Leesstrategieën. Sint-Vincentiuscollege Middenschool Instituut Sint-Lutgardis Zomergem 5 oktober Riet De Vos. Martine Gillis

Transcriptie

1 Sint-Vincentiuscollege Middenschool Instituut Sint-Lutgardis Zomergem 5 oktober 2009 Leesstrategieën Riet De Vos Martine Gillis Martine Van Overmeiren

2 1 Inleidende oefening voor alle graden De deelnemers krijgen verschillende tekstjes uit verschillende bronnen. Opdracht 1) Er verschenen twee boeken over Afrika. Geef de titels ervan. 2) Je bent geboren in Welk teken heb je dan in de Chinese horoscoop? 3) Wat is de Agios Nikolaos? 4.1) Opdracht bij Weekend Knack (Duitsland) Welke journalist heeft zijn jeugd in Duitsland doorgebracht en voelt zich daar nog steeds thuis? 4.2) Opdracht bij Weekend Knack (Italië) Italië heeft in de zomer een uitgebreide culturele agenda. Welk artikel moet je lezen om een indruk te krijgen van de belangrijkste evenementen? 4.3) Opdracht bij Weekend Knack (Mode special) In welk artikel vind je informatie over de eerste Armani-Appartementen in Europa? 4.4) Opdracht bij Focus Knack (3 juni 2009) Geef de titel van de documentaire die gemaakt werd met het volgende doel: een bijdrage leveren tot het redden van de aarde. Bespreking De deelnemers geven antwoord op de vragen en leggen uit hoe ze die informatie gevonden hebben. Toelichting Zakelijke teksten lees je altijd met een bepaald doel. Hoe duidelijker je dat doel (of die doelen) voor ogen hebt, hoe sneller je de gewenste informatie vindt. Vergelijk het maar met een zoekmachine op internet: als je een zoekopdracht geeft, vergelijkt de zoekmachine die term met miljoenen internetpagina s. En alleen de sites waarmee hij een match maakt, komen op je scherm. Hoe specifieker je zoekterm, hoe groter de kans dat je precies de juiste site vindt. Je ogen sturen alles wat ze zien naar de hersens, die vervolgens die informatie vergelijken met het leesdoel. Zodra ze een match vinden, zorgen je hersens ervoor dat je blik daarop blijft rusten. Leesdoelen zijn er in allerlei soorten en maten. Toch zijn ze allemaal onder te brengen in twee categorieën: 1 Het antwoord vinden op een gerichte vraag (of op meerdere vragen) 2 De belangrijkste informatie uit een tekst halen Wat was het leesdoel bij de 4 opdrachten? Leesstrategieën/derde graad 2

3 Om dit doel te bereiken kies je voor een bepaalde manier van lezen (leesvorm, leesmanier) Manier Waarom doe je dat? Hoe doe je dat? Oriënterend lezen Om te weten welk soort tekst je voor je hebt en wat je kan verwachten. Je bekijkt de tekst zonder hem te lezen. je vraagt je af welk soort tekst het is (informerend, overtuigend, ontspannend, ontroerend, overhalend) en welk teksttype je voor je hebt (krantenartikel, reclamefolder ) * in sommige boeken spreekt men van Globaal lezen/ verkennend lezen Zoekend lezen Intensief lezen Studerend lezen Kritisch lezen Om het onderwerp van de tekst te voorspellen, voorkennis te activeren, hoofdzaken uit de tekst te halen. Om bepaalde info uit de tekst te halen. Om diepgaande vragen over de tekst te beantwoorden. tekstdoel en teksttype Je leest de titels en tussenkopjes, je bekijkt de illustraties en onderschriften, je leest de inleiding en bekijkt de inhoudsopgave. Je laat je leiden door titels en tussenkopjes om bepaalde stukken grondiger te lezen. Je leest de tekst helemaal door en probeert verbanden te zien tussen verschillende delen. Om de info te onthouden. Je leest de tekst aandachtig, herleest, probeert met eigen woorden te herhalen wat je hebt gelezen, noteert hoofdzaken Om je mening en/of voorkennis of een andere bron te toetsen aan de inhoud van de tekst. Om te beoordelen of een tekst goed geschreven is (vorm). Je vraagt je af of de gegevens juist zijn en je vergelijkt de inhoud met je eigen mening of een andere bron. Je controleert de spelling, zinsbouw en woordkeuze en inhoudelijke criteria van een tekst. Welke manier van lezen hebben jullie gebruikt? Leesstrategieën/derde graad 3

