examinering

Transcriptie

1 AOC Raad Willy Brandtlaan 81, 6716 RJ Ede Postbus 458, 6710 BL Ede T: F: E: W: He t ACTI EPLAN examinering

2 Voorwoord In november 2006 hebben de AOC s de handen ineen geslagen en presenteerden zij het Actieplan Examinering met vijf actiepunten. Het aanbieden van het Actieplan Examinering aan de toenmalige Minister van LNV Cees Veerman, op 13 november 2006, markeerde het gezamenlijke belang dat onderwijsinstellingen hechten aan de kwaliteit van het groene onderwijs. Het Actieplan Examinering was een geslaagde impuls om het thema examinering hoog op de agenda van AOC s te zetten. Het heeft AOC s bewust gemaakt van het belang van een positief oordeel over de kwaliteit van examinering. Zij zijn hard aan de slag gegaan met de realisatie van de vijf actiepunten. Er is veel gebeurd. In deze publicatie het resultaat van twee jaar gezamenlijk werken aan het verbeteren van de kwaliteit van examinering. Met persoonlijke ervaringen van de deelnemers en voorbeelden van initiatieven die het Actieplan hebben ondersteund. De formele invoering van de nieuwe competentiegerichte kwalificatiestructuur is uitgesteld naar 1 augustus In heeft een eerste 0-meting plaatsgevonden door de nieuwe toezichthouder op de examinering, de Inspectie van het Onderwijs. De metingen laten een significante vooruitgang zien. Er bestaat nog onzekerheid over de wijze van toezicht op examinering door de Inspectie van het Onderwijs wanneer in de toekomst het toezicht op onderwijs en examinering geïntegreerd plaats gaat vinden. Wij hebben er vertrouwen in dat nieuwe metingen aantonen dat de AOC s de examinering op orde hebben en dat de ambities zijn - of op korte termijn worden - waargemaakt! Het Actieplan Examinering wordt afgesloten, maar is geen eindpunt. Het is de start van een continue groei van de kwaliteit van examinering op het groene mbo. De neuzen staan dezelfde kant op, de middelen zijn er. De AOC s blijven ambitieus! Agnes Jansen Projectleider Actieplan Examinering. Agnes Jansen Mede namens de leden van de stuurgroep Actieplan Examinering: Jan Pieter Janssen (voorzitter) Broer Adema Wout van den Bor Theo Koolen 3

3 Inleiding Jan Pieter Janssen voorzitter stuurgroep Actieplan Examinering voorzitter CvB CITAVERDE College Van een 6 min naar een 8 Overhandiging Actieplan Examinering door Clemens Cornielje (voorzitter AOC Raad) aan minister Veerman op 13 november 2006 Jan Pieter Janssen herinnert zich zijn eerste reactie nog goed, nadat KCE de examenaudits over schooljaar bekendmaakte en het mbo-groen beduidend slechter uit de bus kwam dan de rest van het mbo: Ik was verbaasd. Gelukkig zijn cijfers geduldig. Ik wilde eerst de analyse achter de cijfers zien. In de tijd dat voorganger Lexin het examentoezicht verzorgde, had het groene onderwijs geen afwijkend slecht beeld. Volgens Janssen zijn de KCE-audits vanuit de grootschalige context van de ROC s opgezet. Die manier van meten heeft geen recht gedaan aan het groene onderwijs. En omdat heel verschillende informatie werd opgevraagd, waren de uitkomsten niet vergelijkbaar. Dat veroorzaakte in die fase veel negatieve energie op de werkvloer. De eisen van KCE voor verantwoording van de examens frustreerden en werkten remmend op de eigen onderwijsplannen van de instellingen. En het grote aantal veranderingen maakte het opzetten van een kwaliteitscyclus haast onmogelijk. Bovendien volgt LNV het ministerie van OCW inzake toezicht op de kwaliteit van examens. De AOC s waren daardoor nauwelijks betrokken bij beleid, stelden zich niet pro-actief op en voelden de urgentie tot verbetering onvoldoende. Dit alles heeft wel tot een kentering geleid, erkent Janssen. De AOC s schuiven vaker aan bij overleg en handelen meer vanuit een collectief gevoel van eigen kracht. Het Actieplan Examinering - in november 2006 aangeboden aan toenmalig minister Veerman - is daarvan een bewijs. Bovendien heeft het ministerie van LNV zich toen pal achter de AOC s geschaard. Die positieve houding werkt nog steeds door. De collectiviteit kent wel grenzen: We werken in het actieplan thema s uit waar iedereen belang bij heeft. In ons servicedocument regelen we de examinering tot aan de voordeur. Wat daarachter gebeurt, is de verantwoordelijkheid van de individuele instellingen. Janssen ziet de toekomstige audits met vertrouwen tegemoet, ook al omdat de inspectie op een andere, heldere manier de examenkwaliteit meet. De meeste instellingen gaan daar goed op scoren, verwacht hij. Jan Pieter Janssen Bovendien verloopt de communicatie met de inspectie goed. De inspecteurs gaan gelijk met de mensen van de scholen om tafel zitten. Samen reflecteren ze op wat goed en minder goed gaat. Wat een winst! We zaten op een 6 min toen we met het actieplan begonnen, we gaan nu richting de

