Samen aan de slag voor een groener Brabant

Transcriptie

1 Uitvoeringsprogramma Brabant: uitnodigend groen Samen aan de slag voor een groener Brabant December 2013 Uitvoeringsprogramma Brabant: uitnodigend groen 1/22

2 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Ambities, opgaven en acties Robuust Natuurnetwerk Biodiversiteit Brabantbreed Karakteristiek Landschap Verankerd in de samenleving Samenvattend overzicht ambities, opgaven, acties en mijlpalen 14 3 Financiºle toelichting 15 4 Partners in de uitvoering Externe partners Raakvlakkenmanagement met interne partners 18 5 Communicatie 19 6 Risico- en kansenmanagement 20 7 Evaluatie en monitoring 21 Bijlage 1 Overzicht van alle acties en projecten 22 2/22 Uitvoeringsprogramma Brabant: uitnodigend groen

3 1 Inleiding Op 21 september 2012 hebben PS in de nota Brabant: uitnodigend groen (BrUG) het natuur- en landschapsbeleid voor de jaren vastgesteld. Onze ambities in deze nota komen voort uit onze duurzaamheidsstrategie en de wens om tot de Europese top van kennis- en innovatieregio s te behoren. Een belangrijke opgave is om het robuuste Brabantse natuurnetwerk - de ecologische hoofdstructuur en de ecologische verbindingszones - in zijn geheel te realiseren, ondanks de bezuinigingen vanuit het rijk. Doel van het uitvoeringsprogramma Dit uitvoeringsprogramma is de concrete uitwerking van de kaderstellende beleidsnota Brabant: uitnodigend groen. Het uitvoeringsprogramma heeft als doel om een goed overzicht te geven van de uitvoering en bevat daarom de acties en projecten om onze ambities te realiseren. In dit uitvoeringsprogramma worden geen nieuwe voorstellen gedaan of beleidskeuzes voorgesteld. Nieuwe manier van uitvoering Economische, sociaal culturele en ecologische ontwikkeling gaan in Brabant hand in hand. De ontwikkelingen gaan voorwaarts en niet ten koste van elkaar. Daarom nemen wij de verantwoordelijkheid voor natuur en landschap niet alleen. Wij nodigen andere overheden, organisaties, ondernemers en onderwijs uit om samen deze duurzaamheids-strategie inhoud te geven. Dat vraagt om een aanzienlijke heroriºntatie en inspanning op inhoud, organisatie, samenwerking, realisatie, draagvlakverwerving en financiering van het Brabantse beleid voor natuur en landschap. Dit vergt niet alleen een andere manier van denken en handelen van de provincie, maar vraagt ook een veel actievere houding van de andere partijen die betrokken zijn bij natuur en landschap. Met deze vernieuwende manier van realiseren sluiten wij aan bij de uitgangspunten van en geven invulling aan de Agenda van Brabant en de koers Transitie Stad en Platteland. Bestuurlijke context Het natuur- en landschapsbeleid is een van de speerpunten uit het Bestuursakkoord Tien voor Brabant/Uitvoeringsagenda (UA 13, actualisatie natuur en landschapsbeleid). Dit uitvoeringsprogramma is de uitwerking van speerpunt 12 Uitvoeringsprogramma Brabant: uitnodigend groen van de MLTA van PS. In de MLTA zijn nog meer speerpunten opgenomen, die te maken hebben met het natuur- en landschapsbeleid: speerpunt 14 Vaststellen beheerplannen Natura 2000 en speerpunt 39 Landschappen van Allure. Deze speerpunten worden in dit uitvoeringsprogramma wel genoemd, maar de verdere uitwerking vindt separaat plaats. Uitvoeringsprogramma Brabant: uitnodigend groen 3/22

4 Ontwikkelingen sinds het vaststellen van BrUG Een aantal uitvoeringsactiviteiten uit de nota Brabant: uitnodigend groen is vanaf eind 2012 al gestart. Ook de partners in de regio zijn met diverse initiatieven en biedingen gekomen, die de uitvoering mogelijk maken. Een aantal daarvan, zoals de initiatieven in de Maashorst, het Groene Woud en het Markdal, hebben reeds een bestuurlijk traject doorlopen. Op het moment van het vaststellen van de nota Brabant: uitnodigend groen was een aantal ontwikkelingen nog gaande. Inmiddels kunnen we in dit uitvoeringsprogramma meer duidelijkheid geven over bijvoorbeeld de decentralisatie van het natuurbeleid van rijk naar provincies en het deeluitvoeringsprogramma Biodiversiteit en leefgebieden. Er zijn ook thema s, waarvan de nadere uitwerking nog gaande is, bijvoorbeeld het aanpassen van de ambitiekaart ecologische hoofdstructuur, het Groen Ontwikkelfonds Brabant, de nieuwe natuurwet in 2014 (rijksbeleid) en het vaststellen van de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS). In de afzonderlijke besluitvormingstrajecten van die thema s zullen we PS daarover informeren en/of kaderstellend betrekken. Leeswijzer De kern van dit uitvoeringsprogramma wordt gevormd door hoofdstuk 2: hierin worden de opgaven per onderdeel beschreven, met een toelichting op de acties en projecten. In dit hoofdstuk wordt verwezen naar het detail-overzicht in bijlage 1. In hoofdstuk 3 wordt per onderdeel een overzicht gegeven van de financiºle aspecten, wat tevens meer gedetailleerd in bijlage 1 is opgenomen. In hoofdstuk 4 wordt ingegaan op de betrokken partners, in hoofdstuk 5 komt de strategische communicatie aan de orde en hoofdstuk 6 en 7 gaan kort in op risico- en kansenmanagement en monitoring en evaluatie. 4/22 Uitvoeringsprogramma Brabant: uitnodigend groen

