Randvoorwaarden. Gezamenlijke opgave en gezamenlijke aanpak. 3 februari 2015

Transcriptie

1 Randvoorwaarden Gezamenlijke opgave en gezamenlijke aanpak 3 februari 2015

2 Programma 10:00-10:15 Opening en algemene introductie. 10:15-10:45 Speelveld Toelichting Talking Traffic Toelichting rol DITCM 10:45-12:00 Businessrules en samenwerking 12:00-12:30 Borgen van samenhang over de projecten heen 12:30-13:00 Lunch 13:00-13:30 PKI 13:30-14:15 Randvoorwaarden, stand van zaken en aanpak: Standaardisatie, Innovatieve Centrale, Juridisch, Privacy en Security, Architectuur 14:00-15:00 Vragen en ruimte voor uitloop 2

3 Zwaar accent op C-ITS Grotere kansen maar ook grotere risico s Bieden we elkaar voldoende zekerheid en voorspelbaarheid BBV is niet alles: in NL en EU gebeurt nog meer We hebben randvoorwaarden en uitdagingen, dus uitgangspunten, spelregels en nieuwe vormen en inhoud (nodig) Naast inhoud zijn proces, draagvlak, inzicht en sturing essentieel 3

4 Beter Benutten van Intelligente Mobiliteit Randvoorwaarden benoemd Schrijf- en denkteam uit de markt Najaar 2014 veel gebeurd: standaardisatie, architectuur, privacy Borgen, verbreden, doorontwikkelen CM, DITCM, ANL, Connekt, SWIPE, Regiegroep, Astrin, IVERA, NDW, VNA, ANWB etc: allemaal direct belanghebbend 4

5 Projecten en Beweging Gaat ook over PPA, Corridorproject, Spitslive en nog onbekende projecten en initiatieven Gaat ook over internationale afspraken, standaarden, architectuur, wet- & regelgeving Tegen de achtergrond van effectieve projecten, continueerbare business en gezonde ontwikkeling van diensten en markt Ook hierin staan uiteindelijk de gebruikers centraal 5

6 Toelichting Talking Traffic Pim Grol

7 Inhoud 1. Wat is Talking Traffic? 2. Wie zijn we? 3. Waarom samen op pad? 4. Wat is ons doel? 5. Wat willen we niet? 6. Hoe verder? Talking Traffic, Beter Benutten

8 1. Wat is Talking Traffic? 1. Onderling communicerende voertuigen 2. In-car (Dynamisch) Verkeersmanagement 3. Collectieve verkeersdiensten 4. Coöperatief (ITS G5) en Connected (xg/lte) 5. Diensten op ondersteunende producten 6. Denken vanuit klantperspectief Talking Traffic, Beter Benutten

9 2. Wie zijn we? Operationele partijen met ambitie tot uitrol en exploitatie C-ITS: a) In-car Service Providers b) Data Service providers c) Infra Solution providers Talking Traffic, Beter Benutten

10 3. Waarom samen op pad? Nieuwe technologie vraagt om betere samenwerking tussen marktpartijen enerzijds en wegbeheerders en stedelijke regio s anderzijds! Samen leggen we de lat zo hoog mogelijk! Talking Traffic, Beter Benutten

11 4. Wat is ons doel? Sturen van de C-ITS ontwikkeling in NL Met gezonde business cases Met gedragen architecturen Met gedragen ontwerpkeuzen Met gedragen standaarden Met collectief afgestemde randvoorwaarden Talking Traffic, Beter Benutten

12 5. Wat willen we niet? 1. Een zware organisatie voordat we een business case hebben 2. Een volgend vergadercircuit 3. Weghalen of dempen van de marktwerking en concurrentie Talking Traffic, Beter Benutten

13 6. Hoe verder? Opstellen van duidelijk manifest De markt met wegbeheerders zijn aan zet, gebruik makend van standaarden en onderzoek. Innovatie en wetenschap op afroep en auditorrol voor standaarden. Oproep: Markt, haak aan! Talking Traffic, Beter Benutten

14 Aangehaakt Be-mobile N.V. Cygnify B.V. Fourtress Imtech Traffic & Infra Rijkswaterstaat CIV Siemens Nederland N.V. Simacan B.V. Sioux B.V. Technolution B.V. Trinité Automation B.V. Vialis B.V. V-Tron B.V. Talking Traffic, Beter Benutten