4 1 Standaard voor examineren Theo Koolen lid CvB Helicon Opleidingen over Phoenix Gezonde concurrentie Er komt een gezamenlijke examenstandaard voor het groene domein, die wordt geaccepteerd door de toezichthouder. Na overgang van het toezicht op de examinering door de Inspectie van het Onderwijs zijn de producten van De groene standaard en Phoenix aangepast aan het nieuwe toezichtskader zoals dat door de Inspectie in gebruikt is. Daarnaast zijn er door diverse partijen examenproducten ontwikkeld. Tussen De groene standaard en Phoenix is intensief overleg geweest om beider werkwijzen te analyseren. Hierdoor is helderheid ontstaan over de overeenkomsten en verschillen van beide systemen. Er is begrip ontstaan voor en inzicht in de beide methoden. Daarnaast is het besef ontstaan, dat nog niet alle mogelijkheden van competentiegericht examinering zijn benut. Door het monitoren van de competentiegerichte examinering ontdekten docenten en bedrijfsleven mogelijkheden en beperkingen die niet eerder voorzien waren. Die betreffen met name de uitvoering van de Proeve van Bekwaamheden in authentieke situaties. Belangrijkste conclusie is dat examens gelijkwaardig moeten zijn, maar niet perse gelijk. Resultaten Helderheid naar toezichthouder over gehanteerde uitgangspunten van De Groene standaard en Phoenix. Beide trajecten voldoen aan de standaard van de toezichthouder. Gezamenlijke uitgangspunten van alle examenproducten in het groene onderwijs worden ingebracht in de ontwikkeling van een examenprofiel voor het gehele beroepsonderwijs. De organisatie en uitvoerbaarheid van examinering (proeven van bekwaamheid) zijn onderzocht. Voor alle kwalificatiedossiers in het groene onderwijs zijn er competentiegerichte examens ontwikkeld. Theo Koolen denkt niet dat twee verschillende examenstandaarden tot opgetrokken wenkbrauwen leiden bij de buitenwereld. Naast De groene standaard en Phoenix, onze eigen standaard, zou er wat mij betreft nog ruimte zijn voor een derde en vierde standaard. Beide passen in de eisen die het ministerie van LNV stelt. En beide waren al in ontwikkeling voor de start van het actieplan. Eén standaard is geen doel op zich. Uit een vergelijkend onderzoek in schooljaar blijkt trouwens dat de twee standaarden dicht bij elkaar liggen, ondanks in het oog springende verschillen, zoals één integrale eindtoets bij Phoenix tegenover een jaarlijkse proeve bij De groene standaard. Koolen ziet nog een ander voordeel van meerdere standaarden: het zorgt voor een gezonde interne concurrentie, daardoor blijf je scherp. Ziet hij de examens van voorjaar 2009 met vertrouwen tegemoet? Ja. Alle Helicon-vestigingen zijn afgelopen jaar uitgebreid geaudit en daar zijn we goed uitgekomen. Al zijn er natuurlijk altijd verbeterpunten. Bij een aantal examens bijvoorbeeld kwamen de werkprocessen die bij een kerntaak horen niet goed genoeg tot uiting in de proeven van bekwaamheid. Daar zijn we terecht op gewezen. Koolen is aardig te spreken over de constructieve houding van de inspectie. Hij vindt dat de inspecteurs oog hebben voor de complexiteit van alle vernieuwingen die de AOC s nu doorvoeren. Op Helicon wordt veel werk gemaakt van het opleiden van assessoren. Zo n driehonderd docenten hebben inmiddels een training gevolgd. Samen met een particulier certificeringsbureau biedt Helicon ook een scholingstraject voor praktijkassessoren. Eén centrale certificering voor het hele groene onderwijs vindt hij zonde van de tijd. Het gaat prima zo, met meerdere aanbieders die aan alle criteria voldoen om te mogen certificeren. Theo Koolen 6 7

5 Broer Adema lid CvB Aeres Onderwijsgroep over De groene standaard Content over examenproducten Voor De groene standaard hebben we het ziet Broer Adema wel de voordelen van het Actieplan Examinering niet nodig gehad. We zijn actieplan: 1 +1 = 3. Het is nuttig geweest op al in 2002 met vijf AOC s begonnen om samen de vijf punten van het actieplan samen te werken. We zitten weer zelf achter het stuur in plaats examens te ontwikkelen; dat is uitgegroeid tot een samenwerkingsverband van elf AOC s en van een dictaat van de overheid over ons heen Aequor, inclusief twee groene ROC-afdelingen. te krijgen. Juridisch hebben we onze gezamenlijke rol als examenleverancier afgedicht door de oprichting van Stichting De groene standaard. Toch sprekken tussen De groene standaard en de Adema heeft alle vertrouwen in de komende ge- in- spectie. We voelen dat de omgeving content is over onze examenproducten. Met onze status zit het wel goed. Dat we ons initiatief hebben kunnen omzetten in een stichting is daarvan het bewijs. We zijn nu bezig de inspectie duidelijk te maken dat examineren in het competentiegericht onderwijs iets heel anders is dan simpelweg een bruine enveloppe van CEVO openmaken. Daar moet de inspectie oog voor krijgen. De leerlingen weten dat inmiddels al, heeft Adema gemerkt op zijn Groenhorst College. Ze vinden de proeven van bekwaamheid leuk omdat ze daardoor goed kunnen laten zien wat ze in hun Broer Adema mars hebben. Al uiten ze wel kritiek op de uitvoering. Adema erkent dat die uitvoering lastig is. Ook de discussie over de mate van authenticiteit van de examens in nog niet afgerond. Hoeveel bedrijven zijn geschikt als examenplek? En is iedereen wel geschikt om assessor te worden? Phoenix: transparant, communiceerbaar, werkbaar Helicon Opleidingen De kracht van De groene standaard Stichting De groene standaard Phoenix-examens zijn eindexamens, gebaseerd op de uitstroomeisen. Om de onafhankelijkheid van de examinering te waarborgen worden de examens afgenomen in een examenomgeving die aan gekeurde criteria voldoet en de reële beroepspraktijk zo dicht mogelijk nadert. Aantoonbaar onafhankelijke, gecertificeerde exami natoren en professionele gecommitteerden nemen de examens af. Het examen is een drieluik dat de uitstroom eisen honderd procent dekt. Centraal staat het praktijkexamen. Daarin demonstreert de kandidaat tegenover examinatoren en gecommitteerden dat hij de uitstroomeisen voldoende beheerst. Een deel van de uitstroomeisen betreft zaken die niet voorspelbaar in te plannen zijn, die zich slechts laten beoordelen over een langere periode of die als tussen product slechts zichtbaar zijn in de ontwikkelfase. Om die zaken te kunnen beoordelen bouwt de kandidaat een examendossier met bewijsstukken op, voorafgaand aan zijn praktijkexamen. Dit bewijs wordt door deskundige derden geautoriseerd. In het examengesprek, het sluitstuk van het drieluik, wordt het examendossier geverifieerd en dieper ingegaan op achtergronden van de praktijkopdracht. En indien nodig komen uitstroomeisen aan bod die elders nog niet beoordeeld werden. Phoenix-examens gelden één jaar. Ze worden het jaar erop vervangen door verbeterde versies, gebaseerd op de laatste versie van de kwalifi catiedossiers en het toezichtskader examinering van de inspectie. Bij deze jaarlijkse update en upgrade verwerkt Helicon de uitkomsten van evaluaties van deelnemers, praktijk bedrijven, examinatoren en gecommitteerden, evenals de uitkomsten van de audit van de inspectie. Op deze manier borgt Helicon actief de kwaliteitsverbetering van de examens en krijgen de deelnemers altijd het meest actuele diploma uitgereikt. Binnen stichting De groene standaard werken 12 groene onderwijsinstellingen en Aequor nauw samen om een eenduidig en transparant beeld van de inhoud van examinering onder de competentiegerichte kwalificatiestructuur te creëren. Ze doen dat door voor elk kwalificatiedossier een set van examenstandaarden te ontwikkelen. Door de ontwikkeling van examenstandaarden in gezamenlijkheid op te pakken, worden niet alleen beschikbare middelen als tijd en geld doelmatiger ingezet, maar wordt het ook mogelijk om centrale afspraken met de toezichthouder te maken over de kwaliteit van de producten van examinering. Een document algemene toetstechnische eisen vormt onderdeel van elke examenstandaard. Hierin wordt onder meer beschreven aan welke eisen een proeve van bekwaamheid moet voldoen. Onder meer een beoordelingsinstructie en een beoordelingsformulier maken hiervan deel uit. Geïnspireerd door het Actieplan Examinering heeft De groene standaard de afgelopen jaren een uitgebreid systeem van kwaliteitsborging opgezet. Op dit moment richt de stichting een kwaliteitsmanagementsysteem in. Ze laat ook alle examenstandaarden een uitgebreid traject van interne en externe kwaliteitscontrole doorlopen. Hierin spelen onder meer een rol: ontwikkelaars (ervaren vakdocenten van een aoc), het CITO en de validatiecommissies uit het bedrijfsleven. De groene standaard wil ook de communicatie met het bedrijfsleven over de uitvoering van proeven van bekwaamheid versterken. Op die manier verwacht men vertrouwen in de examinering te creëren bij alle belanghebbenden: het groene bedrijfsleven, de leerlingen, de overheid en de toezichthouder. Zo ondersteunt en versterkt De groene standaard de doelstellingen van het Actieplan Examinering. 8 9

