Natuurhistorisch Jaarverslag 2014

Transcriptie

1 Natuurhistorisch Jaarverslag 2014 afdeling Hoorn/West-Friesland

2 Index verslag pagina 1 Inleiding 3 2 Vogels 2.1 Gegevensbronnen Welke soorten kwamen er langs in 2014? Verslag Huiszwaluwen Voorjaarstrek 2014 langs de telpost Het Monument Najaarstrek-telling 2014 bij De Nek De Torenvalk gaat weer vooruit in De Zeevang Torenvalk waarnemingen Hoorn Zeevangtelling Broedvogelinventarisatie De Hulk, De Kogen en De Zeevang Broed- en Kolonie-vogeltellingen Soortendag Geleedpotigen 3.1 Insecten Dagvlinders Insecten Nachtvlinders Insecten Marco s waarnemingen, het overzicht Insecten Libellen en juffers Insecten Overige Geleedpotigen Overigen Planten 4.1 Jaarverslag Plantenwerkgroep Vissen 5.1 Waarnemingen Zoogdieren 6.1 Jaarverslag Zoogdierenwerkgroep Waarnemingen Luitjebroekerweel 7.1 Waarnemingen Overigen 8.1 Overige waarnemingen Het weer van 2014 in Hensbroek Organisatie KNNV afdeling Hoorn/West-Friesland 52 Colofoon: Eindredactie : Jan-Pieter de Krijger Samenstelling : Egbert Baars en Jan-Pieter de Krijger Bijdragen van : Egbert Baars, Ab van Dorp, Douwe Greydanus, Henny van der Groep, Anneloes ter Horst, Jan-Pieter de Krijger, Marco van der Lee, Freek Musman, Ben Pronk, Ad Roobeek, Cees Schaper, Fred Weel en Resi Zabel. Opmaak : Egbert Baars Uitgave van : KNNV afdeling Hoorn/West-Friesland Datum : 27 februari 2015 Nummer : HN/01RAP Website : hoorn@knnv.nl 2015 KNNV afd. Hoorn/West-Friesland De tekst uit deze uitgave mag niet worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotocopie, microfilm of op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de KNNV afd. Hoorn/West-Friesland. 2

3 1 Inleiding Voor je ligt het Natuurhistorisch Jaarverslag van de KNNV afdeling Hoorn/West-Friesland. Ook dit jaar zijn we er weer in geslaagd om een jaarverslag te maken van de gegevens die verzameld werden in het jaar Net als vorige jaren een verslag met heel veel vogelwaarnemingen, maar dat geeft alleen maar aan dat deze groep van organismen een steeds grotere belangstelling krijgt binnen de afdeling. Dit wil niet zeggen dat de andere groepen aan belangstelling te klagen hebben. Ook de (nacht)vlinders zijn dit jaar wederom met speciale aandacht bekeken. Dit verslag is opgebouwd uit de volgende hoofdstukken. Hoofdstuk 2; Vogels, hoofdstuk 3; Geleedpotigen, hoofdstuk 4; Planten, hoofdstuk 5; Vissen, hoofdstuk 6; Zoogdieren, hoofdstuk 7; Lutjebroekerweel en hoofdstuk 8; Overigen. Ik hoop dat je het met aandacht leest. Als je denkt dat je het jaarverslag van 2015 kunt verrijken met jouw eigen waarnemingen, dan ontvangen wij die graag van je. Jan-Pieter de Krijger / Egbert Baars Waarnemingsgebied KNNV afd. Hoorn/West-Friesland 3 3

4 2 Vogels 2.1 Gegevensbronnen De KNNV afdeling Hoorn/West-Friesland heeft al meer de twaalf jaar een vogelwerkgroep. Om een beeld te geven waar alle gepresenteerde vogelgegevens vandaan komen is het noodzakelijk om alle activiteiten van deze werkgroep in kaart te brengen. De werkgroep bestaat uit ongeveer vijfentwintig, min of meer, actieve vogelaars. De gegevens zijn voor een groot deel afkomstig uit deze groep werkgroepleden. Losse waarnemingen Dit zijn veldwaarnemingen van individuele werkgroepleden die niet geplaatst kunnen worden in het kader van een telactiviteit. Dit type waarnemingen is heel gevarieerd en betreft meestal bijzondere waarnemingen. Tot deze groep waarnemingen behoort ook informatie uit publicaties (dagbladen, vogeltijdschriften) en via-via waarnemingen. Broedvogelinventarisaties Dit zijn inventarisaties die gecoördineerd worden door Sovon en waar leden van onze werkgroep aan deelnemen. In veel gevallen zijn deze natuurgebieden in eigendom van Staatsbosbeheer. In alle gevallen betreffen dit monitoringsgebieden waardoor de inventarisaties in deze gebieden reeds een lange reeks van jaren worden uitgevoerd. Het is van groot belang dat deze inventarisaties (blijvend) worden voortgezet. l Kleiputten Nek / Oosterleek Cees Schaper l Uiterdijken Schellinkhout idem l Groote Vliet idem l Polder Lichtewater idem l Oosterkoog Erik de Vroome / Ko van Gent / Gerard Kenter l De Hulk / Bedijkte Waal / Rietkoog / Floriskoog Harry Fabritius / Peter de Lange l Schardammerkoog Ben Pronk l Ursemmerplas Ben Pronk l MUS Lutjebroek Ad Roobeek Een andere projectmatige vorm van broedvogelinventarisatie wordt gevormd door: l Huiszwaluwenonderzoek Vogelwerkgroep Gebiedstellingen Dit zijn tellingen van de aantallen per soort in een bepaald gebied. Dit kan een slaapplaats zijn of een Important Bird Area (IBA) of gewoon een leuk gebied. De gebiedstelling kan ook in het kader van een bepaalde soort(en) of item worden uitgevoerd zoals: l Maandelijkse IBA-telling Zeevang (wintermaanden) Vogelwerkgroep l Midwintertelling idem l Voorjaarstrektelling Monument Freek Musman l Najaarstrektelling De Nek idem N.B. Niet van elke genoemde activiteit wordt verslag gedaan in dit rapport. 4

5 2.2 Welke soorten kwamen er langs in 2014 In 2014 zijn er in totaal vogels bij mij gemeld verdeeld over 213 soorten. Daarvan zijn er 19 niet toegelaten op de lijst van soorten van Nederland en van 6 was niet helemaal duidelijk welke soort het nou precies was. Er vliegt wel eens een gans langs heel hoog, dat het een gans is dat is duidelijk maar welke is niet vast te stellen. Blijven er 188 soorten over, dat zijn er twee meer dan in Het aantal getelde vogels is wel fors toegenomen van naar de genoemde Van 15 soorten kreeg ik maar eenmalig een melding door van 1 exemplaar. Grote winnaar dit jaar is de SPREEUW met exemplaren, gevolgd door de TOPPER met individuen en als derde de KUIFEEND met vogels. Wat ook opvalt is de keuze van wat wordt doorgegeven. Bijzonderheden en grote hoeveelheden halen de eindstreep meestal wel maar de gewone soorten vaak niet en juist die zijn ook zo belangrijk. 23 FITISSEN, 12 GOUDHAANEN, 91 KLEINE KARAKIETEN, 731 KOOLMEZEN, 365 PIMPELMEZEN, 125 ROODBORSTEN, HUISMUSSEN en 224 WINTERKONINGEN. Soorten die naar mijn idee echt wel in grotere getalen aanwezig zijn in ons gebied en ook veel vaker gezien worden dan bijvoorbeeld soort datum Fazant Nijlgans Grote Canadese Gans Soepgans Kleine Canadese Gans Indische Gans Soepeend Canadese Gans Manengans Muskuseend Heilige Ibis Parkeend Parkgans Stadsduif Atlantische Canadese Gans Bahamapijlstaart Hybride Brandgans x Canadese gans Canadese Gans spec Mandarijneend soort datum Eend spec Gans spec IJslandse Grutto Eend, Gans of Zwaan onbekend Witte Kwikstaart spec Barmsijs spec Geen echte-, ondersoorten en spec s SCHOLEKSTERS of WULPEN. Zeker in grote delen van het jaar en in grote gedeeltes van ons waarnemingsgebied. De eerste week van 2014 werden er 56 soorten vogels geteld en doorgegeven. Overwinterende GEOORDE FUTEN, KERKUIL, IJSVOGEL, MIDDELSTE ZAAGBEK, RANSUIL, NONNETJE, IJSEEND en WATERRAL zijn dan soorten die je in deze tijd en in dit gebied graag op je lijstje wil bijtekenen. Op 8 januari werd een TJIFTJAF gezien. Het SMELLEKEN van 10 januari is ook een soort waar je in deze tijd op hoopt en wacht, evenals de GROTE GELE KWIKSTAART van 11 januari. 12 Januari bracht een SLECHTVALK. BAARDMANNEN zijn altijd leuk, zij werden op 16 januari opgemerkt. Een exotisch uitziende eend als CASARCA valt altijd op zo ook op 18 januari en de 6 GROTE ZEE-EENDEN op dezelfde dag zijn ook erg leuk voor ons gebied. KUIFDUIKERS zoeken tussen de overwinterende GEOORDE FUTEN is ook een sport maar op 18 januari is het toch gelukt. Ja en dan de eerste klapper van het jaar. Tijdens een reguliere Zeevangtelling op 19 januari. Iets groots, iets wits en het is een uil. Wel wat ver op het land maar toch echt een SNEEUWUIL! Vele mensen trokken de polder in om deze mooie vogel te zien. Iedereen die hem gemist had, kreeg een paar dagen later een herkansing in De Goorn, want daar zat een tweede SNEEUWUIL. De hele dag rustig op een dak van een rijtjeshuis midden in het dorp. De straat werd geblokkeerd door statieven en het geratel van camera s was niet van de lucht, als hij een keertje gaapte of een poot strekte, want verder was het een zeer rustig beest wat niet bewoog. SNEEUWGANZEN werden gemeld op 25 januari maar daar is verder geen documentatie van in de vorm van foto of film. Eind november ging de soort in de herkansing bij Schardam en daar heeft het beest ook oud en nieuw gevierd. 5

6 Een OOIEVAAR was al weer terug op 8 februari of is deze nooit weggeweest? Op 12 februari werd een ROODHALSFUUT opgemerkt. De LEPELAAR die op 13 februari foerageerde in een sloot roept toch ook wel vragen op. Waarom is hij er al of waarom heeft er voor gekozen hier te blijven? Maar ook de GRUTTO kan in dit rijtje want er werden er 3 gezien op 14 februari. Eén ZOMERTALING maakt nog geen zomer maar hij was er al wel op 11 maart, en ook de KEMPHANEN van 13 maart waren er al weer vroeg bij. Eén FITIS liet op de 30 maart van zich horen. Eén april, nee geen grap, werd de VELDUIL opgemerkt en de eerste SNOR zong zijn lied op 5 april. Een WITOOGEEND viel ook op op deze dag en een dag later, op de 6de, liet een BEFLIJSTER zich zien. De eerste BOERENZWALUWEN werden op 6 april ook gezien evenals de OEVERZWALUW. De HUISZWALUW volgde een week later op de 13de. De VISDIEF liet op 19 april van zich horen en de eerste GIERZWALUWEN gierde op 20 april door de lucht. Eén DRAAIHALS en 200 DWERGMEEUWEN op 21 april en de eerste KOEKOEK werd deze dag ook gehoord. Een dag later vulde een SPRINKHAANZANGER de lucht met zijn lied. Een KWARTEL liet van zich horen op 23 april. Een KUIFMEES werd gezien op een broedvogeltelronde op de 27ste. Op 14 mei liet de eerste ROERDOMP zich zien en drie dagen later op de 17de vloog er een WESPENDIEF langs. Een BOOMVALK was er op de 18de met ook op deze dag een PAAPJE. De 9de van juni was de dag van de VISAREND en de SPOTVOGEL. Juli leverde geen nieuwe soorten op voor de lijst. Augustus startte rustig, tijdens de najaarstrektelling wordt er een ELEONORE S VALK geclaimd. Helaas is deze niet door meerdere mensen gezien. Een KLEINE ZILVERREIGER en een ZWARTE ZWAAN (kan het contrast groter?) werden gezien op de 9de. Maar dan 25 augustus. Wat begon als een leuk rustig vogelkijkrondje bij de Waterberging van Twisk werd al snel een drukte van belang. Een STEPPENVORKSTAARTPLEVIER werd opgemerkt tussen alle rustende KIEVITEN en andere steltlopers en ook daar al snel een hele rij vogelaars om deze zeldzaamheid te bewonderen. De vogel heeft daar zeker 2 weken vertoefd en vele bezoekers getrokken. Dat vele vogelaars op één plek ook vaak andere bijzonderheden oplevert is ook nu het geval alleen is deze andere zeldzaamheid niet door een KNNVer gezien en gemeld. Daarom staat de WATERRIETZANGER niet op onze lijst. Daarna werd het weer wat rustiger en werd op 28 september de volgende noemenswaardige soort opgetekend. Een ZWARTE IBIS werd gezien. Op 5 oktober leverde een rondje West-Friesland een BLADKONING, VUURGOUDHAAN en een DRIETEENMEEUW op. Deze laatste was een volwassen exemplaar en volgens mij de eerste levende volwassen DRIETEENMEEUW in ons gebied. De eerste BOOMLEEUWERIK werden gezien op 17 oktober en 10 dagen later een RUIGPOOTBUIZERD. Een ZARTE MEES liet zich zien op 4 december en het jaar sluit af met een ROODHALSGANS op 16 december. Jan-Pieter de Krijger 6

