AAN DE SLAG MET DE NIEUWE REGLEMENTERING OP DE OVERHEIDSOPDRACHTEN

Transcriptie

1 AAN DE SLAG MET DE NIEUWE REGLEMENTERING OP DE OVERHEIDSOPDRACHTEN Velen stelden zich de afgelopen weken de vraag of 30 juni 2017 als datum voor de inwerkingtreding van de nieuwe reglementering overheidsopdrachten wel haalbaar was. Sinds afgelopen dinsdag 27 juni, is hierover geen twijfel meer: met de publicatie in het Belgisch Staatsblad van het koninklijk besluit tot wijziging van de algemene uitvoeringsregels, is de laatste horde genomen. Dit betekent dat alle opdrachten die vanaf 30 juni 2017 worden bekendgemaakt of waarvoor een uitnodiging tot indiening van een aanvraag tot deelneming of offerte wordt uitgestuurd, onderhevig zijn aan de nieuwe reglementering op de overheidsopdrachten. Deze reglementering bestaat uit: de wet van 17 juni 2016 inzake overheidsopdrachten (hierna WOO2016 ); de wet van 16 februari 2017 tot wijziging van de wet van 17 juni 2013 betreffende de motivering, de informatie en de rechtsmiddelen inzake overheidsopdrachten en bepaalde opdrachten voor werken, leveringen en diensten; het koninklijk besluit plaatsing klassieke sectoren van 18 april 2017 (hierna KB Plaatsing ); het koninklijk besluit plaatsing speciale sectoren van 18 juni 2017; het koninklijk besluit van 22 juni 2017 tot wijziging van het koninklijk besluit van 14 januari 2013 tot bepaling van de algemene uitvoeringsregels van de overheidsopdrachten en van de concessies voor openbare werken en tot bepaling van de datum van inwerkingtreding van de wet van 16 februari 2017 tot wijziging van de wet van 17 juni 2013 betreffende de motivering, de informatie en de rechtsmiddelen inzake overheidsopdrachten en bepaalde opdrachten voor werken, leveringen en diensten (hierna KB Uitvoering ). Hieronder maken we u wegwijs in de belangrijkste wijzigingen in deze materie voor wat betreft de klassieke sectoren.

2 Inhoudsopgave 1 De wet van 17 juni 2016 inzake overheidsopdrachten Doelstellingen en structuur van de nieuwe wet Doelstellingen Structuur van de wet van 17 juni Uitsluitingen uit het materieel toepassingsgebied Nieuwe uitsluitingen In-house opdrachten Niet-geïnstitutionaliseerde horizontale samenwerking Plaatsingsprocedures Openbare versus niet-openbare procedure Mededingingsprocedure met onderhandeling Concurrentiegerichte dialoog Innovatiepartnerschap Vereenvoudigde onderhandelingsprocedure met voorafgaande bekendmaking Onderhandelingsprocedure zonder voorafgaande bekendmaking Uitsluitingsgronden en corrigerende maatregelen Opdeling in percelen Het koninklijk besluit plaatsing klassieke sectoren Drempelbedragen Uitsluitingsgronden en selectie Het Uniform Europees Aanbestedingsdocument (UEA) Regelmatigheidsonderzoek Onderhandelingsprocedure zonder voorafgaande bekendmaking Het koninklijk besluit uitvoering Algemeen Onderaannemers De rechtstreekse vordering Transparantie en controle op onderaannemers Uitsluitingsgronden in hoofde van onderaannemers... 19

3 3.2.4 Beperking van de keten van onderaannemers Wijzigingen opdracht tijdens uitvoering Voor wijziging KB Uitvoering Na wijziging Basisregel Herzieningsclausule... 22

4 1 De wet van 17 juni 2016 inzake overheidsopdrachten 1.1 Doelstellingen en structuur van de nieuwe wet Doelstellingen De WOO2016 vervangt de wet van 15 juni 2006 betreffende overheidsopdrachten en bepaalde opdrachten voor werken, leveringen en diensten. De belangrijkste doelstellingen zijn: het herzien en moderniseren van de overheidsopdrachtenreglementering met het oog op het verhogen van de efficiëntie van de overheidsopdrachten; een ruimere toegang voor KMO s; aanbesteders in staat te stellen om overheidsopdrachten te gebruiken als een instrument om de beleidsdoelstellingen mee te ondersteunen, zoals de strijd tegen sociale dumping; het verminderen van de administratieve lasten; en aandacht voor energie-efficiëntie, sociale en milieuzaken en innovatie. Bij de omzetting van de richtlijnen in de WOO2016 werd nauw aansluiting gezocht bij de terminologie van de Europese richtlijnen. Dit heeft onder meer tot gevolg dat: niet langer wordt gesproken van open en beperkte procedures, maar van openbare en nietopenbare plaatsingsprocedures; de onderhandelingsprocedure met bekendmaking voortaan als de mededingingsprocedure met onderhandeling door het leven zal gaan, althans in de klassieke procedures, in de speciale sectoren wordt het onderhandelingsprocedure met voorafgaande bekendmaking, etc. Ook zullen enkele termen niet langer gebruikt worden: aanbesteding, offerteaanvraag, opdrachtencentrale, promotieopdracht voor werken zijn allemaal benamingen die zullen verdwijnen, zonder dat de achterliggende werkwijzen of principes verdwijnen. Een aanbesteding zal worden aangeduid door te verwijzen naar de economische meest voordelige offerte op basis van het gunningscriterium prijs. De aankoop- en opdrachtencentrale worden voortaan aangeduid met één en dezelfde term, namelijk aankoopcentrale. Wat betreft de promotieopdracht voor werken zal de aanbesteder voortaan moeten nagaan of de opdracht betrekking heeft op een overheidsopdracht dan wel een concessie. In het eerste geval zal de aanbesteder de Wet overheidsopdrachten 2016 ter hand moeten nemen, in het tweede geval zal hij de bepalingen van de wet van 17 juni 2016 betreffende de concessieovereenkomsten moeten naleven. De nauwere aansluiting bij de Europese richtlijnen en het schrappen van overbodige termen is een duidelijke verbetering ten aanzien van de wet overheidsopdrachten Tot slot kent de WOO2016 ook enkele nieuwigheden. Zo wordt voorzien in een codificatie van de rechtspraak van het Hof van Justitie inzake in-house opdrachten. Verder wordt het onderscheid tussen de prioritaire en niet-prioritaire diensten, de zgn. II.A en II.B Diensten afgeschaft. In de plaats daarvan wordt wel voorzien in een light-regime voor een aantal sociale en andere bijzondere diensten.