5 2 Ambities, opgaven en acties In de nota Brabant: uitnodigend groen zijn vier onderdelen benoemd: Robuust Natuurnetwerk, Biodiversiteit Brabantbreed, Karakteristiek Landschap en Verankerd in de Samenleving. Elk onderdeel kent eigen ambities en opgaven, die een of meerdere acties vergen. Bijlage 1 biedt een uitgebreid overzicht, maar hieronder geven we voor alle opgaven van de onderdelen een korte toelichting op welke acties daarbij horen. Tevens krijgen enkele mijlpalen belangrijke projecten, of acties die voorwaardescheppend zijn voor andere ontwikkelingen een wat uitgebreidere toelichting. 2.1 Robuust Natuurnetwerk Ambitie Onze ambitie is om de ecologische hoofdstructuur (EHS) en de ecologische verbindingszones (EVZ s) in hun volle omvang te realiseren. We willen een robuust natuurnetwerk dat zoveel mogelijk op een natuurlijke wijze functioneert en klimaatbestendig is. Ondernemers en andere organisaties hebben meer ruimte om activiteiten te ontplooien in de EHS, mits de ecologische waarden en kenmerken van een gebied behouden worden en groene investeringen worden gedaan die in verhouding staan tot de aantasting. Opgaven en acties Om de ambities voor het Robuust Natuurnetwerk te realiseren, werken we aan de volgende opgaven: 1. Verwerven en inrichten van natuurgebieden Deze natuurgebieden kunnen zowel rijks-ehs als provinciale EHS zijn. Deze opgave wordt uitgevoerd door het Groen Ontwikkelfonds Brabant (GOB). Het GOB zal subsidie verlenen of ruilgronden ter beschikking stellen voor functiewijziging, aankoop van de EHS en of inrichting van de EHS. De rol van de provincie is om te zorgen voor goed opdrachtgeverschap richting het GOB en de juiste voorwaarden te scheppen voor het uitvoeren van deze taak. EØn van die voorwaarden is het zorgen voor natuurambities, waarvan de kosten passen binnen de provinciale begroting. Dit doen we door het aanpassen van de Ambitiekaart Natuur (in het natuurbeheerplan). Bij deze aanpassing kijken we waar bespaard kan worden door de ambitie aan te passen en waar ingespeeld kan worden op procesbeheer. Het verwerven en inrichten van natuurgebieden doen we op een andere manier dan in het verleden: met meer betrokkenheid van andere partijen en partners en meer initiatieven uit de streek. Het Groen Ontwikkelfonds Brabant wordt verantwoordelijk voor deze nieuwe aanpak en moet nieuwe, innovatieve manieren van het realiseren van de EHS stimuleren. Een voorbeeld van die nieuwe manier van realiseren is het onderdeel Ondernemende EHS uit de businesscase van het GOB. Uitvoeringsprogramma Brabant: uitnodigend groen 5/22

6 Daarnaast is het GOB mede afhankelijk van een actieve bijdrage van het bedrijfsleven en andere partijen (zie bij opgave 10: natuur en economie) bij het realiseren van deze opgave. Mijlpaal: Aangepaste ambitiekaart Indien wij de Ecologische Hoofdstructuur volledig willen realiseren volgens de huidig vastgelegde natuurambities, dan zullen de kosten voor het beheer onze beschikbare middelen fors overschrijden. Daarom passen wij de natuurambities zodanig aan dat de totale beheerkosten zullen verminderen en tegelijk de natuurwaarden en de biodiversiteit toch kunnen toenemen. Op ons initiatief heeft een werkgroep met Staatsbosbeheer, Brabants Landschap, Natuurmonumenten, waterschappen en Bosgroepen een set generieke beslisregels opgesteld en vertaald naar een globaal kaartbeeld met bijstellingen van de natuurambities EHS. Met deze regels kan - ten opzichte van de huidige ambitiekaart - per jaar bij volledige realisatie van de EHS een besparing van ca. 7,2 miljoen op de beheerkosten worden bereikt. De spelregels en globale aanpassing van de ambitiekaart is door GS op 7 mei 2013 vastgesteld en ter informatie aan PS aangeboden. In de periode september juni 2014 vertaalt de werkgroep de beslisregels naar een aangepaste gedetailleerde ambitiekaart EHS. De aanpassing van de natuurambities vindt plaats op basis van de haalbaarheid van de hydrologische en bodemkundige condities en ecologische argumenten, waarbij zoveel mogelijk tot op perceelsniveau maatwerk wordt geleverd. Dit is een omvangrijk proces. De concept-kaart is in het voorjaar 2014 gereed, waarna deze met belanghebbenden zal worden besproken. Definitieve vaststelling gebeurt door PS na een inspraakprocedure en is voorzien in najaar Mijlpaal: Groen Ontwikkelfonds Brabant (inclusief De Ondernemende EHS) PS heeft op 21 juni 2013 de Grondstrategie voor de realisatie van de EHS vastgesteld en ingestemd het instellen van het Groen Ontwikkelfonds Brabant (GOB). De constructie van het GOB is gebaseerd op de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de realisatie van de EHS en EVZ s door de provincie en de Brabantse Manifestpartners. De provincie en de Manifestpartners sluiten een Samenwerkingsovereenkomst waarin ze dat afspreken en ze richten een gezamenlijke werkeenheid op, met als opdracht om ervoor te zorgen dat er voldoende, goed voorbereide projecten komen. De werkeenheid legt verantwoordelijkheid af aan het gezamenlijke bestuurlijke overleg. De provincie richt een zelfstandige Besloten Vennootschap op die geld en grond toewijst aan projecten. De Manifestpartners participeren niet in de BV. Ze maken zelf per project de afweging om te investeren. Binnen het opgestelde Businessplan voor het GOB speelt De Ondernemende EHS (DOE) een belangrijke rol. Bij DOE vindt er natuurontwikkeling op een (grondgebonden) landbouwbedrijf plaats. Op de betreffende gronden is er dan nog een beperkte landbouwfunctie. DOE wordt in 2014 in vijf gebieden 6/22 Uitvoeringsprogramma Brabant: uitnodigend groen