7 soort eerste datum aantal soort eerste datum aantal soort eerste datum aantal Aalscholver Grote Gele Kwikstaart Rouwkwikstaart Brilduiker Veldleeuwerik Huiszwaluw Dodaars Kramsvogel Kleine Karekiet Ekster Slechtvalk Grote Lijster Fuut Baardman Tuinfluiter Geoorde Fuut Kleine Mantelmeeuw Visdief Grote Zaagbek Scholekster Gierzwaluw Heggenmus Casarca Boompieper Huismus Graspieper Draaihals Kauw Grote Mantelmeeuw Dwergmeeuw Kokmeeuw Grote Zee-eend Koekoek Koolmees Havik Sprinkhaanzanger Krakeend Kuifduiker Bosruiter Kuifeend Oeverpieper IJsgors Meerkoet Toendrarietgans Kanoetstrandloper Merel Topper Kleine Plevier Middelste Zaagbek Waterpieper Kleine Strandloper Pimpelmees Winterkoning Noordse Gele Kwikstaart Ransuil Sneeuwuil Oeverloper Roodborst Ringmus Purperreiger Spreeuw Goudplevier Regenwulp Tafeleend Sneeuwgans Rietgans Turkse Tortel Zwartkop Rosse Grutto Wilde Eend Kluut Steenloper Bergeend Witgat Wilde Zwaan Grauwe Gans Watersnip Zilverplevier IJsvogel Kleine Zwaan Zwarte Ruiter Kievit Ooievaar Zwarte Stern Knobbelzwaan Blauwe Kiekendief Kwartel Smient Groene Specht Kuifmees Wulp Witte Kwikstaart Grasmus Grote Zilverreiger Roodhalsfuut Bosrietzanger Kerkuil Lepelaar Roerdomp Nonnetje Bokje Wespendief Putter Bonte Strandloper Boomvalk Blauwe Reiger Grutto Paapje Buizerd Roek Grauwe Vliegenvanger Grote Bonte Specht Patrijs Spotvogel Holenduif Zanglijster Visarend Houtduif Gele Kwikstaart Eleonora's Valk IJseend Houtsnip Kleine Zilverreiger Rietgors Koperwiek Zwarte Zwaan Slobeend Tortelduif Steppevorkstaartplevier Sperwer Tureluur Goudhaan Staartmees Zomertaling Zwarte Ibis Torenvalk Zwartkopmeeuw Barmsijs Waterhoen Kemphaan Boomleeuwerik Waterral Zwarte Roodstaart Engelse Kwikstaart Wintertaling Bruine Kiekendief Keep Pijlstaart Fitis Kleine Rietgans Stormmeeuw Kneu Krombekstrandloper Brandgans Bontbekplevier Reuzenstern Kolgans Velduil Roodborsttapuit Zilvermeeuw Tapuit Zwartbuikrotgans Boomkruiper Groenpootruiter Dwergstern Zwarte Kraai Snor Bladkoning Gaai Witoogeend Drieteenmeeuw Tjiftjaf Beflijster Vuurgoudhaan Groenling Blauwborst Ruigpootbuizerd Sijs Boerenzwaluw Pontische Meeuw Smelleken Braamsluiper Zwarte Mees Steenuil Oeverzwaluw Roodhalsgans Vink Rietzanger totaal aantal soorten 188 7

8 2.3 Verslag Huiszwaluwproject Oostelijk West-Friesland en de Zeevang Wij danken de 28 tellers voor hun bijdrage. Zonder deze mensen is het niet mogelijk om het allemaal in beeld te brengen was alweer het 23 ste jaar op rij dat de HUISZWALUW in alle dorpen en steden in ons werkgebied geteld werden.. De gegevens van 1995 tot en met 2014 Kwartblok 2014 Plaats o Aartswoud o Abbekerk Andijk , o Avenhorn o Baarsdorpermeer Beets o Benningbroek Berkhout o Bobeldijk Bovenkarspel De Goorn De Weere o Enkhuizen o Gouwe Grootebroek Grosth. / Scharwoude Hauwert Hem o Hensbroek o Hobrede Hoogkarspel / Lutjebroek Hoogwoud o Hoorn Kwadijk Lambertschaag Medemblik Middelie , Midwoud Nibbixwoud Obdam Onderdijk o Oosterblokker o Oosterdijk o Oosterleek Oosthuizen o Oostwoud Opmeer / Spanbroek o Opperdoes Oudendijk o Schardam o Schellinkhout Sijberkarspel Spierdijk o Twisk Ursem Venhuizen , o Wadway Warder Wervershoof o Westerblokker Westwoud / Oudijk Wijdenes o Wogmeer Wognum o Zandwerven o Zuidermeer Zwaag Zwaagdijk-Oost Zwaagdijk-West Totaal Aan de linkerzijde is de voor- dan wel achteruitgang van het aantal nesten t.o.v. het voorgaande jaar weergegeven. + = meer huiszwaluwnesten, - = minder huiszwaluwnesten, o = hetzelfde aantal huiszwaluwnesten

9 Kaart met Huiszwaluw-nesten De gegevens van dit jaar zijn wederom aan de Sovon doorgegeven ten behoeve van het landelijke kolonievogel onderzoek. Dit onderzoek vindt in een aantal gebieden over een groot aantal jaren plaats. Dit is naar de mening van de Sovon Vogelonderzoek Nederland de beste manier om een goede indruk te krijgen over hoe het met deze vogels gaat. Wij beschikken op dit moment over gegevens uit de afgelopen drieëntwintig jaar. Met deze mooie reeks over een groot gebied is de Sovon uitermate tevreden heeft 160 nesten meer opgeleverd dan 2013 en is daarmee op nesten gekomen. Dit is een nieuw record tot nog toe was het hoogste aantal nesten. De toe- en afname van huiszwaluwnesten over de verschillende plaatsen is weer erg wisselend. Douwe Greydanus / Egbert Baars 9

10 In de bovenstaande grafiek zijn de totalen over de jaren 1993 tot en met 2014 weergegeven, tevens zijn de nesten die in het binnenland en langs de kust zijn geteld zichtbaar gemaakt. In het onderstaande figuur is het percentage nesten in het binnenland en langs de kust weergegeven. Kust Binnenland 58% 42% In de onderstaande tabel is de toe- en afname weergegeven. Andijk (toename 5) Kwadijk (afname 15) Spierdijk (toename 4) Beets (toename 3) Lambertschaag (toename 6) Ursem (afname 10) Berkhout (toename 23) Medemblik (toename 3) Venhuizen (afname 3) Bovenkarspel (afname 3) Middelie (afname 11) Warder (toename 1) De Goorn (toename 20) Midwoud (toename 3) Wervershoof (toename 17) De Weere (afname 4) Nibbixwoud (afname 9) Westwoud / Oudijk (toename 10) Grootebroek (toename 8) Obdam (afname 3) Wijdenes (toename 35) Grosth. / Scharwoude (toename 4) Onderdijk (toename 2) Wognum (toename 5) Hauwert (afname 1) Oosthuizen (toename 14) Zwaag (toename 4) Hem (afname 2) Opmeer / Spanbroek (toename 15) Zwaagdijk-Oost (toename 6) Hoogkarspel / Lutjebroek (toename 3) Oudendijk (afname 11) Zwaagdijk-West (toename 11) Hoogwoud (toename 4) Sijberkarspel (toename 26) Hoogkarspel / Lutjebroek Medemblik

11 2.4 Voorjaarstrek 2014 langs de telpost Het Monument In 2014 heeft Freek weer veel bij het Monument gezeten om de voorjaarstrek te tellen. Daarbij heeft hij 91 soorten waargenomen die samen voor exemplaren zorgden. Zowel in aantal soorten en individuele vogels een diepterecord. Of het aan het weer of het jaar lag dat kan ik je niet zeggen maar er zijn natuurlijk tal van factoren die de telling beïnvloeden. De top 3 van 2014 levert wederom de SPREEUW als winnaar met exemplaren, op plaats twee staat de GRASPIEPER met individuen en de derde plaats is dit jaar voor de KOLGANS met stuks. Opvallende zaken in de telling: jaar aantal vogels aantal soorten Er waren in 2014, minder SPREEUWEN dan vorig jaar. Het aantal KOLGANZEN is, vergeleken met 2013 met ruim toegenomen. Er zijn dit jaar minder BRANDGANZEN langs gevlogen dan in Freek telde dit jaar 49 SCHOLEKSTERS meer dan vorig jaar. In 2014 vlogen er 144 REGENWULPEN langs en in 2013 waren dat er 23. Op de volgende pagina is de totaaltelling van Freek van 2014 zodat je nog eens rustig kunt nalezen wat er zo allemaal langs de dijk naar het noorden vliegt. Jan-Pieter de Krijger 11

12 12

13 2.5 Najaarstrek-telling 2014 bij De Nek In 2014 heeft Freek ook weer bij de Nek gezeten om de najaarstrek vast te stellen. Dit leverde vogels op verdeeld over 128 soorten. Dat is qua aantallen het hoogste sinds 2009 en qua soorten sinds jaar aantal vogels aantal soorten De top drie van 2014 wordt aangevoerd weer door de SPREEUW met exemplaren. Op de tweede plaats komt de HOUTDUIF met individuen en de nummer drie van dit jaar is de GRASPIEPER met exemplaren. Een aantal zaken vielen op ten opzichte van Freek telde in 2014 ruim AALSCHOLVERS meer dan in Het aantal KLEINE RIETGANZEN dat langs kwam is met 100 exemplaren gestegen en ook de KOLGANZEN namen in aantal toe. Er kwamen er meer langs DWERGMEEUWEN lieten een verdubbeling zien dit jaar. Het aantal HOUTDUIVEN steeg met ruim vogels dit jaar. Het aantal KNEUTJES is ook ruim meer dan in Voor het totale overzicht verwijs ik je naar de totaaltabel van Freek zijn telling bij De Nek. Jan-Pieter de Krijger 13

14 14

15 2.6 De Torenvalk gaat weer vooruit in De Zeevang Vanaf 2001 is er in de maanden oktober, november, december, januari, februari en maart door de KNNV Vogelwerkgroep in De Zeevang gekeken naar hoeveel vogels zich daar ophielden. Dat het Zeevanggebied al heel lang een vogelrijk gebied is, is bekend. Het systematisch in kaart brengen om hoeveel vogels het maandelijks ging in het winterhalfjaar is nog niet eerder op zo n schaal uitgevoerd was het veertiende telseizoen. Wij kunnen nu de telgegevens van 14 jaar inzetten om de vogelaantallen te volgen. De TORENVALK is een soort die in onze 14-jarige telactiviteit een opvallende variatie in het aantal laat zien. De laatste jaren viel het ons op dat er telkens maar minder TORENVALKEN werden gezien tijdens onze Zeevangtelling. De aantallen gingen in 2012 naar een zeer laag niveau van slechts 3 TORENVALK-waarnemingen in het gehele telgebied van hectare. In 2014 zien we gelukkig weer en flinke toename van 23 waargenomen TORENVALKJES tijdens de Zeevang telling in december. Dit benadert het hoogste aantal wat wij in 2004 noteerden. Toen werden 30 TORENVALKEN gezien verspreid over het gehele gebied. De grafiek laat mooi zien dat er pieken en dalen zijn in de aantallen waargenomen TORENVALKEN. Een verklaring voor het telkens in andere aantallen voorkomen van deze vogelsoort is goed te beredeneren door het wisselend aanbod van muizen. De pieken in grafiek komen mooi overeen met de grafieken van de zogenaamde muizenjaren en 2008 waren goede muizenjaren. Nu in 2014 hebben we vanuit diverse media vernomen dat de VELDMUIZEN-stand in sommige delen van Nederland extreem hoog is. De sterk opgaande lijn in de grafiek geeft aan dat ook in het Zeevanggebied in 2014 sprake is geweest van gunstige voedselomstandigheden. Ben Pronk 15

16 2.7 Torenvalk waarnemingen Hoorn Om een vergelijk te maken met de resultaten van de Zeevangtelling en het overige gebiedsdeel van ons KNNV waarnemingsgebied, is waarneming Hoorn een goede bron. In mei 2007 is dit gebiedsdeel in de waarnemingsite ingesteld. Gerard Kenter en Jort Ingenbeek hebben bij waarneming.nl ons waarnemingsgebied, als deelgebied op laten nemen. Ik heb een grafiek gemaakt vanaf Daarvoor zijn geen betrouwbare gegevens voorhanden. We kunnen de aantallen vanaf 2007 echt gaan meetellen om een vergelijk te maken. In de grafiek is mooi te zien dat in 2008 en 2014 het aantal getelde TORENVALKEN aanmerkelijk hoger is dan het aantal waarnemingen. De staven van het aantal TORENVALKEN schiet in die jaren omhoog. Dit geeft aan dat er per bezoek meer dan 1 TORENVALK werd gezien en 2014 komen ook in de grafiek van De Zeevangtelling met hoge aantallen. De beide grafieken geven dus eenzelfde trend weer. Deze jaren waren er veel TORENVALKEN in het gebied aanwezig. In de grafiek van waarneminghoorn.nl zijn dus ook de goede muizenjaren uit te lezen (2008 en 2014). Meer muizen maakt dat er meer TORENVALKEN overleven of in het gebied blijven hangen. De kans dat je tijdens een bezoek wat je aan het gebied brengt meer dan 1 TORENVALK tegenkomt wordt groter. Maar de dip in 2012 die in De Zeevang is te zien, komt in de waarneminghoorn.nl grafiek niet goed zichtbaar naar voren. Verklaring hiervoor zijn mogelijk de wisselende aantallen waarnemers en hun waarnemingintensiteit. De aantallen van de waarneminghoorn.nl geven ook geen beeld hoeveel TORENVALKEN er op een moment in ons KNNV gebied verblijven. De Zeevangtelling geeft dit ook niet aan. Wel kan een betere trend in de tijd worden weergegeven. De telintensiteit tijdens de Zeevangtelling is in de jaren hetzelfde gebleven. Ook de telploeg is telkens van een zelfde niveau gebleven. Ben Pronk 16

