Overzicht Zeldzame soorten Groningen

Transcriptie

1 Overzicht Zeldzame soorten Groningen Met betrekking tot het Leekstermeergebied beperken we ons in deze nieuwsbrief niet alleen tot de noordoever (groningen) maar nemen ook het Drentse deel mee. En omdat de Peizermaden direct onder de rook van de stad Groningen ligt, en het voor veel Groningers ook veel bezocht is afgelopen broedseizoen worden een paar Drentse krenten van dat gebied ook benoemd. Aan de andere kant worden sommige soorten ook niet besproken omdat het beeld nog té incompleet is op dit moment (zoals Krooneend, Kwartelkoning, Grauwe Kiekendief en Blauwe Kiekendief). Met betrekking tot de genoemde gegevens van beide gebieden die in deze uitgebreide nieuwsbrief de revue zullen passeren zijn we veel dank verschuldigd aan Het Groninger Landschap (R. Oosterhuis, A.Hut) en ook H. Feenstra (in opdracht van het GL) en W. van Boekel. Roodhalsfuut (1) Op het Foxholstermeer heeft een paartje Roodhalsfuten een jong groot gebracht. Ze hebben zich vermoedelijk goed schuil weten te houden want niet veel vogelaars deden melding van dit paar met jong. Aan het einde van het broedseizoen is de jonge vogel kortstondig in de WBMP waargenomen. In 2011 deed een paartje Roodhalsfuten daar ook al een (vergeefse) poging. Foto: Ana Buren. datum onbekend. Geoorde Fuut (140) Niet alleen vanwege de Witwangsterns en Zwarte Ibissen die er zaten maar zeker ook vanwege het ongelofelijke aantal van 129 territoria zal het gebied van de WBMP en KWBP waarschijnlijk nog lang op de te bezoeken gebieden staan van vogelaars met een dichtheid van 3,48 paar per hectare. Op het terrein van de Suikerunie van Hoogkerk werden 7 paren doorgegeven dit jaar. Op de vloeivelden van Jipsingboermussel werden 2 paren met pas uitgevlogen jongen waargenomen. Bij de waterberging van Klein Ulsda en in het Leekstermeergebied werd ook 1 paar gevonden. Lepelaar (2 xx?) Bij de Veenhuizerstukken werd dit jaar voor het eerst een territorium vastgesteld. Ook op het eilandje midden op de Dollard (de Hond) werd een broedpaar vastgesteld. Van de Groninger eilanden Rottumeroog, Rottumerplaat en Zuiderduin zijn nog geen gegevens bekend. 1

2 Roerdomp (17) Met een totaal van 17 roepende vogels tussen de datumgrenzen mogen we dit jaar niet klagen. Het relatief nieuwe inzicht dat Roerdompen deels naar tropisch Afrika trekken (zender onderzoek) zou een verklaring kúnnen zijn dat het ondanks de bijna Elfstedenwinter de stand toch niet zo slecht is. In onderstaande gebieden werden vogels gehoord: Tetjehorn 1 Roodkeelplasje, Lauwersmeer 1 Leekstermeergebied 6 Woudbloem 1 Termunterzijldiep 1 Noordoever Zuidlaardermeer 1 WBMP 1 KWBP 1 Eemshaven oost 1 Veenhuizerstukken 1 Wolfsbarge 2 Foto: M. Loeve, 26 juli, Lauwersmeer Zwarte Ibis (0 1) Gedurende de periode van 27 mei tot en met 10 september werden tot maximaal drie Zwarte Ibissen vastgesteld in de KWBP. Op enig moment is gezien dat een tweetal vogels baltsgedrag vertoonden en elkaar takjes aangaven. Voor deze soort zijn officieel nog geen datumgrenzen* afgesproken maar als we de datumgrenzen aanhouden van de Heilige Ibis, die als escape een aantal keren in Nederland gebroed heeft, dan kunnen we spreken van het 1 e territorium van Nederland! Het noordelijkste bolwerk van de soort ligt tegenwoordig in Camargue (Zuid Frankrijk) maar Foto: G. Meeuwissen. 20 juli. het eerste succesvolle broedpaar van West Frankrijk (Lac Grand Lieu) heeft zich in 2011 al voorgegaan. *Begin en einde van het soort specifieke broedseizoen Canadese Gans (>60) In totaal komt deze soort op minimaal 60 paren. Het merendeel van deze vogels broedt in de omgeving van de Glimmermaden (9), het Zuidlaardermeer (11) en het Leekstermeergebied (17) Brandgans (73) Deze gans heeft haar bolwerk bij/in De Punt, Haren liggen. Met maar liefst 62 paren in 2012 (2011: 40) werd hier gebroed (B. Bats). Op een 2 e plaats komt vervolgens het Leekstermeer (5). Naast vier andere broedgevallen in de provincie werden op het terrein van de Suikerunie dit jaar 4 paren geteld. (M. Olthof) Kluut (65) Niet minder dan 62 paar Kluten werden vastgesteld. Hiervan 29 paren bij het Hoeksmeer, Garrelsweer (J. de Bruin). In de rommelhoek van de Eemshaven werden 7 paren vastgesteld (G. de Vries). In de Westerhornerpolder (ten zuiden van Grijpskerk) 2 territoria (F. Helmig) en bij de Suikerunie werden vier paren gevonden (W. van Boekel) waaronder een paar met kuikens (J. Tjoelker). In het Leekstermeergebied werden 3 paren opgetekend. Aan de oostzijde van het Zuidlaardermeer, in Wolfsbarge 4 paren (G. Waijer) en aan de 2