7 voorbereid. Parallel aan die gebieden wordt de kennis verzameld voor wat betreft de haalbaarheid van natuurbeheertypes, het vergoedingenniveau, het planologisch kader, relatie met Europees Gemeenschappelijk Landbouwbeleid, privaatrechtelijke overeenkomst en toezicht. 2. Beheren van natuurgebieden Eenmalige acties die bij deze opgave horen, zijn het opstellen van de provinciale Natura2000 beheerplannen en het bewaken van de voortgang van het opstellen van beheerplannen door derden, en het uitvoeren van een onderzoek naar besparingsmogelijkheden en normkosten. Terugkerende acties zijn het jaarlijks opstellen van het natuurbeheerplan voor de EHS, het flexibel omgaan met natuurambities en de begrenzing van de EHS voor inrichting en beheer en het verlenen van subsidies aan derden voor het beheer van de EHS. Mijlpaal: Financiering beheer bestaande natuur In het decentralisatieakkoord natuur heeft de provincie de verantwoordelijkheid voor de ontwikkeling en het beheer van de EHS overgenomen van het rijk. Onderdeel van de afspraak was dat de provincies zelf ook een bijdrage aan het beheer zouden leveren. Op 15 november 2013 hebben PS ingestemd met een structurele eigen bijdrage van 9,5 miljoen voor het beheer van de bestaande natuur. Samen met de door het rijk beschikbaar gestelde 10,5 miljoen kan daarmee het beheer van de bestaande natuur in de EHS worden gefinancierd. Bij de berekening van de kosten voor het beheer van de bestaande natuur is uitgegaan van nog te effectueren bezuinigingsmaatregelen, zoals het beºindigen van beheersubsidie buiten de EHS en het verlagen van het subsidietarief naar 75% van de standaardnormkosten. Door het rijk wordt, onder andere vanwege de afspraken in het natuurpact, meer budget beschikbaar gesteld voor de provincies. Dan gaat het echter om financiering van andere taken, zoals agrarisch natuur- en landschapsbeheer buiten de EHS, bijdragen in het faunafonds of PAS-maatregelen (aanvullende effectgerichte maatregelen). Dit budget is niet in te zetten voor het reguliere beheer van bestaande of nog te ontwikkelen natuur. 3. Verbinden van natuurgebieden Deze opgave wordt gerealiseerd door het aanleggen van Ecologische Verbindingszones en het opheffen van barriłres door infrastructuur (ontsnipperingsvoorzieningen). Het Groen Ontwikkelfonds Brabant zal voor EVZ s subsidie verlenen. Ontsnipperingsvoorzieningen bij provinciale wegen zullen we zelf realiseren, veelal in combinatie met de reconstructie van die wegen. Voor ontsnipperingsvoorzieningen bij gemeentelijke wegen geven we subsidie. Uitvoeringsprogramma Brabant: uitnodigend groen 7/22

8 2.2 Biodiversiteit Brabantbreed Ambitie Onze ambitie is om de afname van de biodiversiteit te stoppen, zodat alle bedreigde dieren en planten weer een geschikte leefomgeving in onze provincie hebben. Wij willen de ecosystemen in onze provincie zo compleet mogelijk maken. Daarvoor is de basis op orde: de randvoorwaarden voor het bodem- en watersysteem in leefgebieden zijn geborgd. Gemeenten, bedrijfsleven, agrarische natuurverenigingen en burgers voelen zich verbonden met biodiversiteit, dragen dit uit en investeren in biodiversiteit. Opgaven en acties Om de ambities voor Biodiversiteit Brabantbreed te realiseren, werken we aan verschillende opgaven: 4. Behouden en versterken van de biodiversiteit Deze opgave realiseren we door het deel-uitvoeringsprogramma Biodiversiteit en Leefgebieden. Op basis van dit deel-uitvoeringsprogramma en de maatregelkaarten verlenen we subsidie aan derden voor behoud en herstel van de biodiversiteit. Daarnaast zorgen we voor afstemming met andere beleidsterreinen ter verbetering van de natuurkwaliteit, met name door het op orde brengen van de abiotische omstandigheden 1. De twee belangrijkste componenten zijn daarvan het zorgen voor goede waterkwaliteit en kwantiteit (bestrijden verdroging) en het terugdringen van de stikstofbelasting, door de uitvoering van de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) via brongerichte maatregelen, regulier beheer en effectgerichte maatregelen. Mijlpaal: Deel-uitvoeringsprogramma biodiversiteit en leefgebieden De leefgebiedenbenadering is een analyse en uitvoeringsmethode voor de aanpak van herstel en ontwikkeling van de biodiversiteit. Op 29 oktober 2013 is het (deel)uitvoeringsprogramma leefgebieden vastgesteld, waarin de zes leefgebiedsplannen en de acht beschikbare maatregelkaarten zijn opgenomen. De leefgebiedsplannen bevatten de analyse over de betreffende biodiversiteit: welke soorten, waar liggen belangrijke gebieden en wat is daar nodig voor het herstel van de biodiversiteit. Er zijn zes leefgebiedsplannen: Zandgronden, Beekdalen, Laagveenzoom, Rivierdalen en Voormalige zeearmen (allen EHS), Stedelijk gebied en Agrarisch landschap (beide geen EHS). Uitvoeringskaarten hebben we samen met betrokken partijen opgesteld voor de geselecteerde belangrijke gebieden. Er zijn acht maatregelkaarten gemaakt. De overige kaarten stellen we in 2014 op. Bij het maken van de kaarten heeft afstemming plaatsgevonden met alle relevante zaken, zoals Natura 2000, natte natuurparels, beekherstel en EHS-ontwikkeling. 1 Abiotische omstandigheden zijn water-, bodem en luchtfactoren zoals: grondwaterstand, waterkwaliteit, kwel, luchtkwaliteit (met name stikstofdepositie), bodemchemie, fosfaatbelasting, nitraatbelasting 8/22 Uitvoeringsprogramma Brabant: uitnodigend groen

9 5. Beschermen van de biodiversiteit We beschermen de biodiversiteit door uitvoering te geven aan de Groene Wetten: Natura 2000, de Natuurbeschermingswet, de Flora- en faunawet, de Natuurschoonwet en de boswet. De uitvoering van deze wetten is onderdeel van de werkopdracht aan de Omgevingsdienst Brabant Noord, behalve het behandelen van de aanvragen voor Natura Eind 2013 heeft de Staatssecretaris van het ministerie van EZ de ontwerp-wet Natuurbescherming via een Nota van Wijzigingen aangeboden. Deze nieuwe natuurwet vervangt vanaf 2014 de hierboven genoemde Groene Wetten. De wet regelt ook de decentralisatie van de (wettelijke) natuurtaken naar de provincie. De provincie is via het IPO betrokken bij de uitwerking en implementatie van de wet. 2.3 Karakteristiek Landschap Ambitie Onze ambitie is om in Brabant een landschap te hebben, wat aantrekkelijk is om in te wonen, te werken en te recreºren en dat ruimte biedt voor verscheidenheid aan planten en diersoorten. De identiteit en verscheidenheid van het Brabantse landschap worden gewaardeerd door de Brabanders en bezoekers van onze provincie. De ruimte in Brabant wordt inventiever gebruikt en functies worden gecombineerd. Opgaven en acties Om de ambities voor het Karakteristiek Landschap te realiseren, werken we aan verschillende opgaven: 6. Behouden en versterken karakteristiek landschap Voor deze opgave gaan we de gebiedsidentiteit vergroten, de landschappelijke contrasten versterken en agrarisch natuur- en landschapsbeheer stimuleren door subsidieverlening via Stimuleringskader Groene en Blauwe diensten, de subsidieregeling Verbindingen en Landschap, subsidie voor agrarisch natuurbeheer en subsidie voor schaapskuddes. Bovendien voeren we een evaluatieonderzoek uit naar de effectiviteit van het agrarisch natuur- en landschapsbeheer. Mijlpaal: Evaluatie agrarisch natuur- en landschapsbeheer (buiten de EHS) Buiten de Ecologische Hoofdstructuur hebben wij meerdere provinciale subsidieinstrumenten, die elkaar wat betreft uitvoering, maatregelen en doelen aanvullen, maar gedeeltelijk ook overlappen. Het gaat om de volgende onderwerpen en regelingen: - Subsidieregeling Natuur en Landschapsbeheer (SNL) Wij verstrekken subsidie voor het collectief beheer van weide- en akkervogels, voor botanisch beheer en voor landschapsbeheer in agrarisch gebied. - Stimuleringskader Groenblauwe Diensten Dit instrument richt zich op groene en blauwe diensten buiten de EHS. De overlap met SNL is groot, maar de reikwijdte is verschillend. Tevens is bij deze Uitvoeringsprogramma Brabant: uitnodigend groen 9/22