17 2.8 Zeevangtelling 2014 De Zeevangtelling in het jaar 2014 heeft hoge aantallen vogels opgeleverd. Door de zachte weersomstandigheden met nu en dan veel regen waren er gunstige omstandigheden in het Zeevanggebied voor veel vogelsoorten om te blijven. Met de novembertelling van De Zeevang 2014, telden wij voor de eerste maal zelfs meer dan vogels. Het telwerk werd telkens in 4,5 uur uitgevoerd met 6 telgroepjes van 2 á 3 man / vrouw Er waren weer mooie groepen KIEVITTEN en GOUDPLEVIEREN aanwezig. De BLAUWE REIGERS die al een aantal jaren in aantal acheruit gingen, waren in december weer met een groot aantal aanwezig. Niet eerder in de decembermaand werden er zoveel BLAUWE REIGERs aangetroffen in het gebied. De NIJLGANS is een ganzensoort die een gestage groei laat zien. In 2014 telden wij er voor de eerste maal in 4 van de 6 telmaanden meer dan 90 exmplaren. Ben Pronk teldatum soort aantal aantal aantal aantal aantal aantal Dodaars 1 1 Fuut Aalscholver Grote Zilverreiger Purperreiger Blauwe Reiger Lepelaar 3 Knobbelzwaan Kleine Zwaan 2 Rietgans 4 Kolgans Grauwe Gans Soepgans Indische Gans 1 Kleine Canadese Gans Brandgans Nijlgans Casarca 279 Bergeend Smient Krakeend Wintertaling Wilde Eend Soepeend Pijlstaart 4 Slobeend Tafeleend Kuifeend Nonnetje Grote Zaagbek 9 10 Blauwe Kiekendief 1 Havik

18 teldatum soort aantal aantal aantal aantal aantal aantal Sperwer Buizerd Torenvalk Slechtvalk Fazant Waterral 1 Waterhoen Meerkoet Scholekster Goudplevier Kievit Bonte Strandloper 2 Kemphaan Watersnip Grutto IJslandse Grutto 325 Wulp Zwarte Ruiter 1 Tureluur 32 Zwartkopmeeuw 2 Kokmeeuw Stormmeeuw Kleine Mantelmeeuw 1 Zilvermeeuw Grote Mantelmeeuw Holenduif Houtduif Turkse Tortel Veldleeuwerik Boerenzwaluw Graspieper Witte Kwikstaart Rouwkwikstaart Merel Kramsvogel Koperwiek Spreeuw Ekster Kauw Zwarte Kraai Roek Keep Vink Putter Huismus Ringmus totaal aantal soorten Overzicht van de tellingen in

19 2.8 Inventarisatieverslag van de broedvogels van De Hulk, De Kogen en (reservaat) De Zeevang Inventarisatie 2014 Hieronder wordt per gebied een overzicht van de telgegevens weergegeven. De gebieden zijn veelal vanaf 1985 jaarlijks geïnventariseerd. Overzichtskaart reservaatgebieden Kogen en Hulk 19

20 De Hulk 8 ha grasland en 2 ha water. Tellers Harry Fabritius en Peter de Lange. DE HULK Fuut Knobbelzwaan 1 1 Grauwe Gans Soepgans Kolgans Brandgans Kleine Canadese Gans Nijlgans Bergeend Slobeend Zomertaling Wintertaling Krakeend Tafeleend Kuifeend Scholekster Kluut Kleine Plevier Kievit Grutto Tureluur Visdief Kokmeeuw /0 Zwartkopmeeuw Meerkoet 1 Waterhoen Gele Kwikstaart 2 1 Kleine Karekiet 1 Tabel 1: Vastgestelde territoria De Hulk Bedijkte Waal 2 ha nat grasland en 2 ha water. Tellers Harry Fabritius en Peter de Lange. BEDIJKTE WAAL Fuut Dodaars 1 Knobbelzwaan Nijlgans 1 Grauwe Gans Soepgans 1 Brandgans 2 Bergeend Zomertaling 1 Krakeend Slobeend Kuifeend Tafeleend Wilde Eend 2 Meerkoet Waterhoen Scholekster Kievit Watersnip 1 Grutto Tureluur Veldleeuwerik 1 Graspieper 1 Gele Kwikstaart Kleine Karekiet 1 Rietgors 1 1 Tabel 2: Vastgestelde territoria Bedijkte Waal 20

21 Rietkoog 23 ha grasland. Tellers Harry Fabritius en Peter de Lange. RIETKOOG Fuut 2 Knobbelzwaan Grauwe Gans Soepgans Canadese Gans Brandgans Nijlgans Bergeend Wilde Eend 4 Soepeend 1 Slobeend Zomertaling 1 Krakeend Kuifeend Smient 1 Fazant 1 Koekoek 1 Meerkoet 3 Waterhoen 1 Scholekster Kievit Grutto Tureluur Veldleeuwerik 7 5 Graspieper 6 2 Visdief 4 Gele Kwikstaart Tabel 3: Vastgestelde territoria Rietkoog 21

22 Boezemlanden Westerkoog 5 ha grasland, 3 ha water en 6 ha moeras/riet. Teller Gerard Kenter. BOEZEMLANDEN WESTERKOOG Fuut Knobbelzwaan Grauwe Gans >25 >25 >50 >50 >50 >60 > > Soepgans? > Nijlgans Tafeleend Kuifeend Bergeend Krakeend Slobeend Wilde eend Soepeend 2 2 Bruine Kiekendief Meerkoet Waterhoen Fazant Scholekster Kievit 2 Tureluur 1 1 Kluut 1 Waterral Houtduif 1 1 Turkse Tortel 2 Holenduif 1 1 Koekoek Witte Kwikstaart 1 Ransuil 1 Winterkoning Heggenmus Blauwborst Grasmus Zanglijster 1 Merel Rietzanger Sprinkhaanrietzanger Snor Kleine Karekiet Bosrietzanger Koolmees 1 1 Spotvogel 2 1 Baardman Groenling 1 Kneu Putter Vink 1 Rietgors Zwartkop 1 Fitis Tuinfluiter 1 Huismus 17 6 Ringmus 1 Tabel 4: Vastgestelde territoria Boezemlanden Westerkoog 22

23 Oosterkoog 34 ha grasland en 6 ha rietveld. Teller Gerard Kenter. OOSTERKOOG Knobbelzwaan 1 1 Grauwe Gans Bergeend Slobeend Zomertaling Wintertaling Krakeend Kuifeend Scholekster Kievit Grutto Tureluur Veldleeuwerik Graspieper 2 Gele Kwikstaart 1 Wilde Eend 4 3 Tabel 5: Vastgestelde territoria van het grasland gedeelte van de Oosterkoog OOSTERKOOG Knobbelzwaan Grauwe Gans > Nijlgans 1 Krakeend 1 Wilde Eend 2 Roerdomp 1 Bruine Kiekendief Meerkoet Fitis 1 Porseleinhoen 2 Waterral 1 1 Koekkoek 1 Sprinkhaanzanger Snor 1 2 Bosrietzanger 1 Kleine Karekiet Blauwborst Rietzanger Baardman 1 Rietgors Fazant Tabel 6: Vastgestelde territoria van het rietveld in de Oosterkoog Vrijwilligerswerk in de Koogbraak Samen met vrijwilligers uit de omgeving worden delen van het rietveld bij De Koogbraak nu al meer dan 10 jaar gemaaid en opgeruimd. 23

24 Koogbraak 3 ha grasland, 3 ha riet/moeras en 1 ha water. Teller Gerard Kenter. KOOGBRAAK Knobbelzwaan Grauwe Gans >2 > Nijlgans Bergeend Wilde Eend Krakeend Slobeend 1 1 Tafeleend Kuifeend Bruine Kiekendief Meerkoet 1 1 Fazant Houtduif 1 Koekoek Winterkoning Rietzanger Sprinkhaanzanger 1 1 Snor 1 1 Kleine Karekiet Bosrietzanger Vink 1 Rietgors Slobeend 1 Fitis 2 Blauwborst Merel 1 1 Tjiftjaf 1 1 Fitis 1 Grasmus Vink Groenling 1 Waterral 1 Tabel 7: Vastgestelde territoria Koogbraak Schardammerkoog 47 ha grasland (14 ha van Staatsbosbeheer) en 1 ha water. Teller Ben Pronk. SCHARDAMMERKOOG, 1984 t/m 2000 betreft alleen noordelijke deel, 2001 tot heden de gehele Schardammerkoog Nijlgans 1 Bergeend Slobeend Zomertaling Krakeend Kuifeend Wilde Eend?? Scholekster Kievit Grutto Tureluur Meerkoet?? 5? 1 2 Veldleeuwerik 12 6 Graspieper Wintertaling 1 Visdief Kokmeeuw Gele Kwikstaart Tabel 8: Vastgestelde territoria Schardammerkoog 24

25 Floriskoog 13 ha grasland. Tellers Harry Fabritius en Peter de Lange. FLORISKOOG Knobbelzwaan 1 Grauwe Gans Soepgans 12 Brandgans 5 Nijlgans Bergeend Slobeend Zomertaling Krakeend Smient 2 Scholekster Kievit Grutto Tureluur Veldleeuwerik 3 Graspieper 3 Visdief Kokmeeuw Gele Kwikstaart 1 Tabel 9: Vastgestelde territoria Floriskoog Zeevang 200 ha grasland en ca. 10 ha water. Tellers Ko van Gent en Eric de Vroome. ZEEVANG, inventarisaties t/m 2005 uitgevoerd door Siem Koops; vanaf 2006 door Ko van Gent en Eric de Vroome Knobbelzwaan Grauwe Gans? Brandgans Canadese Gans Nijlgans Bergeend??? Slobeend Zomertaling Wintertaling Krakeend Kuifeend Tafeleend Smient Scholekster Kluut Kievit Grutto Tureluur Kemphaan 1 1 Graspieper? Veldleeuwerik? Visdief Kokmeeuw Witte Kwikstaart Gele Kwikstaart Porseleinhoen 1 Tabel 10: Vastgestelde territoria reservaat Zeevang Nawoord Tot zover ons overzicht met betrekking tot het broedseizoen van Wij, Harry Fabritius, Ko van Gent, Gerard Kenter, Peter de Lange, Ben Pronk en Eric de Vroome namens de KNNV afdeling Hoorn/West-Friesland en Ab van Dorp namens Staatsbosbeheer, hopen dat je dit overzicht met belangstelling heeft doorgenomen. Bij vragen kunt je contact opnemen met boswachter Ab van Dorp, Postbus te 1040 HD Amsterdam, of per , adres: a.dorp@staatsbosbeheer.nl. Ab van Dorp / Egbert Baars 25

26 2.9 Broed- en Kolonievogeltellingen Cees Schaper is al jaren een van de vaste broed- en kolonievogeltellers die voor SBB een aantal gebieden bezoekt om daar de broedvogelpopulatie in kaart te brengen. Ook in 2014 heeft Cees de gebieden weer regelmatig bezocht en de broedvogels in kaart gebracht. Een tijdrovende klus die toch elk jaar weer de moeite waard is. Een jarenlange telreeks is een waardevol gegeven om trends waar te nemen en daar dan eventueel beheer op aan te passen. De gegevens die Cees dit jaar verzamelde in zijn telgebieden staan hieronder in de tabellen weergegeven. Jan-Pieter de Krijger Broedvogels De Ven De Nek Uiterdijken van Schellinkhout soort aantal Fuut 3 Grauwe Gans 13 Wilde Eend 2 Slobeend 2 Fazant 1 Waterhoen 1 Meerkoet 3 Kievit 5 Grutto 3 Tureluur 3 Heggenmus 1 Rietzanger 17 Fitis 1 Ekster 1 Vink 1 Rietgors 10 Aalscholver 22 totaal 89 Kolonievogels soort aantal Grauwe Gans 38 Nijlgans 1 Bergeend 1 Krakeend 1 Wilde Eend 11 Slobeend 1 Buizerd 1 Waterral 1 Waterhoen 4 Meerkoet 4 Kievit 13 Grutto 15 Tureluur 2 Kokmeeuw 152 Koekoek 1 Winterkoning 1 Heggenmus 1 Merel 2 Rietzanger 1 Kleine Karekiet 3 Grasmus 1 Fitis 1 Ekster 1 Rietgors 2 totaal 259 soort aantal Bergeend 2 Krakeend 2 Slobeend 1 Kuifeend 1 Scholekster 2 Kievit 54 Grutto 6 Gele Kwikstaart 1 Kleine Canadese Gans 34 Brandgans 78 Nijlgans 1 Wilde Eend 3 Meerkoet 2 Kluut 2 Kleine Plevier 2 Kokmeeuw 70 Visdief 18 totaal 279 Tersluis soort aantal Krakeend 2 Scholekster 1 Kievit 12 Grutto 10 Grauwe Gans 4 Grote Canadese Gans 1 Wilde eend 2 Meerkoet 1 totaal 33 soort kolonienaam aantal Aalscholver 't Ven 22 Aalscholver De Kreupel Blauwe Reiger Wilhelminapark, Enkhuizen 13 Lepelaar De Vooroever 81 Kokmeeuw De Nek