5 Al deze elementen hebben ertoe geleid dat de wetgever ervoor heeft geopteerd een volledig nieuwe wet te schrijven eerder dan aanpassingen door te voeren aan de wet van 15 juni 2006, ook al trad deze laatste pas in werking op 1 juli Structuur van de wet van 17 juni 2016 De nieuwe WOO2016 is onderverdeeld als volgt: Titel 1 (art. 1- art. 16) Inleidende bepaling, definities en algemene beginselen; Titel 2 (art art. 92) Overheidsopdrachten in de klassieke sectoren; o Deze titel is onderverdeeld in 7 hoofdstukken: Hoofdstuk 1 bevat het toepassingsgebied; Hoofdstuk 2 handelt over de plaatsingsprocedures; Hoofdstuk 3 omvat de technieken en instrumenten voor elektronische en samengestelde opdrachten; Hoofdstuk 4 behandelt het verloop van de procedures; Hoofdstuk 5 omvat enkele regels inzake de uitvoering van de opdracht; Hoofdstuk 6 handelt over sociale en andere specifieke diensten; en Hoofdstuk 7 is gewijd aan de overheidsopdrachten van beperkte waarde; Titel 3 (art ) Overheidsopdrachten in de speciale sectoren. De activiteiten in de speciale sectoren zijn: gas en warmte, elektriciteit, water, vervoersdiensten, havens en luchthavens, postdiensten en winning van aardolie en gas en exploratie of winning van steenkool en andere vaste brandstoffen; Titel 4 (art. 163 art. 166) Bestuur. Deze titel bevat voorschriften met betrekking tot de controle en monitoring van de plaatsingsprocedures; Titel 5 (art art. 193) Slot-, wijzigings-, opheffings- en diverse bepalingen. 1.2 Uitsluitingen uit het materieel toepassingsgebied In tegenstelling tot het personeel toepassingsgebied dat ongewijzigd blijft, krijgt het materieel toepassingsgebied een grondige opknapbeurt Nieuwe uitsluitingen De vertegenwoordiging in rechte van een aanbestedende overheid door een advocaat in een arbitrage- of bemiddelingsprocedure of in een procedure voor een rechter of overheidsinstantie wordt uitgesloten uit het toepassingsgebied. Ook het verlenen van juridisch advies ter voorbereiding van een procedure of indien er concrete aanwijzingen zijn dat er een grote kans bestaat dat een procedure zal worden gevoerd over de kwestie waarop het advies betrekking heeft, wordt uitgesloten. De uitsluiting heeft dus geen betrekking op het verlenen van juridisch advies dat wordt verleend los van elke geschilprocedure. Wel kan voor dergelijke diensten het light-regime worden toegepast.

6 Andere diensten die worden uitgesloten uit het toepassingsgebied zijn: het aangaan van leningen, bepaalde nooddiensten inzake civiele bescherming en risicopreventie indien verleend door nonprofitorganisaties, openbaar personenvervoer per trein of metro indien onderworpen aan de Verordening 1370/2007 en diensten voor politieke verkiezingscampagnes In-house opdrachten Het loutere feit dat twee overheidsdiensten met elkaar wensen te contracteren heeft niet tot gevolg dat deze overeenkomst buiten het toepassingsgebied van de overheidsopdrachtenreglementering zou vallen. De wetgever, in navolging van het Hof van Justitie, is evenwel van oordeel dat de toepassing van de plaatsingsregels niet ten koste mag gaan van de vrijheid van overheidsdiensten om hun taken van algemeen belang te vervullen door het gebruikmaken van eigen middelen, waaronder de mogelijkheid om samen te werken met andere overheidsdiensten. In sommige gevallen zal de samenwerking tussen overheidsdiensten uitgesloten worden uit het toepassingsgebied. Deze uitzonderingen hebben betrekking op wat wordt genoemd in-house opdrachten. Het betreft meer in het bijzonder die gevallen waarin: (i) een aanbestedende overheid op haar contractpartij, die een afzonderlijke rechtspersoon is, een toezicht uitoefent zoals op haar eigen diensten; (ii) de betrokken rechtspersoon meer dan 80% van haar activiteiten verricht ten behoeve van die aanbestedende overheid; en (iii) er geen directe participatie van privékapitaal is in de gecontroleerde rechtspersoon. Wanneer aan deze voorwaarden is voldaan, wordt immers aangenomen dat de aanbestedende overheid kan worden geacht haar eigen middelen te hebben ingezet om haar taken van algemeen belang te verrichten. De Wet overheidsopdrachten onderscheidt volgende soorten in-house: (i) de gewone (of verticale) inhouse, de onrechtstreekse in-house, de opwaartse (of omgekeerd verticale) in-house, de collaterale (of horizontale) in-house en de gezamenlijke (of coöperatieve) in-house Niet-geïnstitutionaliseerde horizontale samenwerking Het gezamenlijk verrichten door aanbestedende diensten van openbare diensten, zonder dat daarvoor een bepaalde rechtsvorm moet worden opgezet, is onder de hierna bepaalde voorwaarden eveneens uitgesloten van het toepassingsgebied van de WOO2016: (i) de samenwerking wordt gesloten tussen twee of meer aanbestedende overheden uitsluitend om te bewerkstelligen dat de openbare diensten die zij moeten uitvoeren, worden verleend met het oog op de verwezenlijking van hun gemeenschappelijke doelstellingen; (ii) de invulling van die samenwerking uitsluitend op overwegingen in verband met het openbaar belang berust; en (iii) de deelnemende aanbestedende overheden op de open markt niet meer dan 20% van de onder die samenwerking vallende activiteiten voor hun rekening nemen.

