Concept Nota visbeleid 2013

Transcriptie

1 Concept Auteur C.C. Hofman, H. Roodzand, R. Beentjes Registratienummer Versie 2.1 Status Concept Afdeling Watersystemen

2

3 Inhoudsopgave Samenvatting 4 Inleiding 7 2 Water-, visstand- en visserijbeheer Visstandbeheer en visserijbeheer Twee rollen hoogheemraadschap Visstandbeheerscommissie en visplannen 10 3 Beleid vissendoelen en samenwerking met de VBC Vissendoelen VBC HNK en visplannen Onttrekken van vis Herintroductie en uitzetten van vis Vismigratie en beheer en onderhoud Calamiteitenplan vissterfte Visinformatie en monitoring 19 4 Beleid verhuur van visrechten Uniformering huurovereenkomsten Uitgifte visrechten Administratie visrechten 21 Literatuur 22 Bijlagen Begrippenlijst Beleidskader, wet- en regelgeving Beschrijving watersysteem Vissendoelen HHNK OVB-viswatertypering Vissoorten Rode Lijst en Flora- en Faunawet Grenzen regiowerkgroepen VBC Hollands Noorderkwartier Kaart waterlopen boezemsystemen Vismigratieknelpuntenkaart Overzicht biologische kwaliteitselementen KRW KRW Oppervlaktewaterlichamen naar watertype KRW Oppervlaktewaterlichamen in beheergebied HHNK Evaluatie Nota Visbeleid

4 4 Samenvatting De centrale doelstelling van deze Nota visbeleid is het bereiken van een natuurlijke, gezonde en gevarieerde visstand in alle wateren in het beheergebied via eenduidig integraal visstandbeheer. De wijze van verhuur van visrechten is hieraan ondersteunend. Als waterbeheerder is het hoogheemraadschap verantwoordelijk voor ecologisch gezonde watersystemen, waar de visstand deel van uitmaakt. Als eigenaar van water verhuurt het hoogheemraadschap visrechten aan sportvissers en beroepsvissers, die op basis daarvan verantwoordelijk zijn voor het visserijbeheer. Het hoogheemraadschap, de sportvissers en de beroepsvissers zijn allen gebaat bij een natuurlijke, gezonde en gevarieerde visstand. Samenwerking in de visstandbeheerscommissie Hollands Noorderkwartier (VBC HNK) is daarom van groot belang. De door het hoogheemraadschap opgestelde vissendoelen en de doelstellingen vanuit de KRW gelden als toetsingskader voor de visplannen van de VBC. Door middel van de visplannen krijgt het hoogheemraadschap in haar rol als waterkwaliteitsbeheerder ook invloed op de ontwikkelingen in wateren die niet haar eigendom zijn. Benutting van de visstand dient te gebeuren volgens door de VBC HNK gedragen visplannen of anderszins schriftelijk vastgelegde afspraken over uitzetting of onttrekking. Het onttrekken en uitzetten van vis mag geen negatief effect hebben op de ecologische waarde van het betreffende watersysteem en het behalen van de KRW doelstellingen. Vismigratie is een belangrijk aspect. Het hoogheemraadschap zet het vismigratieprogramma voort. Bij verlenging van verleende huurovereenkomsten worden deze voorzien van voorwaarden ten behoeve van vismigratie, zoals een visserijvrije zone. Het hoogheemraadschap werkt momenteel aan een Protocol Vissterfte voor het behandelen van vis bij calamiteiten. Dit protocol wordt in samenwerking met de VBC HNK verder uitgewerkt en vastgesteld. Visstandgegevens worden op zodanige wijze verzameld en opgeslagen dat zij kunnen worden benut voor trendanalyses en ter ondersteuning van het visserijbeheer. Gegevens over de visstand in Hollands Noorderkwartier zijn en worden door het hoogheemraadschap doorgegeven aan het landelijk visinformatiesysteem Piscaria. Het hoogheemraadschap onderzoekt mogelijkheden voor aanvullende visstandbemonstering ter bepaling van afdoende inzicht in de visstand om met de visserijsector afspraken over het visserijbeheer te maken. Om te kunnen voldoen aan de eisen van de (Europese) overheid, wordt de verhuur van visrechten afgestemd op het behalen van een gezond leefmilieu voor vissen en een gezonde visstand. Het hoogheemraadschap hanteert een standaard huurovereenkomst. Bij verlenging worden nieuwe huurovereenkomsten aangeboden conform dit model. Hierbij blijft het mogelijk om voorwaarden aan te passen aan de lokale situatie. Bij verlenging van huurovereenkomsten blijft gesplitste verhuur van visrechten gehandhaafd. In nieuwe verhuursituaties en bij vrijgevallen visrechten worden de visrechten aan sport en beroep gezamenlijk aangeboden, onder voorwaarde dat er goede afspraken zijn over de gezamenlijke visrechthuur. Visrechten worden bij voorkeur verhuurd aan overkoepelende organisaties.

5 5 Het visbeleid bevat de volgende beleidsregels en beleidsvoornemens: Vissendoelen 1. De door het hoogheemraadschap opgestelde vissendoelen en de doelstellingen vanuit de KRW gelden als toetsingskader voor de visplannen van de VBC. 2. Het hoogheemraadschap volgt actief onderzoek en ontwikkelingen ter bepaling van eventuele aanpassingen van de vissendoelen. VBC HNK en visplannen 3. Het is verboden vis uit te zetten in of te onttrekken aan oppervlaktewaterlichamen in het beheergebied van het hoogheemraadschap anders dan op basis van en in overeenstemming met een door het bestuur goedgekeurd visplan, dan wel met anderszins schriftelijk vastgelegde afspraken met het bestuur. 4. Het visplan dan wel de anderszins vastgelegde afspraken dragen mede bij aan het behalen van de goede ecologische kwaliteit van de wateren waarin kan worden gevist. 5. Het bestuur is bevoegd nadere regels te stellen met betrekking tot de inhoud en de wijze van totstandkoming van het visplan. 6. Het visplan of een anderszins vastgelegde afspraak met het bestuur dient bij te dragen aan een goede ecologische kwaliteit van de wateren waarin wordt gevist. 7. In het visplan wordt beschreven waar en onder welke voorwaarden mag worden gevist. Hierbij kan onder meer gedacht worden aan afspraken met betrekking tot de vissoorten waarop mag worden gevist, in welke hoeveelheden, met welke vistuigen, op welke locaties en door welke vissers. De afspraken hebben betrekking op zowel de onttrekking als op de uitzet van vis. 8. Visplannen worden in principe voor alle wateren opgesteld, ook wateren van andere eigenaren in het beheergebied. Het hoogheemraadschap benadert de grotere watereigenaren om over uitgifte van visrechten in relatie tot vissendoelen af te stemmen. 9. Op de wateren in het eigendom van het hoogheemraadschap dient, als de situatie ten aanzien van de visstand dat toelaat, ruimte te zijn voor zowel recreatieve als beroepsmatige benutting van de visstand. De feitelijke mogelijkheden en condities dienen door de VBC in visplannen nader te worden uitgewerkt. 10. Voor situaties waarin lokale sportvisserijorganisaties en beroepsvissers onderling niet tot overeenstemming kunnen komen met betrekking tot de mogelijkheden voor economische benutting van de (schub)visstand is een Landelijk Overleg Visserij opgericht waarin het hoogheemraadschap is vertegenwoordigd. 11. Vrijgevallen visrechten worden alleen verhuurd indien een goedgekeurd visplan aanwezig is dan wel met anderszins schriftelijk vastgelegde afspraken met het bestuur. Onttrekken van vis 12. Het hoogheemraadschap is in het algemeen geen voorstander van actief biologisch beheer (ABB). Het toepassen van ABB door het (eenmalig of periodiek) uitdunnen van bodemwoelende soorten wordt door het hoogheemraadschap alleen in combinatie met of na uitvoering van brongerichte maatregelen als effectief gezien. 13. Visonttrekkingen zijn alleen toegestaan indien dit geen negatieve effecten heeft voor de ecologische waarde van het betreffende watersysteem en het behalen van de ecologische KRW doelstellingen. Uitgangspunt is dat visonttrekkingen via visvangst worden opgenomen in de visplannen. Herintroductie en uitzetten van vis 14. Het uitzetten van vis is mogelijk mits dit de visstand niet negatief beïnvloedt en met toestemming van het hoogheemraadschap. Bijvoorbeeld na vissterfte als gevolg van calamiteiten of als herintroductie van vissoorten. De milieuomstandigheden dienen in principe dusdanig te zijn dat de vis zichzelf in stand kan houden. Sport- en beroepsvissers melden jaarlijks via de VBC vooraf ter beoordeling hoeveel en waar zij vis uitzetten.

6 6 Vismigratie en beheer 15. Het hoogheemraadschap zet het vismigratieprogramma voort. 16. Huurovereenkomsten in de directe omgeving van (grote) gemalen, sluizen en andersoortige migratievoorzieningen zoals vispassages worden niet verleend. Bij verlenging van verleende huurovereenkomsten worden deze voorzien van voorwaarden ten behoeve van vismigratie. In boezemwater geldt een visserijvrije zone binnen een straal van 300 meter en in polderwater binnen een straal van 150 meter. 17. Het hoogheemraadschap integreert het visstandbeheer in het beheer en onderhoud van de watergangen. Calamiteitenplan vissterfte 18. Het hoogheemraadschap zal in samenwerking met de VBC HNK het Protocol Vissterfte verder uitwerken en vaststellen. Visinformatie en monitoring 19. Visstandgegevens worden op zodanige wijze verzameld en opgeslagen dat zij kunnen worden benut voor trendanalyses en ter ondersteuning van het visserijbeheer. 20. Gegevens over de visstand in Hollands Noorderkwartier worden door het hoogheemraadschap doorgegeven aan het landelijk visinformatiesysteem Piscaria. 21. Het hoogheemraadschap onderzoekt mogelijkheden voor aanvullende visstandbemonstering ter bepaling van afdoende inzicht in de visstand om met de visserijsector afspraken over het visserijbeheer te maken. 22. Het hoogheemraadschap onderzoekt hoe aanvullende gegevens over omgevingsfactoren kunnen worden benut voor analyses van de visstand. Uniformering huurovereenkomsten 23. Het hoogheemraadschap verhuurt visrechten volgens een standaard huurovereenkomst, waarin eenduidig algemene voorwaarden zijn aangegeven, waarbij het mogelijk blijft om voorwaarden aan te passen aan de lokale situatie. 24. Bij verlenging worden huurovereenkomsten aangeboden conform de standaard overeenkomst. 25. De omgang met het vervallen van oude onderlinge afspraken wordt nader bepaald in de VBC. Uitgifte van visrechten 26. Bij verlenging van huurovereenkomsten blijft gesplitste verhuur van visrechten gehandhaafd. In nieuwe verhuursituaties en bij vrijgevallen visrechten worden de visrechten aan sport en beroep gezamenlijk aangeboden, onder voorwaarde dat er goede afspraken zijn over de gezamenlijke visrechthuur. 27. Aan beroepsvissers worden alleen visrechten verhuurd indien zij conform de Regeling grote vistuigen gerechtigd zijn om te vissen met beroepsvistuigen en als zodanig zijn geregistreerd bij het Ministerie Economische Zaken. De NHBB levert hiervan een overzicht via de VBC aan. 28. Het hoogheemraadschap verhuurt bij voorkeur aan overkoepelende organisaties en niet aan particulieren of niet-geregistreerde beroepsvissers. 29. Het hoogheemraadschap stemt met grotere andere watereigenaren visrecht verhuurvoorwaarden in diens wateren af op die in zijn wateren Administratie visrechten 30. Het hoogheemraadschap onderzoekt de haalbaarheid (juridisch, financieel) van overdracht van de administratie van verhuurovereenkomsten aan de koepelorganisaties.

7 7 Inleiding In deze Nota visbeleid wordt het beleid van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier beschreven ten aanzien van het op elkaar afstemmen van waterbeheer, visstandbeheer en visserijbeheer, waarbij de wijze van verhuur van visrechten aansluit bij de zorg voor een gezonde visstand. De vorige Nota Visbeleid van het hoogheemraadschap dateert uit In 2013 is een evaluatie van het visbeleid uitgevoerd. Deze nieuwe Nota Visbeleid komt hieruit voort. Het beschreven beleid volgt uit wet- en regelgeving, de kenmerken van het watersysteem en vissendoelen. Deze zijn voor de leesbaarheid als bijlagen opgenomen. De centrale doelstelling van het visbeleid is het, via eenduidig integraal visstandbeheer, bereiken van een natuurlijke, gezonde en gevarieerde visstand. Deze visstand wordt gerealiseerd in samenwerking met de Visstandbeheercommissie Hollands Noorderkwartier (VBC HNK), waaraan visrechthebbenden vanuit de sport- en beroepsvisserij deelnemen. Op grond van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) zijn waterbeheerders verantwoordelijk voor een goede ecologische toestand van hun water, waarvan de visstand deel uit maakt. In de KRW wordt de visstand (naast fytoplankton, zoöplankton, macrofauna en macrofyten) aangewezen als parameter voor de beoordeling van aquatische ecosystemen. De visstand is een goede indicator om de ecologische toestand van oppervlaktewateren te beschrijven en te beoordelen. Hiervoor zijn diverse redenen: Vissen nemen in de voedselketen op verschillende niveaus een plaats in, waardoor ze een indicatie geven van het functioneren van het gehele watersysteem. Vissen leven lang en geven hierdoor informatie over de toestand van het watersysteem gedurende een langere periode. Vissen zijn in vrijwel alle wateren aanwezig. Vissen hebben grote, diverse leefgebieden. Het aantal vissoorten is klein in vergelijking met macrofauna en fytoplankton en de soorten zijn eenvoudig op naam te brengen Er is veel bekend over de ecologie van vissoorten en randvoorwaarden waaronder ze leven. Het willen voldoen aan KRW-eisen betekent onder andere dat het hoogheemraadschap een goede visstand dient na te streven. De visstand wordt beïnvloed via onder andere vissers, binnen regelgeving op meerdere niveau s en binnen voorwaarden in huurovereenkomsten van eigenaren van water, zoals het hoogheemraadschap. Dit beleid beschrijft hoe het hoogheemraadschap met deze complexiteit van taken en verantwoordelijkheden van eigenaren van water en huurders van visrecht omgaat. In 2010 heeft het hoogheemraadschap vissendoelen opgesteld. De vissendoelen en de doelstellingen vanuit de KRW gelden als toetsingskader voor de visplannen van de VBC HNK. Naast de KRW en de door het hoogheemraadschap opgestelde vissendoelen is overige wet- en regelgeving en beleid van invloed op het visbeleid. Zoals de Beneluxbeschikking vrije vismigratie, de Visserijwet, het Beleidsbesluit Binnenvisserij, de Europese aalverordening, het Nederlandse aalbeheerplan, de Flora- en faunawet en Natura In de bijlagen is hierover informatie opgenomen. De beleidsvoornemens en -regels zijn in dit stuk cursief aangegeven, omgeven door toelichtende tekst.

