Vertelkaarten (Tell-us cards) Communicatie in de revalidatie Tell-us something

Transcriptie

1 Vertelkaarten (Tell-us cards) Communicatie in de revalidatie Tell-us something Elisa Lust Universitair centrum voor verpleegkunde en vroedkunde Simon Malfait Universitair ziekenhuis Gent Prof. Dr. Kristof Eeckloo Universitair ziekenhuis Gent Prof. Dr. Ann Van Hecke Universitair centrum voor verpleegkunde en vroedkunde

2 AGENDA Achtergrond Vertelkaarten in België Preliminaire resultaten Conclusie 2

3 ACHTERGROND: WAT ZIJN VERTELKAARTEN? Een instrument om patiënt-en familieparticipatie te verhogen door inzicht in: voorkeuren noden bezorgdheden van patiënt/familie 3

4 ACHTERGROND: VERTELKAART (PRAKTIJKVOORBEELD) Kaft vooraan (Sp locomotorische afdeling) 4

5 ACHTERGROND: VERTELKAART (PRAKTIJKVOORBEELD) Kaft vooraan (Sp locomotorische afdeling) 5

6 ACHTERGROND: VERTELKAART (PRAKTIJKVOORBEELD) Invulblad (Sp locomotorische afdeling) 6

7 ACHTERGROND: VERTELKAART (PRAKTIJKVOORBEELD) Kaft achteraan (Sp locomotorische afdeling) 7

8 ACHTERGROND: VERTELKAART (PRAKTIJKVOORBEELD) Kaft achteraan (Sp locomotorische afdeling) 8

9 ACHTERGROND: VOORDELEN VERTELKAART Quasi-experimentele studie uitgevoerd in Zweden (1) : Kenmerken afdeling: Gemiddeld 174 patiënten/maand Eén verpleegkundige en één verpleegkundige hulp verantwoordelijk voor 6-17 patiënten (afhankelijk van tijdstip) Gemiddelde opnameduur: 4,1 dag Enkel patiënten (geen familie) Dagelijks gebruik van Vertelkaarten (1) Jangland, E.; Carlsson, M.; Lundgren, E.; Gunningberg, L. (2012). The impact of an intervention to improve patient participation in a surgical unit: a quasi-experimental study 9

10 ACHTERGROND: VOORDELEN VERTELKAART Kwantitatieve resultaten (1) : Significante verschillen tussen experimentele en controle groep: Meer kansen om te participeren in beslissingen m.b.t.: Verpleegkundige zorg (p=0.020) Medische zorg (p=0.004) Meer ervaren betrokkenheid van verpleegkundigen (p=0.008) Verpleegkundigen begrijpen beter hoe de patiënt zijn/haar situatie ervaart (p=0.004) Meer respectvolle benadering van verpleegkundigen t.o.v. de patiënt (p=0.011) (1) Jangland, E.; Carlsson, M.; Lundgren, E.; Gunningberg, L. (2012). The impact of an intervention to improve patient participation in a surgical unit: a quasi-experimental study 10

11 ACHTERGROND: VOORDELEN VERTELKAART Inhoudsanalyse van de Vertelkaarten (1) : Thema s die patiënten belangrijk vonden tijdens opname: Informatie (bv. over operatie, behandeling, onderzoek, ) Emotionele ondersteuning (bv. angst en ongerustheid over anesthesie) Steun en hulp bij specifieke verpleegkundige noden (bv. mobiliseren) Omgevingsfactoren (bv. lawaai s nachts, storende telefoongesprekken) Coördinatie tussen verschillende hulpverleners (bv. diëtist, sociaal werker) (1) Jangland, E.; Carlsson, M.; Lundgren, E.; Gunningberg, L. (2012). The impact of an intervention to improve patient participation in a surgical unit: a quasi-experimental study 11

12 ACHTERGROND: VOORDELEN VERTELKAART Inhoudsanalyse van de Vertelkaarten (1) : Thema s die patiënten belangrijk vonden voor ontslag: Informatie over zelfzorg (bv. fysieke oefeningen, dieetvoorschriften) Informatie over operatie (bv. herhaling van informatie die niet verwerkt werd t.g.v. stress) Informatie over follow-up (bv. tijdstip verwijderen hechtingen) Coördinatie (bv. transport naar andere zorginstelling) Praktische ondersteuning (bv. voorschriften) (1) Jangland, E.; Carlsson, M.; Lundgren, E.; Gunningberg, L. (2012). The impact of an intervention to improve patient participation in a surgical unit: a quasi-experimental study 12

