Symposium Op reis op de Boschplaat, 30 mei 2017 Over (broed)vogels in veranderende landschappen

Transcriptie

1 Symposium Op reis op de Boschplaat, 30 mei 2017 Over (broed)vogels in veranderende landschappen Kees Koffijberg Sovon Vogelonderzoek Nederland

2 2 / 23 Boschplaat op reis, Vogels zijn belangrijke indicatoren voor o.a. veranderingen in het landschap en spelen belangrijke rol in natuurbeleid, steeds vaker ook bij inrichtingsmaatregelen en beheer

3 3 / 23 Boschplaat op reis, Algemene ontwikkelingen stand kustbroedvogels in de (internationale) Waddenzee: eerder negatief dan positief Afname, versnelt Afname gestaag Afname stabiliseert Stabiel of fluctuerend Toename, vlakt af Toename, gestaag Stormmeeuw Tureluur Noordse Stern Kokmeeuw Wulp Visdief Strandplevier Grote Stern Dwergstern Lachstern (fluct.) Zwartkopmeeuw Aalscholver Kleine Mantelm. Grote Mantelmeeuw Brandgans Eider Scholekster Zilvermeeuw Kievit Kleine Zilverr. (fluct.) Lepelaar Bergeend Kluut Bontbekplevier Middelste Zaagbek Velduil Grutto Blauwe Kiekendief Watersnip Bonte Strandloper bron: Quality Status Report Waddenzee 2017

4 4 / 23 Boschplaat op reis, In de Nederlandse Waddenzee naar verhouding veel soorten met afname (in vergelijking met D en DK) bron: Quality Status Report Waddenzee 2017

5 5 / 23 Boschplaat op reis, Voorbeelden van ontwikkelingen bij enkele soorten Eider Kluut Noordse Stern Lepelaar Dwergstern Bruine Kiekendief bron:

6 6 / 23 Boschplaat op reis, Terschelling en de Boschplaat: belangrijk broedgebied voor diverse vogelsoorten Bij laatste integrale telling in Rode Lijst soorten op de Boschplaat. Belangrijk in Nederlandse context o.a. Lepelaar (139 paar, 6% Nederlandse populatie) Eider (2.086 paar, 38%) Kleine Mantelmeeuw ( paar, 9%) Zilvermeeuw (4.620 paar, 9%) Grote Mantelmeeuw (12 paar, 27%) daarnaast soorten als Velduil, Bruine Kiekendief, Bontbekplevier, Dwergstern, Noordse Stern, Dwergstern, incidenteel ook Grote Stern

7 7 / 23 Boschplaat op reis, Bergeend Lepelaar

8 8 / 23 Boschplaat op reis, Bruine Kiekendief Scholekster

9 9 / 23 Boschplaat op reis, Kievit Wulp

10 10 / 23 Boschplaat op reis, Tureluur Veldleeuwerik

11 11 / 23 Boschplaat op reis, Graspieper

12 12 / 23 Boschplaat op reis, Ontwikkeling aantallen Boschplaat (belangrijkste soorten)

13 13 / 23 Boschplaat op reis, Ontwikkeling aantallen Boschplaat (belangrijkst soorten) nul Conclusie: van de belangrijke vogelsoorten alleen duidelijke afname bij Zilvermeeuw (en die geldt voor hele Waddenzee). Van aantal soorten echter geen aantallen uit de laatste jaren!