27 2.10 Soortendag Op zaterdag 9 augustus 2014 hield de vogelwerkgroep van de KNNV de 12de soortendag. Het doel van deze dag is om in teamverband zoveel mogelijk vogelsoorten waar te nemen. Team 1 werd gevormd door Jan Marbus, Ria Deen, Annemarie Dekker en Hans Oudejans; team 2 door Douwe Greydanus, Afra Sjerps en Tineke Horstman; team 3 door Fred Weel, Ton Groen, Anna Groen en Ad Roobeek. De teams mochten dit jaar zelf hun startplek uitkiezen. Dit was mogelijk omdat de teamindeling van te voren was overeengekomen. De starttijd was gesteld op 06:00 uur in de morgen. Team 3, in het vervolg ons team, had besloten van start te gaan bij mijn woning. Er zat namelijk nog een RANSUIL bij mij in de boom en dat is een leuke soort om zo n dag mee te beginnen. Eerlijkheidshalve waren de overige teams op de hoogte dat deze soort hier te zien was. De dag begon met een lichte regen. De RANSUIL deed zijn best om zich schuil te houden, maar werd toch redelijk snel gevonden. Het oorspronkelijke plan was om eerst een bezoek te brengen aan de Lutjebroekerweel maar door de weersomstandigheden werd besloten eerst vanuit de auto zoveel mogelijk soorten waar te nemen. Wij hadden het geluk om ook al vrij vlot de STEENUIL in het vizier te krijgen (zelfs op twee plaatsen). Het bleek dat de showtijd daarna voorbij was, de overige teams kregen dit leuke uiltje niet meer te zien. Daar tegenover stond dat wij nauwelijks steltlopersoorten te zien kregen en ook de GIERZWALUW liet verstek gaan. Het weer knapte wel op maar helaas was er weinig van vogeltrek te merken. Toen wij even voor 15:00 uur op de finishplaats in het Streekbos kwamen hadden wij de 80 soortengrens nog niet overschreden. Wij verwachtten dan ook dat een van de andere teams dit jaar de wisseltrofee in handen zou krijgen. De uitslag Onverwacht eindigde ons teem met 78 soorten toch op de eerste plaats en Anna was verguld om de vogeltrofee te mogen ontvangen. Team 1 werd op korte afstand met 73 soorten tweede en team 2 eindigde op de derde plaats met 71 soorten. Op de volgende twee pagina s staat een overzicht van alle waarnemingen. Alle deelnemers hebben zeer genoten en zien uit naar de volgende editie. Doet je dan ook mee? Ad Roobeek 27

28 Team 1 Team 2 Team 3 soort plaats tijd plaats tijd plaats Tijd Aalscholver Schardam 07:15 Hoorn80 06:15 LW16 07:50 Bergeend Schardam 06:45 Hoorn80 06:22 Kolk van Dussen 09:50 Blauwe Reiger Schardam 06:15 Hoorn80 06:15 LW28 06:25 Boerenzwaluw Schardam 06:15 Molen Schellinkhout 06:30 LW28 06:25 Bontbekplevier WB Twisk 12:27 WB Twisk 11:45 Boomkruiper Streekbos 08:15 Bonte Strandloper Uiterdijken 09:15 Koopmanspolder 11:20 Bosruiter Koopmanspolder 13:30 WB Twisk 12:33 Kolk van Dussen 10:55 Brandgans Schardam 06:00 Hoorn80 06:15 Kolk van Dussen 09:50 Brilduiker Naviduct 08:50 Bruine Kiekendief Schardam 06:00 Lutjebroeker Weel 14:18 Kolk van Dussen 10:15 Buizerd Schardam eind Kerkeweg 07:45 Nek 06:40 Klokkeweel 06:50 Casarca Proefpolder 13:00 LW16 07:50 Ekster Schardam 06:15 Schellinkhout 06:40 Valkje 08:00 Fazant Oosthuizen 08:00 Hoorn80 06:30 Wervershoof Noord Parkstrook 13:20 Fuut Schardam 06:00 Hoorn80 06:15 LW28 06:25 Gaai Wijdenes 07:30 Gele Kwikstaart De Ven 12:30 Enkhuizen Elsenburg 10:09 Pannepad Lambertschaag 09:45 Geoorde Fuut Buurtjeshaven 14:00 Gierzwaluw Enkhuizen Wilhelminaplantsoen 11:15 Nek 07:25 Goudplevier De Hulk 08:45 Grauwe Gans Schardam 06:00 Nek 07:00 Ruiterweel 06:30 Groenling Schardam 07:15 Naviduct 09:19 Valkje 08:10 Groenpootruiter Koopmanspolder 11:45 Grote Bonte Specht Oosthuizen 08:00 Kleine Vliet 12:45 Grote Canadese Gans Zuiderdijk 10:00 Nek 06:50 Ruiterweel 06:30 Grote Mantelmeeuw Schardam 07:15 Vooroever De Bak 13:10 Grote Zilverreiger Schardam 07:15 Naviduct 08:40 Grutto Haven Enkhuizen 11:15 Koopmanspolder 11:15 WB Twisk 11:30 Heggemus Vooroever Hut 13:30 Holenduif Zuiderdijk 10:00 Wijdenes 07:30 Pannepad Lambertschaag 09:45 Houtduif Schardam 06:15 Schellinkhout 06:40 Lutjebroek, Anjelierlaan 06:20 Huismus Schardam 07:15 Wijdenes 07:30 Hoogkarspel Gouw 06:30 Huiszwaluw Strandje Wijdenes? 10:00 Nek 07:25 Abbekerk 09:30 Hybride Can x Brandgans Oosthuizen 08:00 Hoorn80 06:22 Kolk van Dussen 10:15 IJsvogel LW31 14:50 Kauw Schardam 06:15 Hoorn80 06:15 Lutjebroek, Park De Woid 06:15 Kemphaan Schardam 06:00 Nek 06:55 Pannepad Lambertschaag 09:45 Kievit Schardam 06:00 Molen Schellinkhout 06:30 Hoogkarspel Gouw 06:30 Kleine Canadese Gans Oosthuizen 08:00 Hoorn80 06:22 Kleine Karekiet Schardam eind Kerkeweg? 07:35 Kadijken 10:00 Pannepad Lambertschaag 09:45 Kleine Mantelmeeuw Schardam 06:45 Hoorn80 06:15 Hoogkarspel Gouw 06:35 Kleine Zilverreiger Naviduct 08:40 28

29 Team 1 Team 2 Team 3 soort plaats tijd plaats tijd plaats Tijd Kluut De Ven 12:30 WB De Ven 10:27 WB Twisk 11:15 Kneu Koopmanspolder 13:30 Naviduct 09:18 Naviduct dijk 09:00 Knobbelzwaan Schardam eind Kerkeweg 07:45 Streekbos 08:56 Zuidmeerweel oost 08:00 Kokmeeuw Schardam 06:00 Kersenboogerd 06:00 Lutjebroek, De Weed 06:20 Kolgans Oosthuizen 08:45 Nek 07:00 Koolmees Oosthuizen 08:00 Hem 08:03 Valkje 08:00 Krakeend Oosthuizen 08:00 Nek 06:55 Tolweg Weelstrook 07:05 Kuifeend Schardam 06:15 Nek 06:56 LW32 07:50 Lepelaar Uiterdijken 09:15 Nek 06:56 WB Twisk 11:15 Meerkoet Schardam 06:00 Hoorn80 06:15 Lutjebroek Parklaan 06:10 Merel Schardam 06:45 Blokker 06:00 Lutjebroek, Anjelierlaan 06:15 Muskuseend Andijk Veilingweg 14:43 Nijlgans Schardam 06:45 Hoorn80 06:15 Zuidmeerweel 08:00 Oeverloper Schardam 06:45 Nek 07:15 Kolk van Dussen 10:55 Oeverzwaluw WB Twisk 14:30 WB Twisk 07:16 WB Twisk 11:50 Pimpelmees Oosthuizen 08:00 Wijdenes 07:30 Valkje 08:00 Putter Schardam eind Kerkeweg? 07:35 Nek 06:45 LW01 06:30 Ransuil Lutjebroek PJJ 08:40 Lutjebroek, PJJ :00 Rietgors LW32 07:50 Ringmus De Nek 09:40 Hoogkarspel Gouw 06:30 Roodborst Enkhuizen Wilhelminaplantsoen 11:15 Scholekster Schardam 06:00 Nek 07:00 Abbekerk 09:30 Slobeend Schardam 06:15 Hoorn80 06:30 LW32 07:50 Sperwer Hem 07:57 Streekbos 08:30 Spreeuw Schardam 07:15 Naviduct 09:29 Hoogkarspel Gouw 06:30 Staartmees Streekbos 08:15 Steenuil LW19 06:20 Stormmeeuw Schardam 06:00 Molen Schellinkhout 06:30 Kolk van Dussen 10:15 Tafeleend De Nek 09:40 Nek 07:50 LW32 07:50 Tjiftjaf Enkhuizen Wilhelminaplantsoen 11:15 Schellinkhout 06:40 Vooroever Hut 13:30 Torenvalk Schardam 06:15 Schellinkhout 06:40 Hoogkarspel Gouw 06:50 Tureluur Hem 08:23 Turkse Tortel Schardam 06:45 Naviduct 09:23 Hoogkarspel Gouw 06:50 Visdief WB Twisk 14:30 Nek 06:40 LW01 06:30 Waterhoen Schardam 0,2604 Kersenboogerd 06:00 Tolweg Weelstrook 07:05 Waterral Schardam 06:00 Kolk van Dussen 11:00 Watersnip Buurtjeshaven 13:15 Wijdenes 0,316 LW19 06:20 Wilde Eend Schardam 06:00 Naviduct 09:30 LW32 07:50 Winterkoning Schardam 06:00 WB Twisk 12:28 Naviduct 08:50 Wintertaling Uiterdijken 09:00 Naviduct 09:15 Kolk van Dussen 10:15 Witgat Koopmanspolder 13:30 Hoorn80 06:15 Wervershoof Veenakkers 07:10 Witte Kwikstaart Oosthuizen 08:00 Hoorn80 06:15 Lutjebroek, De Weed 06:20 Wulp Schardam 06:45 LW19 06:20 Zilvermeeuw Schardam 06:00 Kolk van Dussen 0,5514 Streekbos 08:25 Zwarte Kraai Schardam 06:15 Zwarte Stern De Ven 12:30 29

30 3 Geleedpotigen 3.1 Insecten Dagvlinders 2014 In dit verslag worden de waarnemingen van dagvlinders in West-Friesland weergegeven. Dankwoord Alle waarnemers worden bijzonder bedankt voor hun medewerking. Er zijn in totaal dagvlinders geteld. Telgegevens van de dagvlindersoorten In de onderstaande tabel is het resultaat van de dagvlinderwaarnemingen weergegeven. januari februari maart april mei soort aantal Argusvlinder Atalanta Bont zandoogje Boomblauwtje Bruin blauwtje Bruin zandoogje Citroenvlinder Dagpauwoog Distelvlinder Gehakkelde aurelia Gele luzernevlinder Groot koolwitje Hooibeestje Icarusblauwtje Klein geaderd witje Klein koolwitje Kleine vos Kleine vuurvlinder Koninginnenpage 1 1 Landkaartje Oostelijke vos Oranje luzernevlinder Oranjetipje Zwartsprietdikkopje totaal juni juli augustus september oktober november december Vergelijking Er zijn dit jaar minder dagvlinders geteld dan in 2013 (32.568). Henny van der Groep & Egbert Baars 30

31 3.2 Insecten Nachtvlinders 2014 In 2014 heeft de insectenwerkgroep met vanglamp, met lamp & doek en stroop bijzonder veel tijd besteed aan het inventariseren van nachtvlinders in ons waarnemingsgebied. Hierdoor is er een schat aan gegevens verzameld. locatie x-coörd. y-coörd. aantal keer bezocht Lutjebroeker Weel (LW24) Zwaag, Stijgbeugel Blokker, James Grieveslaan Hoogkarspel 't Olver Streekbospaviljoen Andijk, Julianastraat Andijk, Zanddepot Suyderbraeck Westwoud, Wijzenddijkje Ursem, De Leet Warder, Warder Andijk, De Put Sijbekarspel, Westerstraat Opperdoes, Oosteinde Andijk, Vleetweg Grootebroek, Geerling Hauwert, Hauwert Egboetswater, Egboetje Ursem, Haverkampstraat Onderdijk, Vlietlanden totaal 28 Overzicht locaties, bezoek en soorten Kaart met bezochte locaties Gedurende deze 28 nachten zijn 292 soorten vastgesteld. In Lutjebroek zijn veel tuintellingen verricht, maar is het doek niet opgesteld. De komende jaren zullen we doorgaan met dit onderzoek. Op de volgende pagina s zijn de waargenomen macro- en micro-nachtvlinders weergegeven. Egbert Baars, Douwe Greydanus, Ton Groen, Henny v.d. Groep, Ad Roobeek, Ruud Timmer en Fred Weel 31