8 8 2 Water-, visstand- en visserijbeheer In dit hoofdstuk wordt de rol van de direct bij het visbeleid betrokken organisaties beschreven; de waterbeheerder en de visrechthebbenden. 2.1 Visstandbeheer en visserijbeheer De invoering van de KRW heeft de ecologische kwaliteit van water en de gewenste visstand, die daar onderdeel van is, nadrukkelijker onder de aandacht van waterschappen en andere overheden gebracht. Daarbij is ook discussie ontstaan over de verantwoordelijkheden en bevoegdheden van waterbeheerders en visrechthebbenden ten aanzien van het visstand- en visserijbeheer. Door de KRW is de relatie tussen de waterbeheerders en de sport- en beroepsvisserij als visrechthebbenden in een nieuw licht komen te staan. De KRW richt zich niet alleen op chemische maar ook op ecologische doelen, waaronder de visstand. De waterbeheerder heeft daardoor meer verantwoordelijkheden gekregen voor het visstandbeheer. Ook de visserijsector heeft als huurder van het visrecht conform de Visserijwet verantwoordelijkheden voor het visserijbeheer. In dit kader is het van belang om onderscheid te maken tussen visstandbeheer en visserijbeheer (zie intermezzo). Waterbeheer, visstandbeheer en visserijbeheer kunnen niet los van elkaar worden gezien. Ze vormen een soms complex (ook juridisch) stelsel van taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden, met wederzijdse beïnvloeding. Daarbij komt dan nog de rol die vele andere eigenaren van water, zoals natuurbeheerorganisaties, gemeentes etc. spelen. De Unie van waterschappen heeft samen met Sportvisserij Nederland en de Combinatie van Beroepsvissers een adviesnota uitgebracht over hoe om te gaan met deze nieuwe situatie. In de adviesnota wordt gesteld dat, gelet op de verantwoordelijkheden die de waterbeheerder heeft ten aanzien van de visstand, het aanbeveling verdient om de waterbeheerder een bevoegdheid te geven voor alle wateren (los van eigendom) zodat hij daarmee invloed kan uitoefenen op de visstand. Wijziging van de Visserijwet is een mogelijkheid om dit te bewerkstelligen. De Adviesnota beleid waterbeheer-visstandbeheer (Unie van waterschappen e.a., 2006) formuleert het volgende uitgangspunt: De waterbeheerder is vanuit zijn (eind)verantwoordelijkheid voor het visstandbeheer bevoegd kaders te stellen waarbinnen de visserij de verantwoordelijkheid voor het visserijbeheer tot uitvoering brengt.

9 9 Definities visstandbeheer en visserijbeheer (Bron: Adviesnota beleid waterbeheer-visstandbeheer, 2006) Visstandbeheer is het planmatig voorbereiden en uitvoeren van een stelsel van maatregelen met als doel het bereiken van een bepaalde visstand in een omschreven watersysteem. Deze maatregelen zijn o.a. gericht op het beheer van de leefomgeving van vissen. Visserijbeheer is het planmatig voorbereiden en uitvoeren van een stelsel van maatregelen met als doel het optimaliseren van zowel de beroepsmatige als recreatieve visserij. 2.2 Twee rollen hoogheemraadschap Het hoogheemraadschap heeft vanuit twee invalshoeken te maken met de visstand: Als waterbeheerder draagt hij zorg voor het leefmilieu van vissen en de visstand. Ook op grond van de KRW is hij voor al het water verantwoordelijk voor een gezonde visstand die zichzelf duurzaam in stand kan houden; Als eigenaar van (vis)water verhuurt hij visrechten voor water in ons eigendom aan sport- en beroepsvissers, die op basis van de Visserijwet verantwoordelijk zijn voor het visserijbeheer. Als waterbeheerder Het hoogheemraadschap is beheerder van al het oppervlaktewater in het werkgebied van Hollands Noorderkwartier. Het hoogheemraadschap heeft de taak om ervoor te zorgen dat het strategisch overheidsbeleid wordt uitgevoerd. Hij draagt zorg voor de kwaliteit van het water, voor een goede water aan- en afvoer, en voor een gezond en veilig watersysteem. Hij is beheerder van het leefmilieu van vissen en daarmee ook van de visstand. Hij voert maatregelen uit die bijdragen aan het realiseren van de gestelde doelen en functies. Voor het leefmilieu van vissen en de visstand zijn dit onder meer maatregelen op het gebied van inrichting en onderhoud, waarbij vismigratie een belangrijk aspect is. Ook op grond van de KRW is hij verantwoordelijk voor een gezonde ecologische toestand van het water en een gezonde visstand. Monitoring van de visstand is vanuit de KRW een verplichte taak. Als eigenaar van viswater en verhuurder van visrechten De eigenaar van een water is de visrechthebbende. Het visrecht maakt eigenaren en dus ook het hoogheemraadschap verantwoordelijk voor het visstand- en visserijbeheer. Eigenaren van water kunnen besluiten om het visrecht van een water, meestal tegen betaling, uit handen te geven via een huurovereenkomst. Het hoogheemraadschap verhuurt een zeer groot deel van de visrechten aan sport- en beroepsvissers. Beroeps- en sportvissers geven daarnaast vergunningen uit, ook aan elkaar. Bij de verhuur van visrechten zijn de sport- en beroepsvissers die de visrechten huren verantwoordelijk voor het visserijbeheer.

10 10 Op basis van de Visserijwet zijn er vier maatregelen die de visserijbeheerder zelf kan uitvoeren: 1. Onderzoek; 2. Vis uitzetten; 3. Vis onttrekken; 4. Het stellen van nadere regels (vergunningvoorschriften) ten aanzien van bevissing. Als waterbeheerder stelt het hoogheemraadschap nadere eisen aan het visserijbeheer, omdat het uitzetten en onttrekken van vis de (KRW-) beoordeling nadelig kan beïnvloeden. Het hoogheemraadschap verhuurt visrechten aan de hengelsportfederatie Sportvisserij MidWest Nederland en circa 30 hengelsportverenigingen, die zijn aangesloten bij Sportvisserij MidWest Nederland. Het hoogheemraadschap verhuurt visrechten aan de Noord-Hollandse Bond van Beroepsvissers (NHBB) en aan circa 25 beroepsvissers, die zijn aangesloten bij de NHBB. 2.3 Visstandbeheerscommissie en visplannen De overheid streeft naar een gecoördineerd en éénduidig visstandbeheer, ofwel integraal visstandbeheer. Het doel is een gezonde en gevarieerde visstand die past bij het watersysteem (KRW-type) en zichzelf duurzaam in stand kan houden. De benutting van de visstand is gebaseerd op het principe dat er geen blijvend negatief effect optreedt op de populatie en/of het ecologisch functioneren van de Nederlandse binnenwateren, zoals verwoord in Vissen met verstand (Werkgroep visstandbeheer, 2003). Een visstandbeheercommissie (VBC) is een overlegplatform waarin visrechthebbenden samenwerken met water- en natuurbeheerders om te komen tot een afgestemd visstandbeheer en visserijbeheer. Dit beheer zal moeten passen binnen de doelstellingen van de Kaderrichtlijn Water. Hiertoe stellen de visrechthebbenden in de VBC een visplan op en voeren deze uit. De waterbeheerder is eindverantwoordelijk voor het visstandbeheer en bevoegd tot het stellen van kaders aan het visserijbeheer. De waterbeheerder toetst vanuit deze bevoegdheid het visplan aan de KRW en overige doelstellingen (Adviesnota beleid waterbeheer - visstandbeheer, 2006). De VBC-HNK bestaat uit vertegenwoordigers van sportvissers, beroepsvissers en de waterbeheerder. Voor het gebied Hollands Noorderkwartier is één koepel-vbc ingesteld. De VBC is ingedeeld in drie regionale werkgroepen: werkgroep West, Zuidoost en Noordoost (zie bijlage 7). In Hollands Noorderkwartier nemen circa 40 hengelsportverenigingen, de federatie Sportvisserij MidWest Nederland en circa 30 beroepsvissers deel aan de koepel-vbc en de drie regionale werkgroepen. De sport- en beroepsvissers hebben in 2003 in samenwerking met het hoogheemraadschap regionale visserijplannen opgesteld voor elk van de vijf voormalige waterschapsgebieden: Hollands Kroon, Het Lange Rond, West-Friesland, Groot-Geestmerambacht en De Waterlanden. De plannen zijn zodanig opgesteld dat de gegevens onderling uitwisselbaar zijn. In de regionale visserijplannen zijn zowel poldersystemen als boezemsystemen behandeld. Ze geven de ontwikkelingsvisie voor verschillende (vis)watertypen, de visstand en het visserijgebruik. Sport- en beroepsvisserij geven hierin aan wat hun wensen zijn en waar knelpunten liggen. Oplossingsrichtingen en maatregelen worden gegeven per viswater en per watertype. De inhoud van deze plannen is geactualiseerd en gebruikt als input voor de visplannen van de drie VBC werkgroepen. Een visplan is een document waarin het huidige en het voorgenomen visserijbeheer staat beschreven. In de visplannen staat duurzame visserij centraal. Hierbij gaat het zowel om een duurzaam beheer van de visstand, als om de mogelijkheden voor het verbeteren van de visserij. In dit verband is in het convenant van de VBC HNK overeengekomen dat de nota Vissen met Verstand (Werkgroep visstandbeheer, 2003) wordt gevolgd. De visplannen dienen aan te sluiten op de doelstellingen van de KRW.

11 11 In 2012 is het opstellen van de visplannen van de drie regionale werkgroepen afgerond. In de visplannen zijn streefbeelden en maatregelen beschreven die vorm geven aan een planmatig beheer van de visserij gericht op een duurzaam gebruik van de visstand, binnen de door HHNK geschetste kaders, vastgelegd in het Vissendoelen document. De visplannen zijn groeidocumenten die in de komende jaren nog verder kunnen worden aangevuld en geconcretiseerd. De regionale visplannen worden door het overkoepelende VBC-platform (de koepel-vbc) gecoördineerd en op elkaar afgestemd.

12 12 3 Beleid vissendoelen en samenwerking met de VBC In dit hoofdstuk worden de beleidsvoornemens van het hoogheemraadschap ten aanzien van vissendoelen en samenwerking met de VBC HNK weergegeven. Binnen de VBC en de visplannen wordt invulling gegeven aan maatregelen die moeten leiden tot het bereiken en behouden van een gezonde visstand en duurzame visserij. 3.1 Vissendoelen In bijlage 4 zijn de door het hoogheemraadschap opgestelde vissendoelen beschreven. De algemene doelstelling voor de visstand is een natuurlijke, gezonde en gevarieerde visstand, die past bij het ecosysteem en zichzelf duurzaam in stand kan houden. 1. De door het hoogheemraadschap opgestelde vissendoelen en de doelstellingen vanuit de KRW gelden als toetsingskader voor de visplannen van de VBC. 2. Het hoogheemraadschap volgt actief onderzoek en ontwikkelingen ter bepaling van eventuele aanpassingen van de vissendoelen. 3.2 VBC HNK en visplannen Het hoogheemraadschap heeft meegewerkt aan het opstellen van de regionale visserijplannen (OVB, ) en de visplannen van de VBC werkgroepen en zal ook meewerken aan de uitvoering daarvan. Door dergelijke plannen gezamenlijk te ontwikkelen hebben de voorgestelde beheersmaatregelen meer kans van slagen op daadwerkelijke uitvoering en is er meer afstemming op bestaande plannen en ingrepen. Benutting van de visstand dient te gebeuren volgens door de VBC HNK gedragen visplannen of anderszins schriftelijk vastgelegde afspraken over uitzetting of onttrekking. Het toenmalige ministerie LNV, de NVVS, de Combinatie van Beroepsvissers en de OVB, hebben het rapport Vissen met Verstand (Werkgroep visstandbeheer, 2003) opgesteld, waarin richtlijnen worden gegeven voor VBC s over de aanpak van de benutting van visstanden. De visplannen sluiten aan op de wettelijke kaders en bepalingen, waaronder de doelstellingen vanuit de KRW. In de huidige, eerste serie (2012) visplannen is de benutting van de vis nog onvoldoende uitgewerkt. Gebrek aan een goed beeld van de visstand belemmert het maken van afspraken over benutting van de vis en over het haalbaar zijn van de vissen(krw-)doelen. Een centraal aanspreekpunt bij het hoogheemraadschap met een coördinerende rol is ingesteld en wordt gehandhaafd. De belangrijkste taken voor deze medewerker zijn de implementatie van het visbeleid, de afstemming tussen alle spelers in het veld (sport- en beroepsvissers, Rijkswaterstaat, provincie, gemeenten, natuurbeheerders etc.), het bijhouden van de ontwikkelingen op het gebied van visbeleid, vissenwater en visstand en deelnemen aan de VBC als vertegenwoordiger van het hoogheemraadschap. Het hoogheemraadschap is verantwoordelijk voor de KRW doelen in alle water in zijn beheergebied, maar geeft alleen visrecht uit in water in zijn eigendom, zijnde ca. 70% van het bevisbare water in zijn beheergebied. Om haar verantwoordelijkheid te kunnen invullen voor water in eigendom van derden neemt hij in de Keur onderstaande artikelen 3 t/m 5 op.

13 13 3. Het is verboden vis uit te zetten in of te onttrekken aan oppervlaktewaterlichamen in het beheergebied van het hoogheemraadschap anders dan op basis van en in overeenstemming met een door het bestuur goedgekeurd visplan, dan wel met anderszins schriftelijk vastgelegde afspraken met het bestuur. 4. Het visplan dan wel de anderszins vastgelegde afspraken dragen mede bij aan het behalen van de goede ecologische kwaliteit van de wateren waarin kan worden gevist. 5. Het bestuur is bevoegd nadere regels te stellen met betrekking tot de inhoud en de wijze van totstandkoming van het visplan. 6. Het visplan of anderszins vastgelegde afspraak met het bestuur dient bij te dragen aan een goede ecologische kwaliteit van de wateren waarin wordt gevist. 7. In het visplan wordt beschreven waar en onder welke voorwaarden mag worden gevist. Hierbij kan onder meer gedacht worden aan afspraken met betrekking tot de vissoorten waarop mag worden gevist, in welke hoeveelheden, met welke vistuigen, op welke locaties en door welke vissers. De afspraken hebben betrekking op zowel de onttrekking als op de uitzet van vis. 8. Visplannen worden in principe voor alle wateren opgesteld, ook wateren van andere eigenaren in het beheergebied. Het hoogheemraadschap benadert de grotere watereigenaren om over uitgifte van visrechten in relatie tot vissendoelen af te stemmen. 9. Op de wateren in het eigendom van het hoogheemraadschap dient, als de situatie ten aanzien van de visstand dat toelaat, ruimte te zijn voor zowel recreatieve als beroepsmatige benutting van de visstand. De feitelijke mogelijkheden en condities dienen door de VBC in visplannen nader te worden uitgewerkt. Voor landelijke afstemming van zaken die de visstand aangaan, treffen waterschappen en Rijkswaterstaat elkaar in een platform Landelijk Overleg Visserij; LOV. Hier worden onder andere inspanningen voor betere vismigratie besproken, de status van visplannen, de samenwerking met de visserijsector en uitgifte van visrechten. Het LOV komt grofweg elk kwartaal bijeen. 10. Voor situaties waarin lokale sportvisserijorganisaties en beroepsvissers onderling niet tot overeenstemming kunnen komen met betrekking tot de mogelijkheden voor economische benutting van de (schub)visstand is een Landelijk Overleg Visserij te raadplegen waarin het hoogheemraadschap is vertegenwoordigd. 11. Vrijgevallen visrechten worden alleen verhuurd indien een goedgekeurd visplan aanwezig is dan wel met anderszins schriftelijk vastgelegde afspraken met het bestuur.