3 westzijde in de Oostpolder 1 territorium (J. Rinsma). Op 1 juni werden nog 6 paren baltsend en copulerend waargenomen in de WBMP (G. Meeuwissen). Mooi gevonden waren de akker nesten veelal tegen de waker dijken gelegen: 4 nesten die B. Koole vond op zomertarwe akkers ten noorden van Nansum, bij Klein Ulsda ook vier paren, grotendeels met eieren en tot slot in de Emmapolder: een nest indicatief paar. Steltkluut (2) In de WBMP werden twee paren vastgesteld, in 2007 werd hier 1 paar opgemerkt. Deze, veelal zuidelijker broedende soort komt steeds vaker voor in Nederland, zij het niet jaarlijks in even grote aantallen. In de Peizermaden was ook sprake van een paartje Steltkluten dat op 20 mei ook alarmerend en nestelend is aangetroffen. Porseleinhoen (40 47) Indrukwekkende aantallen dit jaar. Bijzonder waren de 16 roepende vogels in de KWBP & WBMP. Ook Oost Europese toestanden in het Leekstermeergebied waar 6 roepende vogels gehoord werden & niet minder dan 5 in de Oostpolder! Ook andre gebieden deden een duit in het zakje: 1 in de Veenhuizerstukken, 1 in de Tjamme, 2 in Wedde Hoorndermeeden, 2 bij Sellingen Hollebeetse, 1 in de Oostpolder en tot slot 1 vogel in Wolfsbarge, aan de oostoever van het Zuidlaardermeer. Ook het tot Groningen behorende deel van het Lauwersmeer telde minimaal 5 Porseleinhoentjes. Gezien het aantal gemelde Porseleinhoentjes in de gehele provincie is niet uit te sluiten dat een of meerdere vogels ook op andere plekken zijn gehoord en doorgegeven. Aan de andere kant zullen er ook vogels gemist zijn. Nét in Drenthe maar niet minder spectaculair: 24 roepende vogels in de Peizermaden! Kleine Plevier (55) Het totaal komt uit op 55 territoria in de volgende gebieden: Ellersinghuizerveld 2 Wolfsbarge 9 Veenhuizerstukken 2 Klein Ulsda e.o 4 Leekstermeer 13 Blauwe Stad 1 Tetjehorn, Schildmeer 1 Hoeksmeer 2 Hoendiep stad Gron. 3 Onnerpolder 1 Gasopslag Grijpskerk 1 WBMP 5 Westerpolder, Kolham 4 Winsummermeeden 3 Vredewold 1 Sellingerbeetse 1 Fennekampen/Holle Beetse 2 Foto: J. Altena. 20 mei, Klein Ulsda Los van deze gebieden zijn er ook nog een aantal waarnemingen gedaan die net niet geldig gemaakt konden worden. In alle gevallen gaat het om één pleisterende vogel tussen 15 mei en 1 juni: 3