32 Nachtvlinders (macro s) In de onderstaande tabel zijn de in 2014 waargenomen macro nachtvlinders weergegeven. soort aantal soort aantal soort aantal Aangebrande spanner 1 Grote beer 7 Rietvink 30 Aardappelstengelboorder 1 Grote worteluil 1 Roesje 3 Agaatvlinder 1 Haarbos 68 Rondvleugelbeertje 1 Bastaardsatijnvlinder 2 Hagedoornvlinder 26 Rood weeskind 8 Berkeneenstaart 2 Halmrupsvlinder 32 Schaapje 3 Blauwrandspanner 1 Halmrupsvlinder / Weidehalmuiltje 1 Schaduwsnuituil 1 Bleke grasuil 5 Halmuiltje spec. 7 Schedeldrager 2 Bont schaapje 1 Herculesje 2 Schermbloemdwergspanner 2 Bonte bessenvlinder 7 Herfstrietboorder 15 Schilddrager 3 Brandvlerkvlinder 1 Hopwortelboorder 1 Schildstipspanner 20 Breedbandhuismoeder 1 Houtspaander 25 Schimmelspanner 1 Bruine grijsbandspanner 7 Huismoeder 112 Sint-jacobsvlinder Bruine herfstuil 4 Hyena 3 Sint-jansvlinder 4 Bruine snuituil 21 Iepengouduil 1 Slakrups 3 Bruine vierbandspanner 13 Klaverspanner 1 Slawortelboorder 2 Donker brandnetelkapje 6 Klein muisbeertje 5 Smalvleugelrietboorder 8 Donker halmuiltje 4 Kleine beer 36 Snuitvlinder 7 Donker klaverblaadje 6 Kleine breedbandhuismoeder 15 Spitsvleugelgrasuil 5 Donkere marmeruil 3 Kleine groenbandspanner 7 Spurrie-uil 4 Driehoekuil 8 Kleine groenuil 9 Stompvleugelgrasuil 21 Drielijnuil 2 Kleine hermelijnvlinder 2 Stro-uiltje 36 Dromedaris 4 Kleine huismoeder 2 Taxusspikkelspanner 36 Eenstipgrasuil 1 Kleine rietvink 7 Trapeziumuil 1 Egale dwergspanner 8 Kleine wintervlinder 3 Turkse uil 1 Egale rietboorder 2 Kleine zomervlinder 18 Tweekleurige heremietuil 1 Egale stofuil 2 Kolibrievlinder 48 Tweestip-orvlinder 2 Egelskopboorder 1 Kooluil 2 Tweestreepvoorjaarsuil 4 Gamma-uil 559 Koperuil 30 Variabele breedvleugeluil 1 Geel beertje 2 Kortzuiger 1 Variabele eikenuil 1 Geelbruine rietboorder 2 Leverkleurige spanner 1 Variabele grasuil 16 Geelschouderspanner 1 Levervlek 5 Variabele spanner 3 Gehoekte schimmelspanner 2 Lieveling 15 Variabele spikkelspanner 2 Gekraagde grasuil 4 Ligusterpijlstaart 5 Variabele voorjaarsuil 2 Gele agaatspanner 9 Lijnsnuituil 6 V-dwergspanner 5 Gele eenstaart 1 Lindepijlstaart 5 Vierbandspanner 2 Gele tijger 4 Lisdoddeboorder 4 Vierkantvlekuil 14 Gelelisboorder 1 Maansikkeluil 4 Vlekstipspanner 5 Gelobd halmuiltje 43 Meldevlinder 12 Vliervlinder 6 Geoogde bandspanner 28 Moerasgoudvenstertje 1 Volgeling 16 Geoogde worteluil 3 Moerasgrasuil 13 Vuursteenvlinder 9 Gerande spanner 9 Moeraswalstrospanner 1 Wapendrager 23 Gestippelde rietboorder 3 Morpheusstofuil 18 Weidehalmuiltje 26 Gestreepte goudspanner 3 Muisbeertje 2 Wilgengouduil 1 Gewone agaatspanner 1 Naaldboomspanner 1 Wilgenhermelijnvlinder 2 Gewone bandspanner 26 Nunvlinder 6 Witbandsilene-uil 2 Gewone breedvleugeluil 46 Open-breedbandhuismoeder 16 Witstipgrasuil 12 Gewone dwergspanner 8 Oranje bruinbandspanner 7 Witte grijsbandspanner 4 Gewone grasuil 3 Oranje o-vlinder 4 Witte tijger 13 Gewone stofuil 21 Oranje wortelboorder 14 Wortelhoutspanner 1 Gewone worteluil 99 Oranjegeel halmuiltje 4 Zandhalmuiltje 33 Glad beertje 4 Paardenbloemspanner 24 Zomervlinder 5 Glasvleugelpijlstaart 1 Pauwoogpijlstaart 1 Zuidelijke stofuil 12 Goudvenstertje 3 Peper-en-zoutvlinder 1 Zwart beertje 3 Graswortelvlinder 31 Peppel-orvlinder 4 Zwartbandspanner 10 Grauwe grasuil 2 Perzikkruiduil 16 Zwarte-c-uil 73 Grijze grasuil 1 Piramidevlinder 4 Zwartkamdwergspanner 4 Grijze stipspanner 32 Populierenvoorjaarsuil 2 Zwartstipvlinder 1 Groene dwergspanner 10 Porseleinvlinder 1 Zwartvlekwinteruil 1 Groente-uil 57 Puntige zoomspanner 2 totaal Groot avondrood 5 Puta-uil 32 aantal soorten

33 Nachtvlinders (micro s) In de onderstaande tabel zijn de in 2014 waargenomen micro nachtvlinders weergegeven. soort aantal soort aantal Aangebrande valkmot 4 Lijnvalkmot 1 Anjermot 1 Lisdoddesnuitmot 4 Bandlichtmot 8 Loofboombladroller 1 Bandpalpmot 1 Luipaardlichtmot 1 Berkenpedaalmot 25 Meidoornbladroller 1 Bitterkruidgranietmot 2 Meidoornstippelmot 3 Bladroller spec. 6 Micro onbekend 3 Blauwooggrasmot 138 Mineerborstelmot 7 Bleke grasmot 16 Moerasgranietmot 1 Bleke kaartmot 4 Muntvlindertje 86 Bonte brandnetelmot 11 Oranje kruidenmot 3 Bonte lariksbladroller 1 Paardenbloembladroller 8 Brandnetelbladroller 6 Parelmoermot 40 Brandnetelmot 66 Peenkaartmot 4 Bruine elzensteltmot 1 Pinguinlichtmot 1 Bruine grasmot 1 Pinguintje 2 Bruine huismot 22 Pootmot 1 Distelbladroller 5 Rietmot 2 Donker c-smalsnuitje 2 Rietsnuitmot 8 Duikermot 352 Rietstreepmot 1 Duponcheliamot 1 Rode knopbladroller 2 Dwarsstreephaakbladroller 3 Roodvlekkaartmot 2 Esperiamot 2 Rozenhermelijnbladroller 2 Fraaie dennenbladroller 1 Scherpbandbladroller 4 Geel kijkgaatje 2 Scherphoekvedermot 4 Gehoekte boogbladroller 1 Schijnbiesbladroller 1 Gemarmerde drievlekbladroller 1 Seringensteltmot 5 Gevlamde bladroller 3 Sierlijke pedaalmot 1 Gewone coronamot 9 Smalle witlijngrasmot 1 Gewone dwergbladroller 1 Spikkelbladroller 1 Gewone grasmot 77 Spikkelbladroller spec. 7 Gewone kaartmot 4 Stipjesbladroller 1 Gewone wilgenroosjesmot 3 Stippelmot spec. 30 Gewone witvlakbladroller 1 Triangelmot 2 Gewone witvlekmot 2 Tuinbladroller 18 Gezoomde valkmot 1 Tweekleurige lichtmot 1 Grijze granietmot 5 Tweelijnmot 7 Grijze kruidenmot 4 Variabele granietmot 19 Grote appelbladroller 16 Variabele grasmot 2 Grote meelmot 5 Vogelkersstippelmot 18 Grote witvlakbladroller 1 Vuurmot 2 Hangmatmot 5 Waterleliemot 7 Heemstzaadmot 1 Wilgenmarmerbladroller 1 Hoefbladvedermot 3 Wilgenroosjesboorder 2 Hommelnestmot 12 Wilgenslakkenspoormot 1 Kamperfoeliebloesemmot 8 Wilgenstippelmot 33 Kersebladroller 2 Windevedermot 6 Kersenpedaalmot 1 Witkopmot 24 Kijkgaatje 1 Witschouderbladroller 1 Kleine boogbladroller 2 Witte dominomot 1 Kleine dennenbladroller 1 Witte oogbladroller 2 Koolbladroller 6 Witteberkensteltmot 1 Koolmot 28 Witvlekkruidenmot 6 Kroosvlinder 174 Zilvervlekbladroller 12 Leverkleurige bladroller 22 Zomerbladroller 30 Lichte granietmot 12 Zwartwitte marmerbladroller 1 Lichte zandvedermot 1 totaal Liesgrassnuitmot 1 aantal soorten

34 3.3 Insecten Marco s waarnemingen, het overzicht Vanaf 2003 tel ik vlinders met de bedoeling om zo een beeld te krijgen van de verspreiding en aantallen van de soorten. Ik breng daartoe regelmatig bezoeken aan, naar ik veronderstel, goede vlindergebieden in mijn omgeving. Ik woon in Andijk maar mijn bezoeken brengen mij naar diverse gebieden in oostelijk West-Friesland en ook de Zeevang. Zo langzamerhand krijg ik wel meer kennis over waar welke soort en in welke tijd(!) aanwezig is. Soms word ik teleurgesteld, vliegen de vlinders nog niet, of is er net gemaaid. Vooral dat maaien frustreert wel eens. En allicht ga ik alleen op pad met goed weer. Het is dus niet echt structureel een zelfde methodiek die ik hanteer, zoals bij een vlinderroute. Desondanks heb ik het idee dat mijn telinspanning door de jaren heen niet sterk is veranderd, doch wel afhankelijk is van het weer. In de jaren heb ik totaal vlinders geteld, verdeeld over 24 soorten. Veruit de grootste aantallen zijn geteld van het KLEIN KOOLWITJE: , is 43%, gevolgd door de KLEINE VOS met vlinders, is 23%. Deze twee soorten maken dus 2/3 uit van de totaal getelde vlinders, dus 1/3 wordt verdeeld over 22 soorten, waarvan de zeldzame soorten verder niet worden genoemd. Onlangs kwam ik er achter dat grafieken tekenen niet zo moeilijk is als je maar weet hoe het moet, en heb ik de tellingen verwerkt in onderstaande grafieken. Hieronder vindt u deze grafieken, vanaf de talrijk getelde soorten naar minder talrijk. Op de x-as ziet u de jaren, op de y-as de aantallen die per grafiek varieert. Grafiek 1: alle vlinders, Klein koolwitje en Kleine vos Totalen De hoogste aantallen zijn geteld in 2013 met vlinders, kort daarop gevolgd door vlinders in Hele lage aantallen zijn geteld in 2004 met 390 vlinders en 2007 met 556 vlinders was een slecht jaar, want in gewoonlijk de beste maand, augustus, regende het pijpenstelen. De totale aantallen per jaar verschillen enorm, met een verhouding van 1:30, met andere woorden: in het slechtste jaar is een schamele 3% geteld van het beste jaar! Deze verschillen worden natuurlijk mede veroorzaakt door de telmethode: alleen tellen bij gunstig weer. 34