15 Wilt u actief meedoen? Geef dit aan bij: Birgit Couwenberg Couwenberg@appm.nl Talking Traffic, Beter Benutten

16 Toelichting rol DITCM Theo Stevens

17 Uitgangspunten Landelijke opschaling gewenst vanuit marktperspectief en mobiliteitsdoelstellingen behoefte aan voortgang randvoorwaardelijke onderwerpen Gezamenlijke uitdaging overheden, bedrijven en kennispartijen triple helix aanpak Continu transitieproces: we zijn nog lang niet klaar faciliteer dit continue proces Expertgroepen/Tafels zijn nu lokaal vanuit projecten belegd geef dit landelijk een vaste plek Resultaten op nivo BV Nederland ipv op projectnivo 17

18 Landschap DITCM als vaste plaats in Nederland waar expertgroepen/tafels georganiseerd en gefaciliteerd worden met draagvlak voor resultaat. Industrie, CM en BB als vragende partijen, Industrie vanuit marktvorming BB vanuit behoefte komende 3 jaar CM vanuit uiteindelijke transitie en opschalingsperspectief. 18

19 Mogelijke organisatie Draagvlak Projectleiding Coordinatie Inhoudelijke afstemming Nu BB en projecten (SFA58) Uitvoering ExpertWG Dutch Profiles ExpertWG Architectuur EWG PKI ExpertWerkgroep x,y,z,

20 Mogelijke organisatie Draagvlak Projectleiding Coordinatie Inhoudelijke afstemming Procesmngt Communicatie Change Advisory Board C-ITS NL Secretariaat Ditcm Uitvoering ExpertWG Dutch Profiles ExpertWG Architectuur EWG Security ExpertWerkgroep x,y,z,

21 Mogelijke organisatie Draagvlak Regie-orgaan Smart Mobility (?) CM: Nu nog blackbox, met ook Mogin, Bison, DVMexchange Projectleiding Coordinatie Inhoudelijke afstemming Procesmngt Communicatie Change Advisory Board C-ITS NL Secretariaat Ditcm Uitvoering ExpertWG Dutch Profiles ExpertWG Architectuur EWG Security ExpertWerkgroep x,y,z,

22 Change Advisory Board Tactisch- adviserend overleg Door en voor publiek private stakeholders (triple helix) Voorzitter vanuit bedrijfsleven, beslissers vanuit bedrijven en overheden, op eigen titel, open Opdrachtnemer van regie-orgaan, Opdrachtgever van de expertwerkgroepen (thema s) Bewaker (internationale) samenhang Impactanalyse keten 22

23 Organisatie en samenhang Organisatie platform met focus C-ITS Procesmanagement vanuit DITCM Secretariaat: : Facilitering door middel van vergaderlocaties, secretariële ondersteuning Communicatie: vrijgegeven stukken, website, vraagbaak doorverwijzingen 23

24 Expertwerkgroepen Uitvoerder, voortgang, inhoud In opdracht van CAB Ontwikkeling in werkgroep per standaard Onderlinge afstemming 24

25 Regie-/coördinatie-orgaan Black box (wordt komende weken ingericht vanuit CM) De facto vaststellen van resultaten van de CAB Signalering en toezicht houden Agendering 25

26 Vragen en reacties 26

27 Businessrules en samenwerking Vincent Habers

28 Kwesties Welke wijze van uitvraag is nodig? Per perceel, per regio, combi? Op welke schakels in de waardeketen dient uitvraag te zijn gericht? Welke termijn heeft markt nodig om te kunnen komen tot solide dienstverleningsovereenkomsten? Welke fractie van dienstenomzet moet van BB/overheden komen? Hoe dient verdeling van (specifiek te benoemen) risico s te liggen? Hoe om te gaan met bestaande overeenkomsten voor B&O? En hoe met hieruit voortvloeiende machtsposities? 28

29 Varianten Connected Coöperatief - retrofit Coöperatief - linefit Wegbeheerder delegeert taken aan dienstenaanbieders C F I wegbeheerder neemt een service af bij dienstenaanbiders B E H Primaat bij wegbeheerder A D G 29