14 Onttrekken van vis Het hoogheemraadschap streeft naar een natuurlijke, gezonde en gevarieerde visstand die zichzelf in stand kan houden. Hiervoor zullen maatregelen worden uitgevoerd op het gebied van inrichting, beheer en onderhoud en de waterkwaliteit van watersystemen. De visstand is steeds passend bij de aard en kwaliteit van het aanwezige ecosysteem en is een afspiegeling van de aanwezige abiotische en biotische milieufactoren. Zonder het milieu te veranderen zal de visstand zich weer aanpassen aan het aanwezige milieu. Het toepassen van actief biologisch beheer (ABB) zal daarom alleen effectief zijn indien de milieufactoren dusdanig zijn dat het wegvangen van bodemwoelende soorten een stabiele verbetering van het milieu en de visstand tot gevolg heeft. 12. Het hoogheemraadschap is in het algemeen geen voorstander van ABB. Het toepassen van actief biologisch beheer door het (eenmalig of periodiek) uitdunnen van bodemwoelende soorten wordt door het hoogheemraadschap alleen in combinatie met of na uitvoering van brongerichte maatregelen als effectief gezien. 13. Visonttrekkingen zijn alleen toegestaan indien dit geen negatieve effecten heeft voor de ecologische waarde van het betreffende watersysteem en het behalen van de ecologische KRW doelstellingen. Uitgangspunt is dat visonttrekkingen via visvangst worden opgenomen in de visplannen. 3.4 Herintroductie en uitzetten van vis Het uitzetten van vis was oorspronkelijk een instrument om de visstand op peil te houden. Dit was het gevolg van de slechte waterkwaliteit in de jaren zestig en zeventig. Inmiddels is de waterkwaliteit dusdanig verbeterd dat het uitzetten van vis om die reden niet meer nodig is. Het uitzetten van vis is mogelijk na bijvoorbeeld vissterfte als gevolg van calamiteiten of als herintroductie van vissoorten, in gebieden die inmiddels een dusdanige kwaliteit hebben dat de vis er zijn hele levenscyclus kan voltooien. 14. Het uitzetten van vis is mogelijk mits dit de visstand niet negatief beïnvloedt en met toestemming van het hoogheemraadschap. Bijvoorbeeld na vissterfte als gevolg van calamiteiten of als herintroductie van vissoorten. De milieuomstandigheden dienen in principe dusdanig te zijn dat de vis zichzelf in stand kan houden. Sport- en beroepsvissers melden jaarlijks via de VBC vooraf ter beoordeling hoeveel en waar zij vis uitzetten. Sportvisser met karper uit stadswater

15 15 In februari 2013 is een partij regenboogforel uitgezet in recreatiemeer Geestmerambacht. De plas is daarmee het eerste buitenwater in Noord-Holland waar forellen zwemmen. De forellen passen prima in het water van het Geestmerambacht. Deze door zandwinning ontstane plas water is 71 hectare groot en op sommige plekken maar liefst 20 meter diep. Het water komt daarmee qua milieu overeen met de inheemse forelwateren in onder andere Ierland, Scandinavië en Noord-Amerika. De forellen planten zich in Nederland overigens niet voort en worden maximaal zo n 10 jaar oud. Naar verwachting zullen de forellen weinig invloed hebben op de al aanwezige visstand. Met name voor vliegvissers zijn de forellen in het Geestmerambacht een prachtige nieuwe uitdaging. Het natuurlijk voedsel van forel (met name insecten) kan immers uitstekend worden nagebootst door (kunst)vliegen. Door het uitzetten van forel ontstaat er voor Noord-Holland een unieke visserij en voor het recreatieschap mogelijk een nieuw verdienmodel. De uitzettingen zijn een initiatief van de Beheercommissie Visserij Recreatiemeer Geestmerambacht. Het doel is om de sportvisserij in het meer te optimaliseren, binnen de randvoorwaarden die andere recreanten en de natuur stellen. Aan de commissie nemen deel: Recreatieschap Geestmerambacht, Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, Sportvisserij MidWest Nederland, Hengelsportvereniging Alkmaar e.o., Hengelsportvereniging Langedijker Sportvissers e.o. en het Clusius College Alkmaar. Deze partijen leveren allen een (financiële) bijdrage. Als waterbeheerder volgt het hoogheemraadschap nauwlettend de effecten van de uitzettingen op het KRW streefbeeld.

16 Vismigratie en beheer en onderhoud Vanuit het streven naar natuurlijke watersystemen en een gezonde visstand die zichzelf in stand kan houden wordt aandacht gevraagd voor vismigratie. Vismigratie is ook een belangrijk onderdeel van o.a. het landelijk aalbeleid, de realisatie van de provinciale ecologische hoofdstructuur, de Kaderrichtlijn Water en de Beneluxbeschikking inzake vrije vismigratie (zie bijlage 2). Het hoogheemraadschap kan aan de zoete kant in haar rol als eigenaar voorwaarden aanbrengen in huurcontracten. Afstemming met andere eigenaren van water aan de zoute zijde is een voorwaarde voor een succesvolle implementatie van het visbeleid en de mogelijkheden voor vismigratie. De visstandbeheercommissie (VBC) heeft in regionale visserijplannen en visplannen aanbevelingen opgenomen voor het opheffen van barrières voor vismigratie. Het hoogheemraadschap heeft een knelpuntenanalyse opgesteld van de migratieknelpunten voor vis. Het plan Vismigratie vice versa (Visadvies & HHNK, 2008) beschrijft de strategie voor het oplossen van vismigratieknelpunten in Hollands Noorderkwartier (zie bijlage 2). Het hoogheemraadschap heeft een vismigratieprogramma opgesteld. Dit programma is in uitvoering, waarbij ook de samenwerking met andere waterbeheerders wordt gezocht. 15. Het hoogheemraadschap zet het vismigratieprogramma voort. 16. Huurovereenkomsten in de directe omgeving van (grote) gemalen, sluizen en andersoortige migratievoorzieningen zoals vispassages worden niet verleend. Bij verlenging van verleende huurovereenkomsten worden deze voorzien van voorwaarden ten behoeve van vismigratie. In boezemwater geldt een visserijvrije zone binnen een straal van 300 meter en in polderwater binnen een straal van 150 meter. 17. Het hoogheemraadschap integreert het visstandbeheer in het beheer en onderhoud van de watergangen. Bescherming van de Aal Recent heeft het Europese parlement er op gewezen dat het niet goed gaat met het aalbestand in Europa. In Nederland is een forse vangstdruk op de Aal. Vanuit het idee dat brongerichte maatregelen zoals het stoppen met vangen, effectiever zijn dan effectgerichte maatregelen zoals de aanleg van migratie voorzieningen, is te verwachten dat er binnen enige tijd (jaren) een beperking van de aalvangsten op stapel staat. In dat geval is het, bezien vanuit de waterkwaliteitstaak, het meest effectief als de boezem systemen aalvangstvrij worden. Boezemsystemen sluiten nauw aan op bovenregionale wateren als het IJsselmeer, Markermeer en de Waddenzee. Door Aal niet meer in boezemwateren te laten vangen en de vrije doorgang te garanderen door de nu al aanwezig migratie voorzieningen kan het hoogheemraadschap een stevige bijdrage leveren aan het herstel van de aalpopulaties, indien er vangstbeperkingen vanuit het Rijk worden opgelegd. De belendende poldersystemen kunnen dan benut worden voor de extensieve aalkweek onder bijvoorbeeld de voorwaarde dat een vast percentage van de geslachtsrijpe aal over de dijk wordt gezet in het vrij op en aftrekkende boezemwater. Het is aan het Rijk om percentages en eventueel vangstbeperkingen te bepalen. In de voorgestelde situatie kunnen de overgezette alen te allen tijde hun voortplantingsgebieden bereiken (ook buiten de gesloten tijden voor de aalvangst zoals die nu nog zijn vastgesteld (1 september 1 december). Indien er een vangstbeperking komt vanuit het Rijk, wordt dit voorstel uitgewerkt in nauwe samenhang met de VBC

17 Calamiteitenplan vissterfte De meeste sport- en beroepsvissers melden de door hun gesignaleerde vissterfte en ongeregeldheden bij het betreffende waterschap. Het hoogheemraadschap heeft een centraal meldpunt (telefoonnummer ) voor het melden van calamiteiten, waaronder vissterfte. Het telefoonnummer van Sportvisserij MidWest Nederland voor het melden van calamiteiten is Het hoogheemraadschap werkt momenteel aan een Protocol Vissterfte. Wanneer er ergens sprake is van vissterfte, is het van belang dat er snel op een adequate en georganiseerde wijze wordt gehandeld, om de omvang van de sterfte zoveel mogelijk te beperken. In de praktijk blijkt het vaak anders te gaan, en er is behoefte (ook bij de visrechthebbenden) aan een duidelijke procedure die is vastgelegd in de vorm van een protocol. De doelstellingen van het protocol zijn als volgt: Betere organisatie, met een duidelijke taakverdeling. Voorkomen van onnodige vissterfte. Beter inzicht in de oorzaak van de sterfte, zodat er vaker maatregelen kunnen worden genomen. Betere registratie. In het calamiteitenplan wordt tevens opgenomen hoe te handelen indien een watergang wordt droog gezet. Als gevolg hiervan moeten vissen worden afgevangen en overgezet naar nabij gelegen vergelijkbaar water, met inachtneming van de rechten van de lokale beroepsvisser. 18. Het hoogheemraadschap zal in samenwerking met de VBC HNK het Protocol Vissterfte verder uitwerken en vaststellen.

18 18 Project Paling over de Dijk, regio Noordzeekanaal In 2012 is op vier locaties langs het Noordzeekanaal het pilotproject Paling over de Dijk, regio Noordzeekanaal uitgevoerd. Een project van VBC Hollands Noorderkwartier, Sportvisserij Midwest Nederland, Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, en Stichting DUPAN, met ondersteuning van het ministerie van EZ en de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) Doel project Paling over de dijk : Doel van het project was vast te stellen of door het vangen en overzetten van geslachtsrijpe paling (schieraal) bij gemalen, de sterfte onder deze paling is te verminderen. Tijdens dit project is in de maanden september, oktober en november 2012 (gesloten tijd voor aalvisserij) door beroepsvissers schieraal voor gemalen weggevangen om ze vervolgens achter die gemalen weer uit te zetten. In totaal zijn tijdens dit project bij vier gemalen 4056 schieralen met een totaalgewicht van 2479 kilo gevangen en weer uitgezet. Uit de controlerapporten bleek dat al deze schieraal in goede tot zeer goede conditie hun tocht naar de Sargassozee konden vervolgen. Op 1 september 2013 is het vervolg van het project Paling over de Dijk van de stichting DUPAN gestart, als onderdeel van de KRW-maatregelen.

19 Visinformatie en monitoring Voor evaluatie van het visbeleid, voor monitoring van de visstand en ter ondersteuning van het visserijbeheer is het belangrijk om gegevens over het water en de visstand vast te leggen in een visinformatiesysteem. Door Sportvisserij Nederland en de STOWA is een landelijk informatiesysteem opgezet voor gegevens over de visstand. Dit visinformatiesysteem wordt Piscaria genoemd en is gekoppeld aan de databank Limnodata Neerlandica, waarin waarnemingen van planten en dieren die leven in de Nederlandse oppervlaktewateren worden samengebracht. Het hoogheemraadschap onderschrijft het belang van een landelijk visinformatiesysteem en heeft visstandgegevens aangeleverd voor verwerking in Piscaria. De KRW verplicht waterbeheerders de visstand te beheren en te monitoren. Op basis van de KRWmaatlatten uit 2007 zijn ecologische doelstellingen (MEP s en GEP s) voor de visstand bepaald. In 2012 zijn de KRW-maatlatten voor de beoordeling van de ecologische toestand van wateren herzien (STOWA, 2012). Begin 2013 heeft HHNK de beschikbare visstandgegevens getoetst aan de nieuwe KRW-maatlatten. De representativiteit en schaalgrootte van de KRW-monitoring lijken niet afdoende voor (en zijn ook niet gericht op) het bepalen van de wijze van het visserijbeheer. Hiervoor is aanvullende visstandbemonstering nodig. 19. Visstand gegevens worden op zodanige wijze verzameld en opgeslagen dat zij kunnen worden benut voor trendanalyses en ter ondersteuning van het visserijbeheer. 20. Gegevens over de visstand in Hollands Noorderkwartier worden door het hoogheemraadschap doorgegeven aan het landelijk visinformatiesysteem Piscaria. 21. Het hoogheemraadschap onderzoekt mogelijkheden voor aanvullende visstandbemonstering ter bepaling van afdoende inzicht in de visstand om met de visserijsector afspraken over het visserijbeheer te maken. 22. Het hoogheemraadschap onderzoekt hoe aanvullende gegevens over omgevingsfactoren kunnen worden benut voor analyses van de visstand. Electro-visstandonderzoek naar rode aal in Waterland

20 20 4 Beleid verhuur van visrechten In dit hoofdstuk worden de beleidsvoornemens van het hoogheemraadschap ten aanzien van de verhuur van visrechten weergegeven. Het beleid voor de wijze van verhuur van visrechten en voorwaarden in huurovereenkomsten geldt ook voor machtigingen en visvergunningen. Om te kunnen voldoen aan de eisen van de (Europese) overheid, wordt de verhuur van visrechten afgestemd op het behalen van een gezond leefmilieu voor vissen en een gezonde visstand. Hiertoe zijn voorwaarden in huurovereenkomsten opgenomen. De wettelijke voorschriften die door het Rijk worden bepaald, worden in deze Nota Visbeleid niet behandeld, die gelden voor iedere huurovereenkomst en iedere visser. 4.1 Uniformering huurovereenkomsten Huurovereenkomsten van visrechten zijn in het verleden opgesteld volgens een verschillende opzet. Ze zijn inmiddels geüniformeerd. Het hoogheemraadschap hanteert een standaard huurovereenkomst, waarin eenduidig algemene voorwaarden zijn aangegeven. Bij verlenging worden nieuwe huurovereenkomsten aangeboden conform dit model. Hierbij blijft het mogelijk om voorwaarden aan te passen aan de lokale situatie (bijvoorbeeld uitsluitingen of aanvullende voorwaarden voor kwetsbare gebieden) en beleidswijzigingen en nationale wet- en regelgeving ook tijdens de verhuurperiode door te voeren. De huurovereenkomsten zijn zo aangepast dat de visrechthebbenden, zowel sport als beroeps, samen met HHNK in visplannen vastleggen hoe de visstand en daarmee KRW-doelen worden beïnvloed. De meeste huurovereenkomsten zijn al volgens de standaard overeenkomst aangegaan. Soms zijn hierbij oude rechten of afspraken niet langer opgenomen. Het gaat daarbij vaak om onderlinge afspraken tussen sport- en beroepsvissers. De omgang met het vervallen van oude rechten wordt nader bepaald in de VBC. 23. Het hoogheemraadschap verhuurt visrechten volgens een standaard huurovereenkomst waarin eenduidig algemene voorwaarden zijn aangegeven, waarbij het mogelijk blijft om voorwaarden aan te passen aan de lokale situatie. 24. Bij verlenging worden huurovereenkomsten aangeboden conform de standaard overeenkomst. 25. De omgang met het vervallen van oude onderlinge afspraken wordt nader bepaald in de VBC.