7 1.3 Plaatsingsprocedures Openbare versus niet-openbare procedure De WOO2016 spreekt niet langer van open en beperkte procedures, maar grijpt terug naar de terminologie van de wet van 24 december 1993 en hanteert voortaan opnieuw de begrippen openbare en niet-openbare procedures. Op deze wijze wordt opnieuw aansluiting gevonden bij de terminologie die wordt gehanteerd in de EU-richtlijn 2014/24/EU. Het principe blijft ongewijzigd, maar de termijnen werden ingekort. Zo kan in een openbare procedure nog steeds elke geïnteresseerde ondernemer een offerte indienen naar aanleiding van een aankondiging van een opdracht. De termijn voor ontvangst van de offertes is ingekort en bedraagt voortaan ten minste 35 dagen vanaf de verzenddatum van de aankondiging van een opdracht. Deze procedure verloopt dus in één fase. Een niet-openbare procedure verloopt daarentegen in twee fases, waarbij eerst een selectie wordt doorgevoerd van geïnteresseerde kandidaten en deze geselecteerden vervolgens een uitnodiging tot het indienen van een offerte ontvangen. De termijn voor ontvangst van de aanvragen tot deelneming bedraagt ten minste 30 dagen, te rekenen vanaf de verzenddatum van de aankondiging van een opdracht. Ook de termijn voor ontvangst van de offertes bedraagt ten minste 30 dagen, te rekenen vanaf de verzenddatum van de uitnodiging tot indiening van een offerte Mededingingsprocedure met onderhandeling De mededingingsprocedure met onderhandeling treedt in de plaats van de onderhandelingsprocedure met bekendmaking. Met deze naamswijziging wil de Europese regelgever aangeven dat het gebruik van onderhandelingen niet langer als een echte uitzonderingsprocedure moet worden beschouwd, maar wil zij er wel de nadruk op leggen dat de mededinging nog steeds voorop staat. De mededingingsprocedure met onderhandeling kan nog steeds enkel worden gebruikt in die gevallen uitdrukkelijk voorzien in de wet, maar die toepassingsgevallen zijn flink uitgebreid. Zo kan voortaan voor zowel werken, leveringen als diensten gebruik worden gemaakt van een mededingingsprocedure met onderhandeling, wanneer: a) er niet kan worden voorzien in de behoeften van de aanbestedende overheid zonder aanpassing van onmiddellijk beschikbare oplossingen; b) ze ontwerp- of innovatieve oplossingen bevatten; c) de opdracht niet kan worden gegund zonder voorafgaande onderhandelingen wegens specifieke omstandigheden die verband houden met de aard, de complexiteit of de juridische en financiële voorwaarden of wegens de daaraan verbonden risico s;

8 d) de technische specificaties door de aanbestedende overheid niet nauwkeurig genoeg kunnen worden vastgesteld op basis van een norm, Europese technische beoordelingen, een gemeenschappelijke technische specificatie of een technisch referentiekader als bedoeld in artikel 2, 45 tot 48 ; e) de toegang tot de opdracht wordt voorbehouden overeenkomstig artikel 15 en het geraamde bedrag van de opdracht zonder belasting over de toegevoegde waarde lager is dan de voor de Europese bekendmaking bepaalde drempel; en f) het geraamde bedrag van de opdracht zonder belasting over de toegevoegde waarde lager is dan de bedragen bepaald door de Koning. Deze voorwaarden zijn niet cumulatief. Daarnaast kan ook steeds een beroep worden gedaan op de mededingingsprocedure met onderhandeling indien naar aanleiding van een openbare of niet-openbare procedure m.b.t. werken, leveringen of diensten, enkel onregelmatige of onaanvaardbare offertes werden ingediend. Volgende twee gevallen werden evenwel uit het toepassingsgebied geschrapt: opdrachten voor werken, leveringen of diensten waarvan de aard of de onzekere omstandigheden verhinderen op voorhand een globale prijs vast te stellen; werken die uitsluitend worden uitgevoerd ten behoeve van onderzoek, proefneming of ontwikkeling, en niet met het doel winst te maken of de kosten van onderzoek en ontwikkeling te dekken. Gelet op de vrij ruime bewoordingen van de hoger vermelde toepassingsgevallen, zullen deze twee gevallen evenwel meestal terug te vinden zijn in een van die voormelde gevallen. Procedureel wijkt de mededingingsprocedure met onderhandeling niet veel af van de onderhandelingsprocedure met bekendmaking. De ontvangsttermijn van de offertes en die van de aanvragen tot deelneming bedragen voortaan minstens 30 dagen. In geval van een mededingingsprocedure met onderhandeling wordt er van uitgegaan dat de aanbestedende overheid overgaat tot onderhandelingen. Indien een aanbestedende overheid toch wenst te gunnen op basis van de oorspronkelijke offertes zonder te onderhandelen, moet deze mogelijkheid worden voorzien in de opdrachtdocumenten. De mededingingsprocedure met onderhandeling kan in opeenvolgende fasen verlopen om het aantal offertes waarover moet worden onderhandeld te beperken. Het gebruik van die mogelijkheid moet evenwel in de aankondiging of in de opdrachtdocumenten worden vermeld.

9 Wanneer de aanbestedende overheid voornemens is de onderhandelingen af te sluiten, stelt zij de resterende inschrijvers daarvan in kennis en stelt zij een gemeenschappelijke termijn vast voor de indiening van nieuwe of aangepaste offertes. De opdracht wordt gegund op basis van de nieuwe of aangepaste offertes Concurrentiegerichte dialoog Net als bij de mededingingsprocedure met onderhandeling, zijn de toepassingsmogelijkheden van de concurrentiegerichte dialoog aanzienlijk uitgebreid. Onder de wet van 15 juni 2006 was het gebruik van de concurrentiegerichte dialoog beperkt tot complexe opdrachten, waarbij de aanbestedende overheid objectief niet in staat was de technische middelen te bepalen die aan haar behoeften konden voldoen of te beoordelen wat de markt te bieden had op het vlak van technische, financiële of juridische oplossingen. Voortaan kan de concurrentiegerichte dialoog evenwel worden gebruikt in dezelfde gevallen als die hierboven werden opgenomen onder a) t.e.m. d) die van toepassing zijn op de mededingingsprocedure met onderhandeling, alsook indien naar aanleiding van een openbare of nietopenbare procedure m.b.t. werken, leveringen of diensten, enkel onregelmatige of onaanvaardbare offertes werden ingediend. Het toepassingsgebied van beide plaatsingsprocedures is dan ook voor een groot deel overlappend. Dit heeft tot gevolg dat de aanbestedende overheid zal moeten nagaan of zij eerder verkiest om in dialoog te treden met de ondernemers om tot een beschrijvend document te komen, dan wel of zij wenst te kunnen onderhandelen over de ingediende offertes. In het eerste geval zal de aanbestedende overheid opteren voor de concurrentiegerichte dialoog, in het tweede geval voor de mededingingsprocedure met onderhandeling Innovatiepartnerschap Het innovatiepartnerschap is een nieuwe plaatsingsprocedure en is gericht op de ontwikkeling van innovatieve producten, diensten of werken, en de daaropvolgende aankoop, indien niet kan worden voorzien in de behoefte van de aanbestedende overheid met de aankoop van reeds op de markt beschikbare werken, producten of diensten. De ontwikkeling en de daaropvolgende aankoop worden dus vervat in één en dezelfde opdracht. Hoewel het verloop van de procedure gelijkenissen vertoont met de mededingingsprocedure met onderhandeling, bevat zij toch enkele typische, eigen kenmerken. Zo kan het partnerschap worden afgesloten met een of meerdere partners die afzonderlijke onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten voor hun rekening nemen.