13 ACHTERGROND: VOORDELEN VERTELKAART Conclusie: Vertelkaart verbetert patiëntenparticipatie in een aantal domeinen m.b.t. verpleegkundige en medische zorg Vertelkaart is een niet-complexe tool die een belangrijke stap kan zijn in het verbeteren van patiëntenparticipatie Nood aan op maat ontwikkelde Vertelkaarten zodat ze optimaal bruikbaar zijn voor de afdeling (1) Jangland, E.; Carlsson, M.; Lundgren, E.; Gunningberg, L. (2012). The impact of an intervention to improve patient participation in a surgical unit: a quasi-experimental study 13

14 VERTELKAARTEN IN BELGIË/VLAANDEREN Gecontroleerde studie 8 interventie afdelingen Doelstellingen Haalbaarheid: is de Vertelkaart bruikbaar? Geschiktheid: is de Vertelkaart geschikt voor de situatie? Zinvolheid: betekenis voor patiënten, naasten, zorgverleners? Effectiviteit: voor-en nadelen bij het gebruik van de Vertelkaarten? 14

15 VERTELKAARTEN IN BELGIË/VLAANDEREN 15

16 2016 VERTELKAARTEN IN BELGIË/VLAANDEREN: GENOMEN STAPPEN Diagnostische interviews Co-design januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december Premetingen Implementatie 2017 januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december Postmetingen Procesevaluatie 16

17 VERTELKAARTEN IN BELGIË/VLAANDEREN: GENOMEN STAPPEN Premetingen Patiënten Naasten Verpleegkundigen Patient empowerment Mate van geïndividualiseerde zorg Kwaliteit van zorg Health literacy Perceptie m.b.t. kwaliteit van zorg Perceptie m.b.t. betrokkenheid Kwaliteit en efficiëntie van de zorg op de afdeling Coördinatie en communicatie in het zorgproces Perceptie m.b.t. aantal beloproepen, onderbrekingen door vragen en telefoongesprekken Perceptie van patiëntenparticipatie op de afdeling 17

18 VERTELKAARTEN IN BELGIË/VLAANDEREN: GENOMEN STAPPEN Diagnostische interviews Essentiële stap in het voorbereiden van een implementatie Doel = identificatie van barrières en facilitatoren m.b.t. de implementatie van de Vertelkaarten Interviews met verpleegkundigen op de afdeling Rapport op basis van de interviews bezorgd aan de afdeling 18

19 VERTELKAARTEN IN BELGIË/VLAANDEREN: GENOMEN STAPPEN Co-design Combinatie van verschillende methodes om de patiënt en hulpverlener actief te laten participeren De beleving en ervaringen van patiënten en hulpverleners staan centraal Doel van het co-design in deze context: Verfijnen van de methode Afstemmen op de lokale noden en behoeften Rapport op basis van de verschillende fasen van het co-design bezorgd aan de afdeling 19

20 VERTELKAARTEN IN BELGIË/VLAANDEREN: GENOMEN STAPPEN Co-design Fase 1 Fase 2 Fase 3 Focusgroep met hulpverleners Bezorgen van de methode Gezamelijke samenkomst Aanpassen methode en terugkoppeling Focusgroep met patiënten 20

21 VERTELKAARTEN IN BELGIË/VLAANDEREN: GENOMEN STAPPEN Implementatie Opleiding verpleegkundigen Het is van belang dat alle verpleegkundigen op dezelfde manier zijn opgeleid De training ondersteunt verpleegkundigen bij het inzetten van de Vertelkaart en biedt de nodige handvaten om elkaar te kunnen ondersteunen in de uitvoering 21

22 Is de patiënt net opgenomen? Ja Stap 1: informeer de patiënt/naaste (indien mogelijk) over het gebruik van de Vertelkaart Neen Stap 2: Bekijk de kaart en bespreek met de patiënt/naaste van de patiënt de inhoud van de Vertelkaart Heeft de patiënt/naaste iets opgeschreven? Ja Neen Is bespreken voldoende? Leg indien nodig het gebruik van de kaart opnieuw uit Ja Neen Ga hierover direct in dialoog met de patiënt/naaste Zoek naar passende vervolgacties: - Overleg met collega s indien nodig - Contacteer andere hulpverleners indien nodig Stap 3: noteer in het patiëntendossier en rapporteer aan collega s Stap 4: Rapporteer later alle ondernomen acties aan de patiënt/naaste. Het gebruik van de Vertelkaart is pas optimaal als de patiënt op de hoogte is van de ondernomen acties