4 Een leesstrategie is een bepaalde procedure die een lezer meer of minder bewust gebruikt om de informatie in een tekst goed te verwerken en te begrijpen. Een leesstrategie is een hulpmiddel om een tekst beter te begrijpen. Paul Filipiak, Leren lezen met leesstrategieën, JSW JAARGANG 89, JUNI /89-10-begrijpend lezen met leesstrategieen.pdf Voorbeelden van leesstrategieën zijn: - voorkennis gebruiken; - voorspellen (Aspecten bij de leesstrategie van het voorspellen zijn onder andere: plaatjes gebruiken; voorkennis gebruiken; gebruiken van uiterlijke tekstkenmerken als plaatjes, kopjes, lay-out, alinea s.) - visualiseren; - vragen bedenken. Aandachtspunten voor het lezen, tijdens het lezen en na het lezen. Aandachtspunten voor het lezen zijn oriënterend van aard - vooropstellen van een leesdoel - voorspellen van de inhoud van een tekst - activeren van voorkennis - identificeren van tekstsoort Aandachtspunten tijdens het lezen met als doel te tekst zo goed mogelijk te begrijpen - voorspellen van verdere verloop van de tekst - onderscheiden van hoofd- en bijzaken - het bewaken van woordbegrip (zelf op zoek leren gaan naar de betekenis van een woord via woordstrategieën) - maken van een schema - reflecteren op signaal- en verwijswoorden Aandachtspunten na het lezen richten zich op de evaluatie van het begrip van de tekst en de waardering - samenvatten - evalueren en waarderen Leesstrategieën/derde graad 4

5 2 Oefening per graad Opdracht 1 Lees de titel van de bijhorende tekst. Wat is het onderwerp van deze tekst? Wat weet je over dit onderwerp? Opdracht 2 Lees de subtitel en vul je antwoord uit opdracht 1 verder aan. Wat zou de betekenis van duurzaam in deze context kunnen zijn? Opdracht 3 Lees de eerste paragraaf en vergelijk de inhoud met jouw antwoord op vraag 2. Hoe wordt duurzame mobiliteit in het mobiliteitsplan concreet ingevuld? Opdracht 4 Het mobiliteitsplan formuleert niet alleen vijf uitdagingen voor de toekomst, maar stelt als antwoord ook een aantal maatregelen voor. Noteer de vijf uitdagingen. Overleg nu met je partner en noteer zoveel mogelijk maatregelen die een antwoord kunnen bieden op deze vijf uitdagingen. Vergelijk jullie notities met een ander duo en vul eventueel verder aan. Opdracht 5 Lees de tekst tot het einde. Vergelijk jullie notities met de tekst. Welke van de maatregelen die jullie voorgesteld hadden, vinden jullie in de tekst terug? Vul jullie notities aan met de formuleringen uit de tekst. Gebruik hiervoor een andere kleur. Worden in de tekst maatregelen voorgesteld waaraan jullie niet gedacht hadden? Vul jullie notities eventueel verder aan. Wat was het leesdoel bij deze opdracht? Welke manier van lezen hebben jullie gebruikt? Leesstrategieën/derde graad 5

6 Vlaamse regering keurt Mobiliteitsplan Vlaanderen goed (De Standaard Online oktober 2003) Brussel: De Vlaamse regering heeft vandaag het Mobiliteitsplan Vlaanderen principieel goedgekeurd. Het plan Naar een duurzame mobiliteit in Vlaanderen bevat beleidsaanbevelingen en bestrijkt de korte (tot 2007) en de middellange termijn (tot 2012). Uitgangspunt van het plan is de notie duurzaamheid. Die wordt vertaald in vijf uitdagingen voor de toekomst: we moeten vlot thuis en op het werk geraken, wie zich wil verplaatsen moet dat ook kunnen, in veilige omstandigheden en zonder anderen last te berokkenen, de natuur en het milieu inbegrepen. Het Mobiliteitsplan Vlaanderen schuift daarvoor een vijftal maatregelenpaketten naar voor, waarbij op korte termijn prioritair werk wordt gemaakt van de veiligheid en de bereikbaarheid. Zo moeten er meer en betere vervoersalternatieven komen. Om het autoverkeer terug te dringen moet de kwaliteit van de vervoersalternatieven zoals het stadsen streekvervoer en de binnenvaart drastisch worden verhoogd. Daarnaast moet werk gemaakt worden van een goede wegeninfrastructuur. Met het oog op een verminderd ongevalrisico moet de bestaande infrastructuur zo efficiënt en effectief mogelijk worden beheerd. Zo is er voor 2004 alvast 100 miljoen euro vrijgemaakt voor de aanpak van een 150-tal gevaarlijke punten, aldus minister van Mobiliteit Gilbert Bossuyt. Verder moet ook gestreefd worden naar een efficiënt gebruik van vervoermiddelen en infrastructuur. Carpooling en autodelen zullen worden gestimuleerd om het marktaandeel van de auto in de verplaatsingen te verminderen en de bezettingsgraad te verhogen. Het marktaandeel van het openbaar vervoer, van de fiets en de binnenvaart moet groeien met 4 procent. De grootste uitdaging ligt volgens de Vlaamse regering waarschijnlijk op het vlak van een mentaliteitswijziging. Weggebruikers moeten aangespoord worden om hun rijgedrag aan te passen. Snelheidsovertredingen, rijden onder invloed, overbeladen vrachtwagens en verkeersagressie moeten onder meer door sensibiliseringscampagnes en een streng handhavingsbeleid een halt worden toegeroepen, aldus het plan. 3 Bespreking van het materiaal dat door de leraren bezorgd werd Leesstrategieën/derde graad 6