35 Het KLEINE KOOLWITJE maakt 43% van het totale aantal uit. In een ander topjaar, 2013, zien we dat de getelde aantallen redelijk verdeeld zijn over KLEIN KOOLWITJE en nummer 2 de KLEINE VOS. Klein koolwitje De hoogste aantallen zijn geteld in 2006 met vlinders, op afstand gevolgd door 2005 met vlinders. Hele lage aantallen zijn geteld in 2004 met 48 vlinders en 2007 met 62 vlinders. Van deze soort worden kleine aantallen niet of weinig geteld. De slechte jaren zijn dus minder slecht dan in de grafiek aangegeven. In de goede jaren zijn grote aantallen geteld in LUZERNE velden, tot enkele duizenden, en soms op koolvelden. Kleine vos De hoogste aantallen zijn geteld in 2013 met vlinders, op grote afstand gevolgd door 2012 en 2010 met meer dan vlinders. Lage aantallen zijn geteld in 2004 met 77 vlinders, 2007 en 2009 met 100 en 148 vlinders. Grafiek 2: Distelvlinder, Atalanta, Bruin zandoogje en Icarusblauwtje Distelvlinder Verreweg de hoogste aantallen zijn geteld in 2009 met vlinders. In de andere jaren varieerden de aantallen van 3 in 2005 tot 221 in Van de DISTELVLINDERS is wel bekend dat ze in sommige jaren invasie-achtig voorkomen, wat dus gebeurde in Atalanta De hoogste aantallen zijn geteld in 2012 met vlinders, op grote afstand gevolgd door 2005 en 2006 met rond de 600 vlinders in beide jaren. Lage aantallen zijn geteld in 2004 met 60 vlinders, en 2011 met 64 vlinders. Bruin zandoogje De hoogste aantallen zijn geteld in 2011 met 580 vlinders, kort daarop gevolgd door 2014 en 2012 met respectievelijk 431 en 395 vlinders. Vanaf 2009 ontdekte ik een rijke vliegplaats ten noorden van Purmerend in de berm van de N244. Op enkele andere plaatsen vliegen er nooit meer dan enkele tientallen. Icarusblauwtje Het jaar 2010 is veruit het beste met meer dan vlinders. Deze soort tel ik op meer plaatsen als in de eerste jaren; dus in ieder geval is de verspreiding wat ruimer. 35

36 Grafiek 3: Zwartsprietdikkopje, Dagpauwoog, Klein geaderd witje en Groot koolwitje Zwartsprietdikkopje Tot 2012 waren mij enkele plekken bekend met kleine aantallen. In dat jaar vond ik een zeer rijke vliegplaats te Medemblik op het industrieterrein, wat u direct terug ziet in de grafiek. Dagpauwoog Deze soort piekt in de jaren 2006 en 2013; de andere jaren vallen de aantallen veel lager uit. Wat mij opvalt is dat de soort slechts korte tijd vliegt en dan weer verdwenen is. Klein geaderd witje Een piek zien we in 2006; in de meeste jaren zijn de aantallen redelijk constant. Groot koolwitje Hetzelfde verhaal geldt voor deze soort: meeste jaren redelijk constant. Grafiek 4: Argusvlinder, Oranje luzernevlinder, Gehakkelde aurelia en Bont zandoogje Bont zandoogje Het is ondertussen wel bekend dat deze soort in het westen sterk toeneemt, tot zelfs in mijn tuin. Na de eerste vlinders in 2008 zijn er in piekjaar 2013 al een honderd geteld. Argusvlinder De hoogste aantallen zijn geteld in 2013 en 2003 met in beide jaren meer dan 200 vlinders. In 2007 zijn maar enkele vlinders geteld en in 2009 iets meer. Gehakkelde aurelia De hoogste aantallen zijn geteld in het eerste jaar met 107 vlinders, gevolgd door 2006 met 81 vlinders. In de andere jaren variëren de aantallen van enkelen tot enkele tientallen; in de laatste jaren nemen de waargenomen vlinders af. 36

37 Oranje luzernevlinder Verreweg de hoogste aantallen zijn geteld in 2013 met 304 vlinders. Als een echte invasiegast is de soort in 9 jaren niet geteld, en in 5 jaren wel. Grafiek 5: Boomblauwtje, Bruin blauwtje, Citroenvlinder, Kleine vuurvlinder en Landkaartje. Boomblauwtje Voor het tellen van deze soort moet men in de vliegtijd en bij gunstig weer tuinen aflopen. Niet ieder jaar heb ik daar de moeite voor genomen, zodat de getelde aantallen een zwakke afspiegeling vormen van de werkelijke aantallen. Bruin blauwtje De aantallen nemen zeker niet af, maar de verspreiding is beperkt tot de IJsselmeerdijk. Citroenvlinder Deze soort is ieder jaar geteld in klein aantal; merkwaardigerwijs zijn er in 2013 ineens 32 vlinders geteld. Kleine vuurvlinder De getelde aantallen lijken wat af te nemen; wel is de verspreiding vrij ruim. Landkaartje Wordt door mij heel weinig gezien. Conclusies Na al deze grafieken is het natuurlijk interessant om te kijken of er trends zichtbaar zijn bij de genoemde soorten. Dat valt zwaar tegen: wat je ziet zijn enkele piek- en daljaren. Er is slechts één soort waarbij je een trend ontdekt, in dit geval positief, en dat is het BONT ZANDOOGJE. Verder ontdek ik soms een nieuwe vliegplaats, waarvan je niet weet of die al langer bestond of recent is ontwikkeld. Er zijn ook vliegplaatsen die verslechteren, soms door een verkeerd maaibeleid, of mogelijk door vegetatieve ontwikkelingen, die op het oog niet of nauwelijks zichtbaar zijn. Zo zie ik afname van enkele soorten op de westrand van Wevershoof en de bult te Opperdoes, beiden gebieden waar weinig wordt gemaaid. Voor trends is de periode van 12 jaar kennelijk te kort en is het waarnemen van vlinders te zeer afhankelijk van het weer. Marco van der Lee 37

38 3.4 Insecten Libellen en juffers 2014 Vanwege de geringe belangstelling zijn we gestopt met het in 2009 gestarte libellenproject. Maar ook zonder dit project zijn er ook dit jaar gelukkig weer libellen en juffers geteld. Er zijn in totaal libellen en juffers geteld. De resultaten zijn in de onderstaande tabelen weergegeven. Egbert Baars januari februari maart april mei soort aantal Blauwe glazenmaker Bloedrode heidelibel Bruinrode heidelibel Gewone oeverlibel Glassnijder Grote keizerlibel Heidelibel spec Libel spec Noordse witsnuitlibel 3 3 Paardenbijter Steenrode heidelibel Viervlek Vroege glazenmaker Zwarte heidelibel 1 1 totaal Tabel 1: Echte libellen juni juli augustus september oktober november december soort aantal Azuurwaterjuffer Gewone pantserjuffer Grote roodoogjuffer Houtpantserjuffer Juffer spec Kleine roodoogjuffer Lantaarntje Roodoogjuffer spec. 1 1 Variabele waterjuffer Vuurjuffer Watersnuffel 1 1 totaal Tabel 2: Juffers januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december 38

39 3.5 Insecten Overigen 2014 Naast de vlinders en libellen zijn er ook nog een aantal andere insecten doorgegeven. De resultaten zijn in de onderstaande tabel weergegeven. Halfvleugeligen (Hemiptera) Egbert Baars januari februari maart april soort aantal Bootsmannetje onbekend Cicade onbekend 3 3 Groene stinkwants Leptoglossus occidentalis 2 2 Roodpootschildwants 4 4 Schaatsenrijder onbekend Staafwants 2 2 Waterschorpioen 1 1 totaal mei juni juli augustus september oktober november december Insecten (overigen) januari februari maart april soort aantal Gaasvlieg onbekend 1 1 Gewone schorpioenvlieg Mystacides longicornis Schorpioenvlieg spec Zilvervisje 1 1 totaal mei juni juli augustus september oktober november december Kevers (Coleoptera) januari februari maart april soort aantal Citroenlieveheersbeestje Elzenhaantje Gewone geelrand Groene bladsnuitkever 4 4 Grote spinnende watertor Kniptor onbekend 1 1 Krompootdoodgraver 1 1 Leliehaantje 1 1 Rode smalbok 2 2 Rondkopveldmestkever 1 1 Rood soldaatje Schildpadtor onbekend 1 1 Schrijvertje onbekend Slootschrijvertje Tweestippelig lieveheersbeestje 2 2 Veelkleurig aziatisch lieveheersbeestje Viervleklieveheersbeestje 1 1 Vijfstippelig lieveheersbeestje Zestienpuntlieveheersbeestje 1 1 Zevenstippelig lieveheersbeestje Zwart soldaatje (pellucida) 6 6 totaal mei juni juli augustus september oktober november december 39

40 Rechtvleugeligen (Orthoptera) januari februari maart april soort aantal Grote Groene Sabelsprinkhaan Zuidelijke boomsprinkhaan Huiskrekel 1 1 totaal mei juni juli augustus september oktober november december Tweevleugeligen (Diptera) januari februari maart april soort aantal Dambordvlieg onbekend 1 1 Pyjamazweefvlieg 1 1 Snorzweefvlieg Stadsreus Strontvlieg onbekend Witte reus 1 1 totaal mei juni juli augustus september oktober november december Vliesvleugeligen (Hymenoptera) januari februari maart april soort aantal Aardhommel Akkerhommel Boomhommel Boshommel 4 4 Gewone goudwesp 1 1 Gewone wesp Grote veldhommel 3 3 Honingbij 7 7 Hoornaar 1 1 Steenhommel Tuinhommel 1 1 Weidehommel 2 2 totaal mei juni juli augustus september oktober november december 40

41 3.6 Geleedpotigen Overigen 2014 Naast de vlinders en libellen zijn er ook nog een aantal andere geleedpotigen doorgegeven. De resultaten zijn in de onderstaande tabel weergegeven. Egbert Baars Schaaldieren / Kreeftachtigen (Crustacea) januari februari maart april soort aantal Gewone zoetwaterpissebed 2 2 Oproller totaal mei juni juli augustus september oktober november december Spinnen (Araneae) januari februari maart april soort aantal Bonte trechterspin Brugspin 8 8 Getijgerde lijmspuiter 1 1 Gewone hooiwagen Gewone huisspin 2 2 Gewone strekspin Gewone tandkaak Grote oeverspin 1 1 Grote trilspin 8 8 Herfsthangmatspin 1 1 Hooiwagen onbekend 3 3 Huiszebraspin Kruisspin Schaduwstrekspin 1 1 Schorsmarpissa Strekspin onbekend Tuinwolfspin Venstersectorspin Waterspin Wolfspin (pardosa) onbekend Zebraspin onbekend 2 2 totaal mei juni juli augustus september oktober november december 41

42 4 Planten 4.1 Jaarverslag Plantenwerkgroep 2014 De Plantenwerkgroep is behoorlijk actief geweest in In de wintermaanden hadden we 5 bijeenkomsten afwisselend bij leden thuis. In het groeiseizoen hebben we 10 excursies gehouden. Deels alleen om onze eigen kennis bij te spijkeren (bomen Dwaalpark, Kloostertuin) en deels inventarisaties mede ten behoeve van anderen: Nieuwe Strepen (Floron), Lutjebroekerweel (ons gezamenlijk inventarisatie-project) en insecten-werkgroep (Sellecum). Daarnaast zijn we ook nog naar muurplanten in Medemblik gaan kijken: dat viel erg tegen, de Medemblikkers houden blijkbaar erg van schoon, de kademuren waren nogal kaal. De enige leuke vondst was een aantal Steenbreekvarens bij het havengebouwtje in de Oosterhaven. Sprekend over varens: Positief: één van onze leden, Clemens Appelman, ontdekte in de Broekerhaven onder de steiger honderden Tongvarens en Steenbreekvarens. Negatief: het ziet er naar uit dat de transplantatie van stukken kademuur in Hoorn geen goed resultaat heeft opgeleverd; we konden bij inspectie nauwelijks meer zien dat er ooit varens hadden gegroeid in de getransplanteerde stukken. Ook dit jaar zijn weer een aantal leden naar de combinatie Botanische dag / Floron-variadag geweest (dit keer in Nijmegen), evenals naar de Noordhollandse Florondag in Castricum. Naast de inventarisaties die we als werkgroep hebben gedaan, hebben ook enkele leden nog extra stukken bekeken voor Het Nieuwe Strepen, zowel binnen als buiten (duinen) ons gebied. En ook zijn nog altijd enkele leden zeer actief in de Kloostertuin. Anneloes ter Horst 42

