HOUT EN BOUW EN SCHILDERWERKEN

Transcriptie

1 HOUT EN BOUW EN SCHILDERWERKEN Kwaliteit in hout, bouw en schilderonderwijs Inleiding Als je denkt aan kwaliteit in hout, bouw of schilderstermen, ben je snel geneigd om de kwaliteit van het eindproduct te beoordelen. Uiteraard maken de graad van afwerking, de gebruikte materialen, de vormgeving en het uitzicht deel uit van de kwaliteit van het eindproduct. Maar wat is het eindproduct van een leraar hout- bouw- of schilderwerken, en wat is daar bovenop, de kwaliteit van het eindproduct? Welke factoren bepalen de kwaliteit van onderwijs? Iedere ervaren leraar heeft wellicht al een doorlichting door de onderwijsinspectie meegemaakt. Meer dan ooit focust deze zich op de onderwijskwaliteit. Als we de kwaliteit willen verbeteren, waaraan kunnen we dan werken? Welke elementen of factoren zijn bepalend voor de kwaliteit in onderwijs? Aantal keer Voldoet Voldoet niet in de focus Bouw Decoratieve 1 1 technieken Hout In het schooljaar werden 546 studierichtingen van het secundair onderwijs doorgelicht. De analyse die de inspectie zelf maakt omtrent de onvoldoendes in de harde sector, hebben - vooral in de derde graad- te maken met het niet aanbieden van een aantal leerinhouden. De leerplanrealisatie wordt bijvoorbeeld gehypothekeerd omdat heel wat leraren onvoldoende vertrouwd zijn met nieuwe leerplanconcepten. In sommige gevallen ontbreken ook de minimale materiële vereisten om ze uit te voeren en voldoen deze niet aan de veiligheidsvoorwaarden. Vaak ontbreken ook geschikte instrumenten om bereikte competenties van leerlingen in kaart te brengen. Recent uitgebreid wetenschappelijk onderzoek door J. Hattie en R. Marzano toont enkele elementen die bepalend zijn voor de leerwinst en het effect van wat er in de klas met de leerlingen gebeurt. 1

2 1 Wat heeft volgens Dr. Robert Marzano 1 invloed op de prestaties en het leren van leerlingen? Onderwijsonderzoeker Robert Marzano ziet het op volgende manier. Hij zegt dat effectieve hervorming van het onderwijs begint met studenten en docenten in de klas en met de prestaties van leerlingen. Daarnaast moeten de nodige voorwaarden op schoolniveau voldaan worden. Model van Marzano 1 Dr. Robert Marzano is de CEO van Marzano Research Laboratory in Centennial, Colorado. Hij is de auteur van 30 boeken, 150 artikelen en hoofdstukken in boeken. Marzano heeft uitgebreid onderwijskundig onderzoek gedaan, zowel in de VS als in een groot aantal landen in Europa en Azië. Marzano ontving voor zijn wetenschappelijk onderzoek diverse academische titels. 2

3 1.1 Het schoolniveau Wat doet het beleid om de leerlingenresultaten te verbeteren? Wat doet de schoolleiding om het effectief lesgeven mogelijk te maken? Het is de taak van de schoolleiding om het vernieuwingsproces in gang te zetten, aan te sturen en draaiende te houden. Welke elementen op schoolniveau bepalen de succesfactor? Haalbaar en gedegen programma jaarplan - graadjaarplan Een jaarplan of graadjaarplan is de vertaling van het leerplan naar de dagelijkse lespraktijk. In een jaarplan of graadjaarplan vinden we dan ook: * een opsplitsing in projecten; * een taakverdeling, wie doet wat; * een timing. We houden bij het opstellen van het jaarplan of graadjaarplan rekening met: * de schoolkalender, * de toegewezen lestijden, * de leerplandoelen, * de leerinhouden, * de leerlijnen, * de leerlingengroep. 3