10 Het innovatiepartnerschap wordt gestructureerd in opeenvolgende fasen die de reeks stappen in het onderzoeks- en innovatieproces volgen. In het innovatiepartnerschap worden tussentijdse, door de partners te bereiken doelen bepaald, en wordt voorzien in betaling van de vergoeding in passende termijnen. De aanbestedende overheid kan op basis van deze doelen na elke fase beslissen het innovatiepartnerschap te beëindigen of, bij een innovatiepartnerschap met verschillende partners, het aantal partners te verminderen door individuele opdrachten stop te zetten, mits de aanbestedende overheid in de opdrachtdocumenten heeft aangegeven dat en onder welke voorwaarden zij van die mogelijkheden gebruik kan maken. In de opdrachtdocumenten bepaalt de aanbestedende overheid welke regelingen op de intellectueleeigendomsrechten van toepassing zijn. De aanbestedende overheid zal er steeds moeten op toezien dat de structuur van het partnerschap, en in het bijzonder de duur en de waarde van de verschillende fasen, rekening houden met de innovatiegraad van de voorgestelde oplossing en de reeks onderzoeks- en innovatieactiviteiten die vereist zijn voor de ontwikkeling van een innovatieve en nog niet op de markt beschikbare oplossing. De geraamde waarde van de leveringen, diensten of werken zal dus in verhouding moeten staan tot de investering voor de ontwikkeling ervan. De aanbestedende overheid zal in de opdrachtdocumenten bepalen welke regelingen op de intellectuele-eigendomsrechten van toepassing zijn Vereenvoudigde onderhandelingsprocedure met voorafgaande bekendmaking Deze plaatsingsprocedure kan worden gebruikt voor de opdrachten voor leveringen en diensten waarvan het geraamde bedrag de drempel voor de Europese bekendmaking niet bereikt. Voor wat betreft opdrachten voor werken, kan deze procedure worden gebruikt indien het geraamde bedrag onder de drempel van EUR ligt. In een vereenvoudigde onderhandelingsprocedure met voorafgaande bekendmaking kan elke belangstellende ondernemer naar aanleiding van een aankondiging van een opdracht een offerte indienen. Met het oog op de verbetering van hun inhoud kan de aanbestedende overheid met de inschrijvers over de initiële offertes en over alle volgende offertes die door hen werden ingediend onderhandelen, met uitzondering van de definitieve offertes. De WOO2016 verduidelijkt nog dat niet kan worden onderhandeld over de definitieve offertes, de zgn. BAFO s Onderhandelingsprocedure zonder voorafgaande bekendmaking Deze procedure blijft een uitzonderingsprocedure en mag slechts in zeer uitzonderlijke omstandigheden, limitatief bepaald in de wet, worden toegepast.

11 Enkele toepassingsgevallen die zijn voorzien in de wet overheidsopdrachten van 2006 werden niet meer opgenomen in de WOO2016. De eerste grond die sneuvelde heeft betrekking op aanvullende werken, leveringen of diensten die ingevolge onvoorziene omstandigheden noodzakelijk zijn geworden en waarvan (i) het cumulatieve bedrag van de aanvullende werken, leveringen of diensten niet meer dan 50% van het oorspronkelijke opdrachtbedrag bedraagt en (ii) het samengevoegde bedrag van alle opdrachten het bedrag voor de Europese bekendmaking niet bereikt. Aangezien deze bepaling eigenlijk betrekking heeft op de wijziging van een opdracht gedurende de uitvoering zal een gelijkaardige bepaling worden opgenomen in het nieuwe koninklijk besluit uitvoering. Een tweede toepassingsgrond die wordt geschrapt heeft betrekking op het geval waarin enkel onregelmatige of onaanvaardbare offertes werden ingediend. In dat geval zal voortaan een mededingingsprocedure met onderhandeling moeten worden toegepast. Een derde en laatste schrapping heeft betrekking op opdrachten voor werken, leveringen en diensten die geheim verklaard zijn of waarvan de uitvoering gepaard gaat met bijzondere veiligheidsmaatregelen. Deze wordt voortaan geregeld door de wet defensie en veiligheid zodat het logisch is dat deze niet langer wordt opgenomen in de Wet overheidsopdrachten Uitsluitingsgronden en corrigerende maatregelen De WOO2016 voorziet in twee nieuwe verplichte uitsluitingsgronden, meer bepaald: 1 terroristische misdrijven of strafbare feiten in verband met terroristische activiteiten, dan wel uitlokking van, medeplichtigheid aan of poging tot het plegen van een dergelijk misdrijf of strafbaar feit; en 2 kinderarbeid en andere vormen van mensenhandel. Voor de toepassing van de verplichte uitsluitingsgronden is nog steeds een in kracht van gewijsde gegane veroordeling nodig. Let wel, de uitsluiting geldt slechts voor een periode van 5 jaar vanaf de datum van de veroordeling. Dit is evenwel anders wat de uitsluiting betreft wegens het tewerkstellen van illegaal verblijvende onderdanen van derde landen. In dat geval is geen veroordeling vereist die in kracht van gewijsde is gegaan, maar volstaat het dat de inbreuk werd vastgesteld door een rechterlijke of administratieve beslissing. In het geval van tewerkstelling van illegalen, geldt de uitsluiting voor een periode van 5 jaar vanaf de beëindiging van de inbreuk.