21 Uitgifte visrechten Het beleid van het hoogheemraadschap was erop gericht om de visrechten zoveel mogelijk gesplitst te verhuren; aalvisrecht aan beroepsvissers en schubvisrecht aan sportvissers. In een enkel geval is het volledig visrecht verhuurd aan een combinatie van een beroepsvisser en een hengelsportorganisatie. In nieuwe verhuursituaties en bij verhuur van vrijkomende visrechten, dienen sport- en beroepsvisserij in onderlinge samenwerking het visstandbeheer en de visserij vorm te geven, waarbij de lokale situatie bepalend is voor de te kiezen vorm. De vissenstreefbeelden en de draagkracht van het water zijn daarbij randvoorwaarden. De visrechten van het hoogheemraadschap zijn voor een zeer groot deel verhuurd aan hengelsportverenigingen en beroepsvissers. De visrechten worden in de toekomst zoveel mogelijk verhuurd aan overkoepelende organisaties. Binnen Hollands Noorderkwartier zijn dit Sportvisserij MidWest Nederland en de Noord-Hollandse Bond van beroepsvissers (NHBB). Bijkomend voordeel van verhuur aan overkoepelende organisaties is dat meer vissers kunnen vissen in meer water. Om zijn verantwoordelijkheid vanuit de KRW qua visstand te kunnen invullen voor water in eigendom van derden legt het hoogheemraadschap contact met de grotere andere watereigenaren om voorwaarden voor visrecht verhuur af te stemmen. 26. Bij verlenging van huurovereenkomsten blijft gesplitste verhuur van visrechten gehandhaafd. In nieuwe verhuursituaties en bij vrijgevallen visrechten worden de visrechten aan sport en beroep gezamenlijk aangeboden, onder voorwaarde dat er goede afspraken zijn over de gezamenlijke visrechthuur. 27. Aan beroepsvissers worden alleen visrechten verhuurd indien zij conform de Regeling grote vistuigen gerechtigd zijn om te vissen met beroepsvistuigen en als zodanig zijn geregistreerd bij het Ministerie van Economische zaken. De NHBB levert hiervan een overzicht via de VBC aan. 28. Het hoogheemraadschap verhuurt bij voorkeur aan overkoepelende organisaties en niet aan particulieren of niet-geregistreerde beroepsvissers. 29. Het hoogheemraadschap stemt met grotere andere watereigenaren visrecht verhuurvoorwaarden in diens wateren af op die in zijn wateren. 4.3 Administratie visrechten De zorg voor een gezonde visstand is de gezamenlijke verantwoordelijkheid van alle deelnemers aan de VBC en de regionale werkgroepen. De visrechten van bij de VBC aangesloten sport- en beroepsvissers in Hollands Noorderkwartier zijn in 2012 geïnventariseerd door Sportvisserij Nederland i.s.m. Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (Bremer, 2012). HHNK overweegt om de administratieve afhandeling van de verhuur van visrechten te laten verzorgen door Sportvisserij MidWest Nederland, met ondersteuning van de NHBB. 30. Het hoogheemraadschap onderzoekt de haalbaarheid (juridisch, financieel) van overdracht van de administratie van verhuurovereenkomsten aan de koepelorganisaties.

22 22 Literatuur 1. Benelux Besluit M (96) 5, 26 april1996. Beschikking van het Comité van Ministers van de Benelux Economische Unie inzake de vrije migratie van vissoorten in de hydrografische stroomgebieden van de Beneluxlanden. 2. Bremer, T.A., Visrechten VBC Hollands Noorderkwartier. Sportvisserij Nederland in opdracht van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. 3. Dekker, W, C. Deerenberg & H. Jansen, Duurzaam beheer van de aal in Nederland; Onderbouwing van een beheerplan. IMARES rapport nr. C041/ Europese Unie, Richtlijn 2000/60/EG van het Europese Parlement en de Raad; Europese Kaderrichtlijn Water. 5. EU-Aalverordening, Nr. 1100/2007, 18 september 2007, tot vaststelling van maatregelen voor het herstel van het bestaand van Europese aal. 6. Expertisecentrum LNV, Vis à Vis: Evaluatie Beleidsbesluit Binnenvisserij. Rapport EC- LNV nr. 2004/ Grontmij, Vissendoelen Hollands Noorderkwartier; Toetsingskader visplannen. 8. HHNK, Nota Visbeleid; Basis voor integraal waterbeheer onder de Kaderrichtlijn Water. 9. HHNK, Detailanalyse KRW Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier; Opstellen pakket van maatregelen voor het 1 e SGBP. 10. HHNK, Keur Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. 11. HHNK, Waterbeheersplan ; Van veilige dijken tot schoon water. 12. HHNK, Waterlopenbeheerplan VBC Hollands Noorderkwartier regio Noordoost, Visplan Regio Noordoost. 14. VBC Hollands Noorderkwartier regio Zuidoost, Visplan Regio Zuidoost. 15. VBC Hollands Noorderkwartier regio West, Visplan Regio West. 16. Hoogheemraadschap van Delfland, Integrale nota Vis. 17. Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard, Kadernota vis Klein Breteler, Herstel van de Aalstand II. Bouwen aan een beheerplan. 19. Ministerie van Infrastructuur en Milieu, Rijkswaterstaat, Beheer- en Ontwikkelplan voor de Rijkswateren ; Werken aan een robuust watersysteem. 20. Ministerie LNV, Beleidsbesluit Binnenvisserij. 21. Ministerie LNV, Flora- en Faunawet. 22. Ministerie LNV, Besluit Rode lijsten flora en fauna. 23. Ministerie LNV, 1 mei Regeling van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van 1 mei 2007, nr. TRCJZ/2007/1051, houdende wijziging van de regeling aanwijzing wateren gesloten tijden (gebruik grote vistuigen). 24. Ministerie LNV, 16 september Aanscherping VBC-voorwaarden & herziening uitgiftebeleid voor visrechten. Brief met kenmerk Viss.2008/ Ministerie LNV, 19 september Regeling van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van 19 september 2008, nr. TRCJZ/2007/3190, houdende samenvoeging en vereenvoudiging van diverse regelingen op het gebied van de visserij (Uitvoeringsregeling visserij). 26. Ministerie LNV, mei Visrechten-uitgiftebeleid voor de beroeps- en sportvisserij op de staatsbinnenwateren. LNV Directie Visserij, afdeling Visserijregelingen (VIR). 27. Ministerie LNV, 15 september Regeling van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van 15 september 2009, nr. 1646, houdende wijzigingen van de uitvoeringsregeling visserij ter uitvoering van het Nederlandse Aalbeheerplan. 28. Ministerie LNV, 13 november Beleidsvoornemens binnenvisserij en verankering VBC s en visplannen. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I), 21 juni Kamerbrief over VBC beleid. Ref.nr Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I), 4 juli Kamerbrief Visplanstelsel binnenwateren. 31. Ministry of Agriculture, Nature and Food Quality, The Netherlands eel management plan, 15 july 2009, revised april OVB, Regionaal Visserijplan Het Lange Rond

23 OVB, Regionaal Visserijplan De Waterlanden OVB, Regionaal Visserijplan Groot-Geestmerambacht OVB, Regionaal Visserijplan Westfriesland OVB, Regionaal Visserijplan Hollands Kroon Provincie Noord-Holland, Waterplan Provincie Noord-Holland; Beschermen, Benutten, Beleven, Beheren. 38. Riemersma, P., Vismigratie in Noord-Holland; Technische nota. Opgesteld door de Organisatie ter Verbetering van de Binnenvisserij (OVB), in opdracht van de interprovinciale Organisatie Sportvisserij (POS) en de Noordhollandse Bond van Beroepsvissers (NHBB). 39. Spiegel, A. van der, De visstand in stilstaande wateren. In: Cursus Visstandbeheer en Integraal Waterbeheer. Quak, J. en A. van der Spiegel [red], Organisatie ter Verbetering van de Binnenvisserij, Nieuwegein. 40. STOWA, Handboek Visstandbemonstering. STOWA-rapport nr STOWA. 41. STOWA, Referenties en maatlatten voor natuurlijke watertypen voor de Kaderrichtlijn Water STOWA rapport STOWA, Omschrijving MEP en maatlatten voor sloten en kanalen voor de Kaderrichtlijn Water STOWA rapport Unie van Waterschappen, Sportvisserij Nederland, Combinatie van Beroepsvissers, Adviesnota beleid waterbeheer - visstandbeheer. 44. Unie van Waterschappen, Gedragscode Flora- en Faunawet voor waterschappen. 45. Visadvies & HHNK, Vismigratievisie vice versa; Strategisch plan voor het oplossen van vismigratieknelpunten in het beheersgebied van Hollands Noorderkwartier. 46. Werkgroep visstandbeheer, 2003: Vissen met Verstand; Richtlijnen aanpak benutting van visstanden voor Visstandbeheercommissies (VBC's). Een uitgave van het Ministerie van LNV, NVVS, CvB, OVB. 47. Waterschap Rivierenland, Nota Visstand- en Visserijbeheer; Vissen met beleid. 48. Wetterskip Fryslân, Beleidsnota ecologie & vis. 49. Zoetemeyer, R.B. & B.J. Lucas, Basisboek Visstandbeheer. Sportvisserij Nederland.

24 24 Bijlagen 1. Begrippenlijst Doelmatige bevissing: Onderdeel van de toetsing van huurovereenkomsten en vergunningen door de Kamer voor de Binnenvisserij ter bescherming van de visstand en de visserijbelangen van de bij de visserij in het betreffende water of complex van wateren betrokkenen. De plaatselijke omstandigheden ten aanzien van visstand en visserij zijn hierbij bepalend. GEP: Goed Ecologisch Potentieel (basis ambitieniveau volgens de KRW). Huurovereenkomst visrecht: De schriftelijke, privaatrechtelijke overeenkomst tot huur van het gehele of gedeeltelijke visrecht in een bepaald water tussen de eigenaar van het visrecht en een derde, goedgekeurd door de Kamer voor de Binnenvisserij. Huurovereenkomsten worden doorgaans afgesloten voor een periode van zes jaar. Voor huurovereenkomsten bestaat de wettelijke mogelijkheid tot verlenging door de Kamer tegen de wil van de verhuurder. MEP: Maximaal Ecologisch Potentieel Natura 2000: Een samenhangend netwerk van beschermde natuurgebieden in de Europese Unie (EU), met als doel het behoud en herstel van de biodiversiteit in Europa. Door de Natura gebieden worden bedreigde en waardevolle soorten en hun leefgebieden behouden en zo nodig hersteld. Schieraal: Schieraal is geslachtsrijpe aal die vooral in de late herfst en de vroege winter migreert naar het zoute water. Vismigratie: de trek van bepaalde vissoorten tussen paai-, fourageer-, overwinteringsgebied, variërend van zeëen, boezemstelsel tot poldersloten. Visplan: Een visplan is een document waarin het huidige en het voorgenomen visserijbeheer staat beschreven. Het gaat om het planmatig voorbereiden en uitvoeren van maatregelen ter beheer van de sport- en beroepsvisserij in een omschreven gebied. De beroeps- en sportvissers (de visrechthebbenden) laten in het visplan zien hoe ze op een duurzame en verantwoorde manier in het gebied zullen gaan vissen. Visrecht: Het recht tot vissen, waarbij onder vissen wordt verstaan: 1. het te water brengen, te water hebben, lichten of ophalen van vistuigen alsmede het op enigerlei andere wijze pogen om vis uit het water te bemachtigen; 2. het uitzetten en uitzaaien van vis. Visrechthebbende: De gerechtigde tot vissen uit welke hoofde ook, behalve de houder van een vergunning, als bedoeld in artikel 7, tweede lid of van een vergunning als bedoeld in artikel 21, tweede lid van de Visserijwet Meestal is de visrechthebbende de eigenaar van een water, de huurder van een geheel/gedeeltelijk visrecht of de eigenaar van een heerlijk visrecht. De visrechthebbende is in beginsel tevens bevoegd om, binnen de kaders van de Visserijwet 1963 en voor zover diens visrecht strekt, de visstand met betrekking tot de door de minister aangewezen soorten naar eigen inzichten te beheren. Visstandbeheer: Het planmatig voorbereiden en uitvoeren van een stelsel van maatregelen met als doel het bereiken van een bepaalde visstand in een omschreven watersysteem. Deze maatregelen zijn o.a. gericht op het beheer van de leefomgeving van vissen. Visserijbeheer: Het planmatig voorbereiden en uitvoeren van een stelsel van maatregelen met als doel het optimaliseren van zowel de beroepsmatige als recreatieve visserij.

25 25 Visstandbeheercommissie (VBC): Een VBC is een commissie waarin visrechthebbenden, vergunning- en machtiginghouders samenwerken met onder andere water- en natuurbeheerders om te komen tot een afgestemd visstandbeheer en visserijbeheer. Visstandbeheerplan: Plan met door de visrechthebbende(n) noodzakelijk en gewenst geachte maatregelen betreffende het visstandbeheer. De uitvoering van deze maatregelen behoeft niet altijd binnen de bevoegdheid van de visrechthebbende te vallen, maar kan onderdeel zijn van een voorstel aan de eigenaar en/of beheerder van het water op basis van een bredere en integrale visie op de visserij. Visvergunning: De schriftelijke, privaatrechtelijke, toestemming van de visrechthebbende tot het geheel of gedeeltelijk uitoefenen van de visserij in een bepaald water, goedgekeurd door de Kamer voor de Binnenvisserij. Aan het uitoefenen van deze visserij kunnen door de visrechthebbende beperkende voorwaarden zijn gesteld. Voor vergunningen bestaat niet de wettelijke mogelijkheid tot verlenging door de Kamer tegen de wil van de vergunningverlener. Watertype: Indeling van wateren waarbij de volgende criteria een rol spelen: fysisch/chemische, morfologische/hydrologische, biologische en functionele of combinaties van deze parameters. Afkortingen: CvB Combinatie van Beroepsvissers EL&I Ministerie van Economische zaken, Landbouw en Innovatie (tot 2012) FF-wet Flora- en Faunawet HHNK Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier HNK Hollands Noorderkwartier KRW Europese Kaderrichtlijn Water LNV Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (tot 2010) MTR Maximaal Toelaatbaar Risico, normering waterkwaliteit NHBB Noord Hollandse Bond van Beroepsvissers NVVS Nederlandse Vereniging van Sportvissersfederaties (gefuseerd met de OVB tot SN) OVB Organisatie ter Verbetering van de Binnenvisserij (gefuseerd met NVVS tot SN) SN Sportvisserij Nederland VBC Visstandbeheercommissie

26 26 2. Beleidskader, wet- en regelgeving In deze bijlage worden de hoofdpunten beschreven van het beleid en de wet- en regelgeving die van invloed zijn op het visbeleid in de wateren van Hollands Noorderkwartier. Voor elk water in Nederland wordt op verschillende niveaus (Europees, nationaal, provinciaal, waterschaps- en gemeentelijk) beleid geschreven om het waterbeheer in goede banen te leiden. Hoe kleiner het schaalniveau, hoe groter het detailniveau van dat beleid is. Integraal waterbeheer en de watersysteembenadering staan centraal. Hierbij wordt uitgegaan van één samenhangend geheel: het watersysteem, dat behalve uit het aanwezige water bestaat uit oevers, bodem, grondwater, technische infrastructuur en de bijbehorende flora en fauna, waar ook de visstand toe behoort. De Europese Unie, het Rijk en de provincie zijn kaderstellend. Hoewel zij minder direct betrokken zijn bij het dagelijkse waterbeheer en visstandbeheer, is hun invloed groot. Zij stippelen het beleid uit en ontwerpen de wet- en regelgeving inzake de visstand. Waterschappen zijn uitvoerders van dit beleid en krijgen steeds meer verantwoordelijkheid voor de ontwikkeling van visie en beleid. 2.1 Europees beleid Europese Kaderrichtlijn Water (2000) Met de komst van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) (Europese Unie, 2000) heeft de waterbeheerder er een nieuwe taak bij gekregen: de verantwoordelijkheid om de visstand te beheren. Waterbeheerders zijn op grond van de KRW verantwoordelijk voor het behalen van een goede ecologische toestand van hun wateren, waaronder de visstand. De KRW geeft een Europees kader voor de bescherming van het oppervlaktewater waaronder overgangswater en kustwater en het grondwater. De KRW geeft aan dat uiterlijk in 2027 het oppervlaktewater in een goede toestand moet verkeren. Doelstellingen ten aanzien van de kwaliteit van grond- en oppervlaktewater zijn gevat in termen van het bereiken van een goede chemische toestand, een goede ecologische toestand of een goed ecologisch potentieel. Ecologische doelen zijn gebaseerd op een viertal biologische soortgroepen. De visstand is één van de biologische kwaliteitselementen bij de beoordeling van de ecologische toestand van wateren. Voor de onderscheiden watertypen zijn maatlatten ontwikkeld waaraan o.a. de visstand moet voldoen. De ecologische KRW-doelen voor waterlichamen zijn gekoppeld aan KRW-maatregelen. Deze maatregelen moeten ertoe leiden dat de doelen worden gehaald. Voor het uitvoeren van de maatregelen geldt een resultaatsverplichting. De overheden zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor het uitvoeren van de maatregelen en het behalen van de KRW-doelen. Om te beoordelen of de ecologische doelen gehaald worden is vanuit de KRW een monitoringprogramma verplicht. De waterbeheerder moet visstandopnames maken in waterlichamen volgens een vastgestelde methodiek, om opnames van verschillende jaren te kunnen vergelijken en trends in de ontwikkeling van de visstand te kunnen vaststellen. De beoordeling vindt plaats op basis van abundantie (mate van voorkomen) en soortensamenstelling en eventueel leeftijdsopbouw.

