het leren van elkaars ervaringen en uiteindelijk het voorkómen van illegale visserijactiviteiten. Alle betrokken visserijpartijen en het hoogheemraadschap doen hierin mee. De initiërende en coördinerende partij voor dit project is Sportvisserij Zuidwest Nederland. Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - Definitief 49

50 6 Uitvoeringsprogramma In hoofdstuk 4 is uitgebreid ingegaan op diverse acties, projecten en afspraken. Hieronder, in de tabellen 6.1 en 6.2. zijn deze acties en maatregelen samengevat. Dit kan gezien worden als een checklist voor de VBC Delfland. Afspraken over financiering van de verschillende acties, project en afspraken zijn in onderstaande tabellen niet opgenomen. Hiervoor wordt verwezen naar de hoofdstukken 4 en 5. Tabel 6.1 Acties, afspraken en projecten op het gebied van visstandbeheer, volgend uit voorliggend afsprakenkader. Actie/afspraak Planning Trekker Opmerking Bepalen van gezamenlijke streefbeelden voor de visstand buiten KRW-waterlichamen (o.b.v. figuren 4.2 en 4.3) Waar nodig herijken van de gezamenlijke streefbeelden voor de visstand buiten KRWwaterlichamen Opzet onderzoeksprogramma en methode visstand Jaarlijks heroverwegen onderzoeksprogramma visstand Betrekken van visserijpartijen bij voorbereiding en uitvoering van de KRWmonitoring van de visstand Uitvoeren maximaal 3 pilots voor visuitzet in niet-krw-waterlichamen, aan de hand van afwegingskader. Overall-evaluatie pilots en afwegingskader visuitzet in niet-krw-waterlichamen Proefsgewijze voorbereiding, uitzet van vis en evaluatie daarvan in KRW-waterlichamen Opzet en uitvoering actie (voorkómen van) slepen met vis Resultaten van alle activiteiten plaatsen op VBC-website 2015/2016 Allen Agendering in VBCverband 2018 Allen Agendering in VBCverband 2015 Allen Agendering in VBCverband Jaarlijks Allen Agendering in VBCverband N.t.b. HH van Delfland Agendering in VBCverband t/m 2019 Visrechthebbende Inclusief evaluatie (zie 4.5.1) 2019 SVBD Wanneer relevant Visrechthebbende Inclusief evaluatie (zie 4.5.1) 2016 Sportvisserij ZWN Wanneer Sportvisserij ZWN relevant 50 Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - versie 1 - ConceptDefinitief

51 Tabel 6.2 Acties, afspraken en projecten op het gebied van visserijbeheer, volgend uit voorliggend afsprakenkader. Actie/afspraak Planning Trekker Opmerking In beeld brengen van alle uitgegeven visrechten binnen Delfland 2015/2016 Sportvisserij ZWN Agendering in VBCverband Uniformering voorwaarden bij uitgifte visrechten HH van Delfland door andere partijen dan hoogheemraadschap VBC jaarlijks informeren over stand van zaken Jaarlijks HH van Delfland uniformering voorwaarden bij uitgifte visrechten Uitwerking beperkingen aan visserijgebruik voor relevante wateren HH van Delfland Zie Invulling van wensen m.b.t. visserijgebruik bij wateren met specifiek gebruik door hengelsport Wanneer relevant Visrechthebbende Inclusief wedstrijdtrajecten Evaluatie van aanwijzing van wateren met specifiek gebruik door de hengelsport 2017, 2019 Allen Agendering in VBCverband Kaart met wateren met specifiek gebruik door 2015 HH van Delfland hengelsport opnemen in digitale GIS-omgeving hoogheemraadschap Naleven van voorwaarden conform Vanaf heden Visrechthebbenden huurovereenkomst, waaronder het tijdig doorgeven van data en locaties van viswedstrijden Overzicht van plannen voor aanleg van natte ecologische zones delen met visserijpartijen. Jaarlijks HH van Delfland Agendering in VBCverband Actief input leveren in plannen van Wanneer relevant Visrechthebbende hoogheemraadschap of derden, op basis van bovengenoemd jaarlijks overzicht Per project maken van afspraken over visserijvoorzieningen in natte ecologische zones, inclusief financiering Wanneer relevant HH van Delfland en visrechthebbende Zie voor een voorstel hiervoor Procesafspraken in voorliggend afsprakenkader 2015 HH van Delfland meenemen in traject herziening beleidsregels Uitkomsten intern onderzoek naar extensiever 2015 HH van Delfland maaibeheer delen in VBC Delfland Analyseren van wensen voor extensiever maaibeheer in relatie tot wateren met specifiek gebruik door hengelsport 2015 HH van Delfland Eventuele afspraken maken over maaibeheer door 2015/2016 HH van Delfland en visserijpartijen op visstekken/-trajecten visrechthebbende Afstemming over conflicterende belangen ten aanzien van maaibeheer Wanneer relevant HH van Delfland en visrechthebbende(n) Jaarlijks agenderen van onderwerp visserij in relatie tot beheer en onderhoud in de praktijk Jaarlijks Agendering in VBCverband Uitwerking en uitvoering actie bewustwording 2016 Sportvisserij ZWN lokvoergebruik Opzet en uitvoering VBC-project controle 2016 Sportvisserij ZWN Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - Definitief 51

52 7 Geraadpleegde bronnen Evers & R.A.E. Knoben (red.), Omschrijving MEP en maatlatten voor sloten en kanalen voor de Kaderrichtlijn Water. STOWA, Utrecht. Hoogheemraadschap van Delfland, Beheerplan natuurvriendelijke oevers. Hoogheemraadschap van Delfland, Integrale nota Vis. Quak J. & A. van der Spiegel Cursus Visstandbeheer en Integraal Waterbeheer. Organisatie ter Verbetering van de Binnenvisserij, Nieuwegein. Spiegel, A. van der (1992). Visgemeenschappen van het stilstaande water. In: Quak, J. & A. van der Spiegel (eds.). Cursus Visstandbeheer en Integraal Waterbeheer. Organisatie ter Verbetering van de Binnenvisserij, Nieuwegein. Zoetemeyer, R.B. & B.J. Lucas, De OVB-viswatertypering deel 1: Ondiepe wateren. Vis & Water magazine Jaargang 1, nr. 4, december Afsprakenkader en actieplan Vissen in Delfland - versie 1 - ConceptDefinitief

53 Bijlage 1 Overzicht van polders met benaming

54