12 Wat betreft de facultatieve uitsluitingsgronden, zijn volgende uitsluitingsgronden nieuw of grondig hervormd: 1 in geval van schendingen op het vlak van het milieu-, sociaal en arbeidsrecht; 2 wanneer de aanbestedende overheid over voldoende plausibele aanwijzingen beschikt om te besluiten dat de kandidaat of inschrijver handelingen zou hebben gesteld, overeenkomsten zou hebben gesloten of afspraken zou hebben gemaakt, die de normale mededingingsvoorwaarden kunnen vertekenen; 3 het geval waarbij een belangenconflict in de zin van artikel 6 niet effectief zou kunnen worden verholpen met andere minder ingrijpende maatregelen; 4 het geval waarbij zich wegens de eerdere betrokkenheid van de kandidaat of inschrijver bij de voorbereiding van de overheidsopdrachtenprocedure een verhindering of vertekening van de mededinging heeft voorgedaan die niet met minder ingrijpende maatregelen kan worden verholpen; 5 het geval waarbij de kandidaat of inschrijver blijk heeft gegeven van aanzienlijke of voortdurende tekortkomingen bij de uitvoering van een wezenlijk voorschrift tijdens een eerdere opdracht of concessieovereenkomst en dit geleid heeft tot het nemen van ambtshalve maatregelen, schadevergoedingen bij wijze van sanctie of andere vergelijkbare sancties; 6 het geval waarbij de kandidaat of inschrijver heeft getracht om het besluitvormingsproces van de aanbestedende overheid onrechtmatig te beïnvloeden, om vertrouwelijke informatie te verkrijgen die hem onrechtmatige voordelen in de plaatsingsprocedure kan bezorgen, of om verwijtbaar misleidende informatie te verstrekken die een belangrijke invloed kan hebben op beslissingen inzake uitsluiting, selectie en gunning. Wat betreft de verplichtingen tot betaling van belastingen en socialezekerheidsbijdragen vormen dit voortaan verplichte en niet langer facultatieve uitsluitingsgronden. De ondernemer zal evenwel nog steeds kunnen aantonen dat: 1 het onbetaald gebleven bedrag het door de Koning te bepalen bedrag (EUR 3.000) niet overschrijdt; of 2 dat hij op een aanbestedende overheid of op een overheidsbedrijf, één of meer schuldvorderingen bezit die zeker, opeisbaar en vrij van elke verbintenis tegenover derden zijn. De uitsluiting mag evenwel niet automatisch gebeuren, de aanbestedende overheid zal de ondernemer moeten bevragen. Tevens geeft de aanbestedende overheid de ondernemer de kans om zich in de loop van de plaatsingsprocedure in regel te stellen ten opzichte van de sociale en fiscale verplichtingen nadat ze een eerste maal heeft vastgesteld dat de ondernemer op dit vlak niet voldoet aan de eisen. De ondernemer beschikt over een termijn van vijf werkdagen om het bewijs te geven van zijn regularisatie. Van deze regularisatie kan slechts éénmaal gebruik gemaakt worden.

13 Een ondernemer die zich in een situatie van verplichte of facultatieve uitsluiting bevindt, mag evenwel bewijzen dat hij corrigerende maatregelen heeft genomen om zijn betrouwbaarheid aan te tonen. Zo zal de kandidaat of inschrijver, op eigen initiatief, moeten aantonen (i) dat hij eventuele schade als gevolg van strafrechtelijke inbreuken of fouten heeft betaald of heeft toegezegd te zullen vergoeden; (ii) dat hij de feiten en omstandigheden heeft opgehelderd door actief mee te werken met de onderzoekende autoriteiten; en (iii) dat hij concrete technische, organisatorische en personeelsmaatregelen heeft genomen die geschikt zijn om verdere strafrechtelijke inbreuken of fouten te voorkomen. Het komt de aanbestedende overheid toe te beoordelen of de genomen maatregelen voldoende zijn. Zij neemt hiertoe een gemotiveerde beslissing. Wanneer de maatregelen onvoldoende worden geacht, worden aan de ondernemer de redenen daarvoor medegedeeld. Voor alle duidelijkheid, de leer inzake corrigerende maatregelen is niet van toepassing op de uitsluitingsgronden inzake het niet betalen van belastingen of socialezekerheidsbijdragen. 1.5 Opdeling in percelen Voor de opdrachten van leveringen, diensten en werken, waarvan de geraamde waarde gelijk is aan of hoger is dan de herzienbare Europese bekendmakingsdrempel voor de federale aanbestedende overheden, dit is thans euro, moeten alle aanbestedende overheden de verdeling in percelen overwegen. Er is met andere woorden geen verplichting om in percelen te voorzien voor deze opdrachten, maar aanbestedende overheden moeten wel telkens nagaan of dit zinvol is. In geval de aanbestedende overheid besluit niet in percelen op te delen, moet zij de voornaamste redenen daarvoor in de opdrachtdocumenten vermelden of in het proces-verbaal op te stellen door de aanbestedende overheid na afloop van de plaatsingsprocedure. Die redenen kunnen bijvoorbeeld zijn dat volgens de aanbestedende overheid de verdeling de mededinging dreigt te beperken, de uitvoering van de overheidsopdrachten technisch uitzonderlijk moeilijk en te duur dreigt te maken, of dat de noodzaak tot coördinatie tussen de verschillende opdrachtnemers voor de percelen de goede uitvoering van de opdracht ernstig dreigt te ondermijnen. Voor de opdrachten beneden de voormelde drempel van euro zou het opleggen van een dergelijke plicht contraproductief kunnen zijn en met name disproportionele administratieve lasten met zich meebrengen. Deze bepaling is erop gericht de toegang tot overheidsopdrachten voor KMO s te faciliteren en de concurrentie te vergroten.

14 2 Het koninklijk besluit plaatsing klassieke sectoren Het koninklijk besluit beoogt een vrij ingrijpende omvorming van het koninklijk besluit plaatsing overheidsopdrachten klassieke sectoren van 15 juli Zo bevat het koninklijk besluit een reeks nieuwe bepalingen op het vlak van elektronische communicatiemiddelen, procedures, het gebruik van het Uniform Europees Aanbestedingsdocument, etc. Net zoals bij de Wet van 17 juni 2016 inzake overheidsopdrachten, wordt ook in het nieuwe koninklijk besluit aansluiting gezocht bij de terminologie gehanteerd door de Europese richtlijnen. 2.1 Drempelbedragen Voor opdrachten in de klassieke sectoren waarvan de geraamde waarde gelijk is aan of hoger dan onderstaande bedragen, geldt de Europese bekendmaking : voor werken : EUR ; voor leveringen en diensten, geplaatst door niet-federale aanbesteders : EUR ; voor opdrachten die sociale en andere specifieke diensten tot voorwerp hebben : EUR Er wordt aan herinnerd dat, met uitzondering van de vaste drempel van EUR , de Europese Commissie de EU-drempelbedragen kan herzien. 2.2 Uitsluitingsgronden en selectie Bij de bespreking van de wet werd er reeds op gewezen dat er twee verplichte uitsluitingsgronden worden toegevoegd, meer bepaald: 1 kinderarbeid en andere vormen van mensenhandel; en 2 terroristische misdrijven of strafbare feiten in verband met terroristische activiteiten. Verder krijgen de uitsluitingsgronden met betrekking tot de verplichtingen inzake socialezekerheidsbijdragen en fiscale verplichtingen en upgrade van facultatieve naar verplichte uitsluitingsgronden. Wat betreft de naleving van de verplichtingen tot betaling van de sociale zekerheidsbijdragen is uitdrukkelijk voorzien dat de aanbestedende overheid, die gratis toegang heeft tot Telemarc, beschikt over een termijn van 20 dagen na het uiterste tijdstip voor indiening van de aanvragen tot deelneming of offertes om na te gaan of de kandidaat/inschrijver aan zijn verplichtingen heeft voldaan. Het RSZattest heeft niet langer betrekking op het voorlaatste, doch het laatste kwartaal voor uiterste datum indiening offerte of aanvraag tot deelneming.