10 subsidie sprake van cofinanciering door gemeenten. - Subsidieregeling Verbindingen en landschap Met deze regeling stimuleren we de aanleg van landschapselementen (zoals houtwallen, poelen en bosjes) door met name particulieren. De regeling wordt uitgevoerd door het Co rdinatiepunt Landschapsbeheer. - Subsidieregeling Biodiversiteit en Leefgebieden Via deze regeling kunnen subsidies verstrekt worden ter bevordering van biodiversiteit in het agrarisch gebied, als de aanvraag niet past binnen de bovengenoemde regelingen. Ook kunnen pilots op het gebied van agrarisch natuurbeheer (tijdelijk) gefinancierd worden. Het leefgebiedenbeleid richt zich vooral op de biodiversiteit binnen de EHS. - Europees Gemeenschappelijk Landbouwbeleid Tenslotte is er een nieuw Europees Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) op komst, dat van (grote) invloed kan zijn op de toekomst van het agrarisch natuur- en landschapsbeheer buiten de EHS. De vraag is of met deze instrumenten de provinciale ambities voor het agrarisch gebied t.a.v. biodiversiteit en landschapskwaliteit gerealiseerd kunnen worden en of deze instrumenten effectief zijn of op de juiste manier worden ingezet. Bekeken wordt of bepaalde regelingen ge ntegreerd kunnen worden. Daarom is in BrUG is aangegeven dat er een evaluatie wordt uitgevoerd die moet leiden tot aanbevelingen voor het agrarisch natuur- en landschapsbeheer. 7. Gebieds- en projectontwikkeling en advisering vanuit natuur- en landschapsbeleid We borgen het beleid en de regelgeving van natuur en landschap in beleid, weten regelgeving van andere sectoren, zoals Structuurvisie ruimtelijke ordening, Verordening ruimte, milieu, water, bodem, cultuurhistorie, leefbaarheid en verkeer en vervoer. Verder adviseren we intern en aan initiatiefnemers over projecten en plannen voor het behouden en versterken van het karakteristiek landschap, maar ook de andere onderdelen van BrUG. We brengen de ambities op het gebied van natuur en landschap in bij de gebiedsopgaven van de Structuurvisie en bij infrastructuurprojecten. Daarmee dragen we bij aan de versterking van de ruimtelijke kwaliteit van Brabant, een van de hoofddoelstellingen van de Agenda van Brabant en de Structuurvisie. 8. Investeringsprogramma Landschappen van Allure In 2013 hebben we in de eerste tranche van het investeringsprogramma Landschappen van Allure bijdragen verleend voor vijf projecten. De projectuitvoering is inmiddels gestart. In het voorjaar van 2014 zullen we in een tweede tranche weer projectbijdragen verlenen. Daarmee komt dit investeringsprogramma uit de Agenda van Brabant geheel in uitvoering. Mijlpaal: Start van vijf projecten Landschappen van Allure De provincie investeert via de eerste tender Landschappen van Allure in vijf projecten in de drie landschappen. De projecten zijn: 10/22 Uitvoeringsprogramma Brabant: uitnodigend groen

11 -de Groene Corridor (Het Groene Woud); - de Zoom ( de Brabantse Wal); - het Kloppend Hart (Het Groene Woud); - de Landerij Van Tosse (de Maashorst).; - het Biomassaplein (Het Groene Woud). De provinciale investeringsimpuls in het landschap van 26,475 mln. genereert een regionale investering van ca. 44,4 miljoen. Dankzij de inzet van veel partijen in de regio ontwikkelen de Brabantse Wal, Het Groene Woud en de Maashorst zich tot Landschappen van Allure, met een eigen identiteit en dynamiek. De ervaring van de eerste tender laat zien dat de ambitie Landschappen van Allure met inzet van de koers Transitie Stad en platteland slaagt, mits de provincie investeert in kwaliteitsborging en in een consistente lijn samenwerkt met de partijen in de regio. Zij zorgen voor verbinding van stad en platteland. Ze brengen mensen in contact met de natuur en landschap, met elkaar, met de historie, met de stad en haar achterland. En ze creºren nieuwe vormen van economie en ondernemerschap. Begin 2014 stellen we een tweede tender open met een investeringsvolume van 26,875 miljoen. 2.4 Verankerd in de samenleving Ambitie Onze ambitie is dat natuur midden in de samenleving staat en stevig verankerd is in de harten van mensen (maatschappij) en positief scoort bij het bedrijfsleven (economie). De Brabantse natuur sluit goed aan op de wensen van de Brabantse burger en toerist en heeft aantrekkingskracht op de vestiging van hoogwaardige bedrijvigheid en kenniswerkers. In Brabant werkt een veelvoud van partijen vanuit diverse invalshoeken samen aan een goed leef- en vestigingsklimaat. Gezamenlijke belangen leiden tot innovatieve samenwerking, partnerschappen en oplossingen. Het natuur- en landschapsbeleid heeft niet alleen veel draagvlak, maar is ook duurzaam, haalbaar en betaalbaar. Opgaven Om de ambities voor het Verankerd in de samenleving te realiseren, werken we aan twee opgaven: 9. Natuur en maatschappij Voor dit onderdeel gaan we verkennen welke gemeenten, in samenwerking met burgers en maatschappelijke organisaties, actief willen investeren in groene initiatieven en op welke wijze zij hieraan invulling gaan geven. We brengen door het aanreiken van kennis, ondersteuning, opbouw van netwerken een proces op gang van doelgerichte samenwerking van vrijwilligers, maatschappelijke organisaties en gemeenten, gericht op groene initiatieven ter verbetering van de leefomgeving. Met natuurorganisaties maken we gezamenlijke afspraken over het versterken van de actieve deelname aan en beleving van burgers van de natuur. Verder gaan we Uitvoeringsprogramma Brabant: uitnodigend groen 11/22