30 Business Model Radar Talking Traffic is een co-creatie van verschillende partijen (partners). Deze co-creatie kan inzichtelijk worden gemaakt via een Business Model Radar. actor in de co-creatie toegevoegde waarde voor actor kosten voor actor activiteit(en) actor in co-creatie waarde propositie actor service

31 A connected, Primaat bij wegbeheerder actor in de co-creatie toegevoegde waarde voor actor kosten voor actor activiteit(en) actor in co-creatie waarde propositie actor Connected ITS services geldstroom 31

32 B actor in de co-creatie connected, toegevoegde waarde voor actor kosten voor actor Wegbeheerder neemt service af bij SP( s) Connected ITS services aanbieder data activiteit(en) actor in co-creatie waarde propositie actor geldstroom overheid 32

33 C actor in de co-creatie connected, toegevoegde waarde voor actor kosten voor actor Wegbeheerder delegeert taken aan SP( s) Connected ITS services aanbieder data activiteit(en) actor in co-creatie waarde propositie actor overheid geldstroom 33

34 D retrofit, Primaat bij wegbeheerder actor in de co-creatie toegevoegde waarde voor actor kosten voor actor activiteit(en) actor in co-creatie waarde propositie actor Talking Traffic geldstroom overheid 34

35 E G5 OBU leverancier actor in de co-creatie retrofit, toegevoegde waarde voor actor kosten voor actor Wegbeheerder neemt service af bij SP( s) Talking Traffic aanbieder data activiteit(en) actor in co-creatie waarde propositie actor geldstroom overheid 35

36 F G5 OBU leverancier actor in de co-creatie retrofit, toegevoegde waarde voor actor kosten voor actor Wegbeheerder delegeert taken aan SP( s) Talking Traffic aanbieder data activiteit(en) actor in co-creatie waarde propositie actor toezichthouder namens overheid geldstroom 36

37 G af fabriek, Primaat bij wegbeheerder actor in de co-creatie toegevoegde waarde voor actor kosten voor actor activiteit(en) actor in co-creatie waarde propositie actor en, afzonderlijk van wegbeheerder, bij Automotive OEM Talking Traffic 37

38 H af fabriek, Wegbeheerder neemt service af bij SP s(s), actor in de co-creatie toegevoegde waarde voor actor kosten voor actor activiteit(en) actor in co-creatie waarde propositie actor Automotive OEM opereert los van wegbeheerder Talking Traffic 38

39 I actor in de co-creatie af fabriek, Wegbeheerder delegeert taken aan SP( s) Talking Traffic toegevoegde waarde voor actor kosten voor actor activiteit(en) actor in co-creatie waarde propositie actor 39

40 Financiële stimuli in de waardeketen infodiensten aggregatie, verrijking, etc. data R1 R2 R3 R4 40

41 Vragen en reacties 41

42 Borgen van samenhang over de projecten heen Caspar de Jonge

43 Lunch 43

44 PKI Paul Potters

45 Input Industry C-ITS group Obstacles 1 There is more then one RCA and they are not cross-certified Solutions Accept 1 RCA and policy in EU with possible cross-certification 2 Different requirements to PKI Agree on use of ETSI standards for certificate formats and protection profiles 3 Interfaces to PKI not standardized 4 Impossible to predict necessary key lenght 5 No revocation of authorization to send ITS messages Support, finalize and prescribe ETSI standard TS Crypto agility during lifetime vehicles (about 25 years) Automatic deactivation after misuse in a reasonable time 45

46 Input C-ITS corridor DE/NL/AT Barriers 1 Lack of policies and organizations 2 Influence from public side on a commercial RCA 3 Chosing curves: Nist or Brainpool? 4 Use of static and proprietary standards/specifications 5 Unclear validation, duration and storage of keys Solutions Define them on level of nations, EU, UN Specify demands and control mechanismes Brainpool is proven random but Nist is also not broken yet Use of existing and open ETSI standards Clearness on all these points using protection profiles (see the commoncriteriaportal) 46

