VOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR

Transcriptie

1 VOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR Aandachtsveldhouder drs. H.Th.M. Pieper Vergadering : 11 maart 2014 Agendapunt : 6. Bijlagen : Conceptbrief Onderwerp : Consultatie Deltaprogramma 2015 Klik hier voor een directe koppeling naar de site van het Deltaprogramma. Hier zijn alle beschikbare bestanden te downloaden. Voor Waterschap Rijn en IJssel zijn de cursieve titels onder Advies relevant. Zij staan in de map DP Rivieren achtergrondinformatie, in de submappen IJssel en Waal en Merwedes. Informatie bij : ing. A.H.C. te Pas manager Waterbeleid Telefoon : (0314) a.tepas@wrij.nl Advies 1. Kennis te nemen van de ter consulatie voorliggende stukken van het Deltaprogramma 2015: de (voorlopige) hoofdlijnen van de voorkeursstrategie per riviertak met de bijbehorende maatregelpakket(ten) voor respectievelijk IJssel en Waal en Merwedes: Concept voorkeursstrategie IJssel, plus 2 kaartbeelden; Voorkeursstrategie Waal en Merwedes de (samenvatting van de) voorlopige contouren van de voorkeursstrategie voor de gehele Maas en de samengevoegde Rijntakken: contouren voor vks DP R10 ; de hoofdlijnen van de inhoud van het DP 2015 zoals die is vastgesteld in de landelijke Stuurgroep Deltaprogramma en beschikbaar in de vorm van een speciale uitgave van 'Deltanieuws': DeltaNieuws jrg 3, nr 7, dec 2013 Voor de informatie- en consultatieronde beschikbare informatiebulletins: Deltabeslissing Waterveiligheid, Deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie en Deltabeslissing Zoetwater. 2. In te stemmen met de reactiebrief aan de provincie Gelderland, met daarin opgenomen (o.a.) de standpunten 1 van het waterschap: a. De aanpak van dijken is de eerste en belangrijkste stap om te komen tot het aanpakken van de opgaven op het gebied van waterveiligheid; b. Rivierverruiming wordt bij voorkeur daar toegepast waar concrete meekoppelkansen zijn met bijvoorbeeld ruimtelijke kwaliteit of natuur, of waar dijkverhoging ongewenst is; c. Retentie in Rijnstrangen is een effectieve en zinvolle maatregel op de middellange tot lange termijn. Daarbij is het van belang dat er op korte termijn handelingsperspectief komt voor het gebied; d. De afstemming tussen Duitsland en Nederland dient goed in het Deltaprogramma verankerd te worden. e. Het proces van nieuwe normering tot de wettelijke verankering (2017) moet voldoende ruimte bieden om te komen tot een uitvoerbaar, robuust en uitlegbaar stelsel; f. De grensoverschrijdende systeemdijk langs een groot deel van dijkring 48 vraagt om een specifieke uitwerking in het Deltaprogramma. 1 Naast de standpunten van het waterschap staan in de reactiebrief ook aanbevelingen voor het vervolg. Omwille van de leesbaarheid van dit voorstel wordt voor de aanbevelingen verwezen naar de conceptbrief (bijlage).