14 14 / 23 Boschplaat op reis, Broedvogels in de hele Waddenzee nemen vooral in aantal af door uitblijven succesvolle broedgevallen, lijkt vooral terug te voeren op omstandigheden in Waddenzee zelf Broedsucces Overleving Aalscholver?? Kleine Zilverreiger Lepelaar Eider Blauwe Kiekendief Kluut Scholekster Bontbekplevier Strandplevier Tureluur Kokmeeuw Kleine Mantelmeeuw Zilvermeeuw () Grote Stern Visdief Noordse Stern

15 15 / 23 Boschplaat op reis, Drie belangrijke oorzaken spelen daarbij een rol Johan Krol Fieldwork Company Legsels spoelen weg door extreem hoog water tijdens broedseizoen (zowel vasteland als eilanden), toename stormvloeden in meijuli Hoog predatierisico (vooral Vossen) en mislukken legsels. Speelt voornamelijk langs vasteland. Eiland vrij van grote landroofdieren! Voedselschaarste in periode dat er kuikens zijn (maar weten we te weinig van)

16 16 / 23 Boschplaat op reis, Toename stormvloeden en risico wegspoelen legsels Bron: van de Pol et al in Journal of Applied Ecology 47

17 17 / 23 Boschplaat op reis, Maar risico wegspoelen legsels niet overal gelijk Gemodelleerd voor periode van 10 jaar, diep rood = jaarlijks overspoeld, donkerblauw nooit. Nestlocaties in zwart Bron: Sovon & NAM, Koffijberg et al / Sovon-rapport 2013/26

18 18 / 23 Boschplaat op reis, Nestlocaties liggen vaak hoger dan gemiddeld maaiveld, maar in ieder geval Scholekster leert niet om het hogerop te zoeken na confrontatie met stormvloeden Bron: Sovon & NAM, Koffijberg et al / Sovon-rapport 2013/26; Bailey et al. 2017

19 19 / 23 Boschplaat op reis, Broedvogels en beheer (beheer bepaalt o.a. karakter broedhabitat) Geen beheer (lees: geen vee). Vegetatie bereikt climax van zeekweek (riet bij zoet water). Voedselrijk. Vooral Tureluur en Graspieper prefereren dit. Voor Scholekster maakt het weinig uit zit meestal langs rand). Kluut en koloniebroedvogels mijden dit habitat Foto voedsel: Martin Maier, Universiteit Oldenburg

20 20 / 23 Boschplaat op reis, Broedvogels en beheer Begrazing met vee. Vegetatie kort. Voedselarm Vooral Kievit, Kluut, sommige koloniebroedvogels en Veldleeuwerik prefereren dit. Foto voedsel: Martin Maier, Universiteit Oldenburg

21 21 / 23 Boschplaat op reis, Effecten begrazing hangen af van veedichtheid maar ook van type vee; daarnaast risico van vertrapping legsels Bron: Mandema et al in Journal of Coastal Conservation 17:

22 22 / 23 Boschplaat op reis, Sommige soorten willen liever helemaal geen menselijke invloeden, incl. verstoring

23 23 / 23 Boschplaat op reis, Samengevat: Voor de internationale Waddenzee in z n geheel nemen veel karakteristieke kustbroedvogels af. Voor de Nederlandse Waddenzee geldt dat in nog sterkere mate dan voor delen Duitse en hele Deense Waddenzee De Boschplaat is een waardevol gebied voor broedvogels. In Rode Lijst soorten. Belangrijk voor o.a. Lepelaar, Eider, Kleine Mantelmeeuw, Zilvermeeuw en Grote Mantelmeeuw. Van deze soorten is alleen de Zilvermeeuw duidelijk afgenomen Veel broedvogels in de NL Waddenzee kampen met magere broedresultaten, vooral door predatie (vasteland), stormvloeden (toegenomen) en soms voedselschaarste Bezint eer ge begint bij veraderingen in beheer. Stel juiste vragen (wat is doel). Vooral begrazing is complex geheel (type vee, dichtheden, neveneffecten als vertrapping legsels)

24 20 / 9 Boschplaat op reis, Weer andere soorten willen liever helemaal geen menselijke invloeden Bontbekplevier, Strandplevier en Dwergstern broeden bij voorkeur op strand of overgang strand naar laag duin. Gebaat bij dynamiek en geringe mate van verstoring door wandelaars, honden etc. Als beheersmaatregel nu vooral afzetten broedplaats