43 soort soort soort Aarvederkruid Grote waterweegbree Riet Akkerdistel Grote weegbree Rietgras Akkerhoornbloem Haagwinde Rietorchis Akkerkers Haarfonteinkruid Rimpelroos Akkervergeet-mij-nietje Handjesgras Robertskruid Akkerwinde Hangende zegge Rode klaver Appel Harig wilgenroosje Rode kornoelje Avondkoekoeksbloem Hazelaarbraam Rode waterereprijs Bastaardpaardenstaart (Heermoes x Holpijp) Hazenpootje Rond wintergroen Basterdklaver Heen Rood guichelheil Beemdooievaarsbek Heermoes Rood zwenkgras Beklierde basterdwederik Heggenwikke Ruig klokje Bergbasterdwederik Helm Ruw beemdgras Bevertjes Herderstasje Schedefonteinkruid Bezemkruiskruid Herik Scherpe boterbloem Bijvoet Hoenderbeet Schietwilg Bitterzoet Hoge dravik Schijfkamille Blaartrekkende boterbloem Hollandse iep (Ruwe iep x Gladde iep) Schijnaardbei Blaasjeskruid Holpijp Schijnpapaver Blaassilene Hondsdraf Sint-Janskruid Blauw glidkruid Honingklaver Slangenkruid Bleekgele droogbloem Hopklaver Slipbladige ooievaarsbek Boerenwormkruid Italiaans raaigras Smalle waterpest Bont kroonkruid Jakobskruiskruid Smalle weegbree Bonte gele dovenetel Japanse duizendknoop Smalle wikke Bosrank Kalmoes Spaanse aak Bottelroos Kamgras Speenkruid Brede eikvaren Kantige basterdwederik Speerdistel Brede eikvaren x Gewone eikvaren Kikkerbeet Spoorbloem Bultkroos Kleefkruid Stalkaars Canadese fijnstraal Klein hoefblad Steenbreekvaren Dactylorhiza incarnata f. ochrantha Klein kroos Sterrenkroos Dagkoekoeksbloem Klein kruiskruid Stijve waterranonkel Damastbloem Klein streepzaad Stinkende gouwe Daslook Klein wintergroen Stippelganzenvoet Dauwbraam Kleine kaardebol Stokroos Dichtbloemige kruidkers Kleine klaver Straatgras Donkere vetmuur Kleine leeuwenbek Tandzaad Duizendblad Kleine maagdenpalm Tengere vetmuur Echte kamille Kleine pimpernel Timoteegras Echte valeriaan Kleine ratelaar Tongvaren Eenstijlige meidoorn Kleine varkenskers Tuinwolfsmelk Eikvaren Kleine veldkers Uitstaande melde Engels gras Kleine watereppe Uitstaande vetmuur Engels raaigras Klimop Valse voszegge Es Klimopereprijs Veelwortelig kroos Fioringras Kluwenhoornbloem Veenwortel Fluitenkruid Knoopkruid Veldbeemdgras Fraaie vrouwenmantel Koninginnekruid Veldereprijs Geel nagelkruid Koningskaars Veldlathyrus Geel walstro Kraailook Veldsla Gehoornde klaverzuring Krabbenscheer Veldzuring Geknikte vossenstaart Kropaar Vergeten wikke Gekroesde melkdistel Kruipende boterbloem Vertakte leeuwentand Gele lis Kruipertje Viltige basterdwederik Gele morgenster s.l. Kruldistel Viltige hoornbloem Gele plomp Krulzuring Vlinderstruik Gele waterkers Kweek Voederwikke s.s. Gestreepte witbol Late guldenroede Vogelmuur Gevlekt longkruid Lidrus Vogelwikke Gewone agrimonie Liesgras Walstroleeuwenbek Gewone berenklauw Liggende vetmuur Watergentiaan Gewone braam Madeliefje Watermunt Gewone brunel Mahonie Waterpunge Gewone engelwortel Mannetjesvaren Waterzuring Gewone ereprijs Mattenbies Wede Gewone hennepnetel Meelbes Wilde akelei Gewone hoornbloem Middelste teunisbloem Wilde cichorei Gewone margriet Moerasandoorn Wilde hyacint Gewone melkdistel Moerasmelkdistel Wilde kamperfoelie Gewone ossentong Moerasvergeet-mij-nietje Wilde kardinaalsmuts Gewone rolklaver Moeraswalstro Wilde kievitsbloem Gewone smeerwortel Moeraszuring Wilde liguster Gewone vlier Mottenkruid Wilde lijsterbes Gewone waterbies Muskuskaasjeskruid Wilde marjolein Gewoon langbaardgras Muurleeuwenbek Wilg Gewoon sneeuwklokje Muurpeper Wilgenroosje Gewoon speenkruid Muurvaren Winterakoniet Gewoon sterrenkroos Noorse esdoorn Wit vetkruid Gewoon struisgras Oeverzegge Witte dovenetel Gewoon varkensgras Oranje havikskruid Witte klaver Glad walstro Paardenbloem Witte krodde Glanshaver Paarse dovenetel Witte waterkers Goudgele honingklaver Pastinaak Witte waterlelie Goudknopje Peen Wolfspoot Goudzuring Penningkruid Zachte dravik Grasklokje Perzikkruid Zachte ooievaarsbek Greppelrus Peterseliebraam Zandteunisbloem Grijskruid Peterselievlier Zeepkruid Grof hoornblad Pijlkruid Zegge Groot blaasjeskruid Pijpenstrootje Zevenblad Groot glaskruid Pijptorkruid Zilverschoon Groot hoefblad Pinksterbloem Zomereik Groot kaasjeskruid Pitrus Zomprus Grote brandnetel Plat beemdgras Zompvergeet-mij-nietje Grote egelskop Puntkroos Zulte Grote ereprijs Puntwederik Zwanenbloem Grote kaardebol Raapzaad Zwarte els Grote klaproos Rechte rolklaver Zwarte nachtschade Grote kroosvaren Reigersbek Zwarte toorts Grote lisdodde Reukeloze kamille Zweedse lijsterbes Grote teunisbloem Reuzenberenklauw Grote watereppe Ridderzuring Overzicht van de 307 waargenomen plantensoorten 43

44 5 Vissen 5.1 Waarnemingen 2014 In 2014 is er twee keer gevist, de resultaten zijn hieronder weergegeven. Egbert Baars januari februari maart april soort aantal Baars Bittervoorn Blankvoorn Driedoornige stekelbaars Kleine Modderkruiper Kolblei 2 2 Riviergrondel 1 1 Ruisvoorn 3 3 Snoek 1 1 Snoekbaars 1 1 Vetje 1 1 Zeelt totaal Vissen waarnemingen mei juni juli augustus september oktober november december 44

45 6 Zoogdieren 6.1 Verslag 2014 Hallo, allemaal hier is het verslag van het afgelopen jaar. Wij zijn 12 oktober naar de Praambult geweest met 15 deelnemers dat betekende vier auto s vol en het was een groot succes. Bij de Zeearend zagen wij veel vraatsporen van de grote grazer. In de maand erna zijn wij aan het pluizen gegaan. Op 19 november waren wij bij Jan en Ina te gast waar de kerkuilbraakballen uit Ursem ter tafel kwamen. Eenentwintig braakballen zijn toen uitgeplozen en 19 kerkuilbraakballen uit Andijk. Wij waren met acht mensen aan het pluizen. Kerkuil Oosterdijk, 14 januari 2014, De Hoornbloem Veldmuis Bosmuis Bruine Rat Bosspitsmuis Huisspitsmuis Spitsmuis spec. Vogel Kerkuil Ursem, 14 januari 2014, De Hoornbloem Veldmuis Bosmuis Bruine Rat Bosspitsmuis Huisspitsmuis Spitsmuis spec. Vogel Kerkuil Andijk, 18 november 2014, Suyderbraeck Veldmuis Bosmuis Bruine Rat Bosspitsmuis Huisspitsmuis Spitsmuis spec. Vogel Kerkuil Zuidermeer, 18 november 2014, Suyderbraeck Veldmuis Bosmuis Bruine Rat Bosspitsmuis Huisspitsmuis Spitsmuis spec. Vogel Kerkuil Andijk, 16 december 2014, Suyderbraeck Veldmuis Bosmuis Bruine Rat Bosspitsmuis Huisspitsmuis Spitsmuis spec. Vogel Op 14 januari zijn wij voor de laatste keer bij Jan en Ina aan het uilenballen pluizen geweest. In de tweeëntwintig uilenballen uit Ursem zaten opmerkelijke verschijnselen van vogels. Het komt wel meer voor dat ze een vogel pakken. In de loop van het jaar hebben wij een paar keer naar vleermuizen gekeken. De opkomst van bezoekers die via de media uitgenodigd waren liet te wensen over. Niemand kwam opdraven en ik stond er helaas alleen. De tweede keer was iets beter wij waren met zijn tweeën. Jammer want wij konden de MEERVLEERMUIZEN in de vollemaan zien vliegen. In 2015 ga ik het nog een keer proberen en hopelijk dat het meer bezoekers oplevert. Als coördinator wil ik Jan en Ina hartelijk bedanken voor de velen jaren die de zoogdierenwerkgroep bij hun aan huis te gast was. Zij hebben ons de gelegenheid geboden om de pluisavonden mogelijk te maken. Fred Weel 45

46 6 Zoogdieren 6.2 Waarnemingen 2014 Hieronder staat een overzicht van de in 2014 waargenomen zoogdieren. januari februari maart april soort aantal Bosmuis 2 2 Bosspitsmuis spec. 1 1 Bruine rat Bunzing 1 1 Dwergmuis Eekhoorn 1 1 Egel Gewone bosspitsmuis 2 2 Gewone dwergvleermuis 5 5 Gewone zeehond 1 1 Haas Hermelijn Huiskat Huismuis Huisspitsmuis Kleine dwergvleermuis Konijn Laatvlieger 1 1 Mol Rat spec Ruige dwergvleermuis Spitsmuis spec. 1 1 Veldmuis Vos totaal Overzicht Zoogdieren 2014 mei juni juli augustus september oktober november december 46

47 7 Lutjebroekerweel 7.1 Waarnemingen 2014 In 2010 zijn we gestart met het inventariseren van de Lutjebroekerweel. Dit is een meerjarig project dat door alle werkgroepen uitgevoerd wordt. Dit levert een schat aan gegevens op, die we aan het eind van het project door middel van een apart rapport zullen presenteren. Per jaar zullen we een globaal overzicht van de gegevens via dit verslag rapporteren. Jan-Pieter de Krijger / Egbert Baars 47

48 soort LW01 LW02 LW03 LW05 LW06 LW07 LW08 LW09 LW10 LW11 Amfibieën (Amfibia) aantal 1 2 LW12 LW13 Insecten (Insecta) aantal Kreeftachtigen (Crustacea) Slakken (Gastropoda) Spinachtigen (Arachnida) Straalvinnigen (Actinopterygii) aantal aantal aantal aantal Vogels (Aves) aantal Zaadplanten (Spermatopsida) aantal 67 Zoogdieren (Mammalia) aantal soort LW14 LW15 LW16 LW17 LW18 LW19 LW20 LW21 LW22 LW23 Amfibieën (Amfibia) aantal LW24 LW25 Insecten (Insecta) aantal Kreeftachtigen (Crustacea) aantal 101 Slakken (Gastropoda) aantal 4 Spinachtigen (Arachnida) aantal 2 Straalvinnigen (Actinopterygii) aantal Vogels (Aves) aantal Zaadplanten (Spermatopsida) aantal Zoogdieren (Mammalia) aantal soort LW26 LW27 LW28 LW29 LW30 LW31 LW32 LW33 LW34 LW35 LWEE Amfibieën (Amfibia) aantal Insecten (Insecta) aantal Kreeftachtigen (Crustacea) aantal Slakken (Gastropoda) aantal Spinachtigen (Arachnida) aantal Straalvinnigen (Actinopterygii) aantal Vogels (Aves) aantal Zaadplanten (Spermatopsida) aantal Zoogdieren (Mammalia) aantal totaal 48

49 8 Overigen 8.1 Overige waarnemingen 2014 Naast vogels, geleedpotigen, planten en zoogdieren, zijn er in 2013 ook nog andere organismen gezien. In 2014 zijn er wel wat meldingen binnengekomen, maar dit overzicht is naar mijn mening verre van compleet. Ik hoop dat de KNNV ers door dit overzicht worden geïnspireerd om ook andere waarnemingen door te geven. Dit kan op verschillende manieren namelijk via onze website ( of door middel van de waarnemingskaarten die, op werkgroepavonden, op lezingen of bij de Natuurhistorisch secretaris kunnen worden ingeleverd. De doorgegeven waarnemingen staan in de onderstaande tabelen. Amfibieën (Amphibia) Egbert Baars januari februari maart april soort aantal Bruine kikker Europese meerkikker Gewone pad Groene kikker spec Kleine watersalamander Rugstreeppad Spaanse ribbensalamander 1 1 totaal mei juni juli augustus september oktober november december 49