27 27 Natura 2000 (Europese Vogel- en habitatrichtlijn) De Europese Unie heeft een zeer gevarieerde en rijke natuur. Om deze natuur te behouden heeft de Europese Unie het initiatief genomen voor het project natura Natura 2000 is een samenhangend netwerk van beschermde natuurgebieden in de Europese Unie (EU), met als doel het behoud en herstel van de biodiversiteit in Europa. Door de Natura 2000-gebieden worden bedreigde en waardevolle soorten en hun leefgebieden behouden en zo nodig hersteld. Voor alle Natura 2000 gebieden worden of zijn door de provincie beheerplannen opgesteld. In deze plannen staan maatregelen die nodig zijn voor het realiseren van de natuurdoelen. Binnen het beheergebied van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier liggen de volgende Natura 2000 gebieden: (bron: Abtskolk & De Putten Duinen Den Helder-Callantsoog Duinen en Lage Land Texel Eilandspolder Ilperveld, Varkensland, Oostzanerveld & Twiske Noordhollands Duinreservaat Polder Westzaan Polder Zeevang Schoorlse Duinen Wormer- en Jisperveld & Kalverpolder Zwanenwater & Pettemerduinen Beneluxbeschikking vrije vismigratie (1996) In de Beneluxbeschikking vrije vismigratie (1996) hebben de verdragspartijen afgesproken dat vissoorten zoals paling, zalm, zeeforel en bot, vrij moeten kunnen migreren in de wateren van het stroomgebied van de Maas, de Schelde en de Rijn. De verschillende landen verplichten zich niet alleen de paaitrek van de volwassen dieren naar de paaigronden veilig te stellen, maar eveneens de stroomafwaartse trek (migratie) van jonge vis. Om de vismigratie te bevorderen zijn diverse maatregelen getroffen, zoals vangstverboden voor vissen onder een minimum afmeting, gesloten vangstseizoenen, herintroductie van vissoorten, maatregelen voor het welzijn van vissen en maatregelen bij kunstwerken (vispassages of aangepast beheer). Hiermee is een begin gemaakt met het opheffen van een aantal belangrijke knelpunten in de vismigratie. Inmiddels zijn zo n 20 migratieknelpunten door het hoogheemraadschap aangepakt. Er valt echter nog veel te doen voordat er sprake is van vrije vismigratie. Met de invoering van de KRW heeft het passeerbaar maken van kunstwerken, inclusief gemalen, een nieuwe impuls gekregen en het probleem wordt nu beter gestructureerd en planmatig aangepakt. Uitvoering van de Beneluxbeschikking vrije vismigratie vindt dan ook plaats middels het deel van het KRW maatregelenprogramma dat betrekking heeft op vismigratie.

28 Nationaal beleid De Visserijwet (1963) In de Visserijwet van 1963 is het uitoefenen van de visserij wettelijk geregeld. Hierin worden regels gesteld voor de zee-, kust- en binnenvisserij. Voor de zeevisserij en de kustvisserij gelden slechts enkele bepalingen. Voor de binnenvisserij kent de wet een hele reeks van bepalingen. Deze hebben betrekking op visakten, maatregelen in belang van de visstand, vergunningen voor het vissen en de huur en verhuur van het visrecht. De Visserijwet bevat enkele bepalingen die tot doel hebben de visstand op zich te beschermen tegen de gevolgen van de uitoefening van de visserij. Door het instellen van minimummaten, meeneemverboden en gesloten tijden worden vissoorten die in deze wet zijn opgenomen beschermd. In het algemeen zijn dit inheemse vissoorten die van belang zijn voor de visserij en niet onder de Flora- en Faunawet vallen. Een uitzetverbod geldt voor nietaangewezen vissoorten (artikel 17 lid 1). Een voorbeeld hiervan is de graskarper. Hoofddoel van de Visserijwet: Het bevorderen van een duurzame, doelmatige bevissing van de binnenwateren, waarbij eveneens rekening wordt gehouden met het gehele ecosysteem. Het visrecht is het recht tot vissen, waarbij onder vissen wordt verstaan: 1. Het te water brengen, te water hebben, lichten of ophalen van vistuigen alsmede het op enigerlei andere wijze pogen om vis uit het water te bemachtigen. 2. Het uitzetten en uitzaaien van vis. Onder vis worden tevens schaal- en schelpdieren en kuit, broed en zaad verstaan. In principe is het recht om in een bepaald water te vissen verbonden aan het eigendom van de grond onder dat water. Een uitzondering hierop vormen de zogenaamde heerlijke visrechten. Dit zijn oude rechten die stammen uit de tijd van voor de invoering van het Burgerlijk Wetboek in Bij heerlijke visrechten is het visrecht niet gekoppeld aan het eigendom van het water/grond. Een kaart van deze visrechten is beschikbaar bij HHNK. Bevoegdheden en verantwoordelijkheden visrechthebbenden De Visserijwet kent aan de visrechthebbenden bevoegdheden en verantwoordelijkheden toe voor het visserijbeheer. De gedachte achter deze wetgeving is dat de visrechthebbende zelf beheermaatregelen kan en mag treffen om de visserij zo optimaal mogelijk op de eigen wensen af te stemmen. Het gaat hierbij om visuitzettingen, visonttrekkingen, regelgeving voor de visserij en onderzoek naar de visstand. Verhuur van het visrecht In artikel 25 van de Visserijwet is aangegeven dat de rechthebbende het visrecht geheel of gedeeltelijk kan verhuren aan derden. Bij verhuur is de huurder verantwoordelijk voor het visserijbeheer. Splitsing van visrechten Bij de verhuur van visrechten kan het visrecht gesplitst worden uitgegeven in aalvisrecht (aan beroepsvissers) en schubvisrecht (aan sportvissers). De splitsing van visrechten stamt uit de jaren zestig toen het ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij sportvissers tegemoet wilde komen en tegelijkertijd beroepsvissers het alleenrecht op bepaalde vissen wilde geven, opdat deze sector zich kon handhaven. In het recentere Beleidsbesluit Binnenvisserij (Min. LNV, 1999) wordt aangegeven splitsing van visrechten niet verder door te zetten noch terug te draaien.

29 29 Huurovereenkomst Huurovereenkomsten worden afgesloten voor een termijn van zes jaar. De Kamer voor de Binnenvisserij (ingesteld volgens artikel 45 t/m 54 van de Visserijwet) toetst sinds 1955 de hem verplicht voorgelegde huurovereenkomsten en vergunningen op de doelmatigheid van de daarin voorgestane visserij. Indien een verhuurder het voornemen heeft om een bestaand contract niet te verlengen of te wijzigen, dan dient dat acht maanden voorafgaand aan het verlopen van het contract meegedeeld te worden. De huurder kan daarop een verzoek tot verlenging indienen bij de Kamer voor de Binnenvisserij. Alleen indien sprake is van zwaarwegende argumenten zal de Kamer de verhuurder in het gelijk stellen. De Visserijwet laat aan verhuurders van visrecht de mogelijkheid om in de huurovereenkomst voorwaarden te stellen waaronder het visrecht door de huurder mag worden uitgeoefend, bij nieuwe huurovereenkomsten en bij verlenging na afloop van de maximale huurperiode van zes jaar. Ook kan er tussentijds een overeenkomst tot wijziging of aanvulling van bestaande huurovereenkomsten worden aangegaan. Een ontwerp van die overeenkomst moet in dat geval worden goedgekeurd door de Kamer voor de Binnenvisserij. Automatische verlenging huurovereenkomst Op 1 september 1999 werd een belangrijke wijziging van artikel 33 van de Visserijwet van kracht. De huurovereenkomsten worden vanaf die datum zonder reactie van de verhuurder automatisch verlengd voor zes jaar. De huurder hoeft, indien de einddatum van de huurovereenkomst ligt ná 1 september 1999, geen verzoek meer in te dienen bij de Kamer voor de Binnenvisserij. Vergunningen en machtigingen Indien de eigenaar van een water als visrechthebbende zeggenschap over een bepaald water wil houden, dan kan deze vergunningen of machtigingen afgeven in plaats van de visrechten te verhuren. De visrechten en de daarmee verband houdende verplichtingen blijven dan bij de eigenaar van het water. In tegenstelling tot een huurovereenkomst bestaat bij vergunningen en machtigingen geen wettelijke mogelijkheid tot (automatische) verlenging door de Kamer voor de Binnenvisserij. De geldigheidsduur van vergunningen en machtigingen is drie jaar. Bij verlenging kunnen voorwaarden worden gewijzigd en nieuwe voorwaarden worden gesteld. Uitvoeringsregeling visserij (19 september 2008, nr. TRCJZ/2007/3190) Deze regeling is gebaseerd op de Visserijwet en bevat nadere regels voor de uitvoering van de visserij. Belangrijke punten uit de regeling zijn: Verbod visserij met grote vistuigen. Ontheffing van dit verbod wordt verleend aan vissers die beschikken over minimaal 250 hectare viswater en daarmee inkomsten uit de visserij genereert van minimaal 8.500, bruto per jaar. (Zie Regeling gebruik grote vistuigen ). Verplichtingen, beperkingen en verbodsbepalingen met betrekking tot de visserij op aal. Dit ter uitvoering van de Europese Aalverordening (EG nr. 1100/2007), die het uitvoeren van maatregelen voor het herstel van het bestand van Europese Aal voorschrijft. Vrijstelling voor nachtvisserij. De wateren waar het gehele jaar door s nachts mag worden gevist zijn opgenomen in een bijlage bij de regeling. Het vissend overnachten aan de waterkant is geregeld in de Wet op de Openluchtrecreatie (WOR). Regeling gebruik grote vistuigen (1 mei 2007, nr. TRCJZ/2007/1051) Per 1 mei 2008 geldt de publiekrechtelijke regeling Wijziging regeling aanwijzing wateren gesloten tijden (gebruik grote vistuigen) (Min. LNV, 1 mei 2007). Deze regeling houdt in dat het verboden is om met grote vistuigen te vissen. Het verbod is niet van toepassing op de visrechthebbende en de houder van een schriftelijke toestemming die: a. beschikt over minimaal 250 hectare viswater en daarmee inkomsten uit de visserij genereert van minimaal 8.500, bruto per jaar; b. zich daartoe heeft gemeld bij de Minister. Ook organisaties die incidenteel grote vistuigen moeten gebruiken voor bijvoorbeeld onderzoek kunnen in aanmerking komen voor een ontheffing van dit verbod.

30 30 Adviesnota beleid waterbeheer - visstandbeheer (2006) In de Visserijwet is aangegeven dat degene die het visrecht heeft, het visstandbeheer uitvoert. De uitvoering van de KRW heeft een discussie tussen de visserijsector en de waterbeheerders met zich meegebracht over de juridische verantwoordelijkheden en bevoegdheden ten aanzien van vis, het visstandbeheer, de visserij en onderzoek naar vis. De Unie van Waterschappen, Sportvisserij Nederland en de Combinatie van Beroepsvissers achten het wenselijk de eindverantwoordelijkheid voor het visstandbeheer bij de waterbeheerder te leggen (in termen van verantwoordelijkheid met betrekking tot het stellen van doelen aan de visstand) en het visserijbeheer bij de gezamenlijke visrechthebbenden, omdat dit de beste garantie is dat het uitgevoerde visstandbeheer niet strijdig is met eventuele doelstellingen binnen de KRW. In huurovereenkomsten of schriftelijke toestemmingen kan de waterbeheerder aanvullende voorwaarden stellen als het risico bestaat dat aspecten van uitvoering van de visserij strijdig zijn met doelstellingen van de waterbeheerder. De nota (Unie van Waterschappen e.a., 2006) beveelt aan om de waterbeheerder de bevoegdheid te geven voor het visstandbeheer in alle wateren, los gezien van het eigendom van het water. Beleidsbesluit Binnenvisserij (1999) Het Beleidsbesluit Binnenvisserij (Ministerie LNV, 1999) is een kadernota waarin de belangrijkste beleidsvoornemens zijn vastgelegd voor één samenhangend beleid ten aanzien van alle vormen van sport- en beroepsbinnenvisserij. Het binnenvisserijbeleid is gericht op: Het behouden en bereiken van een gevarieerde visstand die, naar omvang en (soorten)samenstelling, past bij de kwaliteit en inrichting van de aanwezige aquatische ecosystemen. Deze visstand dient zichzelf duurzaam in stand te kunnen houden. Onder deze voorwaarden is er ruimte voor beheer en benutting van de visstand en is er ook sprake van een duurzame visserij. In het Beleidsbesluit Binnenvisserij is voor Rijkswateren een verplichting aangekondigd tot het instellen van Visstandbeheercommissies (VBC's). Voor de overige wateren heeft het Rijk een oproep gedaan aan verhuurders en huurders om eveneens over te gaan tot het instellen van VBC s. In 2004 is het Beleidsbesluit Binnenvisserij geëvalueerd (Expertisecentrum LNV, 2004). Naar aanleiding hiervan heeft de minister van LNV in een brief van 16 september 2008 en in een vervolgbrief van 13 november 2009 de beleidsvoornemens verder aangescherpt (Min. LNV, 2008, 2009). De aanscherping houdt onder andere in dat er voor de Rijkswateren voor 1 januari 2011 een visplan moet (zou moeten) zijn opgesteld. De minister heeft aangegeven de verplichting tot een visplan ook voor andere wateren in regelgeving op te willen nemen. Het visplan dient aan te sluiten bij de KRW-doelen, waaronder die voor vis, en op Natura 2000 doelen als die van toepassing zijn. Bij brief van 21 juni 2011 geeft EL&I aan dat het deelnemen aan een VBC en het opstellen van een visplan op korte termijn ook verplicht wordt gesteld voor regionale wateren (Min. EL&I, 2011). Voor deze verplichting is een wijziging van de Visserijwet noodzakelijk. Kern van de brief uit 2011 is te komen tot één uniforme aanpak, met een wettelijk verankerd visplanstelsel voor alle binnenwateren. Inmiddels is bovenstaand beleid n.a.v. het Beleidsbesluit Binnenvisserij gewijzigd door onderstaande kamerbrief.