2 Inleiding In 2015 neemt de Tweede Kamer de zogenaamde Deltabeslissingen waarvan er vier relevant zijn voor ons waterschap (onderstaand tussen haakjes). De inhoud van deze beslissingen vloeit voort uit het Deltaprogramma. Het Deltaprogramma kent negen deelprogramma s: Veiligheid (Deltabeslissing Waterveiligheid) Zoetwater (Deltabeslissing Zoetwater) Nieuwbouw en herstructurering (Deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie) zes gebiedsgerichte programma s: Rijnmond-Drechtsteden, Zuidwestelijke Delta, IJsselmeergebied, Rivieren, Kust en Waddengebied (Deltabeslissing Rivieren). Tot 1 maart 2014 is er gelegenheid om te reageren op de stukken zoals die er nu liggen. Er wordt zowel gevraagd naar ons standpunt over de voorliggende stukken, als om aanbevelingen voor het vervolg. Kort samengevat hebben onze standpunten vooral betrekking op het Deltaprogramma Rivieren en Deltaprogramma Veiligheid. Onze aanbevelingen hebben vooral betrekking op nog op te leveren documenten en/of te doorlopen trajecten voor de Deltaprogramma s Nieuwbouw en Herstructurering en Zoetwater. Onze reactie op de deelprogramma s Rivieren en Veiligheid is in de vorm van standpunten in december 2014 in de vorm van een mededeling reeds voorgelegd aan uw college. Deltaprogramma Rivieren Voor tien riviertakken zijn, in regioprocessen, voorkeurstrategieën (VKS) ontwikkeld. Voor ons zijn de VKS voor de IJssel en Waal/Merwedes relevant. De VKS vormen de bouwstenen voor een overkoepelende voorkeursstrategie voor de Rijntakken en Maas. De afzonderlijke documenten per riviertak worden niet bestuurlijk vastgesteld, de overkoepelende voorkeursstrategie wordt in het voorjaar van 2014 door de stuurgroep vastgesteld. De contouren voor deze overkoepelende voorkeursstrategie liggen nu ter consultatie voor. Deltaprogramma Veiligheid De nieuwe aanpak van waterveiligheid in Nederland wordt gebaseerd op de risicobenadering Om de doelen voor waterveiligheid te bereiken, worden maatregelen in drie lagen ingezet: meerlaagsveiligheid. Sterke waterkeringen (laag 1) blijven de basis vormen voor de veiligheid. Maatregelen in de ruimtelijke inrichting (laag 2) dragen bij aan gevolgenbeperking. Ditzelfde geldt voor maatregelen in de rampenbeheersing (laag 3). Onderdeel van Deltaprogramma Veiligheid is om te komen tot nieuwe normen voor de primaire keringen. Het voorstel voor nieuwe normen is nog niet beschikbaar. Naar verwachting wel in de tweede consultatieronde. Deltaprogramma Nieuwbouw en Herstructurering Deltaprogramma Nieuwbouw en Herstructurering werkt aan twee onderwerpen: waterveiligheid en klimaatbestendige stad. De klimaatbestendige stad is bestand tegen dreigingen als wateroverlast, hitte en droogte. Daarnaast wordt een afwegingskader voor ruimtelijke planvorming ontwikkeld, zodat gemeenten (en provincies) waterveiligheid volwaardig mee kunnen nemen in hun ruimtelijke plannen. Ook hiervoor komen de stukken pas voor de tweede consultatieronde beschikbaar. Deltaprogramma Zoetwater De Deltabeslissing Zoetwater geeft doelen, strategie en keuzes voor een duurzame en economisch doelmatige watervoorziening in Nederland, en is richtinggevend voor de maatregelen na Door klimaatverandering en sociaaleconomische ontwikkelingen kunnen watertekorten vaker en langduriger gaan optreden en worden de eisen aan de zoetwatervoorziening groter. Dit leidt naar verwachting tot toenemende knelpunten en schade. Met de te ontwikkelen Voorkeursstrategie Zoetwater zullen huidige en toekomstige knelpunten worden aangepakt en kansen benut. 2 van 5