50 8.2 Het weer van 2014 in Hensbroek In de onderstaande tabel is een overzicht van de weersomstandigheden in 2014 weergegeven. De gegevens zijn afkomstig van Jan Nanne uit Hensbroek dagen regen temp. luchtdruk maand totaal gem. gem. januari neerslag 4,7 4,9 1 1,2 0 2,2 4,4 4,5 9,1 1 4,6 0 0,8 1,2 2, ,6 0, ,3 0 7,2 11, ,4 temp.hoog 8,8 9, ,5 8,8 13,4 11,5 11,5 11,4 8,4 8,6 7,6 9,6 6, ,8 7,8 7,4 6 4,6 4,4 5 7,2 6,6 6,6 5,8 6,1 0,8 1,4 6,4 7,63 temp.laag 4,4 6,8 6 5,8 4 4,8 8,5 8 5,8 6 5,6-0,2 5,6 1,6 2, ,8 4,6 3 2,6-1, ,6 2,6 2,2 2,6-1 -2,2-2,8 3,55 luchtdruk ,30 windrichting z6 z6 zw6 zo3 zzw3 z6 wzw5 wzw5 wnw7 zw4 nw4 zo1 zzo3 zo2 zo4 zo3 zzo3 zo2 ozo3 ono2 zo1 zo3 zzo2 w>o2 zo5 w>zo w7 zzo4 o5 o3 zo1 februari neerslag 7, ,8 1,5 7,1 12 1,6 3,2 0 5, ,6 0, ,3 1,8 7 0, ,5 3,1 65,4 temp.hoog 8,4 8,8 7,2 9,6 10,2 9, ,2 8,2 9 7,6 6,6 6,6 11,6 9,2 10,2 13,6 9,8 9, ,6 11,6 12, ,4 10,4 7,7 9,58 temp.laag 3,6 3-0,4 1,6 3,4 5,6 6,3 4,4 1,6 3,6 2 4,2 3,2 3,2 5 6,4-0,1 8,8 5,8 5,2 5,2 4,8 3,8 3,8 3,7 2,4 1,6-0,4 3,62 luchtdruk ,52 windrichting zw4 zzw4 o2 zo2 zzo5 w5 z4 zw8 z2 z7 z8 zw8 zo4 zo6 zw9 w5 z1 z1 w2 z3 w4 w3 wzw5 zo2 zzo3 zw3 zw4 o2 maart neerslag 1,5 0 0, , , , ,6 temp.hoog 9,2 11,2 9 12,2 13,6 12,6 9,8 10,4 18,4 16, , ,4 13,4 12, ,4 20,2 9,8 10,6 11, ,2 10,3 13, ,8 17,7 18,9 13,14 temp.laag 3,2 1,6 4,4 1,6 0,5 5,3 4,8 5,5 3,6 3,6 5,5 1,2 2,9 4,4 7 9,5 9,8 8,2 8,8 6,6 6,4 6 3,5 2,6-0,9 2,5 0,4 3,3 3,4 5 7,9 4,45 luchtdruk ,47 windrichting zo2 zw5 zo4 w2 nw2 z3 o4 o4 z2 nw2 no4 no2 nw1 wzw3 nw4 wnw5 w4 zw5 w5 zw4 wzw4 w5 w3 nw2 ono1 w1 ono5 ono3 o2 o1 o2 april neerslag ,8 0 18, , ,5 0 5,2 0 1,5 0 33,5 temp.hoog 20,2 18,2 20,6 13,1 18,2 14, ,5 14,6 14, ,8 12, , ,4 22,2 14, ,4 21,3 22,1 20, ,6 17,2 20,5 16,97 temp.laag 6,2 4,4 5 11,3 8,4 7,6 12,6 7,5 7,4 4,4 2,1 1,5 7,1 8,7 4,6 1,6 3,4 6,8 5,4 8,4 7,2 8,7 6,4 8 12,4 10,6 10,6 7,6 11,8 10,5 7,27 luchtdruk ,90 windrichting w2 no2 no1 wzw2 w3 wzw5 zw7 wnw5 w4 w2 nnw2 wzw2 nw4 nw6 nnw4 zo1 zw4 nnw4 no4 ono5 o1 zzw3 n2 zo1 o3 o2 z1 nno2 nw4 nw2 mei neerslag 4, , ,4 0 0, , ,2 4,7 26,7 6, ,1 temp.hoog 17,8 13,8 19,5 14,2 20,8 18,1 16,8 16,4 15,5 15,6 12,4 15,8 15, ,4 22, ,2 28,6 22,4 25,4 22,2 22, ,6 21,2 13,4 12,8 19,6 19,2 19,07 temp.laag ,5 3,4 5,8 10,3 10, ,2 7,2 10,2 9,5 5 7,2 5,5 4,6 7,4 9,2 10, ,8 15,1 13,9 12,4 10,7 11,5 14,8 12,4 9,8 6,2 7,9 9,47 luchtdruk ,60 windrichting w1 nno5 nw2 w1 zo1 w5 w5 w4 wzw6 zw6 zw5 w3 nnw3 n3 n2 n1 zw1 o2 o1 z2 o2 zw4 z1 zo2 n2 ono2 ono2 o2 o2 no2 n2 juni neerslag 0 0 1, , ,3 1 0, ,2 temp.hoog 19,2 21, ,6 25,6 28, , ,2 20,4 20,6 18,8 17,9 19,1 16,2 16,7 21,2 21,3 22,4 21,6 20,2 22,4 21,6 21,3 20,4 19,6 21,31 temp.laag 7,7 7 7,6 12,6 9,8 8,4 10,5 15, ,4 13,2 10,8 11,8 14,1 11,4 10,4 8,2 8, ,4 11,5 10,3 8,8 12,6 9,8 10,8 12,2 13,3 12,4 11,6 11,28 luchtdruk ,38 windrichting n2 no2 w1 zo2 w6 o1 o2 o2 no1 w8 wnw3 nw2 nw2 nw3 n2 nnw3 n3 nnw3 nw3 nw3 w1 nnw2 nnw1 nw3 n2 n1 zw2 w1 nw2 nw3 juli neerslag , ,8 0 2,8 0 12, , , ,1 temp.hoog 21 21,4 24,6 30,4 21, , ,6 28,2 26, ,6 21, ,2 31,2 35,3 28,2 22,4 28,2 28,6 28,2 23,2 27,4 26,2 23,2 25,6 23,8 25,3 25,25 temp.laag 9, , ,8 12,6 14,2 13, ,6 13,3 16, ,6 13, ,4 18,9 19,1 18,4 18,5 17,6 15,5 17,4 18,1 18, ,1 14,1 12,5 15,37 luchtdruk ,73 windrichting nw3 nnw2 zw2 zzw3 zzw3 z4 nw2 nw2 nw5 nnw1 o2 w2 w3 w2 w2 no2 zw1 o3 zo2 z1 nnw2 nno4 ono4 no2 no2 no2 w2 no4 nw3 nw2 zw2 augustus neerslag ,6 2,5 2, ,8 8,5 8,1 7,1 26,3 6,1 5,5 41 5,8 5 0,5 3, ,7 2 6,6 186,9 temp.hoog 27,7 30,3 25,8 23,7 25,6 24,3 25,4 25,4 24,7 22,6 22,6 20,2 20,2 21,4 21,2 20,3 18,4 18,4 16,8 18, , ,6 22,6 21, ,64 temp.laag 14,2 14,4 14,2 14,7 12,6 14,2 15,8 15,8 13,7 15,6 13,2 14,2 12,8 11,4 13,6 11,9 14,4 13,8 9,8 10,8 8,7 12 7,8 8,5 9 11,8 9 9,8 13,6 16, ,61 luchtdruk ,07 windrichting z2 zo1 w2 w2 w1 z3 w2 zo2 ozo2 w4 zzw3 w5 wzw5 w4 w3 nw3 w5 nw5 wnw6 w2 w3 w3 w2 w2 zzo1 no3 ozo2 z2 zw5 w3 nw2 september neerslag , ,8 17,4 temp.hoog 21,2 21,2 21,2 23,5 22,8 21,4 22,6 21,4 18,8 20,7 22,2 23,2 22,8 22,2 24,4 25,8 25,4 25,5 26, ,1 18,2 18, , , ,7 19,2 21,65 temp.laag , , ,2 8,2 13,6 9,4 10,8 10,8 12,8 12, , ,5 13,6 13,9 14,5 13,2 7,5 11,1 11,5 15,6 7,8 10,6 12,4 14,3 12,28 luchtdruk ,97 windrichting nw2 no2 ono3 o2 w1 wnw1 w2 wnw2 nnw1 nnw2 no3 no3 no4 no3 o2 o2 ozo2 o1 o1 o>nw n3 nw5 zw1 nw3 w3 w2 z1 o1 zzw2 w2 oktober neerslag , ,4 0 0, ,3 2 1,8 0 1, ,4 0 8,5 1, ,1 temp.hoog 20,2 19,8 23,4 22,4 17,5 15,8 15,6 14,5 18,4 18, ,4 15, ,8 18,6 21,8 16,6 17,1 15,2 13, ,6 15,8 14,6 17,6 11, , ,99 temp.laag 11,4 14,8 8,5 10,8 8,8 12,2 9,8 7,5 12,8 11,2 8,3 8,4 12,1 8, ,6 11,2 11, ,9 8,8 10,8 10,3 8,6 9,6 7,2 7 10,4 8,8 10,09 luchtdruk ,13 windrichting wzw2 no1 zo1 zo2 n2 zzo3 zw6 z4 wzw5 zw3 zo2 zo1 zo2 zzo3 nw2 zo>w zw4 zo3 wzw6 wzw5 nw7 nnw6 zw3 zzw3 zw3 wzw3 zzw1 z1 no2 zo1 z2 november neerslag , ,7 28 2, , ,8 temp.hoog 19,2 17,4 15,6 12,2 9,6 9,6 3 13,2 13,8 13,2 11,8 11,5 12, ,2 10,2 11,1 8,2 8,4 8,4 8 12,8 13,2 12,6 9,6 6,2 8 6,6 4,6 2,7 10,48 temp.laag 9,2 10,6 10,3 8 3,6 3,4 9,4 7,2 6,8 7,2 3,5 6,2 2,1 6,7 9,2 6,8 7,8 7,2 6,4 6,8 3,6 5,1 5,2 5 1,2 4,2 5,4 5 2,6 2,2 5,93 luchtdruk ,34 windrichting z3 z4 z5 z2 z1 z1 zo5 zzw3 zzw2 z3 ozo2 z1 zo2 zo2 o2 o1 o2 o3 o1 ozo1 o2 zo2 zo1 w2 o2 o3 ozo2 o4 o3 o2 december neerslag ,2 4,1 9,4 3 33,5 2, ,6 5,4 1,3 10, ,1 3 1,7 3, ,1 temp.hoog 2,6 1,8 2,4 1,2 4,6 9,8 7,8 7,4 6,2 9 8,4 9,2 7,2 6,5 8,6 8, ,2 12 9,2 10, ,8 8,1 4,4 1,8 3,6 7 6,8 8,4 7,42 temp.laag 1,2 0,4 0,1-1,4 1,2 4 0,2 3,8-0,2 5 5,8 6,4 4,8-1,3 3,6 2,6 2 9,6 7,8 8 8,3 6 10,8 7,5 5,6 0,5 1,2-1,6 0,5 3,4 6,2 3,61 luchtdruk ,87 windrichting o4 ono2 ono3 zzo1 z2 nw2 zw5 nw2 wzw2 zw6 w6 zw5 zw1 z3 zw2 w2 zw5 w6 zw8 wnw7 zw6 zw7 zw7 wnw4 nw3 z2 o5 w1 n2 w2 w3 door Jan Nanne te Hensbroek JAARTOTAAL NEERSLAG 894,6 50

51 Gemiddeld hoogste maandtemperatuur 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 december november oktober september augustus juli juni mei april maart februari januari 16,00 Gemiddeld laagste maandtemperatuur 14,00 12,00 10,00 8,00 6,00 4,00 2,00 0,00 december november oktober september augustus juli juni mei april maart februari januari Neerslag per maand 200,00 180,00 160,00 140,00 120,00 100,00 80,00 60,00 40,00 20,00 0,00 december november oktober september augustus juli juni mei april maart februari januari 51

52 8.3 Organisatie KNNV afdeling Hoorn/West-Friesland Voorzitter J.M. Duyf (Jan), Postbus 8, 1693 ZG Wervershoof, telefoon: (0228) , Secretaris E.J. Baars (Egbert), Yellowlaan 24, 1695 HV Blokker, telefoon: (0229) , Penningmeester en Ledenadministratie A.L. Roobeek (Ad), P.J. Jongstraat 176, 1614 LK Lutjebroek, telefoon: (0228) , Natuurhistorische secretaris J.P. de Krijger (Jan-Pieter), Weidemolen 98, 1622 KE Hoorn telefoon: (0229) , Leden A.L. ter Horst (Anneloes), Dorpsstraat 59, 1713 HB Obdam, telefoon: (0226) / , anneloes59@planet.nl T. Horstman-Kooijman (Tineke), James Grievelaan 6, 1695 HX Blokker, telefoon: (0229) , tineke_koo@hotmail.com Commissies Commissie Landje van Naber contactpersoon: J.P. de Krijger (Jan-Pieter), Weidemolen 98, 1622 KE Hoorn telefoon: (0229) , n.h.secretaris@hoorn.knnv.nl Excursies & Lezingen contactpersoon: O. Carmi (Ofra), Rositastraat 11, 1676 GW Twisk, telefoon: (0227) , o.carmi@quicknet.nl Public relations contactpersoon: G. de Weerd (Gerrit), Postbus 8, 1693 ZG Wervershoof, telefoon: (0228) , pr@knnvhoorn.nl Ondersteuning & Advies contactpersoon: M. Kleij (Michel), Lijndraaier 149, 1625 ZV Hoorn, telefoon: (0229) , oena-cie@knnvhoorn.nl Redacties Het Hoornblad contactpersoon: J.M. Duyf (Jan), Postbus 8, 1693 ZG Wervershoof, telefoon: (0228) , voorzitter@hoorn.knnv.nl Internet contactpersoon: E.J. Baars (Egbert), Yellowlaan 24, 1695 HV Blokker, telefoon: (0229) , info@hoorn.knnv.nl website: Werkgroepen Insectenwerkgroep contactpersoon: H.E. van der Groep (Henny), Yellowlaan 24, 1695 HV Blokker, telefoon: (0229) , insectenwerkgroep@knnvhoorn.nl Plantenwerkgroep contactpersoon: A.L. ter Horst (Anneloes), Dorpsstraat 59, 1713 HB Obdam, telefoon: (0229) / , plantenwerkgroep@knnvhoorn.nl Vogelwerkgroep contactpersoon: D. Greydanus (Douwe), Julianastraat 9, 1619 XG Andijk, telefoon: (0228) , d.greydanus@quicknet.nl Waterlevenwerkgroep contactpersoon: D. Hardeman (Dirk), Kaagweg 66, 1693 GE Wervershoof, telefoon: , waterlevenwerkgroep@knnvhoorn.nl Zoogdierenwerkgroep contactpersoon: F. Weel (Fred), De Roop 12, 1616 SC Hoogkarspel telefoon: , zoogdierenwerkgroep@knnvhoorn.nl 52