47 Vragen en reacties 47

48 Standaardisatie Wim Broeders

49 Standaardisatie Agenda Coöperatieve Systemen Schrijfteam: Laurens Lapre, Wim Broeders, Paul Spaanderman

50 Opdracht Een model dat helpt bij het plaatsen en bespreken van standaarden. Een overzicht welke projecten zich nu met welke standaarden bezig houden. In welk internationaal gremium deze standaard ligt ter vaststelling. Wie uit de betrokken projecten, overheden en marktpartijen op deze gremia aanwezig zijn als vertegenwoordigers. Welke projectmedewerkers als contactpersoon kunnen dienen voor uitwisseling van ervaringen rond het gebruik. Welke standaarden ontbreken er en zijn er mogelijke showstoppers bij opschaling? Startpunt Studie/Rapportage C-ITS Corridor

51 Interviews Projecten: C-ITS Corridor, Spookfiles, A67, Compass4D, PPA Eddy Verhoeven, Martijn Schut Peter Goossens Freek van der Valk Jaap Vreeswijk, Nuno Rodrigues, Eric Koenders Steven Logghe Marcel van Sambeek Andre Smulders Peter Striekwold Ronald Adams, Folkert Bloembergen, Harry Ooststroom Brainstorm sessies 2x Utrecht, 1x Delft Geïnteresseerden van BB-Platform

52 Verbreding van Use-cases Roadworks Warning In-vehicle Signage Probe Vehicle Data C-ITS Corridor Hoofdwegen Energy Efficient Intersection Services Red Light Violation Nieuwe wegkant Bestaande wegkant Intersections: SPAT/MAP Road Hazard Warning Compass4D Providers + Rollen DAB / TPEG / RDS-TMC Locatie Referenties Spookfiles Hoofdwegen Ondersteunend + Stedelijk

53 ITS Reference Model Applications Facilities Management Network & Transport Security Access Technologies

54 C-ITS Corridor, as designed

55 Compass4D, as implemented

56 Spookfiles, as implemented

57 Spookfiles & Compass4D

58 Samenvatting Behoefte aan een Nationaal Profile van standaarden t.b.v. interoperabiliteit en opschaling: Projecten afzonderlijk veel implementatie ervaringen Momenteel geen uniform profile, ook niet binnen internationale projecten (Compass4D) Afwijkend van en aanvullend aan de standaarden Wel of niet gebruik van standaarden en profiling kennis: Bewuste keuzes, Praktische noodzaak, Kostenplaatje Security heeft geen/weinig aandacht in de lopende projecten Focus op internationale implementatie/uitrol, spanningsveld tussen praktische uitvoerende projecten en Europese uitrol Groot belang bij Urban en Inter-Urban use-cases (VRI-gerelateerd) Nationale standaarden zoals IVERA, DVM Exchange, Hybride oplossingen: Wifi/p vs 4-5G Verschillende definities: Connected vs Coöperatieve services, Probe Vehicle Data

59 Dutch stakeholders active at EU- World Standardisation Bodies Imtech - testing specifications (TC ITS) Siemens(A), Swarco(D+I) - Access and Facilities (TC ITS) NXP Access, Security and Management layers (TC ITS) TASS Testing / Interoperability (TC ITS and Plugtest) TNO All layers (3GGP, M2M, TC ITS VC at WG1 and WG3) RWS, Imtech, Siemens(A), Swarco(D+I), TNO - SPAT-MAP RWS, TNO, MAPtm - IVS, IVI TNO ProbeData, LDM Infrastructure RWS Convenor of ETS CEN TC 278 (Lex Eggink) TomTom TMC, TPEG BE-Mobile TPEGM (C-ITS related) TNO TMC, TPEG RWS DATEX II TNO IEEE (Spectrum Sharing) Siemens(A), Swarco(D+I) - SPAT-MAP TNO VRU, C-ACC, Basic Set of applications Industry Dutch Specifications IVERA DVM-Exchange Bringing to standardisation?