6 2 Kwaliteit van examinering Er komt een gemeenschappelijk servicedocument, waarin alle werkprocessen en kwaliteitseisen worden beschreven. De AOC s beschikken over gezamenlijke servicedocumenten. Hierin staan werkprocessen en procedures voor kwaliteitsborging van examinering op de AOC s beschreven. Het eerste servicedocument is gemaakt op basis van de eerste generatie competentiegerichte kwalificatiestructuur. De eerste fase van een gemeenschappelijk servicedocument voor de tweede generatie competentiegerichte kwalificatiestructuur (op basis van de SHL competenties) is ook gereed. De servicedocumenten zijn een handreiking. Dat betekent dat ieder AOC gebruik kan maken van de documenten om de eigen examenorganisatie te ontwerpen. Gezamenlijk is gewerkt aan het opstellen van een competentieprofiel voor een Groene Assessor. Dit profiel is beschikbaar gesteld aan alle AOC s via de website. Daarnaast heeft er veel uitwisseling van informatie plaatsgevonden tussen de onderwijsinstellingen, wat een stimulans is geweest voor de invoering van kwaliteitszorgprocessen. Resultaten Gezamenlijk servicedocument rondom kwaliteitscyclus examinering en oplevering eerste fase gemeenschappelijk servicedocument tweede generatie. Competentieprofiel voor een Groene Assessor. Het verzorgen van opleidingen voor assessoren, in samenwerking met het bedrijfsleven. Oprichting Platform kwaliteitszorgcoördinatoren. Albert Jansen beleidsmedewerker examinering en onderwijs AOC Oost Assessoren gevraagd Albert Jansen We hebben twee dagen gewerkt, toen was het nig weerstand: Het overheersende idee is dat de competentieprofiel voor assessoren klaar. En waarom zou het meer tijd hebben moeten kosten, hoor je recht doet aan de leerling. Als een examenkandidaat proeve van bekwaamheid een examenvorm is die Albert Jansen denken. Het clubje van vier AOC-deskundigen onder de effectieve leiding van Marion kan uitoefenen. Dat was vroeger bij een kandidaat de proeve goed aflegt, weet je zeker dat hij zijn vak van Neerven kon aan de slag met bestaande profielen van onder andere Certiforce, het Kenniscen- echt niet altijd het geval. Overigens is niet iedereen die slaagde omdat hij zijn punten mocht middelen trum EVC, de wet BIO en een aantal AOC s. Zo lukte geschikt voor assessor en wíl niet iedereen het worden. Helemaal niet erg, differentiatie in de taken van het in het voorjaar van 2007 om snel tot één profiel te komen voor assessoren voor de mbo-examens docenten is juist goed. in de groene vakken. Jansen: Ik wilde graag meedoen. Ten eerste omdat ik de noodzaak van het Actieplan Examinering voelde. Ten tweede omdat het drijven op die als praktijkassessor optreden. Het Tegelijkertijd leiden Jansen c.s. mensen uit de be- goed is dat de AOC s samen optrekken, zodat elke AOC Oost projectteam heeft samen met Cito een instelling kennis kan halen en brengen. Daar voel ik cursus opgezet en maakt daarbij gebruik van geënsceneerde proeven van bekwaamheid; met dank me bij betrokken. aan de leerlingen die als proefkandidaat willen fungeren. De videofragmenten blijken zeer nuttig in de In juni 2007 is het profiel op gezet. Iedereen kan het downloaden en opleiding. gebruiken voor zijn eigen AOC. Het document is nog wel besproken in het mbo-platform voor examencoördinatoren, maar verder is het stil gebleven. Dat torische hobbels weg te werken. Zo zou hij graag Bij de praktijkassessoren zijn nog wel wat organisa- vindt Jansen in één opzicht jammer. Hij had gehoopt een pool van praktijkassessoren opzetten om hen dat het profiel ook zou leiden tot een gezamenlijke zo effectief mogelijk in te zetten voor alle onderwijslocaties. En zo onafhankelijk mogelijk, want een actie om assessoren te gaan trainen. Dat is niet gebeurd. Elk AOC leidt zelf op en gaat voor de certificering in zee met een van de bevoegde instellingen, de praktijkbegeleider. Bij een klein vak als veeteelt praktijkassessor mag niet dezelfde persoon zijn als bijvoorbeeld Certiforce, Cito of Stoas Hogeschool wordt dat al gauw lastig. Bovendien willen sommigen bedrijven niet zomaar een vreemde op het (de lerarenopleiding voor de groene sector). erf. Hij zou ook graag een deal sluiten over de vergoeding per dagdeel en over het minimum aantal Hij geeft nu assessorentraining op zijn eigen AOC Oost, samen met Cito, en maakt daarbij dankbaar assessments per jaar dat nodig is om de deskundigheid van assessoren op peil te houden en om gebruik van het profiel. Naar verwachting heeft aan het einde van schooljaar de helft van de hun door AOC Oost betaalde opleiding rendabel te docenten een assessorentraining gevolgd. Er is wei- maken. Nog werk genoeg