15 Eenzelfde termijn van 20 dagen is voorzien voor het nazicht van de fiscale schulden, wat een aanzienlijke verruiming is t.a.v. het KB Plaatsing van 15 juli 2011 waarin nog sprake was van een termijn van 48 uur na opening van de offertes. Voortaan is de aanbestedende overheid verplicht om elk kwalitatief selectiecriterium van economische, financiële en/of technische aard, te verbinden aan een gepast minimaal niveau dat moet worden behaald, tenzij één van de gebruikte criteria zich daar niet toe leent. In dat laatste geval zal het criterium gepaard moeten gaan met een tweede criterium van dezelfde aard dat zich wel daartoe leent. Wat betreft de financiële draagkracht in het kader van de kwalitatieve selectie wordt er op gewezen dat een dergelijke eis verband moet houden met én proportioneel moet zijn ten opzichte van het voorwerp van de opdracht. Over het algemeen mag de vereiste jaarlijkse minimumomzet niet hoger zijn dan het dubbel van de geraamde waarde van de opdracht, zij het dat uitzonderingen mogelijk zijn. Wat betreft de bankverklaring wordt teruggegrepen naar het model van de omzendbrief van Het model is terug te vinden onder bijlage 11 van het KB. 2.3 Het Uniform Europees Aanbestedingsdocument (UEA) Het UEA dat bestaat uit een officiële verklaring van de ondernemer dat de betrokken uitsluitingsgronden niet op hem van toepassing zijn, dat aan de betrokken selectiecriteria is voldaan en dat hij de relevante informatie die door de aanbestedende overheid wordt gevraagd zal verstrekken. Het document kan alleen worden gevraagd voor opdrachten waarvan de geraamde waarde gelijk is aan of hoger dan de drempel voor de Europese bekendmaking. Het is evenwel niet van toepassing in geval van verschillende opdrachten geplaatst bij onderhandelingsprocedure zonder voorafgaande bekendmaking, ook al is de EU-drempel bereikt. In die gevallen en in geval van opdrachten die de EU-drempels niet bereiken, zal de aanbestedende overheid gebruik maken van de impliciete verklaring op erewoord. 2.4 Regelmatigheidsonderzoek Wat betreft het regelmatigheidsonderzoek wordt nog steeds een onderscheid gehanteerd tussen substantiële en niet-substantiële onregelmatigheid. Het in het artikel 95 van het KB Plaatsing van 15 juli 2011 gemaakte onderscheid tussen de materiële en de formele onregelmatigheden wordt evenwel niet langer gemaakt. De gevallen waarin een offerte al dan niet onregelmatig kan worden verklaard, wordt meer gereglementeerd. Zo wordt onder meer een onderscheid gemaakt tussen procedures waarin wordt onderhandeld en deze waarin niet wordt onderhandeld, de vraag of het binnen de onderhandelingsprocedures al dan niet finale offertes betreft en of het een Europese of een nationale opdracht betreft. Hierbij wordt het nodige belang gehecht aan de vraag of de vastgestelde nietsubstantiële onregelmatigheden al dan niet tot gevolg hebben dat de mededinging wordt vertekend, de vergelijking van de offertes onmogelijk wordt gemaakt of dat de verbintenis van de inschrijver onzeker wordt gemaakt.

16 De beoordelingsruimte om te beslissing tot nietigheid van de offerte in geval van een of meerdere niet-substantiële onregelmatigheden wordt in vergelijking met het KB Plaatsing van 15 juli 2011 meer beperkt en is strikter geregeld. Met betrekking tot het onderzoek naar abnormaal lage of hoge prijzen of kosten werden ook enkele vernieuwingen ingevoerd. Wanneer blijkt dat er prijzen of kosten worden aangeboden die abnormaal laag of hoog lijken, is de prijzenbevraging verplicht ongeacht de basis waarop de overheidsopdracht aan de economisch meest voordelige offerte wordt gegund. Tenzij de opdrachtdocumenten anders bepalen, geldt deze verplichting niet in geval van mededingingsprocedure met onderhandeling, vereenvoudigde onderhandelingsprocedure met voorafgaande bekendmaking en onderhandelingsprocedure zonder voorafgaande bekendmaking, voor zover het een opdracht voor leveringen of diensten betreft waarvan de geraamde waarde lager is dan de EU-drempel of een opdracht voor werken waarvan de geraamde waarde lager is dan euro. De aanbestedende overheid moet de inschrijvers ondervragen over alle posten die abnormaal lijken, met uitzondering van prijzen indien het verwaarloosbare posten betreft. De inschrijver beschikt over een termijn van twaalf dagen om de verantwoording te verschaffen, tenzij in de uitnodiging een langere termijn is opgegeven. In het Verslag aan de Koning wordt de aandacht er op gevestigd dat aan de aanbestedende overheid wordt gevraagd de inschrijver systematisch te verzoeken de verantwoordingen te geven die betrekking hebben op de eerbieding van de regels inzake milieu-, sociaal en arbeidsrecht, met inbegrip van de verplichtingen die gelden op het vlak van welzijn, lonen en sociale zekerheid. Indien de aanbestedende overheid toch zou overgaan tot bevraging van de prijzen voor verwaarloosbare posten, bij opdrachten bijvoorbeeld die meerdere abnormaal geachte prijzen in verwaarloosbare posten bevatten, en na onderzoek zou blijken dat de abnormaal bevonden prijzen van de verwaarloosbare posten heel beperkt in aantal zijn, kan de offerte toch nog beschouwd worden als zijnde regelmatig. Dit is dus een ommekeer in vergelijking met de thans geldende rechtspraak van de Raad van State waarin wordt geoordeeld dat een offerte met een abnormale eenheidsprijs, hoe klein ook de post in verhouding tot de gehele opdracht, moet worden geweerd. Ook het onderzoek naar de totaalprijs brengt enkele wijzigingen met zich mee. Vooreerst is deze bepaling niet langer enkel van toepassing op werken, doch op opdrachten voor werken of diensten in een fraudegevoelige sector geplaatst via een openbare of niet-openbare procedure en waarvan de economisch meest voordelige offerte enkel geëvalueerd is op de prijs of wanneer het gewicht van de prijs minstens 50% van de gunningscriteria uitmaakt. Deze verplichting wordt aldus uitgebreid naar de opdrachten voor diensten in een fraudegevoelige sector en naar de opdrachten waarvan het gewicht van de prijs minstens 50% van de gunningscriteria uitmaakt. Wanneer de economisch meest voordelige offerte enkel geëvalueerd wordt op basis van de prijs, blijft het percentage dat in aanmerking wordt genomen om uit te maken of een prijs abnormaal laag is, bepaald op 15%. Ook wanneer het gewicht van de prijs minstens 50% van de gunningscriteria uitmaakt, wordt dit percentage vastgelegd op 15%, maar de aanbestedende overheid kan in de opdrachtdocumenten een hoger percentage voorzien.