31 31 Recent beleid EL&I betreft Visplanstelsel binnenwateren (4 juli 2013) Bij brief van 4 juli 2013 zet het ministerie van EL&I de beleidsvoornemens voor een visplanstelsel voor alle binnenwateren verder uiteen (Min. EL&I, 2013). Staatssecretaris Dijkstra geeft aan dat zij geen voornemens heeft om visplannen wettelijk te gaan verplichten. Uit de consultatie met vertegenwoordigers van de beroepsvisserij, de sportvisserij, het departement van Infrastructuur en Milieu, Rijkswaterstaat en de Unie van Waterschappen is gebleken dat daarvoor geen breed draagvlak is. De staatssecretaris wil wél wettelijk gaan verplichten dat beroeps- en sportvisserij periodiek informatie verstrekken over het onttrekken en uitzetten van vis. Uit de consultatie bleek dat hiervoor wel een breed draagvlak was. Met die informatie kan de waterbeheerder beoordelen of binnen het toetsingskader wordt gewerkt, en of het opstellen van een visplan noodzakelijk is. Staatssecretaris Dijkstra geeft aan dat in de toekomst een visplan alleen noodzakelijk is als de waterbeheerder aangeeft dat de visserij een risico oplevert voor de zogenaamde doelen in het gebied. Dit zijn maatregelen om te voldoen aan de verplichtingen van de KRW en andere bij de waterbeheerder ondergebrachte Europese verplichtingen. De waterbeheerder zal dus het initiatief moeten nemen en moeten motiveren waarom een visplan voor het gebied noodzakelijk is. Beleid wolhandkrab en Amerikaanse rivierkreeft Het ministerie van EL&I (voorheen LNV) heeft in 2009 nieuw beleid ontwikkeld voor de uitgifte van visrechten (Min. LNV, mei 2009). Onderdeel hiervan is dat in alle huurovereenkomsten en schriftelijke toestemmingen voor de beroepsvisserij generiek de mogelijkheid wordt opgenomen om meegevangen wolhandkrab en Amerikaanse rivierkreeft te behouden. Dit EL&I-beleid geldt vooralsnog alleen voor de Rijkswateren, maar het Rijk vraagt andere overheden dit beleid te volgen. Aalbeleid In 2007 is de Europese Aalverordening vastgesteld door de Europese Commissie. Deze verordening geeft een kader voor de bescherming en duurzame benutting van het bestand van Europese aal in de Europese Gemeenschap. In Nederland is de richtlijn vertaald in het Nederlandse aalbeheerplan, dat in juli 2009 is vastgesteld door het parlement. Onderstaande tekst is overgenomen uit de Regeling van de Minister van LNV van 15 september 2009, nr. 1646, houdende wijzigingen van de uitvoeringsregeling visserij ter uitvoering van het Nederlandse aalbeheerplan (Min. LNV, september 2009). De Europese aalverordening Volgens wetenschappelijke inzichten, gegeven door de Internationale Raad voor het onderzoek van de zee (ICES), bevindt het aalbestand zich niet binnen veilige biologische grenzen en is de huidige vorm van visserij niet duurzaam. De ICES beveelt daarom dringend aan een herstelplan voor het gehele bestand van Europese aal uit te werken, en andere menselijke activiteiten die van invloed zijn op de visserij of het bestand zoveel mogelijk te beperken. Deze aanbeveling heeft mede geleid tot vaststelling van de Europese aalverordening op 18 september Deze verordening geeft een kader voor de bescherming en duurzame benutting van het bestand van Europese aal (Anguilla anguilla) in de Europese Gemeenschap. Omdat de omstandigheden en behoeften per gebied in de Europese Gemeenschap uiteenlopen, schrijft artikel 2 van de Europese aalverordening voor dat lidstaten van de Europese Unie per stroomgebied in hun grondgebied welke een natuurlijke habitat voor Europese aal vormt een beheerplan voor aal opstellen. In het vierde lid van artikel 2 staat dat het doel van de aalbeheerplannen het verminderen van de antropogene sterfte van aal is, zodat er een grote kans bestaat dat ten minste 40% van de biomassa aan schieraal kan ontsnappen naar zee (uitgaande van een 100 % vrije intrek), gerelateerd aan de beste raming betreffende de ontsnapping die plaats zou hebben gevonden indien de mens geen invloed had uitgeoefend op het bestand. De aalbeheerplannen worden opgesteld met het oog op het bereiken van die doelstelling op de lange termijn.

32 32 Om het streefpercentage van 40% te bereiken, noemt de Europese aalverordening in het achtste lid van artikel 2 de volgende maatregelen waarin het aalbeheerplan onder meer kan voorzien: vermindering van commerciële visactiviteiten, beperking van de sportvisserij, maatregelen voor de uitzet van aal, structurele maatregelen om rivieren passeerbaar te maken en rivierhabitats te verbeteren, overbrenging van schieralen van binnenwateren naar wateren van waaruit zij vrij kunnen ontsnappen naar de Sargassozee, bestrijding van predatoren, tijdelijke uitschakeling van hydro-elektrische turbines en maatregelen met betrekking tot de aquacultuur. Het Nederlandse aalbeheerplan Er zijn in Nederland vier stroomgebieden voor aal (Eems, Rijn, Maas en Schelde). Omdat deze gebieden een gezamenlijke rivierdelta hebben en ook in elkaar overgaan wordt Nederland als één stroomgebied benaderd. Daarom heeft de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) één aalbeheerplan opgesteld voor heel Nederland. Het Nederlandse aalbeheerplan is gebaseerd op twee wetenschappelijke onderzoeken (Dekker, 2008 en Klein Breteler, 2008), de beoordeling van de resultaten van die twee onderzoeken door een onafhankelijke commissie van deskundigen (H. Eijsackers e.a., Streefbeeld aal. Een deskundigenoordeel, maart 2009.) en de beoordeling van dit geheel door ICES. Op grond van de onderzoeksresultaten gaat het Nederlandse aalbeheerplan uit van een uittrek van schieraal naar zee die momenteel 400 ton per jaar bedraagt. De doelstelling van het aalbeheerplan is om op de lange termijn een uittrek van ton schieraal per jaar te realiseren. Dit streefbeeld is gebaseerd op de bovengenoemde onderzoeken en het advies van ICES. Om op termijn (omstreeks 2090) het streefbeeld te halen, zijn in het Nederlandse aalbeheerplan de volgende maatregelen opgenomen: a. Vermindering van aalsterfte bij gemalen, door tot 2027 alle belangrijke barrières voor aalmigratie weg te nemen. Deze maatregel valt samen met de uitvoering van de Kaderrichtlijn water. Op grond van de Kaderrichtlijn water is voor elk stroomgebied in Nederland een stroomgebiedbeheerplan opgesteld waarin is voorzien in de verwijdering van stuwen en het vispasseerbaar maken van kunstwerken die vismigratie bemoeilijken. Na de definitieve vaststelling eind 2009 worden deze stroomgebiedbeheerplannen begin 2010 aan de Europese Commissie aangeboden. Binnen de eerste planperiode van worden landelijk 635 kunstwerken aangepast. b. Vermindering van de aalsterfte met 35 procent bij de drie grote waterkrachtcentrales. Bij één van de grote waterkrachtcentrales is met dit doel begin 2009 een experimenteel visgeleidingssysteem voor de stroomafwaartse migratie geïnstalleerd. Bij de andere twee grote waterkrachtcentrales kan de vermindering van de aalsterfte gerealiseerd worden door middel van aangepast turbinebeheer. c. Instelling van visserijvrije zones vanaf 2010, op locaties die van belang zijn voor aalmigratie; d. Een terugzetverplichting voor aal voor de sportvisserij in kust- en zeegebieden; e. Beëindiging van de recreatieve visserij met beroepsvistuigen in de Waddenzee, Eems/Dollard, Ooster- en Westerschelde en de buitenhavens van Delfzijl. Vergunningen hiervoor, op grond van de Uitvoeringsregeling visserij, lopen tot eind 2010 en zullen niet opnieuw worden afgegeven; f. Een algeheel verbod op aalvisserij in de maanden september, oktober en november (gesloten tijd voor aalvisserij); g. Stopzetting van de vernieuwing van jaarlijkse privaatrechtelijke peurtoestemmingen in staatswateren, die door de Staat worden uitgegeven. Daarnaast geeft het aalbeheerplan aan dat Sportvisserij Nederland vrijwillig een terugzetverplichting heeft opgelegd aan de bij haar aangesloten organisaties. Deze organisaties hebben het visrecht op het merendeel van de Nederlandse binnenwateren. Zij geven schriftelijke toestemmingen uit aan sportvissers om in de wateren waarvan zij de visrechthebbende zijn te vissen. Deze schriftelijke toestemming is de zogenaamde Vispas. Sportvisserij Nederland heeft nu als voorwaarde aan de Vispas verbonden dat gevangen aal onmiddellijk levend in hetzelfde water wordt teruggezet. Tot slot vermeldt het aalbeheerplan dat de

33 33 Nederlandse Staat financieel bijdraagt aan de uitzet van glas- en pootaal en aan wetenschappelijk onderzoek naar de kunstmatige voortplanting van aal. Flora- en Faunawet (2002) In de Flora- en Faunawet is de bescherming van dieren en planten geregeld. Voor een aantal bijzondere en kwetsbare soorten is nadere bescherming uitgewerkt. De Unie van Waterschappen heeft in het kader van de Flora- en Faunawet een gedragscode opgesteld (Unie van Waterschappen, 2006). Daarin staat aangegeven hoe zij bij de diverse beheerstaken met deze beschermde soorten rekening houden. Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier heeft voor zijn beheersgebied werkprotocollen gemaakt, zodat voor iedereen duidelijk is hoe en waar de dieren en planten worden beschermd. De gedragscode geldt voor alle locaties waar beschermde soorten voorkomen, ongeacht of dit natuur, landbouwgebied of stedelijk gebied is. Er worden ook gebieden beschermd doordat ze onder Natura 2000 vallen. In dat geval worden niet alleen soorten beschermd, maar ook habitats en hiervoor belangrijke biologische en landschappelijke processen (gebiedsaanpak). Volgens de Flora- en Faunawet is het verboden beschermde soorten te doden of te vangen. Indien sport- of beroepsvissers een beschermde vissoort vangen dienen zij deze direct terug te zetten in hetzelfde water. 2.3 Provinciaal beleid Waterplan Provincie Noord-Holland; Beschermen, Benutten, Beleven, Beheren. Het Waterplan van de Provincie Noord-Holland bevat de hoofdlijnen van het provinciale waterbeleid. De provincie stelt kaders en stuurt op hoofdlijnen het regionale waterbeleid. De provincie is wettelijk verantwoordelijk voor het vastleggen en onderbouwen van de ligging en begrenzing en de ecologische doelen van de regionale waterlichamen conform de KRW. Ook bepaalt de provincie de fasering (moment van doelbereik). KRW In Noord-Holland zijn voor 88 waterlichamen doelen vastgesteld. De KRW hanteert het geen achteruitgang principe. Dit betekent dat de waterkwaliteit niet mag verslechteren ten opzichte van de situatie in Er is sprake van een achteruitgang van de toestand als een waterlichaam in een slechtere toestandsklasse terechtkomt. Van de waterschappen verwacht de provincie dat deze hun eigen KRW-oppervlaktewatermaatregelen uitvoert, monitoring uitvoert en de stand van zaken rond KRW-maatregelen en doelen rapporteert aan het Rijk. De ecologische doelen voor overige wateren worden door de waterschappen bepaald en vastgelegd voor Waterschappen stellen ecologische doelen vast voor waterparels en nemen het initiatief voor een plan van aanpak dat uitgaat van deze doelen, vooral gericht op de potentiële waterparels. De waterkwaliteit in de bestaande waterparels is in 2012 gehandhaafd of verbeterd door bescherming en natuurvriendelijk onderhoud. Natuurgebieden en waterparels Alle Natura 2000-gebieden in Noord-Holland hebben deels of geheel een nat karakter. De instandhoudingsdoelen die voor deze gebieden zijn geformuleerd verwijzen naar soorten of habitats die afhankelijk zijn van een goede waterkwaliteit en -kwantiteit. Zowel de KRW als Natura 2000 beogen een goede ecologische kwaliteit. In het algemeen kan dan ook worden geconcludeerd dat er een grote overlap is in de doelen van KRW en Natura De verschillen in benadering van KRW en Natura 2000 bieden ruimte voor maatwerk waar doelen tegenstrijdig lijken. De provincie ontwikkelt de beheerplannen voor de Natura gebieden in samenwerking met de belanghebbenden. In de afgelopen planperiode is nagegaan of er naast de KRW-waterlichamen ook kleinere oppervlaktewateren zijn die extra bescherming nodig hebben. Het betreft de zogenaamde

34 34 ecologisch waardevolle wateren, of waterparels. In Noord-Holland zijn het voornamelijk oppervlaktewateren in bijzondere (natuur)gebieden als de duinen, de veenweiden, de brakwatergebieden en de gebieden met kwel. De helft van de waterparels zijn geheel of deels gelegen in Natura 2000-gebieden. De provincie stelt dat waterschappen partner zijn in de integrale projecten voor Natura 2000, EHS en waterparels. Vis en vismigratie Provincie Noord-Holland stelt in haar waterplan dat visstand één van de biologische kwaliteitsparameters is van de KRW en dat het opheffen van barrières en het herstellen van leefgebieden belangrijke maatregelen zijn voor een gezonde visstand. De provincie voert een vervangingsprogramma kunstwerken uit en neemt daarin het verbeteren van de vismigratie mee. Wanneer aanleg van nieuwe kunstwerken onvermijdelijk is, dan worden deze zodanig ingericht dat vissen ze in beide richtingen optimaal kunnen passeren. Bij elke renovatie en nieuwbouw van waterstaatkundige werken en andere barrières wordt beoordeeld of een migratievoorziening noodzakelijk is. Provincie Noord-Holland stimuleert het oplossen van knelpunten van Rijkswaterstaat en de waterschappen. Er worden geen nieuwe vismigratieknelpunten gebouwd. De provincie stimuleert en (mede-) financiert de totstandkoming van een vissenatlas voor Noord-Holland. Provincie Noord-Holland geeft aan dat het noodzakelijk is om met de betrokken partijen (waterschappen en Rijkswaterstaat) de visstand beter in beeld te brengen. De provincie stelt visvriendelijke turbines verplicht bij waterkrachtcentrales. Van de waterschappen verwacht de provincie dat zij de knelpunten aan de eigen kunstwerken (gemalen en sluizen) oplost en dat zij bijdragen aan de totstandkoming van de vissenatlas, die inmiddels is voltooid. 2.4 Waterschapsbeleid Waterbeheersplan HHNK ; Van veilige dijken tot schoon water. In het Waterbeheersplan (WBP4) van HHNK beschrijft het hoogheemraadschap de doelstellingen en maatregelen voor de periode voor de drie kerntaken: veiligheid tegen overstromingen, droge voeten en schoon water (HHNK, 2009). Visbeleid In het begin van de planperiode krijgt het visbeleid van het hoogheemraadschap verder vorm en inhoud. Er komt een visplan, huur- en pachtcontracten met (sport)vissers worden aangepast en er komen vismigratievoorzieningen. Het visplan beschrijft de vissenstreefbeelden per KRWwaterlichaam. In de planperiode worden aan de hand van de streefbeelden de huurovereenkomsten en pachtcontracten van sport- en beroepsvissers gereguleerd. De aanpassingen dragen indirect bij aan het halen van de KRW-doelstellingen. Tot en met 2015 worden in ieder geval 42 vismigratieknelpunten opgelost. De basis daarvoor is een vismigratieknelpuntenkaart (zie bijlage 9). Belangrijk aandachtspunt bij het vispasseerbaar maken is de visvriendelijkheid van de bestaande kunstwerken. Waterkwaliteit Strategisch doel: In 2015 is de ecologische kwaliteit van het oppervlaktewater verbeterd ten opzichte van De concentratie van prioritaire stoffen in het oppervlaktewater voldoet in 2015 aan de normen. Acht waterlichamen (inclusief het overige water) hebben de ecologische doelstelling bereikt, 38 waterlichamen zijn een klasse verbeterd en twaalf zijn onveranderd gebleven. In 2027 hebben we een gezond en betrouwbaar watersysteem, dat voldoende veerkrachtig is om (plaatselijke) verstoringen op te vangen. De doelstellingen hebben betrekking op de ecologie en op de chemische toestand van het water. Bij de ecologische toestand gaat het om planten, dieren én stoffen die bepalend zijn voor het ecologische karakter van het water. Dit betekent dat in elk type oppervlaktewater kenmerkende populaties waterdieren, waterplanten en vissen aanwezig zijn. Met behulp van landelijke