4 De vakgroep stelt bij voorkeur de jaarplanning op en dit omwille van de integratie van TV en PV in de projecten. Regelmatig reflecteren maakt bijsturen mogelijk Uitdagende doelen en effectieve feedback Naast het schoolwerkplan, waarin het beleid vastlegt welke school ze wil zijn, en naast de leerplandoelen, zijn er de doelen die de vakgroep voor zichzelf stelt. Wat wil de vakgroep met de leerlingen bereiken? Hoe hoog wil ze de lat leggen? Gaat de vakgroep in op uitdagingen, vernieuwingen en veranderingen? Hoe en wanneer geeft een leraar feedback aan / over leerlingen, over gestelde doelen, kennis of vaardigheden? Betrokkenheid van ouders en gemeenschap Marzano bevestigt het belang van goede contacten tussen ouders en school. De betrokkenheid van ouders en gemeenschap beïnvloedt het meest de leerprestaties van leerlingen. Hij vond drie kenmerken die bepalen of de ouderbetrokkenheid effectief is, in concreto: de wijze van communicatie, deelname aan alledaagse activiteiten in de school, de kans tot deelname aan belangrijke besluitvorming in de school. Welke mate van ouderbetrokkenheid vindt de school wenselijk? Op welke niveaus en in welke activiteiten krijgen ouders de ruimte om daadwerkelijk partnerschap met de school te sluiten? Dit hangt af van de visie van de school op ouderbetrokkenheid. Het is dus van groot belang dat lerarenteams zich bewust worden van hoe zij omgaan met ouders en hun rol binnen de school Veilige, ordelijke omgeving Hier denken we aan de schoolregels en -procedures die structuren en een gevoel van veiligheid creëren voor zowel leerlingen als leraren Collegialiteit en professionaliteit (vakgroep) Leraren moeten zich professioneel blijven ontwikkelen en dit zowel op teamniveau als individueel. Leraren werken professioneel samen, houden 4

5 werk en privé gescheiden en worden betrokken bij belangrijke beleidsbeslissingen. Hieruit blijkt het belang van nascholing en teamwerk in de vakgroep. Een goed team kenmerkt zich door: hoge verwachtingen, consistent onderwijsleerklimaat en aanbod, gezamenlijke verantwoordelijkheid, zorg voor alle leerlingen, samenwerking op gebied van lesgeven en leren, elkaar ondersteunende cultuur, goede professionalisering door nascholing, zowel op vakinhoudelijk vlak als op pedagogisch didactisch niveau. 1.2 Factoren op leerlingenniveau die succes mee bepalen Sfeer thuis De sfeer thuis en de betrokkenheid van ouders spelen voor een deel mee in de vordering die leerlingen maken. De school kan dat bijvoorbeeld beïnvloeden door regelmatig te communiceren met de ouders, op ouderavonden of infomomenten. Een open communicatie (bv. via een digitaal platform) kan gesprekken thuis, over het schoolgebeuren, stimuleren Achtergrondkennis De leerresultaten van de leerling zijn afhankelijk van de voorkennis waarover de leerling al beschikt. Bovendien hebben niet alle leerlingen dezelfde interesses Motivatie van de leerlingen Motivatie is een innerlijk proces dat een persoon aanzet tot bepaald gedrag, richting geeft aan dat gedrag en ervoor zorgt dat dit gedrag in stand gehouden wordt. 2 2 Anita Woolfolk Hoy (Ph.D., University of Texas at Austin) is Professor of Psychological Studies in Education in the School of Educational Policy and Leadership at The Ohio State University. 5

6 In welke mate zijn de leerlingen geïnteresseerd in de onderwerpen die de school presenteert? In welke mate hebben de leerlingen het gevoel dat ze in staat zijn die informatie aan te leren? Motivatiemotor De motivatie van de leerlingen vertrekt vanuit een competentiegevoel en kan versterkt worden doordat de leerling succes beleeft. Hierdoor wordt eveneens de betrokkenheid van de leerling sterker, wat op zich leidt tot verhoging van de motivatie. 1.3 Factoren op leraarniveau die succes mee bepalen 'Er is in toenemende mate bewijs dat leerlingen het meest gemotiveerd zijn bij leerkrachten die sterk zijn op de volgende gebieden: - vakinhouden, - didactische vaardigheden, - relationele vaardigheden. Deze gebieden vragen om continue professionalisering' Didactische aanpak Marzano neemt negen belangrijke didactische strategieën als uitgangspunt voor een goede instructieles. Een goede instructieles is efficiënt en biedt voldoende mogelijkheden tot differentiatie. Een efficiënte leraar beschikt niet alleen over een uitgebreid repertoire aan didactische strategieën, maar kan ook moeiteloos bepalen welke strategieën het best gebruikt kunnen worden in combinatie met bepaalde leerlingen of bepaalde lesonderwerpen. Enkele voorbeelden van didactische strategieën: 3 Ronald Ferguson, an expert in education and economic development, has been appointed senior lecturer on education and public policy at the Harvard Graduate School of Education. 6