23 VERTELKAARTEN IN BELGIË/VLAANDEREN: GENOMEN STAPPEN Procesevaluatie Onaangekondigde observaties Wekelijks bezoek aan de interventie afdelingen Opvolging stappenplan evalueren Intervention fidelity evalueren 23

24 VERTELKAARTEN IN BELGIË/VLAANDEREN: GENOMEN STAPPEN Postmetingen Kwantitatieve evaluatie Idem premetingen: patiënten, naasten, verpleegkundigen Kwalitatieve evaluatie Interviews met patiënten Interviews met verpleegkundigen 24

25 PRELIMINAIRE RESULTATEN: DIAGNOSTISCHE INTERVIEWS Facilitatoren/barrières: aanwezige factoren die de implementatie van Vertelkaarten kunnen ondersteunen/belemmeren Katalysatoren: factoren die de implementatie van Vertelkaarten kunnen ondersteunen en verbeteren, zijn nog niet aanwezig op de afdeling 25

26 PRELIMINAIRE RESULTATEN: DIAGNOSTISCHE INTERVIEWS Interventie (Vertelkaart) Facilitatoren Barrières 3 domeinen Patiënt Afdeling/organisatie Interventie (Vertelkaart) Katalysatoren 3 domeinen Opleiding Implementatie proces 26

27 PRELIMINAIRE RESULTATEN: DIAGNOSTISCHE INTERVIEWS Interventie gerelateerde facilitatoren Verwachtingen over de voordelen van Vertelkaarten voor hulpverleners Beter plannen van het beantwoorden van vragen van patiënten/naasten Inzicht in veelgestelde vragen en betere voorbereiding op ontslag Verwachtingen over de voordelen van Vertelkaarten voor patiënten/naasten Betere communicatie met patiënten/naasten Nuttig instrument voor medische en moeilijke vragen 27

28 PRELIMINAIRE RESULTATEN: DIAGNOSTISCHE INTERVIEWS Patiënt gerelateerde facilitatoren Bruikbaar instrument voor meer introverte patiënten Afdeling/organisatie gebonden facilitatoren Een dynamisch en creatief team waar verandering gezien wordt als streven naar verbetering Openheid om te discussiëren over moeilijke vragen met verschillende hulpverleners Openheid t.o.v. feedback van patiënten 28

29 PRELIMINAIRE RESULTATEN: DIAGNOSTISCHE INTERVIEWS Interventie gerelateerde barrières Schrik op misbruik van de Vertelkaarten Schrik voor verlies van privacy Patiënt gerelateerde barrières Beperkingen bij patiënten die het gebruik van de Vertelkaarten kunnen bemoeilijken Verwachting dat een minderheid van de patiënten de Vertelkaarten zal gebruiken Afdeling/organisatie gerelateerde barrières Hoge werkdruk die zorgt voor weinig tijd voor een gesprek met de patiënt Klimaat met weinig opportuniteiten voor dialoog tussen hulpverleners en patiënten Voorrang aan de planning van de afdeling i.p.v. patiënt voorkeuren 29

30 PRELIMINAIRE RESULTATEN: DIAGNOSTISCHE INTERVIEWS Interventie gerelateerde katalysatoren Gebruiksvriendelijk ontwerp van de Vertelkaarten rekening houdend met de beperkingen bij patiënten Vertelkaarten integreren in de planning Opleidingsgerelateerde katalysatoren Een opleiding in groep met een e-learning module ter ondersteuning 30

31 PRELIMINAIRE RESULTATEN: DIAGNOSTISCHE INTERVIEWS Implementatie proces gerelateerde katalysatoren De voordelen van de Vertelkaarten doorheen het proces beklemtonen Een transparant stap-per-stap implementatie proces met tussentijdse evaluaties Verschillende hulpverleners betrekken bij het gebruik van Vertelkaarten Grenzen stellen aan de participatie van patiënten/naasten 31

32 PRELIMINAIRE RESULTATEN: CO-DESIGN Het is belangrijk om de Vertelkaart aan te passen aan de specifieke noden: Rekening houdend met de patiëntenpopulatie (bv. heelkunde afdeling vs. revalidatie afdeling) Rekening houdend met de dienst (bv. rekening houdend met de planning) 32