3 Eerder genomen besluiten Het college van dijkgraaf en heemraden heeft in de vergadering van 26 februari 2013 besloten: 1. In te stemmen met onze reactie op de bestuurlijke consultatie in het kader van het Deltaprogramma. 2. In te stemmen met de gezamenlijke reactie vanuit het RBO op de voorlopige richting van het Delta(deel)programma Zoetwater. Het college van dijkgraaf en heemraden heeft in de vergadering van 6 augustus 2013 de mededeling over de rapporten Deltaprogramma Rivieren Bijlage DP2014 en Kansrijke Strategieën Deltaprogramma Rivieren voor kennisgeving aangenomen. Het college van dijkgraaf en heemraden heeft in de vergadering van 3 december 2013 besloten: 1. Kennis te nemen van de 80% versies van de voorkeursstrategie IJssel en Waal / Merwedes van het Deltaprogramma Rivieren 2. In te stemmen met de standpunten die het waterschap hanteert bij de verdere uitwerking en besluitvorming ten aanzien van de voorkeursstrategie. Onderbouwing 1.1 Deze documenten zijn de voor Rijn en IJssel relevante stukken binnen het Deltaprogramma. De documenten verschillen sterk van aard: van inhoudelijke strategie (VKS) incl. kaartmateriaal, tot informatie over de huidige stand van zaken. 2.a.1 Er ligt al een aanzienlijke opgave om de dijken op orde te brengen (nhwbp, piping). Onze (WRIJ) huidige opgave in het nhwbp valt op zichzelf mee, maar voor ons gebied lijkt op termijn met name nieuwe pipingregelgeving een grote omvang te gaan krijgen. Het ligt voor de hand maatregelen hiervoor meteen klimaat-proof uit te voeren. 2.a.2 In de huidige PKB Ruimte voor Rivier blijkt het soms toch moeilijker invulling te geven aan de noodzakelijk geachte waterstandsverlagingen door ruimtelijke maatregelen dan voorzien. In dat geval wordt alsnog teruggevallen op dijkverbetering. De eerste stap zal dus eerst en vooral ook gericht moeten zijn op dijkverbetering. 2.b.1 Uit onderzoek blijkt dat dijkverhoging over het algemeen goedkoper is, en evengoed beschikt over ruimtelijke kwaliteit. Rivierverruiming (dijkteruglegging of uiterwaardvergraving) moet dus, naast waterstandsdaling, nog andere doelen dienen. De (meer)kosten voor rivierverruiming moeten in verhouding staan tot de baten voor andere doelen. De financiering zou dan ook deels uit middelen gekoppeld aan die doelen kunnen komen. Voorbeelden van dijkverhoging mèt ruimtelijke kwaliteit zijn te vinden in Doesburg, Zutphen en Arnhem. 2.b.2 Er zijn gebieden waar belemmeringen zijn voor verdere verhoging van de dijk. Bijvoorbeeld bij historische stadsfronten. In die gevallen is rivierverruiming een goed alternatief. 2.c.1 Het gebied zit door PKB Ruimte voor de Rivier al jaren op slot, dit gaat ten koste van draagvlak in het gebied. Een richtinggevende keuze is nodig waarmee duidelijkheid geboden wordt voor het gebied en waarmee mogelijkheden ontstaan voor verdere ontwikkeling van de aanwezige functies (landbouw, recreatie, toerisme en natuur), binnen de randvoorwaarden en het perspectief van inrichting van het gebied als retentiegebied. 3 van 5

4 2.c.2 Handelingsperspectief in het gebied biedt ook kansen voor het realiseren van regionale doelen in het gebied. Het is van belang dat in het gebied een proces op gang komt waarin de verdere ontwikkeling van functies vormgegeven wordt. Dit zou vervolgens in het op handen zijnde gebiedsproces Rijnstrangen verder uitgekristalliseerd kunnen worden. Ondersteuning door het Deltaprogramma van dit proces (zowel financieel als door middel van duidelijke kaders en instrumenten) is zeer wenselijk. 2.d.1 Uitgangspunten ten aanzien de te verwachten afvoer van de Rijn van beide landen dienen gelijk te zijn. Op dit moment is dit niet duidelijk, terwijl het de basis is van het Deltaprogramma Rivieren. De onduidelijkheid tast het fundament aan, en gaat ten koste van draagvlak voor toch vaak ingrijpenede maatregelen. 