7 overeenkomsten en verschillen zoeken; samenvatten en aantekeningen maken; inzet/inspanning bevestigen en erkenning geven; huiswerk maken en oefenen met leerstof; schema s en andere niet-talige vormgevers; samenwerkend leren; doelen stellen en feedback geven; onderzoek doen (bv. hypotheses formuleren en testen); aansluiten voorkennis, kapstokken aanbieden en vragen stellen Klasmanagement en pedagogisch handelen Klasmanagement = structuur: routines en regels in de klas omgaan met ongewenst gedrag Pedagogisch handelen = cultuur: de relatie leraar - leerling de mentale instelling van de leraar Sturen en bijsturen Het is noodzakelijk dat de leraren kunnen differentiëren, zowel wat het tempo betreft als op niveau van de lesinhoud en het werkelijke niveau van de leerlingen. Leraren weten wat de essentie van de leersof is, hanteren de technieken uit de didactische aanpak en bieden leerstof meervoudig aan. Deze leraarfactor maakt het verschil! Kort samengevat, een goede leraar: kan goed uitleggen = didactische aanpak; werkt vanuit een goede organisatie in zijn klas = klasmanagement; heeft een goede relatie met de leerlingen en met zichzelf = pedagogisch handelen; differentieert, stuurt bij en past het jaarplan waar nodig aan. 2 De leraar maakt het verschil (John Hattie) 2.1 John Hattie (2003) komt op basis van een metastudie van onderzoeken tot de vaststelling dat de factor 'leraar' de behaalde schoolresultaten van de kinderen voor 30 % verklaart. 7

8 'Barometer' van Hattie Dat is veel als je bedenkt dat 50 % verklaard kan worden vanuit aanleg en capaciteiten van de kinderen zelf, slechts 5 tot 10 % vanuit de thuissituatie, 5 of 10 % door samenspel met leeftijdsgenoten en 5 tot 10 % door de schoolomgeving. De conclusie van Hattie is dan ook duidelijk: richt je op de kwaliteit van de leraar, want dan heb je de beste kansen op groei bij kinderen. 'It is what teachers know, do, and care about which is very powerful in this learning equation' (Hattie, 2003, p.3). We hebben excellente leraren nodig, want alleen zij hebben een betekenisvol effect. De docent maakt het grootste verschil. Hij stelt leerdoelen. Hij onderzoekt of leerlingen deze bereikt hebben. Hij begrijpt wat en hoe leerlingen de leerstof begrijpen en biedt hen uitdagende taken. Hij geeft feedback op leren en gedrag en vraagt feedback op eigen lesgeven. Leraren maken het verschil 8

9 2.2 Belangrijkste elementen die succes bepalen volgens Hattie Lerarenniveau: - didactische aanpak, - pedagogisch handelen & klasmanagement, - sturing & bijsturen jaar- (graad)plan, - uitdaging en het stellen van doelen, - kwaliteit van de instructie, - directe instructie, - stellen van eigen doelen, - geven van goede feedback, - remediërende feedback, - duidelijke succescriteria, - voorkennis van de leerling, - aanleg van de leerling, 2.3 Wat werkt er in de klas? Hattie stelde aan de hand van zijn onderzoeksresultaten een lijst op van de acties die het grootste effect hebben op het leren van de leerling. Rang Categorie Score 1 leerling Zelfevaluatie leraar Afwezigheid van storende studenten.86 3 leraar Gedrag in klas.80 4 leraar Kwaliteit van het lesgeven.77 5 lesstijl Wederzijds onderwijs.74 6 leerling Voorkennis.73 7 leraar De relatie leraar - leerling.72 8 leraar Feedback.72 9 leraar Het verstrekken van formatieve evaluatie voor leraren lesstijl Creatieve programma's lesstijl Reflectie door de student lesstijl Metacognitieve strategieën leraar Professionele ontwikkeling lesstijl Probleemoplossend onderwijs school Differentiatie.60 9

10 18 lesstijl Studievaardigheden lesstijl Timing lesstijl Directe instructie.59 Een goede leraar beschikt m.a.w. over een heel arsenaal aan didactische werkvormen. Hij moet deze toepassen in diverse situaties, rekening houdend met de verschillende leerstijlen van leerlingen. 2.4 Didactische principes Aanschouwelijkheidprincipe Het aanschouwelijkheidprincipe veronderstelt frequent en doelmatig gebruik van directe en indirecte aanschouwingsmiddelen, objecten uit de realiteit en didactische media en materialen. Alle zintuigen worden geprikkeld door het hanteren van audiovisueel materiaal, foto's, bewegende beelden, momenten van waarnemen, observatie en demonstratie Activiteitsprincipe De leerlingen moeten zoveel mogelijk actief bij het leerproces betrokken zijn. Elke mens heeft een wezenlijke behoefte aan activiteit, een natuurlijke taakdrang naar ontwikkeling en naar exploratie. Je kunt de leerlingen bv. illustraties laten zoeken, naslagwerken laten raadplegen, laten observeren, iets laten beluisteren, de kans geven tot discussiëren, experimenteren en acteren, iets laten in elkaar steken, een probleem leren oplossen enz. Het leerproces mag niet oppervlakkig zijn. Dan worden de leerlingen alleen passief bij de les betrokken Motivatieprincipe Leerlingen zullen sneller en grondiger leren wanneer zij gemotiveerd zijn om iets te leren. Die motivatie legt de basis voor een succesvol leerproces. Motivatie kan van 'buitenaf' komen. We spreken dan van extrinsieke motivatie. Voorbeelden zijn: goede punten behalen, de waardering van ouders en leraren, scoren bij de vriendjes, een beloning enz. Motivatie kan van 'binnenuit' komen. We spreken dan van intrinsieke motivatie. De kinderen willen iets leren of inoefenen omdat ze dat zelf willen. Intrinsieke motivatie geeft veel betere resultaten dan extrinsieke. Het is evenwel niet zo dat extrinsieke motivatie moet vermeden worden. Motivering van buitenaf helpt soms wel, maar het is zinloos het hele leerproces daarop te baseren. 10