12 met instellingen na, hoe groen kan worden ingezet om bij te kunnen dragen aan de gezondheid van burgers, preventief en curatief, en de behandeling van zorgbehoevenden. We voeren de motie opvang inheemse dieren uit. Mijlpaal: Plan van aanpak natuur en maatschappij De ambitie natuur verankeren in de maatschappij bestaat uit twee doelen: vergroten van het aantal initiatieven van burgers en maatschappelijke partners voor meer en beter groen in de leef- en werkomgeving' en de inzet van groen voor welzijn via een bijdrage aan gezondheid en in de zorg. Om deze doelen te bereiken stellen we een plan van aanpak Natuur en Maatschappij op. Dit vindt uiteraard in nauwe samenwerking met lokale overheden en maatschappelijke partners plaats, om zo voldoende steun en draagvlak te creºren. De inzet en ondersteuning van vrijwilligers is eveneens noodzakelijk om resultaten te kunnen boeken. Op dit moment voeren we een verkenning uit onder organisaties die betrokken zijn bij natuur en bij lokale overheden, maar ook kansrijke samenwerkingen met zorg, welzijn, gezondheid en cultuur worden in beeld gebracht. Deze verkenning leidt tot actiepunten voor provincie en onze partnerorganisaties, die we opnemen in het plan van aanpak. Begin 2014 is het concept plan van aanpak gereed. De uitvoering start in het eerste kwartaal Natuur en economie We stimuleren ondernemers om te investeren in de EHS, EVZ s en landschap door hen economische ontwikkelruimte aan te bieden, waar regelgeving en beleid dit toestaat. We zijn bereid planologische barriłres op te heffen, wanneer hier natuurinvesteringen tegenover staan. We toetsen deze economische ruimte steeds aan de juridische en planologische kaders en de biodiversiteit. We gaan de ruimte inventiever benutten, waarbij economische ontwikkelingen in balans zijn met de landschappelijke kwaliteit en de hiermee verbonden biodiversiteit. Verder gaan we in enkele gebieden met het bedrijfsleven in gesprek om de kansen te benutten voor verduurzaming van de productketen en inrichting van de bedrijvenlocatie, waardoor voordelen voor natuur te behalen zijn. Tevens doen we onderzoek naar nieuwe verdienmogelijkheden voor natuur, met behoud van biodiversiteit. We ondersteunen de nationale parken in de zoektocht naar alternatieve financieringsmogelijkheden. Mijlpaal: Plan van aanpak natuur en economie In Brabant: uitnodigend groen hebben we aangegeven dat de doelstellingen voor natuur en landschap waar mogelijk worden gerealiseerd door inschakeling van het bedrijfsleven. De provincie en de SER Brabant hebben hiertoe in het najaar 2013 een Taskforce Economie en Natuur ingesteld. De Taskforce moet cases ingang zetten, waarbij het bedrijfsleven en/of ondernemers afspraken maken om economisch gedreven initiatieven te combineren met investeringen in natuur, zo veel mogelijk in de nieuwe EHS. 12/22 Uitvoeringsprogramma Brabant: uitnodigend groen

13 In maart 2013 heeft de Taskforce aan zes initiatieven een versnelling gegeven en aanbevelingen geformuleerd voor de inschakeling van het industriºle bedrijfsleven. Voor vier initiatieven zijn via een intentieverklaring afspraken gemaakt voor vervolgstappen. Verder heeft de Taskforce een samenwerking tussen provincie en HAS Den Bosch opgezet voor het inzetten van kennis over groen ondernemerschap ter ondersteuning van praktijkinitiatieven. Tot begin 2014 werkt de Taskforce aan het opschalen van het aantal projectinitiatieven en het verkennen van de kansen in een aantal economische regio s om de ontwikkeling van de bedrijvigheid te koppelen aan natuurinvesteringen en verduurzaming van de bedrijvenlocaties. Op basis van de ervaringen van de Taskforce stellen we in het eerste kwartaal 2014 een plan van aanpak op. Mijlpaal: Transitie Nationale Parken Het Rijk heeft besloten om de financiºle bijdrage aan de Nationale Parken per 1 januari 2011 via het ILG in te trekken en de regeling Aanwijzing nationale parken per 1 januari 2013 te beºindigen. In de jaren 2011, 2012 en 2013 hebben we weggevallen Rijksmiddelen gedekt uit de provinciale middelen. Dit was een tijdelijke maatregel. Met het vaststellen van BrUG is besloten dat de parken een transitie moeten doormaken en in de toekomst zelf voor financiering moeten zorgen. Om dit proces te ondersteunen, zijn de parken door ons in de gelegenheid gesteld om onderzoek te laten doen naar alternatieve financieringsmogelijkheden. De parken constateren kansen, maar vragen meer tijd en geld voor de transformatie naar het genereren van opbrengsten. Vanwege hun bijzondere rol hebben we het nationaal park De Zoom Kalmthoutse Heide (Grenspark) nog ØØnmaal voor 2014 een exploitatiesubsidie toegekend. Het overige budget wat in 2014 beschikbaar is, wordt aan de parken toegekend wanneer deze een sluitende business case aanleveren. De business cases worden het eerste kwartaal van 2014 verwacht. Besluitvorming over de inzet van de nog resterende middelen ligt bij GS. Na afronding zullen we PS informeren. Uitvoeringsprogramma Brabant: uitnodigend groen 13/22

14 2.5 Samenvattend overzicht ambities, opgaven, acties en mijlpalen 14/22 Uitvoeringsprogramma Brabant: uitnodigend groen