2.d.2 De veiligheid van een groot gebied langs de IJssel is afhankelijk van 42 kilometer Duitse dijk langs de BovenRijn. De normering van de aan weerszijden van de grensoverschrijdende dijkring 48 dient internationaal afgestemd te worden ten einde overeenstemming te verkrijgen over deze norm en de daarbij behorende maatregelen. Met een hogere norm alleen aan Nederlandse zijde worden voor dit gebied de doelen voor waterveiligheid (basisveiligheid, voorkomen maatschappelijk ontwrichting en de bescherming van economische waarden en kwetsbare infrastructuur) onvoldoende gerealiseerd. 2.e Tot nog toe is daarvoor te weinig ruimte geweest, dat baart ons zorgen. Conform Bestuursakkoord water dienen de waterschappen een uitvoerbaarheidstoets uit te voeren. Deze toets biedt de waterschappen de gelegenheid de toepaste methodiek te toetsen op uitvoerbaarheid en realiteitsgehalte. 2.f In deze dijkring komen twee belangrijke thema s samen: gezamenlijke verantwoordelijkheid met Duitsland en het zgn. cascade-effect, dat gevolgen heeft voor de hele IJsseldelta. Op de plek waar de Rijn Nederland binnenkomt deelt ons gebied de dijkring (dijkring 48) met de Duitse deelstaat Nordrhein Westfalen. Vraagstukken rond deze dijkring moeten dus gezamenlijk met de Duitse partners opgepakt worden. In extreme situaties kan het water vanaf dijkring 48, door de Liemers noordwaarts richting de IJssel stromen. In een dergelijke situatie kan de afvoerverdeling over de Rijntakken onbeheersbaar worden, en kunnen de IJsseldijken stroomafwaarts overbelast raken. Dit kan leiden tot overstroming van meerdere dijkringen langs de IJssel, zelfs tot Zwolle. Deltares heeft in recent onderzoek de dijk langs de Bovenrijn (zowel het Duitse als Nederlandse deel) daarom aangeduid als systeemdijk (in vergelijking met systeembank in de bankensector), een dijk die van groot belang is voor het nationale waterkeringensysteem en een goede afvoerverdeling in het bovenrivierengebied. Het is van belang om hoge eisen te stellen aan deze dijk om maatschappelijke ontwrichting te voorkomen. Kosten N.v.t. Kanttekeningen De normering Waterveiligheid is nog in ontwikkeling. Daar komt in de tweede ronde consultatie in april/mei, een afzonderlijk voorstel voor. Indien daar aanleiding toe is, geldt hetzelfde voor het Afwegingskader voor het Waterrobuust en Klimaatbestendig ontwikkelen van de bebouwde omgeving (Nieuwbouw en Herstructurering) en de Voorkeursstrategie Zoetwater. 4 van 5

5 Juridische consequentie De informatie- en consultatieronde eindigt 1 maart, waarna de reacties worden verzameld en verwerkt, zodat deze beschikbaar zijn voor de regionale stuurgroepen en voor de Stuurgroep Deltaprogramma van april, gevolgd door een afrondende bespreking in mei. Tussen de stuurgroepen van april en mei is er voor bestuurders nog een gelegenheid om achterbannen te consulteren (tweede consultatieronde). Eind juni is de uiteindelijke bestuurlijke afstemming in het Nationaal Bestuurlijk Overleg Deltaprogramma. Communicatie Op 3 maart a.s. wordt een informatieavond voor het algemeen bestuur georganiseerd, met als onderwerp de VKS van IJssel en van Waal en Merwedes (als opmaat naar de Deltabeslissing Rivieren). Daarbij komt één van de projectleiders van de regioprocessen waarin de VKS tot stand zijn gekomen een toelichting geven. Daar wordt ook ingegaan op de reactie van Rijn en IJssel in de consultatie. Planning/routing voorstel Algemeen bestuur (besluit) 11 maart van 5