17 2.5 Onderhandelingsprocedure zonder voorafgaande bekendmaking Wat betreft het gebruik van de onderhandelingsprocedure zonder voorafgaande bekendmaking wordt de vaste drempel van EUR verhoogd naar een herzienbare drempel van EUR Met betrekking tot dezelfde procedure, verduidelijkt het koninklijk besluit dat de spontane offertes in principe verworpen worden, tenzij bij uitdrukkelijke en gemotiveerde andersluidende beslissing van de aanbestedende overheid. De wering van de spontane offertes vergt echter geen motivering vanwege de aanbestedende overheid. Deze bepaling wijkt dus af van de rechtspraak van de Raad van State (RvS, nr van 26 juni 2014).

18 3 Het koninklijk besluit uitvoering 3.1 Algemeen In tegenstelling tot hetgeen het geval is bij de wet en het KB Plaatsing, is er geen volledig nieuw KB uitvoering. De regelgever heeft ervoor geopteerd om, via het koninklijk besluit van 22 juni 2017 wijzigingen door te voeren aan het koninklijk besluit van 14 januari 2013 tot bepaling van de algemene uitvoeringsregels van de overheidsopdrachten en van de concessies voor openbare werken (hierna vermeld als KB Uitvoering). De belangrijkste wijzigingen hebben betrekking op het inzetten van onderaannemers en wijzigingen tijdens de uitvoering van de opdracht. Deze wijzigingen worden hieronder kort toegelicht. De wijzigingen streven een grotere transparantie en controle na op de onderaannemers. Tevens wordt voorzien in de mogelijkheid onderaannemers uit te sluiten op basis van de uitsluitingsgronden zoals bepaald in de opdrachtdocumenten én wordt voorzien in een beperking van de keten van onderaannemers in bepaalde gevallen. Daarnaast werd een wijziging doorgevoerd inzake uitbreiding van de mogelijkheden tot wijziging van de opdracht tijdens de uitvoering, mits opname van een herzieningsclausule hiertoe in de opdrachtdocumenten. 3.2 Onderaannemers De rechtstreekse vordering Voortaan zullen, in geval van overheidsopdrachten voor werken, de opdrachtdocumenten verplicht expliciet moeten verwijzen naar het principe van de rechtstreekse vordering van de onderaannemer overeenkomstig artikel 1798 Burgerlijk Wetboek Transparantie en controle op onderaannemers In het kader van de strijd tegen sociale dumping en sociale fraude worden enkele nieuwe bepalingen met betrekking tot de controle op de onderaannemers opgenomen. Deze bepalingen hebben betrekking op: de transparantie van de onderaannemingsketen; de verificatie in hoofde van onderaannemers met betrekking tot de uitsluitingsgronden; de beperkingen in de onderaannemingsketen; en het opleggen dat ook onderaannemers aan de eisen inzake kwalitatieve selectie dienen te voldoen.

19 Inzake transparantie is voortaan vereist dat, wanneer het een opdracht betreft in fraudegevoelige sectoren, de opdrachtnemer verplicht ten laatste bij de aanvang van de uitvoering van de opdracht volgende informatie overmaakt aan de aanbesteder, voor zover deze gegevens dan bekend zijn: naam onderaannemer; contactgegevens; en wettelijke vertegenwoordigers. De opdrachtnemer dient de aanbesteder tevens op de hoogte te stellen van eventuele wijzigingen tijdens de volledige looptijd van de opdracht. In andere gevallen ligt het initiatief bij de aanbesteder en kan deze dezelfde gegevens opvragen bij de opdrachtnemer Uitsluitingsgronden in hoofde van onderaannemers Voortaan heeft de aanbesteder de mogelijkheid om te controleren of er in hoofde van de rechtstreekse onderaannemer(s) van de opdrachtnemer gronden tot uitsluiting voorhanden zijn. Indien er sprake is van een verplichte uitsluitingsgrond moet de aanbestedende overheid de opdrachtnemer verzoeken de betreffende onderaannemer te vervangen. Indien er echter sprake zou zijn van een facultatieve uitsluitingsgrond in hoofde van de onderaannemer, dan kan de aanbesteder hierom verzoeken. Hierbij dient de aanbesteder het proportionaliteitsbeginsel in acht te nemen. Daarnaast voorziet het KB Uitvoering in een verplichting tot nazicht door de aanbesteder van de door de opdrachtnemer verstrekte gegevens in verband met de onderaannemers in geval het een Europese opdracht betreft in een fraudegevoelige sector. Betreffend nazicht dient zo spoedig mogelijk te gebeuren nadat de gegevens werden ontvangen. De aanbesteder zal moeten overgaan tot een verzoek tot vervanging in geval er sprake is van een uitsluitingsgrond. Indien de aanwezigheid van een uitsluitingsgrond wordt vastgesteld, moet deze worden opgenomen in het proces-verbaal waarin het verzoek wordt opgenomen tot vervanging van de opdrachtnemer. De aanbesteder maakt dit proces-verbaal over aan de opdrachtnemer, die over een termijn van 15 dagen vanaf verzending van het proces-verbaal beschikt om aan te tonen dat de betreffende onderaannemer werd vervangen. In de loop van deze termijn kan echter eveneens het bewijs worden geleverd van eventuele corrigerende maatregelen dewelke werden aangebracht door de onderaannemer teneinde zijn betrouwbaarheid aan te tonen. Ook ten aanzien van de onderaannemers verderop in de onderaannemingsketen, is voortaan de mogelijkheid voorzien voor de aanbesteder om de uitsluitingsgronden te controleren. Hiertoe gelden dezelfde regels inzake vervanging, al dan niet verplicht, zoals bovenvermeld, inclusief het procesverbaal en de verweertermijn van 15 dagen.