7 Jan Jacobs examensecretaris Helicon Opleidingen Rein van de Wal directeur Onderwijs en Kwaliteit Prinsentuin College Jan Jacobs Simpel en concreet Meteen na de start van het Actieplan Examinering De werkgroep van Jacobs en Van de Wal heeft heeft de werkgroep kwaliteit van examinering in het land zo n beetje op sleeptouw genomen met nog geen vijf maanden tijd een servicedocument haar servicedocument. Niet verbazingwekkend, afgeleverd, naar believen te gebruiken door alle want veel aspecten van kwaliteit van examinering zijn te groot om te behappen voor één instel- AOC s Het document biedt hulp bij twee vragen: hoe organiseer je een goed examen en vanuit ling, zeker gezien de bescheiden schaal waarop welke visie doe je dat? Via livelink worden gebruikers aan de hand van een routewijzer stapsgewijs ROC s. Verbetering lukt alleen met samenwerken de meeste AOC s functioneren in verhouding tot door een grote partij formulieren en informatiebronnen geleid. instelling door docenten hard gewerkt aan exa- en producten delen. Jacobs: Op zich werd per menproducten, onder andere met hulp van Cito. Een ideale werkgroep, Maar door de aanpak van KCE veranderde de vonden Rein van de Wal balans: bij de audits lag nu driekwart van de aandacht op de procesorganisatie van de examens, en Jan Jacobs; een mix van mensen met praktijkervaring en theore- schrikken. Waarbij AOC s volgens Van de Wal niet meer op de examenproducten. Dat was even tisch onderlegde mensen die samen aan een tisering. Als je niet oppast, creëer je een papie- moesten waken voor doorslaan naar bureaucra- zeer concreet product ren realiteit die zich onvoldoende verhoudt tot de hebben gewerkt. Van praktijk. We vroegen ons tijdens het werken aan de Wal: We hadden het servicedocument daarom steeds af: kan het al snel in de gaten dat niet simpeler, kan het niet magerder? Soms kun de gangbare kwaliteitszorgsystemen niet zomaar je van drie formulieren één formulier maken. werken binnen een AOC en dat we uit moesten gaan van de eigen kracht binnen de AOC s: wat is Wat heeft het servicedocument gebracht? De individuele visies van docenten op wat een goed daar al beschikbaar aan kennis en wat bindt ons? examen is zijn dankzij het servicedocument omgezet in een gezamenlijke visie op de kwaliteit van We wilden ons bij het servicedocument niet te veel laten leiden door wat anderen, KCE bijvoorbeeld, examinering. Een goede ontwikkeling, vinden Jacobs en Van de Wal. De instellingsvisie op criteria voorstaan. Jacobs: Dat een stuk denkwerk en ervaring van Helicon in het servicedocument zit, voor een goed examen en op een goede examenorganisatie krijgt nu veel meer nadruk. Dat is ook komt omdat wij wat vroeger dan velen beleid op examenkwaliteit zijn gaan voeren. het uitgangspunt van het servicedocument. Jacobs: De enige manier om de kwaliteit goed voor elkaar te krijgen is wanneer de instelling daarvoor de verantwoordelijkheid wil nemen. Van de Wal vindt dat het civiel effect van de examens mbo-groen daarmee nog niet automatisch gedekt is. We hebben met dit servicedocument weliswaar een brug geslagen tussen de examenstandaarden van De groene standaard en Phoenix - iedereen gebruikt nu immers hetzelfde Een blik van buitenaf op kwaliteit Aequor Rein van de Wal iso-format - maar het is jammer als we er niet meer rendement uit kunnen halen met elkaar. Mogelijk lukt dat via het toekomstige groene examenprofiel. Aequor heeft de afgelopen jaren vier aoc s ondersteund bij de verbetering van hun aanpak van de examinering. Daarvoor is per instelling een passend traject voor kwaliteitsmanagement uitgezet. Zo n traject omvat het hele proces om een goede uitvoering van de examens te kunnen garanderen: de procedures, de communicatielijnen, de vaststelling wie waarvoor verantwoordelijk is. De medewerkers van Aequor adviseren en begeleiden het management en de medewerkers die direct met de examinering te maken hebben, zoals de examensecretaris. De instelling is zelf vervolgens verantwoordelijk om de verbeteringen in de hele organisatie door te voeren. Daarvoor zijn enthousiasme en goede communicatielijnen nodig. Uiteindelijk heeft iedereen natuurlijk voordeel bij een goede organisatie van de examens. Mensen zouden kunnen inzien dat kwaliteit leidend en lonend is. En dan kan een blik van buitenaf, zoals een Aequor-blik, heel goed werken. Aequor beperkt ondersteuningstrajecten voor de examenpraktijk tot twee aoc s; eenvoudigweg omdat de capaciteit van de organisatie onvoldoende is en andere projecten nu meer aandacht vragen. In de toekomst hoopt men weer breder op verzoeken van de aoc s in te kunnen gaan. Twee van de kwaliteitsadviseurs die deze schooltrajecten hebben begeleid, hebben overigens ook bijgedragen aan het Actieplan Examinering. Een nuttige kruisbestuiving. Het actieplan heeft echt geholpen mensen in beweging te krijgen op het gebied van kwaliteitsmanagement