4 Westerwoldsche Aa De Gaast Noordpolder, Warffum Finsterwolde Turfweg, Marum Punt van Reide Slochtermeentheweg, Schaaphok De Ruidhorn Engelbert Driemerenweg, Harkstede Bontbekplevier Ook op het Ellersinghuizerveld: een paartje Bontbekplevieren op minimaal 10 dagen tussen de datumgrenzen. Oeverloper (2) In totaal komen we op twee territoria uit. Een bij de Winsumermeeden territoriale vogel aanwezig op meer dan 10 dagen en wederom een (alarmerende) vogel tijdens het broedseizoen van een vogel op het Suikerunieterrein. Zwarte Stern (10) Ondanks dat er in het Hondhalstermeer na jaren weer gebroed werd (2007 voor het laatst door 1 paar) ging de Groninger populatie in zijn totaliteit achteruit. Dat had alles te maken met de teloorgang in de Veenhuizerstukken dat in 2001 nog 18 paren herbergde en in dit jaar slechts 5.. In de WBMP kwamen er, net als in 2011, weer 4 paren tot broeden. Dank aan N. de Vries en L. Luijten voor het doorgeven van de kolonievogel aantallen. Velduil (7 10) In de omgeving van Noordbroeksterhamrik werden 3 paren vastgesteld, waarbij nestbouw is vastgesteld. In het gebied De Gaast werden 4 5 vogels gezien gedurende het broedseizoen, waaronder ook een aantal keren baltsende vogels. Of een paar dat in een aangrenzende akker werd waargenomen (Vriescheloër Vennen) een van de paren van De Gaast betrof is onduidelijk. Ook in het Leekstermeergebied werd een territoria genoteerd! Foto: B. Geelmuijden, 23 juni nabij Noordpolderzijl In de Noordpolder van Warffum is gedurende de maand juni ook een vogel waargenomen. Óp de Groninger kwelders ten noorden van de Hornhuisterpolder, via de Negenboerenpolder en Linthorst Homanpolder tot aan de Lauwerpolder zijn in de maanden mei, juni en juli vogels aangetroffen. Steeds één vogel met behoorlijke afstanden ertussen. Dat het niet verder komt dan een mogelijk territorium is waarschijnlijk het effect van weinig bezoeken aan deze gebieden in deze maanden tijdens zonsondergang. Een stukje naar het oosten, in de Carel Coenraadpolder, werden half april en begin mei ook nog 3 waarnemingen gedaan. Dat kunnen prima doortrekkers geweest zijn maar gezien de potentie van het gebied en de grootte ervan is het raadzaam om in 4

5 dergelijke gebieden in de maanden juni juli de ogen goed open te houden. Dit zijn prima broedbiotopen. Hetzelfde geldt voor een eenmalige waarneming in een gebied ten zuiden van de Carel Coenraadpolder: in Finsterwolde. Hier werd op 6 juli een vogel waargenomen. Deze uilen broeden waarschijnlijk wel in meer, weinig gecontroleerde, gebieden. Zeker in het Oldambt en de langs de Waddenkust liggen potentiële broedgebieden. Op basis van deze opsomming kan er gesproken worden van 6 paren, 1 zeker territorium en 3 mogelijke territoria. Middelste Bonte Specht (2) Ook in 2012 was er weer sprake van MiBo s in Groningen. Ze doken weer op in dezelfde bossen: Roelagerbosch en Kloosterbos. IJsvogel Bizar dat er slechts 1 mogelijk territorium werd doorgegeven! Daarmee staat de IJsvogel op gelijke voet met de Zwarte Ibis en is een van de zeldzaamste broedvogels van dit jaar. Grote Gele Kwikstaart (3) In totaal toch nog drie territoria. Allen in Westerwolde. Van 1 geval is voedseltransport gezien (aanwijzing voor uitgekomen eieren) en van een andere locatie zijn uitgevlogen jongen waargenomen. Nachtzwaluw (1) Bij Ter Borg werd een territoriale man waargenomen in de juiste tijd in geschikt broedbiotoop. Genoeg om te worden opgenomen als geldig territorium (N. de Vries). Grote Karekiet (1 2) Op de grens tussen het Foxholstermeer en de KWBP was een vogel zingend aanwezig van 20 mei tot 10 juni. Ook aan de zuidoever van het Leekstermeer (Dr.) was een vogel langere tijd zingend aanwezig. Krekelzanger (1) Van 21 juni tot 2 juli werd door vele vogelaars de Krekelzanger gehoord in de Oosterpolder, Zuidlaardermeer. Tot op heden is er in Nederland nog nooit een broedgeval bewezen. Het gaat tot nu toe dus altijd nog om zingende mannen en niet om een paartje. Ook ander territoriaal gedrag als voedselvluchten of alarm zijn nog niet vastgesteld in Nederland. Baardman(19 22) Aan de oostoever van het Zuidlaardermeer, bij Wolfsbarge werden twee territoria vastgesteld, dank voor het doorgeven Harold Steendam. Bij de bekende Kiekkaaste in de Dollard werden twee paren vastgesteld. In het Schildmeergebied, bij Tetjehorn zat ook een paar. Ook in de Eemshaven werd de tinkelende roep gehoord van een paartje. In het Groninger deel van het Lauwersmeer ging het om het Roodkeelplasje (7 paren), een stuk verder naar het noorden (ook in het L meer) werden diverse vogels gezien waaronder minimaal 3 vrouwtjes. Iets noordelijk daarvan, in de Vlinderbalg ook twee territoria en nóg weer een stukje naar het noorden, in de Marnewaard werden tot slot ook 2 territoria opgemaakt. In de omgeving van de Blauwe Stad tot slot ook nog 2 paar (A.Boven) en tot slot nog een alarmerende vogel bij het rietfilter van Laude (N. de Vries) Foto: O. Zijlstra, 29 mei. Roodkeelplasje 5