60 Volgende stap(pen) Definitie van Dutch Profile Welke use-cases Welke standaarden Welke opties/vrijheden Update WebPortal Concept Dutch Profile Raamwerk Structuur/overzicht Planning Maart 2015 (Automotive week) WS mbt Dutch Profile definitie Aug./sept. eerste raamwerk Dutch Profile Dec / jan 2016 Dutch Profile

61 MAPtm:

62 Innovatie centrale Paul Potters

63 De innovatiecentrale is de landelijke ontwikkelomgeving voor connected en coöperatief rijden. Start: maart 2015 Initiatief: RWS, provincie Brabant, CM en DITCM 63

64 Omgeving Verhuis operationele centrale naar Helmond Uitvoeringsagenda 5 nov groep Regionale samenwerking wegbeheerders RWS innovatie en opleiding C-ITS NL projecten EU projecten Automotive campus (in-car, connected car) Living Lab Helmond DITCM, cooperatieve ITS corridor 64

65 Innovatie desks opgenomen in centrale Zuid-Nederland

66 Voertuig onderdeel van verkeersmanagement Technische organisatie Road User Traffic Center Service Provider Organisatie van rollen/taken 66

67 Innovatiedesks Innovatielab Faciliteiten Personele capaciteit expertise/advies/procesbegeleiding Data verkeersmanagement Ontmoetingsplek, overleg, samenwerking, werkgroepen t.b.v. Ondersteunen bij opzet en 3c. Activiteiten Innovatieprojecten (lab projectontwikkeling en desk) resultaten (2) Flexibele werkplekken WiFi, presentatiemogelijkheden, gaming en demoomgeving Twee innovatiedesks verkeerscentrale Hosten van applicaties op Innovatiedesks Servercapaciteit en/of rackspace in serverruimte met verbinding naar verkeerscentrale Acquisitie en initiatie Innovatieprojecten Borgen kennis en lessons learned uit Innovatieprojecten Public Relations en communicatie Organisatie events Operationele verkeersmanagementexpertis e voor bedienen en begeleiden (capaciteit Innovatiedesk) Verkeerskundige expertise voor verkeersanalyses, verkeersmodellen en verkeerskundige effecten Expertise van verkeersmanagementsysteme n (ICT en architectuur) waaronder beveiliging (cyber) security, aanpassing en beheer van de ICT Opleiding en training door RWS voor werken met de systemen tot aan diploma verkeersmanagement Certificeren innovatieve producten/diensten Actuele verkeersdata (zoals lusdata en beeldstanden matrixborden) Actuele data over werkin-uitvoering Realtime logdata van weginspecteurs Regionale verkeersmanagementda ta Verkeerskundige informatie m.b.t. scenario s en omleidingen Status verkeersmanagementsy stemen, storing

68 Juridisch

69 Onderzoek, december 2014 Het onderzoek belicht drie juridische aspecten: Privacy Aansprakelijkheid Data-eigenaarschap De betekenis is breder dan C-ITS. 69

70 Privacy en Security Paul Potters & Marcel Otto

71 Coördinatie privacy en security voor intelligente mobiliteit

72 Lopende en nieuwe acties Whitepaper met relevante issues Instelling van expertteam privacy (gevraagd en ongevraagd advies rond zorgplicht, draagvlak, beleid) Plotten van maatregelen en projecten op tijdlijn afhankelijk van ontwikkelfase Toepassing methoden risk assessment Opstellen richtlijnen met voorbeelden (t.b.v. projecten BB ) Inrichting portaal en loket voor kennisdeling Opstellen en afstemmen onderzoeksagenda s Organiseren NL inbreng o.a. in EU C-ITS Platform

73 Security issues in EU Barriers 1 Lack of policies and organizations: no architecture for PKI with RCA for long term and short term certificates Solutions Define them on level of nations, EU, UN accept more RCA s by cross-certification differentiated for infra and vehicles 2 Different requirements on use of algorithms, curves and key lengths Start with ETSI standards, NIST curves and short keys. Prepare for transitition with crypto agility for life time vehicles 3 Unclear validation or revocation, duration and storage of keys Use protection profiles from common criteria portal with an automatic deactivation after misuse in short time

74 Architectuur Paul Potters

75 Stand van zaken Er is behoefte aan een breed gedragen referentiearchitectuur en Dutch Profile welke bruikbaar zijn door bedrijven (implementatie, exploitatie) en overheden (randvoorwaardelijk) Concept referentie architectuur opgesteld met medewerking van -en met input van- overheden, kennisinstellingen en bedrijven. Reactie ontvangen van RWS, architectuur groep van de A58 (CAG) komt binnenkort met inhoudelijke reactie. Er is behoefte aan een helder proces waarin de ontwikkeling van architecturen en standaarden in interactie met markt en overheden plaatsvindt

76 Vragen en reacties 76