8 Resultaten 3 Toetsenbank en portfolio s Het gezamenlijk gebruik van een toetsenbank en digitale portfolio s wordt verder uitgewerkt en onderzocht. Toetsenbank Portfolio De AOC s beschikken over een gemeenschappelijke toetsenbank met elektronische (diagnos- van het (digitale) portfolio door alle instellingen In het kader van CGO is bestuurlijk de noodzaak tische) toetsen en instrumenten in QMP. Het afgelopen jaar zijn er afspraken gemaakt met het Kennisnet, zijn de verschillen van benadering van onderkend. Door de e-portfolio afspraak van Ontwikkelcentrum en Cito. De toetsenbank is portfolio s door de instellingen nu minder groot. ondergebracht op de website Toetsplaza.nl, die speciaal is ingericht om de verschillende gebruikers goed te bedienen. Ook leerlingen vinden zijn: Enkele projecten die hieraan hebben bijgedragen via hun eigen webpagina de weg naar de digitale toetsen. Alle AOC s werken met QMP en de technische aspecten en de onderwijskundige Groene Scharnieren; aandacht voor de toetsenbank. Er is een verbinding gelegd met context waarin portfolio s op scholen werden diverse projecten: ingezet. Exploitatie (diagnostische) toetscontent; e-pof; export van portfolio-gegevens, structurele verankering van de elektronische onder meer voor EVC trajecten. toetsvoorziening voor het groene onderwijs; Centrale Reken- en TaalToetsen AOC s De Groene Kennis Coöperatie ondersteunt (CRETA, zie kader); binnen Groen Kennisnet het gebruik van digitale digitale oefenpagina centraal examen vmbo; portfolio s binnen een Livelink-omgeving. P360; tool voor 360 graden feedback. Het gebruik van de toetsenbank is afgelopen schooljaar verdrievoudigd. In totaal zijn er meer dan toetsen door de AOC s afgenomen. Invoering van een gemeenschappelijke diagnostische toetsenbank voor alle AOC s. Oprichting landelijk netwerk van toetsen- Kwaliteitshandboek toetspagina s. Ontwikkeling van een aantal nieuwe op bankcoördinatoren en QMP-coördinatoren. thema s gebaseerde toetspagina s. Verbinden van leerproces (portfolio) en Digitale ontsluiting oefenexamens vmbo product (examinering met proeve van Ontwikkeling diagnostische en afsluitende bekwaamheid). toetsen Nederlands, Engels en wiskunde/ Inzet van portfolio s als verbindende schakel rekenen voor mbo. tussen school en bedrijfsleven. Bijeenbrengen van alle toetsen en informatie Landelijke afspraak E-Portfolio (Kennisnet), op waarmee de inrichting van portfolio s wordt Realisatie van een nieuw 360 graden feedbacktool in QMP die door alle AOC s vrij gestroomlijnd. gebruikt kan worden. Toetsen met Creta AOC Friesland, Wellantcollege, Clusius College en AOC Raad Creta - centrale reken- en taaltoetsen AOC s is een nieuw instrument om het niveau van mbo-deelnemers vast te stellen voor Nederlands, moderne vreemde talen en rekenen/wiskunde. Een nieuwe niveau-indeling was nodig vanwege de veranderde positie van deze vakken. In de kwalificatiedossiers zijn de eisen voor de beheersing van Nederlands en vreemde taal/talen uitgewerkt voor een startende beroepsbeoefenaar. Ook in Leren, loopbaan en burgerschap worden eisen gesteld aan de beheersing van Nederlands. De beheersing van de talen is hierdoor een voorwaarde voor diplomering geworden. Waarschijnlijk gaat die voorwaarde ook gelden voor rekenen/wiskunde. Door deze verandering hebben de AOC s behoefte aan instrumenten om van hun deelnemers vast te stellen en te borgen. Het Creta-project voorziet in die behoefte. In samenwerking met Cito worden diagnostische toetsen ontwikkeld voor rekenen/wiskunde, Neder lands en Engels voor mbo-deelnemers niveau 2, 3 en 4. Voor Nederlands en Engels worden de subvaardigheden lezen en luisteren getoetst in twee aparte toetsen. Deze subvaardigheden zijn indicatief voor de andere subvaardigheden. Op advies van het Freudenthal Instituut worden in de rekentoetsen alleen de subvaardigheden getallen/hoeveelheden en maten en gegevensverwerking en onzekerheid getoetst. Er wordt ook gewerkt aan afsluitende toetsen Nederlands lezen en Nederlands luisteren voor niveau 2. Alle toetsen zijn vanaf januari 2009 beschikbaar voor alle AOC s via de digitale toetsenbank Toetsplaza. De andere luistertoetsen en de afsluitende toetsen Nederlands en Engels voor niveau 3 en 4 volgen later in

9 Hilda Weges projectmanager expertiseteam Toetsplaza AOC Raad groene toetsen Hilda Weges is duidelijk over de primaire taken van het expertiseteam van de toetsenbank (recent omgedoopt tot Toetsplaza): zorgen dat de pagina s waarop de toetsen staan goed in elkaar zitten en goed geredigeerd zijn; de toetsenbank nog beter ordenen en toegankelijk maken; de medewerkers op de scholen ondersteunen bij het gebruik van de toetsenbank. Ze is ook duidelijk over de vakken die als eerste een plek krijgen in de toetsenbank: alleen de groene vakken. De redenering daarachter is dat er voor de avo-vakken vanaf het moment dat een leerling de school binnenkomt tot aan zijn examen. Het gaat om kennis- en toepassingstoetsen met een formatieve en diagnostische waarde; ze helpen de leerlingen zich goed voor te bereiden op hun examen. Ze noemt het voorbeeld van een meisje dat eindeloos heeft zitten oefenen op plantenkennis, op de meest gekke tijdstippen. Dat viel te achterhalen door naar haar inloggegevens te kijken. Deze leerlinge heeft geprofiteerd van de talloze toetsvarianten die mogelijk zijn door items ad random te combineren tot een toets. elders in Nederland al veel te halen valt. Weges: Dit voorbeeld illustreert de kracht van de toetsenbank: leerwinst voor de leerling, tijdwinst Hilda Weges Ondertussen valt er ook in de groene toetsenbank veel te halen. Weges expertisecentrum werkt samen met docenten van AOC-locaties om nieuwe toetspagina s voor de docent en een hogere toetskwaliteit, inhoudelijk en qua toetsvorm. Ik zie het echt als een kans voor het management om met behulp van de toetsenbank een goed toetsbeleid neer te zetten. Met duidelijke keuzes in wat je wanneer in welke vorm wilt toetsen en welke beoordeling je eraan koppelt. Met goed toetsbeleid kun je te ontwikkelen. Alleen al de bijdragen van de Prinsentuin in Breda doen een mens duizelen: daar zijn het afgelopen schooljaar toetsen digitaal geoefend en afgenomen! In totaal waren het er verleden jaar meer dan de studievoortgang van elke leerling tot aan het examen goed bewaken. Het management en de docenten moeten wel inzien dat werken met de toetsenbank een onderdeel is van competentiegestuurd onderwijs. Ze moeten ervoor oppassen dat de ontwikkeling van de toetsenbank geen Om misverstanden te voorkomen: in de toetsenbank zitten geen kwalificerende (afsluitende) examens apart project wordt van een enthousiaste collega. en geen praktijkopdrachten. Weges: We verzamelen breed inzetbare toetsvarianten en meetinstrumenten die gebruikt kunnen worden De toetsenbank is dus een kwaliteitsinstrument en daarmee een logisch onderdeel van het Actieplan Examinering, ook al was de bank al een lopend initiatief toen het actieplan in 2006 van start ging. De toetsenbank wordt volledig bekostigd door de AOC s samen. Weges: In het begin lag er veel nadruk op de ict-kant van de toetsenbank en op het leren werken met QuestionMark Perception. Dankzij het actieplan bundelen we onze krachten nog meer en groeit het draagvlak voor digitaal toetsen en het digitale portfolio. Directies en docenten zien dat de toetskwaliteit daardoor verbetert en dat het helpt om leerlingen te beoordelen binnen het competentiegericht onderwijs. Daar ben ik blij mee. Het actieplan stopt, wij gaan door op Gereedschapskist competentiegerichte beoordeling Groene Kennis Coöperatie Docenten in het groene onderwijs hebben behoefte aan hulpmiddelen voor competentiegericht beoordelen. Daarom is de Gereedschapskist competentiegerichte beoordeling bedacht en ontworpen. Om de inhoud van de Gereedschapskist af te stemmen op wat docenten echt nodig hebben, is eerst een inventarisatie gemaakt van hun wensen en behoeften. Dat heeft de volgende inhoud van de Gereedschapskist opgeleverd: Algemene informatie over competentiegerichte beoordeling (begrippenlijst, vraag & antwoord, beslisboom, groene beoordelingscontext, algemene trainingen en bronnen. Overzicht van 15 verschillende beoordelingsvormen. Per beoordelingsvorm: uitleg, wijze van inrichting, voorbeelden/ervaringen, wijze van feedback, voor- en nadelen, training en contactpersonen, bronnen. Overzicht van verschillende docentrollen (constructeur, beoordelaar, vaststeller, coach). Per docentrol: uitleg, hulpmiddelen, training, certificering. Overzicht van verschillende schoolorganisatorische aspecten (faciliteiten, legitimering, visie, externe gerichtheid). In het voorjaar van 2008 is de gereedschapskist gelanceerd als website: De organisaties achter de Gereedschapskist (Educatie- en competentiestudies WUR, KPC Groep, APS, CPS, Cito en SILO) richten ook docentwerkplaatsen in waar competentiegerichte beoordelingsarrangementen worden ontwikkeld. In de werkplaatsen worden docenten gecoached door experts en de producten worden als good practices op de site van de Gereedschapskist geplaatst