7 het schip toch zonk. Scoor een woord Een goede woordenschat is van groot belang voor schoolsucces. Daar is iedereen die met onderwijs bezig is inmiddels wel van overtuigd. Vaak gaan leerkrachten uit van de bekende viertakt van Verhallen en Verhallen: voorbewerken, semantiseren, consolideren en controleren. 1. Voorbewerken: Bezinningsperiode vooraf voor de leerkracht. Wat wordt mijn lesinhoud? Welke activiteiten/teksten passen bij dit onderwerp? Welke woorden komen nieuw in deze les/in deze tekst aan bod? Woordenschatlijst 2. Semantiseren: De betekenis van de woorden moet voor de leerlingen duidelijk zijn. Nadenken over de manier van aanbrengen: Hoe doe ik dit? Visueel maken? Voorwerpen meebrengen? Afbeeldingen aan de tekst toevoegen? Verwijzen naar de context? Uitbeelden? Tekening? Filmpje?... Nadenken hoe leerlingen deze woorden bijhouden. 3. Consolideren: Woorden in verschillende situaties aanbieden en herhalen. Fase waarin het woord zich verankert. Er komen ook telkens nieuwe woorden bij waardoor er een netwerk aan woorden groeit. Mee te nemen: hoe weten collega s dat je rond deze woorden werkt in de klas? (Poster opstellen? Werken in overleg met collega s? Houden leerlingen dit in een vaklijst bij?...) 4. Controleren: Via tussentijdse en/of eindcontrole. Nagaan wat actief of passief is blijven hangen. Nadenken hoe dit zal gebeuren, zoeken naar variatie in de controle (interactieve werkvormen kunnen ook een middel ter controle zijn bv de aangeleerde woorden gebruiken in een opgave, ) Besteed ook aandacht aan procesfeedback. Leesstrategieën/derde graad 7

8 Maar effectief woordenschatonderwijs veronderstelt ondermeer ook werken aan: Brede woordenschatkennis (veel woorden leren kennen) Diepe woordenschatkennis (bij een woord veel betekenisrelaties leren) Bewust omgaan met de teksten die aangeboden worden (stappenplan lezen gekoppeld aan de OVUR methodiek: Oriënteren, voorbereiden, uitvoeren en reflecteren) Bij aangeboden teksten nagaan wat het doel is van de tekst (leesdoel) Nagaan op welke manier de lezer het doel van de tekst wil/kan bereiken (leesstrategie) Woorden die aangeboden worden hoeven niet steeds uit de taalles te komen. Juist het zaakvakonderwijs staat vol van de (vaak moeilijke) begrippen die zich uitstekend lenen voor woordenschatonderwijs. Deze woorden zijn vaak onmiddellijk verwerkt in teksten, vragen, opdrachten, Leerlingen die deze woorden niet begrijpen geven het verder lezen vaak op. Aandacht voor woordenschat en leesstrategieën staan dus niet los van elkaar. De mensen dachten dat de En daarom letten ze niet meer gevaren. boot niet kon zinken. op de Leesstrategieën/derde graad 8

9 Voor het lezen Tijdens het lezen Na het lezen Ik lees Ik bekijk Ik denk na over Ik weet/ken Ik stel me voor Ik kom tot een besluit 1. de titel 1. de titel 1. het soort tekst 2. het onderwerp 3. zelf al iets over dit onderwerp waarbij 1. elke alinea 1. in 1 zin wat de auteur vertelt 1. over de inhoud: Klopt mijn voorspelling? Over wie/waarover gaat het? 2. de tussenkopjes 2. de gekozen tussenkopjes 2. en ik stel me de vraag of ik 2. Begrijp ik de woorden? de tekst begrijp Begrijp ik de inhoud? 2. of ik mij akkoord kan verklaren met de inhoud 3. de afbeeldingen 3. het belang van deze afbeeldingen (zeggen zij reeds iets over de inhoud) de afbeelding mij misschien kan helpen om het goed te vertellen 3. en link de alinea s aan eventuele afbeeldingen 3. Wat het doel van de schrijver is 3. over de afbeelding: ondersteunend/niet? 4. Indien er vragen zijn bij de tekst: - Lees de vragen vooraf (indienn toegelaten) - Kies per vraag je leesdoel en je leesmanier: waarom en hoe ga ik deze tekst lezen? 4. en duid eventueel reeds zaken aan die een antwoord kunnen zijn op de vragen 4. wat ik onthoud van dezee tekst

10