20 Tot slot voorziet het KB Uitvoering in volgende sancties indien niet voldaan wordt aan de plicht tot vervanging van de onderaannemer(s). De straf bedraagt een vermindering van 0,2% van de oorspronkelijke aannemingssom per dag. Betreffende vermindering zal in rekening worden gebracht vanaf de 15 e dag na datum van verzending van de aangetekende of elektronische zending van het proces-verbaal en loopt tot en met de dag waarop een einde is gesteld aan de inbreuk. De sanctie is geplafonneerd tot een bedrag van EUR 5.000,00 per dag dan wel EUR per dag naargelang het gaat om een opdracht met een oorspronkelijke aannemingssom lager of hoger dan EUR 10 miljoen Beperking van de keten van onderaannemers Het nieuwe artikel 12/3 bevat een verbod voor een onderaannemer om het geheel van de opdracht dat hem werd toegewezen in onderaanneming te geven aan een andere onderaannemer. Daarbij is het eveneens verboden voor een onderaannemer om enkel de coördinatie van de opdracht te behouden. Ook nieuw is de beperking van de onderaannemingsketen tot twee, drie of uitzonderlijke vier niveaus voor de betreffende opdrachten in een fraudegevoelige sector geplaatst door aanbestedende overheden, ongeacht de geraamde waarde van de opdracht. De keten van onderaannemers in verband met opdrachten in de fraudegevoelige sector worden inderdaad beperkt. Indien er sprake is van een opdracht voor werken dewelke wordt ingedeeld in een categorie overeenkomstig het KB erkenning aannemers mag de onderaannemingsketen uit niet meer dan 3 niveaus bestaan, namelijk: de rechtstreekse onderaannemer van de opdrachtnemer; de onderaannemer 2 e niveau; en de onderaannemer 3 e niveau. In geval een opdracht voor werken ingedeeld in een ondercategorie overeenkomstig het KB erkenning aannemers mag de onderaannemingsketen uit niet meer dan 2 niveaus bestaan, namelijk: de rechtstreekse onderaannemer van de opdrachtnemer; en de onderaannemer 2 e niveau. Indien de opdracht een opdracht voor diensten in een fraudegevoelige sector betreft, mag de onderaannemingsketen uit niet meer dan 2 niveaus bestaan, namelijk: de rechtstreekse onderaannemer van de opdrachtnemer; en de onderaannemer 2 e niveau. Wel wordt voorzien in de mogelijkheid tot uitbreiding van de keten met één bijkomend niveau in geval er sprake is van onvoorziene omstandigheden.

21 Hieronder worden verstaan omstandigheden die zich voordoen die redelijkerwijze niet voorzienbaar waren bij de indiening van de offerte, die niet konden worden ontweken en waarvan de gevolgen niet konden worden verholpen, etc. Een andere mogelijkheid betreft uitbreiding met één niveau in geval van een voorafgaand schriftelijk akkoord van de aanbestedende overheid. Ook hier wordt voorzien in een sanctiemechanisme in geval van niet nakoming van voormeld verbod en de beperking van de onderaannemingsketen. Het sanctiemechanisme betreft hetzelfde als in geval van weigering tot vervanging van een onderaannemer, namelijk een vermindering van 0,2% van de oorspronkelijke aannemingssom per dag geplafonneerd tot een bedrag van EUR 5.000,00 per dag dan wel EUR per dag naargelang het gaat om een opdracht met een oorspronkelijke aannemingssom lager of hoger dan EUR 10 miljoen. Tot slot wordt voorzien in de mogelijkheid voor de aanbesteder om te eisen dat de onderaannemers, ongeacht op welke plaats zij optreden in de onderaannemingsketen, in verhouding tot het deel van de opdracht dat zij uitvoeren, voldoen aan de minimumeisen inzake technische en beroepsbekwaamheid zoals opgelegd door de opdrachtdocumenten. 3.3 Wijzigingen opdracht tijdens uitvoering Voor wijziging KB Uitvoering Het oorspronkelijke artikel 37 bepaalde dat de aanbestedende overheid gerechtigd was de oorspronkelijke opdracht eenzijdig te wijzigen voor zover voldaan was aan volgende cumulatieve voorwaarden: het voorwerp van de opdracht blijft onveranderd; zo nodig wordt voorzien in een passende compensatie voor de opdrachtnemer; én de waarde van de bevolen wijziging blijft beperkt tot 15% van het oorspronkelijke opdrachtbedrag. Artikel 38 had betrekking op de overdracht van de opdracht aan een andere opdrachtnemer, doch de inhoud van dit artikel was in strijd met de Pressetext-rechtspraak van het Hof van Justitie dat oordeelde dat de vervanging van een opdrachtnemer een wezenlijke wijziging van de opdracht uitmaakte, tenzij in enkele zeer uitzonderlijke gevallen Na wijziging In het vernieuwde KB Uitvoering worden de artikelen 37 en 38 niet alleen integraal vervangen, maar ook worden de artikelen 38/1 tot 38/19 ingevoerd. Het kader waarbinnen sprake is van een aanvaardbare wijziging tijdens de uitvoering van de opdracht is nu duidelijker bepaald en conform de Europese richtlijn.

22 3.3.3 Basisregel Het nieuwe artikel 37 bevat voortaan enkel nog de basisregel dat opdrachten en raamovereenkomsten zonder nieuwe plaatsingsprocedure enkel kunnen worden gewijzigd in de gevallen voorzien in de betreffende afdeling van het KB Uitvoering Herzieningsclausule Het nieuwe artikel 38 voorziet nu dat een wijziging zonder nieuwe plaatsingsprocedure mag worden aangebracht wanneer de wijziging, ongeacht de geldelijke waarde ervan, in de oorspronkelijke opdrachtdocumenten was voorzien in een duidelijke, nauwkeurige en ondubbelzinnige herzieningsclausule. Er moet dus een herzieningsclausule worden opgenomen. Hierbij is vereist dat de herzieningsclausule het toepassingsgebied en de aard van de mogelijke wijzigingen omschrijft, samen met de voorwaarden waaronder deze wijzigingen kunnen worden gebruikt. De herzieningsclausule mag hierbij niet voorzien in wijzigingen die de algemene aard van de opdracht of de raamovereenkomst kunnen veranderen. Een dergelijke herzieningsclausule kan tevens worden opgenomen ongeacht de geldelijke waarde van de wijziging. Indien geen dergelijke herzieningsclausule wordt opgenomen in de opdrachtdocumenten zijn de volgende regels van het KB Uitvoering onverkort van toepassing Toepassingsgevallen Aanvullende werken, leveringen of diensten Artikel 38/1 bepaalt dat een wijziging zonder nieuwe plaatsingsprocedure kan worden doorgevoerd wanneer: het aanvullende werken, leveringen of diensten betreft; dewelke worden uitgevoerd door de oorspronkelijke opdrachtnemer; aangezien ze noodzakelijk zijn geworden en niet waren voorzien in de oorspronkelijke opdracht; waarbij de verandering van opdrachtnemer niet mogelijk is om economische of technische redenen en tot een aanzienlijk ongemak of een aanzienlijke kostenstijging zou leiden voor de aanbesteder. De prijsverhoging als gevolg van de wijziging is beperkt tot 50% van de oorspronkelijke waarde van de opdracht. Indien de opdracht een indexeringsclausule bevat zal de geactualiseerde waarde als referentiewaarde worden gehanteerd.