10 4 Verbetering procedures Wout van den Bor lid CvB AOC Terra Hanneke Gülpen bestuursadviseur Onderwijs & Kwaliteitszorg AOC Terra Dialoog is terug AOC s zetten in op verbetering van de werkrelatie met de toezichthouder Tijdens de uitvoering van het Actieplan Examninering heeft de Inspectie van het Onderwijs het toezicht van examinering overgenomen van KCE. Bij de start van het actieplan hebben de AOC s zich vooral gericht op de dialoog met KCE, wat resulteerde in meer begrip voor de specifieke omstandigheden bij AOC s. Deze constructieve overleggen zijn gecontinueerd met de Inspectie. AOC s hebben zich samen ingezet voor het verder ontwikkelen van competentiegerichte exa minering. Uitgangpunt hierbij is de gezamenlijk ontwikkelde producten en processen van het groene onderwijs in relatie tot de standaard van de toezichthouder. Daarbij is expliciet aandacht voor het zichtbaar maken van de kwaliteit van het groene onderwijs. De wijze van toezicht is mede bepalend voor de beeldvorming. Resultaten: Ontwikkeling van competentiegerichte examinering passend bij nieuwe standaarden. Gestructureerd bestuurlijk overleg met de Inspectie van het Onderwijs. Medezeggenschap bij het ontwikkelen van het toekomstige geïntegreerde toezicht op onderwijs en examinering. De problemen met KCE zijn volgens Wout van den Bor terug te voeren op drie factoren: Ten eerste heeft KCE nooit gekeken naar de positieve aspecten van de mbo-examens, het volgde uitsluitend op zeer kritische wijze de procedures. Er was nauwelijks dialoog over mogelijke verbetering. Ten tweede interpreteerden de inspecteurs soms op willekeurige en niet transparante wijze de toezichtkaders. Ten derde hield KCE de instellingen nadrukkelijk aan gestelde termijnen maar hield de club zich niet aan zijn eigen rapportagetermijnen. Rapporten kwamen soms zo laat dat de volgende examencyclus al weer was ingezet. Hanneke Gülpen denkt dat men bij KCE bij de start geen notie had hoeveel werk het vergt om jaarlijks op deze wijze audits uit te voeren. Deze zware onderschatting heeft de willekeur en communicatieproblemen nog verergerd. Een toets die in de ene audit werd goedgekeurd, werd in de volgende audit afgekeurd en omgekeerd. Het regende dan ook klachten vanuit de mbo-instellingen. Van den Bor: Maar een pas in 2002 opgetuigde club hef je niet zomaar op, dat zou kapitaalvernietiging en gezichtsverlies voor de politiek hebben betekend. Ondanks deze kritiek erkent hij dat er op de kwaliteit van de examens in het mbo-groen het nodige viel af te dingen en dat het goed was dat de overheid daar bovenop sprong. De examinering ging nog te vaak op zijn janboerenfluitjes. KCE fungeerde natuurlijk wel als stok achter de deur. De relatieve zwakte van de AOC s komt volgens hem vooral door de schaalgrootte: ROC s beleggen de examenfunctie in speciale examenbureaus. Dat levert een bundeling op van ervaring met en kennis van procedures en producten. Zo n bureau is financieel niet haalbaar voor bijvoorbeeld mijn eigen instelling, AOC Terra. Bij ons is examinering onderdeel van het takenpakket van de beleidsmedewerkers onderwijs & kwaliteitszorg. AOC s staan pas aan het begin van de opbouw van examenexpertise. Wout van den Bor Sinds de inspectie in de toezichtrol heeft overgenomen van KCE staan de gezichten een stuk vrolijker. Gülpen: Er is meer communicatie. Het hele voortraject wordt goed doorgesproken en je krijgt antwoord op je vragen. Bovendien is de steekproef een stuk kleiner, dat scheelt juist bij AOC s een hoop werk omdat wij veel deelkwalificaties kennen. Bij de 0-meting van de inspectie scoorden al onze CKS-opleidingen voldoende, mede door het gebruik van De groene >> 18 19