33 PRELIMINAIRE RESULTATEN: CO-DESIGN Vertelkaart op revalidatie afdeling Vertelkaart op heelkunde afdeling 33

34 PRELIMINAIRE RESULTATEN: CO-DESIGN Rekening houdend met de dienst (bv. rekening houdend met de planning) Revalidatie afdeling wekelijks ophalen op zondagavond maandag: evaluatie vragen Vertelkaart Dringende vragen artsentoer Niet dringende vragen wekelijks MDT Vragen verpleegkundige Interne afdeling s morgens bij beddenopmaak Dagelijkse evaluatie vragen Vertelkaarten dagelijks bij de artsentoer 34

35 PRELIMINAIRE RESULTATEN: PROCESEVALUATIE Als de arts toert is er nog geen bezoekuur, mijn partner heeft mijn vragen aan de arts getoond. Tijdens het bezoekuur kreeg ik dan van mijn partner een antwoord op mijn vragen. De vragen die ik heb opgeschreven zijn niet altijd voor de verpleegkundige, die zorgt er dan voor dat mijn vraag wordt doorgegeven aan de juiste persoon, zo krijg ik dan van de juiste persoon een antwoord. Gedurende de dag denk je dit wil ik nog vragen en dan is het handig om mijn vragen te kunnen opschrijven. Doordat ik mijn vragen kan opschrijven en ze ineens beantwoord werden heb ik heel wat regelingen kunnen treffen om het ontslag voor te bereiden. Patiënt/ naaste Hoe meer je weet, hoe beter, want van zodra je thuis komt sta je daar met je vragen. Je kan meer tijd nemen om na te denken over wat je nog wil weten of vragen. Via de Vertelkaart kan ik meer uitleg vragen over de onderzoeken die ik moet krijgen. Verpleegkundigen hebben het soms heel druk, door je vragen op te schrijven kan je ze allemaal ineens stellen en hoef je ze tussendoor minder te storen. 35

36 PRELIMINAIRE RESULTATEN: PROCESEVALUATIE Patiënten bellen minder voor kleine zaken die niet dringend zijn. Familie komt vaak aan de verpleegpost vragen stellen. Door ze de Vertelkaart aan te bieden word ik minder aangesproken tijdens de late shift Nu kan ik op een afgebakend tijdstip tijd vrij maken voor de vragen van de patiënt omdat we daar ruimte voor voorzien hebben op een vast tijdstip Verpleegkundige Artsen hebben soms weinig tijd, patiënten kunnen hun vragen vooraf opschrijven zodat ze gerichter vragen kunnen stellen als de arts toert. Patiënten hebben echt heel veel vragen, vroeger had ik daar minder zicht op.. Door de vragen van de patiënten erbij te nemen tijdens de toer met de arts, krijgt de patiënt meer antwoord op zijn vragen. De familie ziet de arts niet, maar heeft veel vragen, de Vertelkaart helpt hen hierbij 36

37 PRELIMINAIRE RESULTATEN: INHOUDSANALYSE Veel voorkomende vragen Vertelkaarten Sp-dienst: Vragen tijdens de opname: Wanneer mag mijn infuus verwijderd worden? (patiënt) Mag ik mijn vitamines in de loop van de dag nemen i.p.v. s avonds? (patiënt) Patiënt weet niet waarom hij hier is, wil naar huis en bij zijn vrouw zijn, er is een huishoudster waar we altijd kunnen op rekenen, ook s nachts. (naaste) Vragen in functie van ontslag/lange termijn: Moet ik voor de rest van mijn leven op mijn rug gaan liggen om te slapen? (patiënt) Kan ik ooit terug stappen zonder problemen en als dat zo is, op welke termijn? (patiënt) Kan ik zonder problemen terug fietsen (op-en afstappen)? (patiënt) 37

38 PRELIMINAIRE RESULTATEN: POSTMETINGEN Datacollectie nog volop lopende Resultaten m.b.t. effecten nog niet ter beschikking Afronden datacollectie en analyse gepland tweede helft

39 CONCLUSIE Vertelkaarten Relatief eenvoudig instrument Belang van afstemmen op afdeling: planning, patiëntenpopulatie, Niet voor elke patiënt een nuttig instrument Geen doel, maar een middel ter ondersteuning van de communicatie Belang van integreren in de dagelijkse routine 39

40 40