35 35 maatlatten wordt getoetst of deze doelstellingen worden behaald (monitoring). De normen van de ecologische doelstellingen zijn per watertype uitgewerkt (zie bijlage 10 en 11). Omdat biologische processen deels onvoorspelbaar zijn, is niet zeker of met de voorgestelde maatregelen de doelen volledig worden gehaald. Daarom wordt ook een pakket aan onderzoeksmaatregelen uitgevoerd. Het beheersgebied van Hollands Noorderkwartier is opgedeeld in 60 watersystemen: de zogenaamde KRW-waterlichamen. Dit zijn waterhuishoudkundig gezien logische eenheden. Aan de waterlichamen zijn watertypen toegekend, die de min of meer uniforme, ecologische karakteristieken van het waterlichaam beschrijven. Per watertype zijn (voorlopige) KRWdoelstellingen geformuleerd die betrekking hebben op de chemische toestand van het water en op de ecologie. Deze zijn uitgewerkt naar maatregelpakketten per waterlichaam. De maatregelpakketten zijn opgenomen in het waterbeheersplan van het hoogheemraadschap. In deze maatregelpakketten is aangegeven dat een aangepast beheer en onderhoud bijdraagt aan het behalen van de ecologische doelen. Het beheer en onderhoud zal dan ook aangepast dienen te worden aan de doelen van de KRW. Vismigratieplan vice versa (2008) Het hoogheemraadschap heeft een knelpuntenanalyse opgesteld van de migratieknelpunten voor vis. Het plan Vismigratie vice versa (Visadvies & HHNK, 2008) beschrijft de strategie voor het oplossen van vismigratieknelpunten in Hollands Noorderkwartier. In het plan worden op basis van een (viswater) systeemanalyse de op te lossen migratieknelpunten per soortgroep concreet weergeven. Zie vismigratieknelpuntenkaart in bijlage 9. Veel vissoorten zijn voor hun foerageer-, paai- en opgroeigebied afhankelijk van andere (grotere) wateren en zijn daarom voor hun voortbestaan afhankelijk van migratiemogelijkheden tussen deze verschillende (polder)gebieden. Het beheersgebied van HHNK bestaat uit een verweven stelsel van boezems, sloten, vaarten en kanalen. Kunstwerken als stuwen, gemalen en sluizen die nodig zijn in het kader van peilbeheer en veiligheid- vormen voor vissen veelal onneembare barrières. Doelstelling Vismigratieplan vice versa: In 2015 zijn 55 vismigratieknelpunten opgelost en optrekbaar gemaakt. De voor vis belangrijkste gebieden zijn daardoor voor een groot deel ontsloten. Van 2015 tot 2027 wordt, met de dan actuele inzichten en gegevens, het opheffen van vismigratiebarrières gecontinueerd. Los van het oplossen van bestaande vismigratie knelpunten, is het uitgangspunt dat nieuw aan te leggen of te renoveren kunstwerken visvriendelijk en indien wenselijk ook vispasseerbaar worden uitgevoerd. Uitgangspunten voor vismigratie: Geen verdere achteruitgang van de vismigratie mogelijkheden ( stand-stillprincipe ); Bij alle nieuwbouw, renovatie of onderhoudswerkzaamheden aan kunstwerken en gemalen, worden nut en noodzaak voor het optrekbaar maken voor vis door de projectgroep voor vismigratie gewogen; Waar mogelijk visvriendelijk uitvoeren van nieuwe gemalen; Vissterfte bij bestaande gemalen beperken door het aanbrengen van viswerende voorzieningen zoals fijnroosters, geluidstrillingen of stroboscooplampen; Naast ecologische aspecten wordt ook rekening gehouden met de technische mogelijkheden en belangen van natuur en visserij; Bij het oplossen van migratieknelpunten wordt zoveel mogelijk uitgegaan van natuurlijk herstel en aangesloten bij natuurlijke processen (inundatie, getijdenwerking, etc.); Gebiedsgerichte uitwerking op basis van stroomgebiedbenadering; (integrale belangenafweging) rekening houden met veiligheidsbelangen (aan- en afvoer) en belangen van natuur en visserij; Kansen voor herstel en verbetering van de vismigratie worden waar mogelijk benut; Ook in gebieden die in het vismigratieplan niet als prioritair zijn aangemerkt (zogenaamde witte gebieden), worden kansen, op basis van een afwegingskader zoveel mogelijk benut; knelpunten worden tweezijdig passeerbaar gemaakt;

36 36 Oplossingen worden zoveel mogelijk gestandaardiseerd uitgevoerd, via een checklist van kunstwerken (ontwerp- en bouwrichtlijnen). Vismigratieonderzoek Vissendoelen HHNK (2010) In 2010 heeft het hoogheemraadschap vissendoelen opgesteld. De vissendoelen gelden als toetsingskader voor de visplannen van de VBC HNK. Zie bijlage 4. Nota Visbeleid HHNK (2005) De vorige Nota Visbeleid van het hoogheemraadschap dateert van In 2013 is het visbeleid uit 2005 geëvalueerd. De belangrijkste conclusies en een overzicht van de status van de in die nota opgenomen beleidsvoornemens is weergegeven in bijlage 13.

37 37 3. Beschrijving watersysteem In deze bijlage wordt het watersysteem van Hollands Noorderkwartier beschreven. De beschrijving is gebaseerd op de Detailanalyse KRW Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK, 2008). In regionaal (Rijn-West) verband zijn de volgende criteria gehanteerd voor het bepalen van KRWwaterlichamen: Vlakvormige wateren met een oppervlak van meer dan 50 ha Lijnvormige wateren met een stroomgebied van meer dan 10 km2 Waterrijke gebieden met meer dan 15% open water Water binnen de Natura2000 gebieden (beschermde gebieden) In 2004 is een eerste indeling van het watersysteem van Hollands Noorderkwartier naar Brussel gestuurd. Deze ging nog uit van een indeling van alle wateren. Inmiddels is die indeling herzien op basis van de genoemde criteria. Uiteindelijk worden er nu circa 60 waterlichamen onderscheiden. In het gebied van Hollands Noorderkwartier worden circa 13 verschillende KRW-watertypen onderscheiden. Tabel KRW typering waterlichamen in Hollands Noorderkwartier KRW-type Omschrijving M1a Zoete sloten (gebufferd) M1b Niet zoete sloten (gebufferd) M3 Gebufferde (regionale) kanalen M6a Grote ondiepe kanalen zonder scheepvaart M6b Grote ondiepe kanalen met scheepvaart M7a Grote diepe kanalen zonder scheepvaart M7b Grote diepe kanalen met scheepvaart M8 Gebufferde laagveensloten M10 Laagveen vaarten en kanalen M14 Grote ondiepe gebufferde plassen M20 Matig grote diepe gebufferde meren M30 Zwak brakke wateren M31 Matig brakke wateren Boezemsystemen De drie boezemsystemen in Hollands Noorderkwartier bestaan uit drie watersystemen: de Schermerboezem, Vereenigde en Raaksmaats- en Niedorperkoggeboezem (VRNK) en Amstelmeerboezem. Elk systeem heeft zijn eigen kenmerken en zijn anders getypeerd voor de KRW. In bijlage 8 is een kaart opgenomen van de boezemsystemen in Hollands Noorderkwartier. De Schermerboezem is vanwege de diepte van het kanalensysteem hoofdzakelijk een type M7. De kopse kanten van het boezemsysteem zijn zouter. Dit geldt met name bij Den Helder waar door de kwelinvloed van de Noordzee en de Waddenzee en het schutten van de zeesluis het water zwak brak is. Om die brakke situatie in de hand te houden wordt er in de Schermerboezem een afvoerstroom in noordelijke richting in stand gehouden. De VRNK is een ondieper kanalensysteem en daardoor getypeerd als type M6. Het derde en noordelijkste boezemsysteem is de Amstelmeerboezem. Vanwege het zoute karakter van dit systeem is het water in 2004 als M30 gekarakteriseerd. Nu wordt vanwege de verzoetingstendens voorgesteld het watertype te wijzigen in M6. Volgens de tendens zal in 2027 het water in de Amstelmeersituatie zodanig zijn verzoet dat overheersend sprake is van een zoet watersysteem. Lokaal in dat systeem is nog wel sprake van zoute subsystemen. Zo blijft het Balgzandkanaal een overgang tussen zoet en zout. Langs de dijk met de Waddenzee blijven lokaal zoutwaterlocaties aanwezig.

38 38 Meren Er zijn vijf meren: het Alkmaarder- en Uitgeestermeer, het Geestmerambacht, Amstelmeer, de waterplas Stad van de Zon nabij Heerhugowaard en De Groote Vliet. Het Alkmaarder- en Uitgeestermeer en het Geestemerambacht zijn matig grote, diepe gebufferde meren (M20). Het Amstelmeer is in 2004 als een zwak brak water (M30) gekarakteriseerd. De waterplas Stad van de Zon nabij Heerhugowaard is een grote ondiepe gebufferde plas (M14). De Groote Vliet behoort tot KRW waterlichaam NL12_440 Polder Vier Noorder Koggen -220 (M3). Regio Kop van Noord Holland en Texel De waterlichamen op Texel hebben vanwege de zoutinvloeden van de Waddenzee een zout karakter en zijn als zwak brak getypeerd (M30). De Wieringermeer en de Anna Paulowna Polder oost zijn ook brakwatersystemen. De reden hiervoor is de kwelsituatie. De noordzijde van Wieringermeerpolder en Anna Paulowna Polder is kwel afkomstig uit de Waddenzee en de oostzijde van de Wieringermeer is de kwel afkomstig uit de voormalige Zuiderzee, thans IJsselmeer. Op termijn (over ongeveer 30 â 40 jaar) zal dit Zuiderzeewater zijn vervangen door IJsselmeerwater. Dan wordt de oostzijde van de Wieringermeer zoeter. Het westelijk deel van de Wieringermeer en de Anna Paulowna Polder oost zijn zwak brak (M30). De oostzijde van de Wieringermeer is matig brak (type M31). De waterlichamen in de Wieringermeer hebben een relatief erg laag peil (gemiddeld meer van 2 m minus maaiveld). De landbouw in het gebied haalt het water voor de gewassen uit de bovenste twee meter van het bodempakket. In die bovenste laag bevindt zich zoet regenwater dat als een soort lens (schijf) op het water van de zoute ondergrond drijft (zie grondwateranalyse provincie Zuid en Noord Holland). De zoetwaterlens wordt in de zomerperiode aangevuld met inlaat water vanuit het IJsselmeer. Regio West Friesland Alle waterlichamen behoren tot het watertype gebufferde (regionale) kanalen (M3). De waterlichamen zijn geen echte kanalen, maar grote watergangen die eindigen bij een gemaal. Het zijn de afwateringswatergangen van het afwateringsgebied. Het gebufferde meer de Grote Vliet is onderdeel van het wateringsysteem van het afwateringsgebied de Vier Noorder Koggen, één van de waterlichamen in de regio. Vanwege die nauwe samenhang met dat afwateringsgebied wordt voorgesteld het watertype van de Grote Vliet te wijzigen in type M3, een gebufferd kanaal. Regio Noord Kennemerland Alle waterlichamen in deze regio behoren tot het watertype gebufferde (regionale) kanalen (M3). De waterlichamen zijn -zoals in de regio West Friesland- geen echte kanalen maar grote watergangen die eindigen bij een gemaal. Het waterlichaam in de Polder Hargen is vanwege de kwelsituatie vanuit de Noordzee achter de Honds Bossche Zeeweering matig brak (M31) Regio Laag Holland Deze regio wordt gekenmerkt door twee soorten gebieden, het veenweide gebied en de droogmakerijen. De veenweidegebieden zijn waterrijk. Bij de ontwatering en ontvening is een intensief slotenstelsel met plassen ontstaan. De verhouding water / land is ten opzicht van andere gebieden bijzonder. Er is namelijk sprake van waterrijke gebieden met een open water percentage van 10 tot 20 %. In veenweide gebieden met een open water percentage van 15 % of meer is al het water aangewezen als waterlichaam. Het waterlichaam bestaat in dat geval uit een mix aan sloten, bredere waterdelen en kleine plassen. Het watertype hiervoor zijn de laagveen vaarten en kanalen (M10). Het zuidelijke gedeelte van het veengebied was in 2004 gekarakteriseerd als een zwak brak watertype (M30) vanwege de zoute oorsprong. Vanwege de verzoetingtendens is voorgesteld het watertype te veranderen naar M10. De waterlichamen in de droogmakerijen zijn gebufferde kanalen (M3), met uitzondering van waterlichaam de Wijde Wormer. Die is vanwege de kwelsituatie overheersend zwak brak (type M30 ).

39 39 4. Vissendoelen HHNK In 2010 heeft het hoogheemraadschap vissendoelen opgesteld. De vissendoelen en de doelstellingen vanuit de KRW gelden als toetsingskader voor de visplannen van de VBC. In het rapport Vissendoelen (Grontmij, 2010) zijn de KRW-doelen (vissenmaatlatten) vertaald naar concrete vissendoelen en bijbehorende randvoorwaarden ten aanzien van de visserij. De vissendoelen gelden voor alle wateren (boezemwateren, polderwateren en brakke wateren). Dit betreft ook de wateren die niet in eigendom van het hoogheemraadschap zijn. De vissendoelen zijn afgeleid van de KRW vissenmaatlatten, waarbij gebruik is gemaakt van de viswatertypering van Sportvisserij Nederland (OVB-viswatertypering, zie bijlage 5). Watertypen en vissendoelen Binnen het beheergebied van HHNK is een groot aantal watertypen te onderscheiden. Al deze watertypen kennen op basis van milieukenmerken hun eigen (potentiële) visstand en (on)mogelijkheden ten aanzien van visstand- en visserijbeheer. Om de indeling in watertypen en hieraan gekoppelde vissendoelen echter overzichtelijk en niet te complex te maken is in het rapport Vissendoelen gekozen voor een beperkt aantal vissendoelen die goed aansluiten bij de huidige beheerpraktijk. In tabel 4.1 is een totaaloverzicht gegeven van de in het rapport Vissendoelen onderscheiden watertypen en -gebieden. De indeling is gebaseerd op de KRWwatertypen, aangevuld met voor Noord-Holland karakteristieke wateren (of -gebieden). Tabel 4.1 Overzicht van onderscheiden watertypen en vissendoelen HHNK (incl. codering KRW-watertypen) voor algemene watertypen (Grontmij, 2010) Hoofdindeling Verdere indeling (naar type, omvang, grondsoort en gebruik) Vissendoel (GEP) 1. Boezemmeren en plassen 2. Boezemvaarten en kanalen 3. Brakke wateren Ondiepe gebufferde plassen (M14) Matig grote, diepe gebufferde meren (M20) Ruisvoorn-snoek Snoek-blankvoorn Diepe zandwinputten Snoek-blankvoorn / Blankvoorn-brasem Gebufferde (regionale) kanalen (M3) Snoek-blankvoorn / Blankvoorn-brasem Grote ondiepe kanalen met scheepvaart (M6b) Blankvoorn-brasem 2 Grote diepe kanalen met scheepvaart (M7b) Laagveenvaarten en -kanalen (M10) Zwak brakke wateren (M30) Kleine brakke tot zoute wateren (M31) Zwak brak water, verbonden Zwak brak water, niet verbonden Brak water, niet verbonden Blankvoorn-brasem Snoek-blankvoorn Brak watertype 1 Brak watertype 2 Brak watertype 3 4. Zoete gebufferde sloten op minerale bodem (M1a) Ruisvoorn-snoek Polderwateren 3 Poldersloten en tochten in veenweidegebied Ruisvoorn-snoek Poldersloten en tochten in droogmakerijen Snoek-blankvoorn / Blankvoorn-brasem Binnenduinrand Ruisvoorn-snoek / Snoek-blankvoorn 2 Conform het basisniveau van GEP is vissendoel blankvoorn- brasem voldoende, gezien de lokale hoge kwaliteit van de VRNK- boezem streeft HHNK het vissendoel ruisvoorn- snoek/snoek- blankvoorn na. 3 De vissendoelen voor polderwateren zijn afgeleid van KRW maatlatten voor sloten en kanalen.