11 Examendiensten IPC s Innovatie en Praktijk Centra standaard. Volgens beiden is bij AOC Terra hard gewerkt aan de borging. De procedures zijn beter op orde, niet alleen op Hanneke Gülpen papier, ook in de toepassing. Gülpen: Al blijven check and act lastig.dat lukt alleen als de mensen die de examens coördineren en uitvoeren ook het belang zien van kwaliteitsmetingen, zoals tevredenheidsonderzoeken bij examendeelnemers. Van den Bors grootste zorg voor de toekomst is geld, want proeven van bekwaamheid optimaal uitvoeren is niet alleen organisatorisch een hele klus, het is maatwerk en dus duur. We hebben met AOC Friesland de kosten berekend van examineren volgens CKS condities. Dat kost ons drie ton per jaar extra en onze Friese collega s twee ton. We zullen kostenbesparend moeten gaan werken, bijvoorbeeld door meerdere deelnemers tegelijk een proeve te laten doen, door meer ict en door een veer te laten qua onafhankelijkheid van assessoren. Er is te lichtvaardig gedacht over het kostenaspect van cgo. Het mbo zal op een middenweg uitkomen tussen de pedagogische en didactische wenselijkheid van het individueel georiënteerde cgo en de financiële haalbaarheid van dat maatwerk. Ons onderwijs is goed, maar niemand is gehouden aan het onmogelijke, die boodschap moeten ROC s en AOC s brutaler en zelfbewuster dan tot nu toe uitdragen aan de inspectie en de politiek. Innovatie en Praktijk Centra (IPC s) verzorgen onderdelen van de examinering in het mbo-groen. De IPC s willen hun dienstverlening graag naadloos laten aansluiten op de werkwijze en kwaliteitsborging van de AOC s. In overleg is vastgesteld welke examendiensten van IPC s wenselijk zijn bij de mbo-groen examinering. Resultaat van dit overleg is een overzicht van door AOC s gewenste proeven van bekwaamheid en een productbeschrijving van de examendiensten op zich. Vervolgens zijn afspraken gemaakt over procedures en kwaliteitsborging. Het geheel is getoetst aan en geëvalueerd met de deelnemende AOC s op basis van proeven van bekwaamheid die de IPC s in de projectperiode voor deze AOC s hebben uitgevoerd. In het document Productomschrijving examendiensten door de IPC s zijn uiteindelijk alle afspraken vastgelegd over diensten, werkwijze en kwaliteitsborging. De IPC s hebben het document opgenomen in hun kwaliteitsborgingsysteem. Daarmee is het document onderdeel van de kwaliteitsborgingsystematiek in het kader van hun ISO-certificering. Alle ontwikkelde producten zijn beschikbaar voor alle AOC s. De producten zijn ingericht voor de examenstandaarden van zowel De groene standaard als die van Phoenix. En de producten zijn toekomstbestendig: de kwaliteit wordt in belangrijke mate geborgd door de afgesproken processen en procedures en de integratie daarvan in het kwaliteitsborgingsysteem van de IPC s. Die processen en procedures zijn zo ontworpen dat ze ook bij veranderende toezichtkaders of veranderende modellen geldig blijven of met eenvoudige aanpassingen geldig te maken zijn. Om de processen in de praktijk vlot te kunnen uitvoeren is een checklist gemaakt. AOC s en IPC s kunnen deze checklist gebruiken als ze afspraken maken over de inzet van IPC-examendiensten

12 5 Verkenning van de toekomst Karen Laarveld beleidsmedewerker vmbo AOC Raad Actieplan verbetering schoolexamens vmbo Er komt een nieuw visiedocument over examinering. De AOC Raad heeft als lid van de klankbordgroep meegewerkt aan de publicatie Visie op examinering, van de MBO Raad. Deze is voorgelegd aan CINOP, Cito en SLO. Zij hebben de nota uitgewerkt tot concrete handreikingen, gebundeld in een servicedocument. Dit document, getiteld Competentiegericht beoordelen in het MBO, is in januari 2007 gepubliceerd. Daarnaast heeft de AOC Raad meegewerkt aan het Plan van aanpak examinering in het MBO van de MBO Raad. Hierin wordt ingegaan op de activiteiten die de mbo-sector, in samenwerking met het bedrijfsleven, ontplooit om tot kwalitatief hoogwaardige examinering in het mbo te komen. Beide documenten liggen aan de basis van het uitbrengen van het 10-puntenplan voor goede examinering door de MBO Raad. Uitgangspunten die volledig gedragen worden door het groene onderwijs. Daarnaast is er aandacht geweest voor de verbinding met het vmbo-groen. De mbo-competenties zijn ingebracht in Het Groene Leertraject, waarin vmbo-scholen experimenteren met het geglobaliseerd examenprogramma Landbouwbreed. Landelijk wordt er gewerkt aan een examenprofiel (zie kader). Het groene onderwijs sluit hierbij aan en gebruikt hiervoor de opbrengsten van Het Actieplan Examinering. Resultaten Aansluiting resultaten Actieplan Examinering bij examenprofiel. Start pilot groen examenprofiel. Voorstel verbetering schoolexamens vmbo-groen. De aanpak van de examens in het groene mbo hebben vanzelfsprekend hun weerslag op het groene vmbo. Karen Laarveld erkent dat de kwaliteit van toetsing en examinering in het vmbo nog niet optimaal is. Er valt nog een hoop te verbeteren. Van die noodzaak is iedereen doordrongen, is haar overtuiging. Ze hoopt dat het vmbo weet te profiteren van de kennis over competentiegericht toetsen en examineren die het mbo-groen dankzij het actieplan versneld heeft opgedaan. De vmbo-instellingen hebben natuurlijk niet stilgestaan. Hoewel het vernieuwingstraject Het Groene Leertraject niet in zijn oorspronkelijke opzet doorgaat, gaan de verworvenheden niet verloren: de opzet van doorlopende leerlijnen en de uitwerking van de groene vmbo-competenties. Ook de globalisering van de examenprogramma s en de toegenomen ruimte in de schoolexamens maatregelen afkomstig van het ministerie van OCW bieden kansen, vindt Laarveld. Meer ruimte vraagt natuurlijk ook meer verantwoording: scholen moeten kunnen aantonen dat het met de vorm, uitvoering, inhoud en normering van hun examens wel goed zit. Laarveld: Hoewel het ministerie van LNV pas in 2010 het besluit neemt over het definitieve vmboexamenprogramma, is het duidelijk welke kant het opgaat: de vmbo-examens in lijn brengen met de mbo-kwalificatieprofielen CKS (competentiegerichte kwalificatiestructuur). De achttien vmbo-competenties vervangen de traditionele beroepvaardigheden en worden geëxamineerd op het centraal examen, en deels ook in het schoolexamen. De eindtermen vmbo lenen zich goed voor competentiegericht onderwijs, vindt Laarveld. Daarvoor hebben de vmbo-instellingen ze wel in competentietaal moeten herformuleren. Die competentietaal uit het mbo-groen heeft inmiddels een plek gekregen in het vmbo. Examenkandidaten moeten Karen Laarveld laten zien dat ze iets kunnen toepassen. Dat impliceert dat ze ook de achterliggende kennis beheersen, anders kun je niet goed toepassen. Voordat een leerling een natuurbeschermingsmaatregel kan uitvoeren, moet hij eerst het scala aan maatregelen kennen en herkennen. Het bestuur van de AOC Raad heeft een Actieplan verbetering schoolexamens vmbo-groen voorgesteld. Alle AOC s hebben hiermee ingestemd. Doel van dit actieplan is de kwaliteit van de schoolexamens op orde te brengen en ervoor te zorgen dat bij nieuwe vmbo-programma s meteen deugdelijke schoolexamens gemaakt worden. >> 22 23

