Visuitzettingen (karper) als beheermaatregel (Odi et amo) J. Quak Vissennetwerk 27 september 2012

Transcriptie

1 Visuitzettingen (karper) als beheermaatregel (Odi et amo) J. Quak Vissennetwerk 27 september 2012

2 Liefde (Amo) voor karper bij sportvissers. Minder geliefd (Odi) bij ecologen

3 Inhoud Historie karper in NL Waarom visuitzettingen? Karper anno 2012 Impact karper waterkwaliteit en ecosysteem Karperbeheer sportvisserij (wensen) Karperbeheer met veilige biomassa s Karper, visplannen en toetsing KRW Karper en KRW Karper en waterplantenbeheer Slotwoordje

4 Karper in Nederland Waarschijnlijk vanuit Donau in Rijnsysteem, mogelijk de eeuw (klimaatoptimum) Wilde karper: phyto-rheofiele vis vloedvlaktes, floodpulse, levensstrategie Schriftelijke bronnen voor NL vanaf 1340 Domesticatie-kweek 13 de -14 de eeuw Midden-Europa Schilderijen (Vis Stillevens Vlaamse en Hollandse Meesters: karper op 12 van de 60 schilderijen) Start kweek en uitzettingen vanaf 1900

5 Achtergrond visuitzettingen Visuitzettingen beheermaatregel sinds 1870 :zalm Doel: instandhouding, ondersteuning bij teruglopend bestand of introductie nieuwe vissoorten (Heidemij) Voorbeelden: zalm, snoekbaars, aal, karper Achtergrond: industriele revolutie, bevolkingsgroei, consumptie/produktie (vgl. landbouw) Ontwikkeling sportvisserij sinds WOII --- behoefte, recreatie, beleving Karper : economisch doel recreatief doel (sportvisserij)

6 Karperkweek Vaassen voor WO II Eerst voor beroepsvissers, later ook sportvisserij

7 Waarom visuitzettingen? (tot circa 1995) Kwaliteit, arealen en verbindingen voor vis in 20 ste eeuw sterk afgenomen. Waterverontreiniging en vissterfte Roep om pootvis Beheermaatregel als huidig bestand niet voldoet aan wensen/behoefte van de beheerder = aantrekkelijke visstand voor sportvissers Waterplantenbeheer (graskarper, karper)

8 Waarom visuitzettingen? (na 1995) Herintroductie (zalm, kwabaal, steur, elft, ) Overige soorten zoals karper: hoeveelheid sterk gedaald Reden: betere waterkwaliteit, meer aandacht voor maatregelen ecologie, migratie Maar: veel systemen blijven sterk veranderd, kunstmatig Karpervisserij verschuift aandacht van veel naar groot en variatie in bestand (o.a. spiegelkarper)

9 Karperuitzettingen Nederland zomerige, 3 zomerige karper

10 Karper anno 2012 Schisma rond karper (Odiet amo!) wetenschappelijke informatie over ecologische impact van karper groeit Er is behoefte aan (beperkte) uitzettingen voor en door sportvisserij (karpervissen populair, grote omzeteconomische betekenis) Autonomie sportvisserij uitzettingen ingeperkt (beleid, VBC s, visplannen, toetsing) Meningen, standpunten; verenigbaar, nuances?

11 Tijd voor de feiten. 5 deelnota s over karper: Historie en verspreiding Karperkweek in NL Karper: waterkwaliteit, ecosysteem en KRW Sportvisserij en karper (trends, ontwikkelingen, betekenis, voeren e.d.) Karperbeheer Analyse van lopende projecten (spiegelkarper) Migratie Groei, produktie Overleving

12 Tussendoortje: recrutering, temperatuur, saliniteit en snoek Karper plant zich voort, recrutering vrijwel altijd laag Temperatuur, snoek Uitzondering: hoog chloride gehalte (NH, Zeeland, delen Friesland, Groningen); geen snoek boerenkarper, wilde karper, nazaten wilde Donau-Rijn karper?

