Focus op woordenschat Florence Servais

Transcriptie

1 1 Focus op woordenschat Florence Servais

2 2 Bron: Volkswagen, Piano staircase, The Fun Theory.com

3 3 schoolachterstand woordenschatachterstand We think with words; therefore, to improve thinking, teach vocabulary (Draper & Moeller, 1971)

4 woordenschatopbouw 4 Leren van nieuwe betekenissen Uitbreiding van het achterliggende kennissysteem Intensiever en effectiever woordenschat oefenen leidt tot grotere woordkennis, beter taalbegrip, beter lezen en beter leren.

5 Wat moet je weten over woordenschatonderwijs? 5 woordenschatverwerving is cumulatief

6 6 Wat moet je weten over woordenschatonderwijs? woordenschatverwerving is cumulatief woordenschat(uitbreiding) is verbonden met kennis(opbouw)

7 opdracht 7 Hoeveel betekenisaspecten kun je geven voor het woord kikker?

8 Wat moet je weten over woordenschatonderwijs? 8 woordenschatverwerving is cumulatief woordenschat(uitbreiding) is verbonden met kennis(opbouw) er zijn gradaties van woordkennis onderwijs: vooral diepe woordkennis verschillen in woordenschat tussen kinderen kunnen heel groot zijn

9 Verschil in woordenschat (Hart & Risley, 1995) 9

10 10 Hoe aandacht besteden aan woordenschat? 1) intentioneel vs. incidenteel (expliciet aanleren) vs. (ongemerkt oppiken) 2) geen precieze dwingende volgorde

11 11 kwansels en groepels Als we de kwansels van de groepels willen zoffelen hebben we een kwanselzoffel of een blurk nodig.

12 clusters 12 Dit zijn enkele woorden uit het tekstboek van Hotel Hallo dat bedoeld is voor anderstalige kinderen tussen 6 en 12 jaar oud. Je wilt ze in clusters aanbieden, zodat er verbanden ontstaan. Welke woorden behandel je telkens samen? schilderen - noteren toon afspraak geluid agenda aardappels - klank - verf

13 Woordenschat aanleren 13 eerst concrete woorden aanleren, dan pas abstracte wie baby niet kent, begrijpt zwanger niet eerst de frequentste woorden aanleren man/vrouw i.p.v. echtgenoot

14 didactische praktijk: viertakt 14 1) voorbewerken 2) semantiseren 3) consolideren 4) controleren

15 1) voorbewerken 15 introductie 2) Semantiseren betekenis geven aan de woorden via de drie uitjes: uitbreiden, uitleggen, uitbeelden

16 de drie uitjes 16 uitbreiden: je zorgt voor context en clustering: meerdere woorden worden bij elkaar aangeboden in een logische betekenisstructuur (bij start hoort finish, bij koorts hoort temperatuur en thermometer, bij bus en tram hoort openbaar vervoer, bij briesje hoort wind, storm en orkaan...) uitleggen: dit is het geven van een korte kindvriendelijke betekenisomschrijving (bv horizon = de lijn die je ziet tussen de zee en de lucht) uitbeelden: maakt de betekenis visueel, dat kan met een foto, plaatje, tekening, of door iets voor te doen (bv kruipen, blaffen, verplaatsen)

17 het vierde uitje 17 uitproberen: Actieve verwerking Interactieve activiteiten

18 werkvormen: webbing en mapping woordspin / woordroos parachute woordkast trap 18

19 webbing en mapping: woordspin/woordroos 19

20 webbing en mapping: parachute 20

21 webbing en mapping: 21 woordkast

22 webbing en mapping: 22 woordtrap

23 3) consolideren 23 speels en gevarieerd herhalen (woordmuur) 4) controleren label of concept? passief of actief?

24 Samenvattend: 24 In de praktijk leer je de kinderen een nieuwe woordvorm bij een bekend begrip (bij-labelen), bv: een arts is een dokter nieuwe betekenisaspecten bij een bekend woord) dit is het verdiepen van woordkennis), bv: het woord lijn

25 Samenvattend: 25 In de praktijk leer je de kinderen een nieuwe woordvorm bij een bekend begrip (bij-labelen), bv: een arts is een dokter nieuwe betekenisaspecten bij een bekend woord (dit is het verdiepen van woordkennis), bv: het woord lijn een nieuwe woordvorm bij een nieuw concept (diepe semantisering en dus robuuste instructie), bv: genoeg oom te veel - te weinig tante, vader, moeder, broer, zus

26 Bibliografie 26 Verhallen M., Van der Nulft D., Steldraijer J., Meer en beter woorden leren, Met woorden aan de gang onderbouw, Woordenschat semantiseren, Projectbureau Kwaliteit, november Vos T., Van Weenen M. et al, Groepsverslag Nederlands: Woordenschat. Verhallen, Marianne en Dirkje van den Nulft, Met woorden in de weer, Samen werken aan de opbouw van woordkennis. In: Jeugd in school en wereld, jaargang 86, mei 2002, 9: Koelewijn K., Schoenarts P., Hotel Hallo: Nederlandse woordenschat voor anderstalige kinderen (werkboek), Boom uitgeverij, Website: Pinterest.