15 3 Financiºle toelichting In bijlage 1 geven we per project of actie aan, of er provinciaal budget voor gereserveerd is, of dat structureel of eenmalig budget is en hoeveel. Deze gegevens komen overeen met de financiºle middelen in de meerjarenbegroting 2014, zoals door uw Staten op 15 november 2013 vastgesteld. In de begroting zijn de ambities uit BrUG in de doelstellingen opgenomen: - Doelstelling 12: Verankering van natuur en landschap in de samenleving, in samenhang met economische en sociale culturele ontwikkelingen in een ruimtelijke context; uiterlijk gerealiseerd in 2022; - Doelstelling 13: Een samenhangend netwerk van natuurgebieden inclusief verbindingen; uiterlijk gerealiseerd in 2027; - Doelstelling 14: Behoud en herstel van biodiversiteit Brabantbreed van stad tot land; uiterlijk gerealiseerd in 2022; - Doelstelling 15: Een Brabants moza ek van landschappen met regionale identiteiten gericht op een goed leef- en vestigingsklimaat; uiterlijk gerealiseerd in Hieronder een samenvatting van de diverse budgetten in de verschillende onderdelen, uitgesplitst naar het eenmalige budget (voor sommige onderdelen in te zetten in meerdere jaren) en het structurele budget in Voor de overige jaren zijn de structurele budgetten opgenomen in bijlage 1. Eenmalig budget Structureel budget Robuust Natuurnetwerk ,15 Biodiversiteit Brabantbreed 8,3 13,5 Karakteristiek Landschap 26,7 6,08 Verankerd in de samenleving 0,8 3,85 De realisatie van de natuur- en landschapsdoelen is effectiever in combinatie met de realisatie van andere opgaven. Er is logischerwijs een belangrijke samenhang met de wateropgaven in het huidige PWP en het nog op te stellen PWP voor de periode van 2016 t/m Er is sprake van integrale samenwerking en afweging tussen de verschillende beleidsvelden. Voor de uitvoering van het uitvoeringsprogramma Biodiversiteit en Leefgebieden is tot en met per jaar beschikbaar. Na 2015 is beschikbaar. Er zal nog uitvoering moeten worden gegeven aan de op 12 november 2010 unaniem door PS aangenomen motie om voor de uitvoering van de leefgebiedenbenadering jaarlijks minimaal drie miljoen euro beschikbaar te stellen. Dit zal in het nieuwe bestuursakkoord ( ) opgepakt worden. Uitvoeringsprogramma Brabant: uitnodigend groen 15/22

16 Er is nog geen definitieve dekking voor de beheerkosten van de nog te ontwikkelen nieuwe natuur, als gevolg van het realiseren van de volledige EHS. Om deze dekking definitief te kunnen regelen, moet er eerst nauwkeurig berekend kunnen worden welk bedrag noodzakelijk is. Dat kan pas plaatsvinden als de detailaanpassing van de ambitiekaart is afgerond. Tevens moet er een definitief besluit zijn over de rijksbijdrage voor 2015 en verder en dat wordt pas verwacht in de meicirculaire van In vrijwel alle gevallen geldt dat er behalve provinciale middelen ook middelen van andere partners nodig zijn. Dit is niet opgenomen in het overzicht, omdat deze bijdragen per project kunnen verschillen en op dit moment nog niet duidelijk zijn. 16/22 Uitvoeringsprogramma Brabant: uitnodigend groen

17 4 Partners in de uitvoering Bij het realiseren van de natuur- en landschapsdoelen is onze provinciale rol verschillend. Soms is die gericht op het kansrijk maken van regionale initiatieven en het verbinden van en samenwerken met externe partijen: andere overheden, bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en burgers. Daarnaast zijn we soms ook regisseur van (gebieds-) processen. Naast deze rollen zijn wij in het beleidsveld natuur en landschap ook concreet opdrachtgever (van Groen Ontwikkelfonds Brabant en specifieke projecten) en toezichthouder (o.a. via wet en regelgeving). In ieder geval zijn er altijd andere partijen, organisaties en instanties betrokken en noodzakelijk om de uitvoering tot stand te brengen. Hieronder gaan we in op de meest relevante betrokken partners. 4.1 Externe partners Naar aanleiding van het veranderde natuurbeleid van het Rijk en de nieuwe koers van de provincie, zijn partners in de regio s al aan de slag gegaan om hun eigen werkwijze aan te passen. Zij spelen daarmee in op de nieuwe manier van realiseren zoals we die in BrUG hebben aangegeven. Er vindt een goede wisselwerking plaats tussen de partners en ons, die gekenmerkt wordt door elkaar onderling be nvloeden, meedenken en participeren. De partners zijn niet alleen de partijen die al langere tijd met succes betrokken waren bij de uitvoering van natuur en landschap, zoals natuurorganisaties en de landbouw. Ook nieuwe partijen met nieuwe inzichten dienen zich aan, bijvoorbeeld voortkomend uit de Taskforce SER. Het speelveld is daarmee dynamischer geworden, en biedt meer kansen en mogelijkheden om onze doelen te bereiken. In sommige gevallen nemen de partners zelf initiatief voor projecten. Het gaat dan bijvoorbeeld om de manifestpartners: TOP Brabant, ZLTO, Brabants Particulier Grondbezit, Brabants Landschap, Natuurmonumenten en de waterschappen. Zij zijn initiatiefnemers voor de realisatie van de EHS. Via het Groen Ontwikkelfonds Brabant heeft de provincie een opdrachtgevende rol. Ook streeknetwerken en gebiedscommissies kunnen initiatiefnemers zijn voor projecten. Een voorbeeld daarvan is de aanpak in de Landschappen van Allure. Onze rol is dan meer faciliterend en ondersteunend. Daar waar ondernemers en (grote) bedrijven initiatiefnemer zijn, is de rol van de provincie faciliterend. Een voorbeeld daarvan is de versnelling van enkele pilotprojecten via de Taskforce SER. Anderzijds is bij de opgave beschermen biodiversiteit en de uitvoering van de Groene Wetten de provinciale rol controlerend en die van toezichthouder. Bij projecten waarbij gemeenten, vrijwilligers en maatschappelijke organisaties betrokken zijn, is onze rol regievoerend, verbindend en stimulerend. Deze aanpak Uitvoeringsprogramma Brabant: uitnodigend groen 17/22

18 is bij veel BrUG thema s aan de orde, bijvoorbeeld bij projecten landschapsontwikkeling - en beheer en projecten biodiversiteit en leefgebieden. Natuurlijk zijn ook de rijksoverheid en Europa (de Europese Commissie) relevante betrokken partijen. Enerzijds doordat zij kaders geven en wet- en regelgeving maken (zoals de nieuwe Natuurwet), en anderzijds doordat zij mogelijkheden bieden voor subsidie (zoals POP en het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid). De provinciale rol is niet alleen volgend, wij anticiperen ook op nieuwe ontwikkelingen en proberen die op een voor onze belangen gunstige wijze te be nvloeden. 4.2 Raakvlakkenmanagement met interne partners Er zijn diverse provinciale programma s, die in meer of mindere mate raakvlakken hebben met de ambities en uitvoering van het natuur- en landschapsbeleid. Door samen te werken en af te stemmen met de programma s, onderwerpen en werkvelden, zorgen we dat de onderwerpen elkaar versterken en dat we optimale resultaten behalen. Bij de uitvoering zorgen we ervoor optimaal van elkaar te profiteren. Het gaat om de volgende werkvelden, projecten en opgaven: Kaderrichtlijn water, Uitvoeringsprogramma Waterhuishoudingsplan, Transitie Landbouw, Programmatische Aanpak Stikstof, de provinciale gebiedsopgaven Structuurvisie RO, Verordening ruimte, programma Vrijetijdseconomie, programma Mooi Brabant (BERK), programma Leefbaarheid, programma Economie, programma Energie, Kennis- en Onderzoeksagenda, Innovatie in meerdere provinciale beleidsvelden, en projecten infrastructuur (reconstructie wegen). 18/22 Uitvoeringsprogramma Brabant: uitnodigend groen