13 Mogelijke impact karper (1) Veel onderzoek in VS en Australie (invasieve exoot) Veel onderzoek in ex- en enclosures, weinig op ecosysteemniveau Effecten op vegetatie, waterkwaliteit, ecosysteem Generieke verbanden tussen biomassa karper en P, N, troebelheid, chlorofyl en vegetatie Totaalbeeld is diffuus, met grote onderlinge verschillende tussen de studies Vrijwel alleen data met K-biomassa > 250 kg/ha Lineair verband tussen K-biomassa en P, chlorofyl en troebelheid? Of meer sprake van ecologische drempels?

14 Karper in VS: hoge recrutering, grote problemen Ideale omstandigheden levensstrategie van de soort wintersterfte predatoren (landklimaat)

15 Mogelijke impact karper (2) Opwerveling, bioturbatie Excretie (vooral kleine K) Ontwortelen waterplanten bij fourageren Individuele lengte/gewicht en biomassa zijn factoren Idem: type sediment (klei, zand) Vegetatie: Dichtheid K belangrijker dan biomassa Hogere dichtheid = meer concurrentie = intensiever fourageren Range omslag kg/ha, drempels?

16 Karper impact: diffuse onderzoeksresultaten maar niet bagatelliseren

17 Conclusies Geen /lage recrutering in wateren met goede snoekstand Tot biomassa 100 kg/ ha geen aantoonbaar effect; wel kijken naar stuksgewicht (verschil karper 2 kg of 10 kg)

18 Conclusies Range kg/ha effecten niet uit te sluiten (drempels) Range kg kans effect neemt toe > 450 kg/ha altijd effect Aantal /gewicht is relevant; mogelijk effect van K2, K3 is groter; vergelijk 10 vissen van 2 kg met 1 vis van 20kg

19 Karperbeheer sportvisserij Mogelijkheden, functies en doelstellingen water Wensen vanuit sportvisserij (kan ook zijn geen uitzetting) Planmatig, onderbouwd en transparant Beheerdoelen modellen (vgl. viswatertypen): Geen karper Karper ondergeschikt (enkele zeer grote vissen) Karper begeleidend (wat meer grote vissen) Uitsluitend karper (karperputten, - vijvers) Karper in waterplantenbeheer Wens uitzetting: spiegelkarper, lage dichtheden grote vis in grote watersystemen

20 Spiegelkarper Karperbeheer- wensen van sportvissers, kaders van waterbeheerder

21 Karper en viswatertypen, verlaagde draagkracht, veilige biomassa viswatertype draagkracht Vegetatie % Max. K kg/ha Ruisvoorn - snoek Snoek blankvoorn Blankvoorn - brasem Brasemsnoekbaars

22 Karper, visplannen en toetsing Visuitzettingen in visplan (onderbouwd) Waterbeheerder: beoordeling en toetsing IJkpunt: KRW-doelen, geen verslechtering van klasse EKR-score v.w.b. vissenmaatlat Geen verlaging van positief effect KRW-maatregelen Per waterlichaam = maatwerk

23 Karper en KRW: kanttekening Samen met brasem in een deelmaatlat enkele typen, onderbouwing is onvoldoende beoordeling brakke wateren, saliniteit beperkt regulering door snoek. Natuurlijke situatie? Bemonstering en beoordeling, artefact van groot individueel gewicht Karper eurytope vissoort? (negatieve beoordeling)

24 Karper en waterplantenbeheer Veel wateren worden helderder en plantenrijker Wat als dit probleem is /wordt t.a.v. andere functies? Mechanisch onderhoud (effecten? Impact, kosten?) vis (karper?) uitzetten? Randvoorwaarden? Prognose: deze trend zet door, spiegelbeeld van periode (eutrofiering) Onderwerp voor ander Vissennetwerk?

25 Slotwoordje Scheiding feiten en fictie, nuances Emotie of inhoud? Of allebei? Odi et amo? Haat en liefde? gewoon aardig met elkaar over in gesprek gaan aardig goed onderbouwen aardige vis, mits voor aardig wat sportvissers maar die met een slecht beheer ook voor aardig wat problemen kan zorgen.