13 Hoe nu verder? >> Laarveld erkent dat men zich terecht zorgen maakt. De verschillen in resultaten tussen schoolexamens (SE) en het centraal examen (CE) zijn in het vmbo-groen groter dan in het gewone vmbo. Vooral in de gemengde leerweg (GL) is de discrepantie groot, in de basis- en kaderleerwegen wat minder. Groene GL-afdelingen hebben over alle vakken heen ook lagere CE-opbrengsten dan de GL-afdelingen op gewone vmbo-scholen. Het actieplan voorziet erin dat alle groene vmboinstellingen in schooljaar een scan uitvoeren die de kwaliteit van hun schoolexamens in beeld brengt. Op basis daarvan analyseren ze hun sterktes en zwaktes en doen ze voorstellen tot verbetering. De AOC Raad, ondersteunt en adviseert de AOC s bij hun verbeterplannen en activiteiten. Laarveld heeft veel contacten met de VO-raad: De AOC s volgen de richtlijnen voor schoolexamens van de VO-raad. Het gezamenlijke netwerk voor zeer zwakke scholen beantwoordt duidelijk aan een grote behoefte en wordt uitgebouwd tot een steunpunt. De AOC Raad heeft ook goed contact met de onderwijsinspectie. Ik heb er vertrouwen in dat de inspectie goed zal luisteren naar de signalen van de AOC s. Examenprofiel - standaardisering - examinering - mbo MBO Raad, Colo, AOC Raad Met het gemeenschappelijk voorstel van de MBO Raad en Colo voor standaardisering van examinering, is in het schooljaar het fundament gelegd voor standaardisering van de examinering van de beroepsgerichte vakken. Vanuit de verantwoordelijkheid voor de examinering, heeft de MBO Raad de regie op zich genomen en de samenwerking met de betrokken partijen in de sector gezocht. Alle betrokken partijen (de MBO Raad, de AOC Raad, PAEPON, Colo, MKB Nederland en VNO-NCW) hebben de behoefte om het vertrouwen in de kwaliteit van de examinering in het mbo te verhogen. Daarnaast willen de partijen het civiele effect van het mbo-diploma vergroten door borging van de inbreng en betrokkenheid van het georganiseerde bedrijfsleven bij de beoordeling van het beroepsgerichte deel van de opleiding. Zij hebben de oplossing gevonden in het maken van afspraken over standaardisering van examinering; daardoor wordt de herkenbaarheid van mbo-examens vergroot én wordt tevens recht gedaan aan de diversiteit in het mbo. Het voertuig voor standaardisering is het examenprofiel. De uitwerking van een examenprofiel past bij de afspraken in de sector rond de kwalificatiestructuur, de wettelijk belegde verantwoordelijkheden en de wens om zo weinig mogelijk bureaucratisch te werken. Het Actieplan Examinering kende geen examenprofielen zoals geformuleerd in het plan van aanpak examenprofielen, maar werkte in gezamenlijkheid met het bedrijfsleven en het kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven Aequor aan een groene kwaliteitsstandaard voor examinering. Om de verbinding te leggen tussen de tot nu toe ontwikkelde standaard voor examinering (zie actie - punt 1) en het examenprofiel, is inmiddels een onderzoek uitgevoerd. In dit onderzoek is de standaardisering van examinering voor het groene onderwijs op drie aggregatieniveaus beschreven zoals die zijn voortgekomen uit de samenwerking tussen de AOC s, het bedrijfsleven en Aequor. De AOC Raad stelt voor om dit ontwikkelde groene examenprofiel het komende jaar in een pilot te toetsen. Jan Pieter Janssen voorzitter stuurgroep Actieplan Examinering voorzitter CvB CITAVERDE College Meepraten over de examenprofielen Nu het Actieplan Examinering ten einde is, denkt Janssen, omdat zij dat niet vindt passen dient zich gelijk een nieuw project aan: de mbo- bij competentiegericht onderwijs. Wel erkent examenprofielen, bedoeld om het civiel effect ze dat er meer behoefte is aan uniformiteit voor van mbo-diploma s te verhogen. Achterliggende Nederlands, Engels en wiskunde/rekenen. Daar gedachte: geef het bedrijfsleven een stem bij de sluit hij zich bij aan. vaststelling van de randvoorwaarden voor goede examinering, want dat vergroot het vertrouwen Janssen maakt deel uit van de landelijke, mbobrede regiegroep die meedenkt over de algeme- in het mbo-examen. Dit initiatief van MBO-raad en Colo krijgt steun van alle betrokken partijen: ne profielen. Ik hoop dat hetgeen we net bereikt VNO-NCW, MKB Nederland, Paepon, de AOC hebben met ons Actieplan Examinering niet opzij Raad, de ministeries van OCW en LNV en de geschoven wordt door die nieuwe examenprofielen. Daarom is het belangrijk dat we meepraten Inspectie van het Onderwijs. en dat we onze ervaringen in het groene onderwijs inbrengen in de nieuwe plannen. Want als je Jan Pieter Janssen heeft wel bedenkingen: Politici komen aanzetten met het argument dat niet zelf meedenkt, wordt er voor je gedacht. de kwaliteit van de examens nog steeds niet op orde is en met het argument dat het bedrijfs- Samen met een onderzoeksbureau onderzoeken leven niet tevreden is met wat afgestudeerden te de AOC s hoe de nieuwe groene examenprofielen bieden hebben. Terwijl wij nu juist goed scoren eruit kunnen gaan zien. Die producten willen we op examenstandaard 1- die de tevredenheid van bij de examens van voorjaar 2009 uitproberen. het afnemende veld meet - en we met De groene In 2010 wordt het competentiegericht onderwijs standaard en Phoenix examenleveranciers in huis definitief ingevoerd, het is goed dan gelijk alle hebben die samenwerken met het bedrijfsleven. groene wensen voor de nieuwe examenstructuur te hebben ingebracht. Er staat hem nog wel een Hij vermoedt dat de Tweede Kamer een standaardisering wil, vergelijkbaar met het Centraal de noodzaak en effecten van de examenprofielen hele klus te wachten als baas van CITAVERDE: Examen in het voortgezet onderwijs. Staatssecretaris Van Bijsterveldt is daar echter niet op uit, andere mbo-instellingen niet anders duidelijk maken aan zijn medewerkers. Dat zal op zijn 24 25

14 Het Actieplan Examinering, van alle AOC s Meer informatie op Colofon Interviews en tekst Mieke Aarts Tekst en eindredactie Mirjam Kuggeleijn, AOC Raad Agnes Jansen, AOC Raad Fotografie Yon Vormgeefwerk Tom Jansma Vormgeving Yon Vormgeefwerk 26