6 Kortsnavelboomkruiper (1) Het lijkt wel of de soort zich begint terug te trekken uit het Groningse dat zou natuurlijk jammer zijn. Op dit moment is er echter maar 1 geldig territorium binnengekomen (Roelagerbosch) en de kans is niet groot dat er nog territoria bij gaan komen voor Buidelmees (2 3) In de KWBP werden op 30 juni 2 juvenielen waargenomen! In de directe omgeving, bij het Foxholstermeer werd gedurende 6 weken een paartje waargenomen waarvan 1 mislukt nest werd teruggevonden. Evengoed kan dit paar in theorie twee nesten hebben gemaakt. Het mannetje neemt namelijk de zorg op zich van een nest en het vrouwtje van weer een ander nest. Het zou kunnen dat de 2 waargenomen individuen hun oorsprong vinden in een van deze nesten.. Of er is toch sprake van een ander paar. Bij Oterdum ook een territorium (A. Boven en K. Veldkamp). Paapje (11) Het overzicht is nog niet compleet. Wat nog ontbreekt zijn de gegevens uit de omgeving Schildmeer (Tetjehorn), Westerwolde en uit de omgeving van Bourtange. Wij horen graag van u als u over deze gebieden informatie heeft. Uit de andere gebieden komen in totaal 11 territoria naar voren. De grootleverancier is De Gaast met 4 paren. Dit gebied ligt overigens ten zuiden van Blijham. Bij het Termunterzijldiep op 26 mei ook een zingende man. Niet ver Foto: P. van Meerendonk, 3 juli De Gaast daar vandaan, op het onbebouwde deel van het industriegebied ten oosten van Delfzijl ook een paartje in zomerkleed op 27 mei. Hier werd op 18 juli een rondvliegende juveniel vastgesteld (B. Koks). Bij Klein Ulsda, Den Ham werden drie territoria vastgesteld in natuurbraak en bij het Zuidlaardermeer en de Veenhuizerstukken beiden ook nog 1 zingend mannetje. In de Peizermaden tot slot ook nog 8 territoria. Tapuit (1) Deze vogel zal altijd een zeldzaamheid zijn in onze provincie, maar ook ondertelt. Het enige broedverdachte geval komt uit de Fanerpolder, ten westen van Enumatil. Het betrof een vogel met voer in de snavel (H. de Heer). Van andere verdachte vogels tussen de datumgrenzen van 15 april t/m 31 juli werden geen 2 waarnemingen met 10 dagen ertussen gedaan óf doorgegeven. Het gaat om theoretisch 2 mogelijke paren in Polder Pekela in april, 1 paar van de Noordpolder, Warffum in mei en tot slot in juni een alarmerend mannetje bij Laskwerd en een vrouwtje bij Nieuwolda. 6

7 Grauwe Klauwier (17) Van de meeste locaties waar in de afgelopen jaren Grauwe Klauwieren opdoken zijn de gegevens binnen, het totaal komt, tot dusverre, op 17 territoria. Een drietal paren meer dan in 2011! Dat is natuurlijk een flinke meevaller in Het Jaar van de Klauwieren. Bourtange 2 Weende 1 Ter Wupping 2 Smeerling 1 Ter Apel 2 Vlagtwedde 1 Roelagerbosch 1 Sterenborgh 1 Ter Borg 1 Vennekampen 1 Holle Beetse 1 Ter Apelerbossen 1 Foto: P. de Boer, 22 juli zuidlaardermeergebied Ter Apeler Vloeivelden 1 Zuidlaardermeergebied 1 Toch zou het kunnen dat er nog een enkel paartje ontbreekt. Het is tegenwoordig niet onmogelijk dat Grauwe Klauwieren op de klei van Groningen gevonden kunnen worden, zoals op landgoederen, in houtwallen, erven van boerderijen, langs flora en faunaranden, natuurbraak of meidoornhagen langs dijken. Ontbreekt er iets of klopt er iets niet volgens u? Als u merkt dat er, met betrekking tot bovenstaande soorten, informatie ontbreekt of niet juist is weergegeven dan houden wij ons aanbevolen om dat ons te vertellen. U kunt altijd bellen naar Sovon (Joost van Bruggen, rechtstreeks) of een mailtje sturen naar joost.vanbruggen@sovon.nl. Een mail sturen naar de DC van Groningen kan ook: lsb groningen@sovon.nl. Met vriendelijke groeten, Jan Tjoelker (DC) Joost van Bruggen, Sovon. 7