40 40 Specifieke of bijzondere watertypen Naast de in tabel 4.1 genoemde algemene watertypen (polderwateren, boezemwateren en brakke wateren) is in de nota Vissendoelen een aantal specifieke of bijzondere wateren onderscheiden, zoals Natura 2000 gebieden, wateren met de ecologische verbindingszones, natuurgebieden en waterparels. Waterparels zijn wateren met de meest bijzondere aquatische natuurwaarden en hebben een hoog ambitieniveau. Deze specifieke wateren kennen afwijkende functies, inrichting of gebruik. Aan deze wateren zijn op dezelfde manier als de polder- en boezemwateren (algemene) vissendoelen toegekend die zijn afgeleid van de KRW-doelen. Hoewel de KRW ook voor deze wateren van toepassing is, kunnen vanuit de overige functies echter afwijkende vissendoelen en randvoorwaarden voor de visserij gelden. Voor deze wateren is daarom een nadere uitwerking en maatwerk gewenst. Randvoorwaarden visserij In het rapport Vissendoelen zijn uitsluitend randvoorwaarden voor het visserij(beheer) geformuleerd voor zover deze van invloed kunnen zijn op de waterkwaliteit en de te behalen KRWdoelen c.q. vissendoelen. Bij het bepalen van de randvoorwaarden is geen rekening gehouden met het visserijbelang van wateren. Tijdens het opstellen van de visplannen kunnen dergelijke belangen worden ingebracht op basis waarvan de randvoorwaarden verder kunnen worden uitgewerkt in concrete(re) maatregelen. De randvoorwaarden voor de visserij voor boezemwateren, polderwateren en brakke wateren zijn gelijk. Tabel 4.2 Randvoorwaarden visserij in KRW-wateren (Grontmij, 2010) Herintroductie en uitzetten van vis Geen uitzet van karper (bestaand). Geen uitzet van snoekbaars en witvissoorten (bestaand). Geen uitzet van exoten (bestaand/ nieuw). Uitzet glasaal toegestaan (mits gekeurde partijen). Herintroductie van verdwenen soorten alleen kleinschalig en middels van te voren opgezet en goedgekeurd plan. Onttrekken en oogsten van vis Beroepsmatige onttrekking van (schub)vis moet plaatsvinden op basis van een visplan en volgens het model Vissen met verstand (nieuw). In samenspraak met visserij uitwerking (decentraal) aalbeheer en aanwijzing van gebieden waar dit van kracht wordt (nieuw). Regelgeving en regulering visserij Op papier (Visplan) en binnen VBC's verscherpen van het 'toezicht' op het uitzetverbod is gewenst (bestaand/nieuw). Nieuwe regelgeving ten aanzien van aanleg en het (recreatief) medegebruik van natuurvriendelijk (KRW)oevers is gewenst (nieuw). Monitorinq en onderzoek Meewerking verlenen aan uitvoering van visstandbemonsteringen (bestaand). Vissendoelen KRW wateren De vissendoelen zoals opgenomen in tabel 4.1 zijn gebaseerd op de volgens de KRW minimaal te behalen goede ecologische toestand (GEP; Goed Ecologisch Potentieel) van het betreffende waterlichaam. Voor alle wateren geldt in principe dit basis ambitieniveau (GEP). Alleen voor de VRNK-boezem is voor een hoog ambitieniveau (MEP; Maximaal Ecologisch Potentieel) gekozen. Vanuit de KRW kan in principe worden volstaan met het (GEP) vissendoel blankvoorn-brasem. Lokaal wordt echter een hoge kwaliteit behaald, waardoor voor de VRNK-boezem voor het vissendoel ruisvoorn-snoek/snoek-blankvoorn is gekozen.

41 41 Tabel 4.3 KRW watertypen in Hollands Noorderkwartier Boezemwateren M6b, Grote ondiepe kanalen met scheepvaart M7b, Grote diepe kanalen met scheepvaart M20, Matig grote diepe gebufferde meren Polderwateren Brakke wateren M1a, Zoete sloten (gebufferd) M3, Gebufferde (regionale) kanalen M10, Laagveen vaarten en kanalen M14, Ondiepe gebufferde plassen M30, Zwakke brakke wateren M31, Kleine brakke tot zoute wateren In tabel 4.4 t/m 4.6 zijn de vissendoelen weergegeven van de KRW waterlichamen in de drie regio s van Hollands Noorderkwartier, volgens de systematiek van het rapport Vissendoelen. Tabel 4.4 Vissendoelen KRW wateren regio Zuidoost (bron: o.a. Rapport Vissendoelen en Visplan VBC HNK regio Zuidoost) KRW nr. Waterlichaam KRW-type Vissendoel (viswatertype) NL12_120 Schermerboezem-Zuid M7b Blankvoorn-brasem NL12_202 't Twiske M14 Ruisvoorn-snoek NL12_210 Eilandspolder M10 Snoek-blankvoorn NL12_220 Wormer- en Jisperveld M10 Snoek-blankvoorn NL12_230 Polder Zeevang M14 Ruisvoorn-snoek - Kalverpolder * M10 Snoek-blankvoorn NL12_240 Krommenieër Woudpolder M10 Snoek-blankvoorn NL12_250 Polder Westzaan M10 Snoek-blankvoorn NL12_260 Waterland west (+) M10 Snoek-blankvoorn NL12_260 Oostzanerveld en Ilperveld, Natura 2000 gebieden M14 Ruisvoorn-snoek NL12_270 Waterland oost M10 Snoek-blankvoorn NL12_270 Varkensland, Natura 2000 M14 Ruisvoorn-snoek NL12_280 Polder Assendelft M10 Snoek-blankvoorn NL12_311 Schermer-noord M3 Snoek-blankvoorn/blankvoorn-brasem NL12_312 Schermer-zuid M3 Snoek-blankvoorn/blankvoorn-brasem NL12_320 Beemster M3 Snoek-blankvoorn/blankvoorn-brasem NL12_330 Purmer M3 Snoek-blankvoorn/blankvoorn-brasem NL12_340 Wijdewormer M30 Zwak brak, niet verbonden * Kalverpolder is geen KRW waterlichaam Tabel 4.5 Vissendoelen KRW wateren regio Noordoost (bron: o.a. Rapport Vissendoelen en Visplan VBC HNK regio Noordoost) KRW nr. Waterlichaam KRW-type Vissendoel (viswatertype) NL12_140 VNRK boezem M6b Ruisvoorn-snoek/snoek-blankvoorn, plustype 2+3 NL12_440 Polder Vier Noorder Koggen -220 M3 NL12_445 Polder Vier Noorder Koggen -370 M3 NL12_450 Polder Grootslag M3 NL12_460 Polder Drieban M3 Snoek-blankvoorn/blankvoorn-brasem NL12_470 Oosterpolder M3 NL12_480 Polder Westerkogge M3 NL12_490 Polder Ursem M3 NL12_510 Wieringermeer-West M30 Zwak brak niet verbonden, plustype 2 NL12_520 Wieringermeer-Oost M31 Brak niet verbonden, plustype 1 NL12_560 Wieringen M1a Ruisvoorn-snoek

42 42 Tabel 4.6 Vissendoelen KRW wateren regio West (bron: o.a. Rapport Vissendoelen en Visplan VBC HNK regio West) KRW nr. Waterlichaam KRW-type Vissendoel (viswatertype) NL12_110 Schermerboezem-noord M7b Blankvoorn-brasem, plustype 2+3 NL12_130 Amstelmeerboezem M30 Plustype 2+3 NL12_140 VRNK boezem M6b Ruisvoorn-snoek/snoek-blankvoorn, plustype 2+3 NL12_201 Alkmaarder- en Uitgeestermeer M20 Snoek-blankvoorn NL12_202 't Twiske M14 Ruisvoorn-snoek NL12_230 Polder Zeevang M10 Snoek-blankvoorn NL12_260 Waterland west (+) M10 Snoek-blankvoorn NL12_311 Schermer-noord M3 Snoek-blankvoorn/blankvoorn-brasem NL12_312 Schermer-zuid M3 Snoek-blankvoorn/blankvoorn-brasem NL12_320 Beemster M3 Snoek-blankvoorn/blankvoorn-brasem NL12_401 Geestmerambacht M20 Snoek-blankvoorn NL12_410 Heerhugowaard Stad van de Zon M14 Ruisvoorn-snoek NL12_415 Polder Heerhugowaard M3 Snoek-blankvoorn/blankvoorn-brasem NL12_420 Polder Oosterdel M14 Ruisvoorn-snoek NL12_430 Polders Schagerkogge M3 Snoek-blankvoorn/blankvoorn-brasem NL12_425 Polder Geestmerambacht M3 Snoek-blankvoorn/blankvoorn-brasem NL12_501 Amstelmeer M30 Zwak brak niet verbonden, plustype 1 NL12_530 Polder Wieringerwaard M30 Zwak brak niet verbonden, plustype 2+3 NL12_540 Anna Paulownapolder laag M30 Zwak brak niet verbonden, plustype 2+3 NL12_550 Anna Paulownapolder hoog M3 Snoek-blankvoorn/blankvoorn-brasem NL12_610 Polder Eijerland M30 Zwak brak verbonden, plustype 2 NL12_620 Waal en Burg en het Noorden M30 Zwak brak verbonden, plustype 2 NL12_630 Gemeenschappelijke polders M30 Zwak brak verbonden NL12_710 Uitgeester- en Heemskerkerbroekpolder M3 Snoek-blankvoorn/blankvoorn-brasem NL12_720 Castricummerpolder M3 Snoek-blankvoorn/blankvoorn-brasem NL12_730 Groot-Limmerpolder M3 Snoek-blankvoorn/blankvoorn-brasem NL12_740 Oostzijpolder M3 Snoek-blankvoorn/blankvoorn-brasem NL12_750 Polder Egmondermeer M3 Snoek-blankvoorn/blankvoorn-brasem NL12_755 Sammerspolder M3 Snoek-blankvoorn/blankvoorn-brasem NL12_760 Polders Bergermeer M3 Snoek-blankvoorn/blankvoorn-brasem NL12_770 Verenigde polders M3 Snoek-blankvoorn/blankvoorn-brasem NL12_780 Hargerpolder M31 Brak niet verbonden, plustype 1 NL12_810 Westerduinen / PWM M14 Ruisvoorn-snoek NL12_820 Duingebied Zuid NHN M14 Ruisvoorn-snoek NL12_830 Duingebied Noord NHN M14 Ruisvoorn-snoek NL12_840 Duingebied Texel M14 Ruisvoorn-snoek

43 43 5. OVB-viswatertypering Indeling van de Nederlandse ondiepe, stilstaande wateren aan de hand van visgemeenschappen (Van der Spiegel, 1992) TYPE- KENMERKEN Kenmerken visstand Kenmerkende vissoorten - snoek - ruisvoorn - zeelt - baars - blankvoorn - kolblei - brasem - snoekbaars - pos - karper - aal Gemiddelde groei dominante vissoorten * Draagkracht (incl. roofvis) - baars? - snoek - snoekbaars - karper (max. bezetting) ** Gemiddelde zichtdiepte (april-oktober) RUISVOORN- SNOEK ruisvoorn, zeelt (en aal) en sterke snoekpopulatie voor een groot deel bestaande uit 1- jarige exemplaren (15-35 cm) SNOEK- BLANKVOORN blankvoorn, baars, kolblei en in mindere mate ruisvoorn en zeelt (en aal); snoekpopulatie vnl. uit meerjarige ex. (>50 cm), veel 1- jarige reeds in loop van de zomer weggegeten (+) + BLANKVOORN- BRASEM brasem, blankvoorn en baars (en karper en aal); snoekpopulatie klein, opkomende snoekbaarspopulatie (+) + gemiddeld tot snel gemiddeld tot snel gemiddeld (blankvoorn, baars), gemiddeld tot snel (brasem) kg/ha kg/ha kg/ha 5-1 kg/ha kg/ha geen kg/ha kg/ha kg/ha nihil kg/ha 10-2 kg/ha kg/ha 0-10 kg/ha kg/ha BRASEM- SNOEKBAARS brasem, pos en snoekbaars (en karper en aal) (+) + gemiddeld tot zeer langzaam kg/ha nihil 3-30 kg/ha kg/ha kg/ha > 1 m (bodemzicht) cm cm cm Groenalgen nihil veel bloei bloei Blauwalgen nihil nihil bloei (incidenteel) bloei Macrofyten (opp.) % 20-60% 10-20% 0-10% - submers - drijfblad - emergent veel veel veel weinig matig - veel matig nihil weinig - matig matig geen geen - weinig geen - matig ++ dominante vissoorten (aanwezig in grote aantallen). + co-dominante vissoorten (aanwezig in kleinere aantallen). * gemiddelde groei volgens OVB-normen. ** maximaal mogelijke karperbezetting zonder het watertype in doorzicht aan te tasten? visbezettingsgegevens van baars kunnen sterk afwijken

44 44 6. Vissoorten Rode Lijst en Flora- en Faunawet Nederlandse naam Wetenschappelijke naam Rode Lijst vissen * Flora- en Faunawet ** Adderzeenaald Entelurus aequoraeus Bedreigd Ansjovis Engraulis encrasicolus Gevoelig Barbeel Barbus barbus Bedreigd Beekforel Salmo trutta ssp. fario Verdwenen Beekprik Lampetra planeri Bedreigd Tabel 3 Bermpje Noemacheilus barbatulus Tabel 2 Bittervoorn Rhodeus sericeus ssp. amarus Kwetsbaar Tabel 3 Botervis Pholis gunnulus Kwetsbaar Driedradige meun Gaidropsurus vulgaris Kwetsbaar Elrits Phoxinus phoxinus Bedreigd Tabel 3 Fint Alosa fallax Verdwenen Gestippelde alver Alburnoides bipunctatus Gevoelig Tabel 3 Gevlekte gladde haai Mustelus asterias Gevoelig Gevlekte griet Zeugopterus punctatus Gevoelig Glasgrondel Aphia minuta Ernstig bedreigd Grote koornaarvis Atherina presbyter Bedreigd Grote modderkruiper Misgurnus fossilis Kwetsbaar Tabel 3 Grote pieterman Trachinus draco Bedreigd Houting Conegonus oxyrrhynchus Tabel 3 Kleine modderkruiper Gobitis taenia Tabel 2 Kleine slakdolf Liparis montagui Gevoelig Kopvoorn Leuciscus cephalus Kwetsbaar Kroeskarper Carassius carassius Kwetsbaar Kwabaal Lota lota Bedreigd Meerval Silurus glanis Tabel 2 Pijlstaartrog Dasyatis pastinaca Ernstig bedreigd Rivierdonderpad Cottus gobio Tabel 2 Rivierprik Lampetra fluviatilis Tabel 3 Ruwe haai Galeorhinus galeus Kwetsbaar Serpeling Leuciscus leuciscus Kwetsbaar Sneep Chondrostoma nasus Bedreigd Stekelrog Raja clavata Kwetsbaar Steur Acipenser sturio Verdwenen Tabel 3 Trompetterzeenaald Syngnathus typhle Verdwenen Vetje Leucaspius delineatus Kwetsbaar Vlagzalm Thymallus thymallus Verdwenen Vorskwab Raniceps raninus Gevoelig Winde Leuciscus idus Gevoelig Zeepaardje Hippocampus ramulosus Verdwenen Zeestekelbaars Spinachia spinachia Ernstig bedreigd Zwarte grondel Gobius niger Gevoelig * Besluit Rode lijsten flora en fauna (Min. LNV, 2004). Categorieën op grond van trend en zeldzaamheid: gevoelig, kwetsbaar, bedreigd, ernstig bedreigd, verdwenen uit Nederland. Plaatsing op de Rode Lijst betekent niet altijd dat de soort beschermd is. ** Flora- en Faunawet (Min. LNV, 2002, wijziging in 2005). De Flora- en Faunawet regelt de bescherming van soorten. Tabel 1, 2, 3 = resp. lichte, zwaardere, zwaarste bescherming.

45 45 7. Grenzen regiowerkgroepen VBC Hollands Noorderkwartier

46 46

47 47 8. Kaart waterlopen boezemsystemen

48 48 9. Vismigratieknelpuntenkaart Bron: Waterbeheersplan HHNK

49 Overzicht biologische kwaliteitselementen KRW Bron: Waterbeheersplan HHNK