19 5 Communicatie Communicatiestrategie Voor het totale natuurbeleid in Brabant ontwikkelen we in 2014 een overkoepelende communicatiestrategie. Communicatie vindt plaats vanuit een bredere context, en vanuit samenhang en verbinding: we werken met zijn allen samen aan een betere, mooiere, integrale natuur in Brabant. De communicatie in en over afzonderlijke projecten zal worden afgestemd op deze overkoepelende communicatiestrategie. De communicatiestrategie sluit aan bij de nieuwe, innovatieve koers die de provincie bij uitvoering van Brabant: uitnodigend groen gaat varen: een integrale benadering van natuur in de vier onderdelen met een uitnodigende aanpak die gericht is op samenwerking en (nieuwe) allianties om de doelstellingen te bereiken. Daarnaast houden we rekening met de verschillende rollen van de provincie bij de uitvoering van BrUG. Communicatiedoelstellingen: zichtbaar maken en inspireren Via een overkoepelende communicatiestrategie en boodschap maken we - Zichtbaar hoe wij samen met onze partners bijdragen aan het mooier, beter en groener maken van de natuur in Brabant (concrete, tastbare (deel)projecten), en - Inspireren wij professionals, burgers en ondernemers om nadrukkelijk mee te denken en om natuur een plek te geven in een plan of project. Doelgroepen en actoren inventariseren De inrichting van het communicatietraject en de communicatiestrategie wordt bepaald op basis van een actorenanalyse, waarbij externe partners worden betrokken. Uitvoeringsprogramma Brabant: uitnodigend groen 19/22

20 6 Risico- en kansenmanagement Gedurende de looptijd van de nota Brabant: uitnodigend groen spelen wij in op kansen die zich voordoen, doordat we alert zijn op ontwikkelingen in het werkveld. Binnen het programma is nadrukkelijk aandacht voor het beheersen van de risico s en het signaleren van kansen. Op voorhand houden we in ieder geval rekening met: Risico: Afhankelijkheid van andere partijen De grote omslag in ons natuur- en landschapsbeleid zit niet onze ambitie zelf, maar de manier waarop we onze ambities willen realiseren. Dat willen we doen met meer betrokkenheid van andere partijen Øn meer gefinancierd door andere partijen. Een groot risico is echter dat die andere partijen niet met (voldoende) initiatieven komen, of dat ze niet voldoende meefinancieren. We proberen dit risico te managen door in het onderdeel Verankerd in de Samenleving te onderzoeken waar mogelijke belemmeringen zijn en die weg te nemen, door andere partijen te stimuleren om te investeren in natuur en door slimme verbindingen te leggen. Kans: Europese ontwikkelingen en cofinanciering Afgelopen jaren is gebleken dat er mogelijkheden zijn voor Europese subsidies en Europese cofinanciering van natuur- en landschapsprojecten. Deze mogelijkheden zijn niet altijd van te voren te voorspellen. Ook andere accenten in Europees beleid dat verwant is aan natuur- en landschap, bijvoorbeeld water, landbouw, energie, leefbaarheid kunnen zorgen voor meer mogelijkheden om natuur- en landschapsprojecten te realiseren. Door goed op de hoogte te blijven van Europese ontwikkelingen en een netwerk op te bouwen, kunnen we snel inspelen op mogelijkheden die zich voordoen. 20/22 Uitvoeringsprogramma Brabant: uitnodigend groen

21 7 Evaluatie en monitoring De looptijd van Brabant: uitnodigend groen is tot Halverwege en aan het eind van die periode, dus in 2017 en in 2022, zullen we een integrale evaluatie over de voortgang en bereikte resultaten uitvoeren. Op basis van de tussentijdse evaluatie bepalen we of het beleid bijgesteld moet worden en of dit uitvoeringsprogramma aangepast moet worden. Aandachtspunten bij de evaluaties zijn in ieder geval de mate waarin de doelstellingen bereikt zijn, de mate waarin de energie van de samenleving benut wordt, de mate waarin de voorziene besparingen ook daadwerkelijk gerealiseerd zijn en de mate waarin synergie bereikt wordt tussen planet, people en profit. Bij het bepalen van de mate waarin de doelstellingen bereikt zijn, zal gekeken worden naar de kwantitatieve resultaten zoals die zijn opgenomen in bijlage 1, in relatie tot de looptijd. Daarnaast vindt uiteraard monitoring plaats binnen de afzonderlijke projecten en worden afgeronde projecten geºvalueerd. De resultaten daarvan zullen worden meegenomen bij de aanpassingen van het beleid. Uitvoeringsprogramma Brabant: uitnodigend groen 21/22