11 De leraar probeert de interesse van de leerlingen op te wekken door rechtstreeks aan te knopen bij de spontane belangstelling, de interesses en ervaringen van de leerlingen. Hij moet nieuwe belangstellingssferen doen ontstaan en nieuwe horizonten openen. Daarin zullen de leerlingen voldoening vinden. Belangstelling kun je prikkelen door: een beroep te doen op de activiteitsdrang van de leerlingen; tegemoet te komen aan verschillen in aspiratie en prestatie; zelf als leraar geïnteresseerd en enthousiast op te treden; het hanteren van goed aanschouwelijk materiaal. Bevestigen en leerlingen succes laten beleven versterkt het welbevinden en de betrokkenheid van leerlingen Principe van geleidelijkheid en beperking Doelstellingen kunnen slechts geleidelijk bereikt worden. De leraar dient het onderwijsleerproces planmatig op te bouwen, van het eenvoudige naar het complexe, van het concrete naar het abstracte Differentiatie Leerlingen verschillen individueel op het vlak van verstandelijke mogelijkheden, vaardigheden, karakter, belangstelling, leertempo, motivatie en ervaring. Dit betekent dat het leerproces niet gelijk verloopt voor alle leerlingen. Het individualisatie- en differentiatieprincipe wil dat de leraar bij het lesgeven rekening houdt met de individuele verschillen en dat hij zijn onderwijsleerproces afstemt op de behoeften en mogelijkheden van individuele leerlingen. We streven dus naar differentiatie m.b.t. doelstellingen, belangstelling, methodische aanpak en tempo Integratiesamenhang Nieuwe leerstof moet aansluiten bij wat de leerling al verworven heeft. Elke nieuwe kennis, houding en vaardigheid moet geïntegreerd kunnen worden in de gehele persoonlijkheid van de leerling (dit is het geheel van de verworven kennis, houdingen en vaardigheden). Verticale en horizontale integratie worden bereikt door: - verbanden te leggen met wat leerlingen al vroeger geleerd of ervaren hebben; - voldoende structuur en duidelijkheid aan de leerlingen aan te bieden; - voldoende verwerkingsmogelijkheden aan te bieden met oefeningen, herhalingen, toepassingen. 11

12 Als niet voldaan wordt aan het integratieprincipe, zal de leerstof nauwelijks of geen betekenis hebben voor de leerling Herhaling Herhalen van leerstof en van ingeoefende vaardigheden is essentieel. Dit kan door herhalingslessen in te passen. Je kunt ook in de lessen herhalingsmomenten voorzien. Herhaal ook even sommige zaken in andere contexten of via een gevarieerde vorm van aanbrengen. We gaan er dikwijls te snel vanuit dat leerlingen iets beheersen. Er is te weinig ingeoefend en waarschijnlijk in te weinig verschillende situaties. Gespreide herhalingen zijn beter dan één lange oefentijd. Zorg ook voor variatie in de herhaling. 3 Tot slot Kwaliteit van het lesgeven en de leerwinst bij leerlingen zijn m.a.w. niet enkel en alleen aan de vakspecifieke kennis van de leraar verbonden. Uit de bevindingen van Hattie en Marzano komt in belangrijke mate het meesterschap in didactisch handelen van de leraar naar boven. Beide wetenschappers benadrukken het belang van een gedegen blijvende professionalisering van de leraar. Stef Grimonprez Sketch-up voor beginners Tweedaagse initiatie in het gebruik van het gratis Google 3D tekenprogramma Cursuscode: I Docent: Gino Vanherweghe Datum en uur: maandag 8 oktober 2012 en vrijdag 12 oktober 2012 telkens van u. tot u. Locatie: DPB-centrum d'abdij Assebroek 12

13 Basishandelingen in techniek Cursuscode: I Docent: diverse docenten Datum en uur: woensdag 21 november 2012 van u. tot u. Locatie: Middenschool de Pélichy Izegem 13