22 Bijlage 1 Overzicht van alle acties en projecten 22/22 Uitvoeringsprogramma Brabant: uitnodigend groen

23 Uitvoeringsprogramma Brabant Uitnodigend Groen Onderwerp en doel Robuust Natuurnetwerk 1 Verwerven en inrichten natuurgebieden Hoe gaan we doelen realiseren? Wat gaan we doen? Resultaat Partners/ Betrokkenen Aankopen natuurgebieden en realiseren functiewijziging rijks-ehs en provinciale EHS Verlenen subsidie of beschikbaar stellen ruilgronden voor functiewijziging of aankoop EHS door derden (maakt onderdeel uit van Groen Ontwikkelfonds Brabant) 3100 ha gerealiseerde provinciale EHS, 2274 ha gerealiseerde rijks-ehs Planning gereed Financiën (in miljoen ) manifestpartners 2027 eenmalig 109 (via GOB) + rijksbijdrage in de vorm van 2274 hectare ruilgronden jaarlijkse rijksbijdrage via decentralisatieuitkering k k k Inrichten reeds aangekochte nieuwe natuur en nog aan te kopen nieuwe natuur Verlenen subsidie of beschikbaar stellen ruilgronden voor inrichting EHS door derden (maakt onderdeel uit van Groen Ontwikkelfonds Brabant) 3100 ha ingerichte provinciale EHS, 5648 ha ingerichte rijks-ehs manifestpartners 2027 eenmalig 60 (via GOB) jaarlijkse rijksbijdrage via decentralisatieuitkering k k k 2 Beheren natuurgebieden Beheren natuurgebieden; implementeren europese en nationale wetgeving Opstellen provinciale Natura2000 beheerplannen en bewaken voortgang opstellen beheerplannen door derden vastgestelde Natura2000 beheerplannen: 9 door de PNB, 7 door ministerie van EZ, 2 door provincie Limburg, 3 door Rijkswaterstaat provincie Limburg, Rijkswaterstaat 2014 geen apart budget, eventueel gedeelte van 12,6 miljoen N2000/PAS rijksbijdrage 2014 Verlenen subsidie voor beheer EHS door derden in ha gesubsidieerde EHS particulieren, beheerd door derden, elk jaar vermeerderd terreinbeheerders met hoeveelheid gerealiseerde EHS structurele taak structureel ,5 9,5 9,5 jaarlijkse rijksbijdrage via decentralisatieuitkering 8,8 8,8kk 8,8kk + k 8,8kk + k 8,8kk + k In IPO-verband onderzoek uitvoeren naar besparingsmogelijkheden en normkosten 1 uitgevoerd onderzoek naar besparingsmogelijkheden (beheervergoedingen) en normkosten IPO 2014 n.v.t. Flexibel omgaan met natuurambities en begrenzing EHS t.b.v. inrichting en beheer; maximaal inspelen op procesbeheer en nieuwe natuur gaan inrichten periodiek vastgestelde ambitiekaart, jaarlijks bijgewerkt natuurbeheerplan; Gebieden met procesbeheer opgenomen op de ambitiekaart 2027 n.v.t. 3 Verbinden natuurgebieden Verbinden natuurgebieden en opheffen belemmeringen voor migratie Verlenen subsidie voor realisatie EVZ door derden (maakt onderdeel uit van Groen Ontwikkelfonds Brabant) 1300 gesubsidieerde km verworven en ingerichte EVZ's gemeenten, waterschappen, particulieren geen einddatum eenmalig 71 (via GOB) structureel 1,10 1,10 1,10 1,10 1,10 Verlenen subsidie voor realisatie ontsnipperingsmaatregelen door derden 6 gerealiseerde ontsnipperingsmaatregelen per jaar gemeenten, waterschappen geen einddatum structureel 0,25 0,30 0,30 0,30 0,30 Realisatie ontsnipperingsmaatregelen bij provinciale wegen ontsnipperingsmaatregelen bij reconstructie van wegen, indien noodzakelijk geen einddatum komt uit budget van desbetreffend project herstructurering provinciale weg Toelichting k Toelichting kk Vanaf 2016 ontvangen de provincies een bijdrage van het rijk, de 'ontwikkelopgave'. Deze bijdrage wordt ingezet voor verwerving, inrichting en beheer, waarbij de verdeling over die doelen elk jaar kan worden bijgesteld. In 2016 en 2017 is de bijdrage voor Brabant ongeveer 42,9 miljoen, de jaren daarna ongeveer 21,8 miljoen, op basis van de verdeling van commissie Jansen 2. Voor 2015 en verder is de verdeling van de rijksbijdrage over de provincies nog niet bekend. In dit overzicht is als uitgangspunt de verdeling van 2014 gehanteerd.

24 Uitvoeringsprogramma Brabant Uitnodigend Groen Onderwerp en doel Hoe gaan we doelen realiseren? Wat gaan we doen? Resultaat Partners/ Betrokkenen Biodiversiteit Brabantbreed 4 Behouden en versterken biodiversiteit Herstellen populatiebestand prioritaire soorten: bedreigde en zeldzame soorten die karakteristiek zijn voor Brabant Opstellen, actueel houden en uitvoeren Uitvoeringsprogramma Biodiversiteit en Leefgebieden; opstellen en actueel houden leefgebiedplannen voor EHS, agrarisch en stedelijk gebied; opstellen actueel houden maatregelkaarten 1 uitvoeringsprogramma Biodiversiteit en Leefgebieden; 4 leefgebiedplannen voor de EHS; 2 leefgebiedplannen voor agrarisch en stedelijk gebied; 15 maatregelkaarten Planning gereed geen einddatum Financiën (in miljoen ) structureel 0,45 0,45 0,45 0,45 0,45 Verlenen subsidie voor behoud en herstel biodiversiteit door derden o.b.v. maatregelenkaart leefgebiedplannen elk jaar 50 in uitvoering genomen projecten voor herstel biodiversiteit geen einddatum eenmalig 3 3 Zorgen voor verbetering van de natuurkwaliteit (m.n. in leefgebieden) door het op orde brengen van abiotische omstandigheden Uitvoeren Natura2000-maatregelen, waaronder het terugdringen stikstofbelasting door uitvoering Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) via brongerichte maatregelen, via regulier beheer en via effectgerichte maatregelen 1 vastgestelde Programmatische Aanpak Stikstof; brongerichte maatregelen zijn of worden uitgevoerd; effectgerichte maatregelen zijn of worden uitgevoerd Ministeries van EZ en I&M, IPO/ andere provincies, ZLTO, natuur- en milieuorganisaties, waterschappen 2014 / structureel jaarlijkse rijksbijdrage via decentralisatieuitkering 12,6 12,6kk 12,6kk 12,6kk 12,6kk 5 Beschermen biodiversiteit Bevorderen biodiversiteit door uitvoering Groene Wetten Behandelen aanvragen Boswet 35 adviezen herplantplicht EZ/Dienst Regeling en omgevingsdienst Brabant Noord structurele taak geen apart budget; uitvoering door omgevingsdienst Behandelen aanvragen Flora- en faunawet 20 ontheffingen ministerie EZ, faunabeheereenheid structurele taak Behandelen aanvragen Natuurbeschermingswet 1700 vergunningen en vvgb's in 2014 Omgevingsdienst Brabant Noord structurele taak geen apart budget; uitvoering door omgevingsdienst eenmalig voor werwerken achterstanden 5,3 Behandelen aanvragen Natuurschoonwet 50 adviezen ministerie EZ, dienst regelingen structurele taak geen apart budget; uitvoering door omgevingsdienst Toezicht en handhaving op groene wetten handhavingsplannen N2000, controles en handhavingstrajecten EZ, DLG, waterschappen, TBO's, gemeenten, omgevingsdienst Brabant Noord structurele taak geen apart budget; uitvoering door omgevingsdienst Toelichting kk Voor 2015 en verder is de verdeling van de rijksbijdrage over de provincies nog niet bekend. In dit overzicht is als uitgangspunt de verdeling van 2014 gehanteerd.

25 Uitvoeringsprogramma Brabant Uitnodigend Groen Onderwerp en doel Hoe gaan we doelen realiseren? Wat gaan we doen? Resultaat Partners/ Betrokkenen Karakteristiek Landschap 6 Behouden en versterken karakteristiek landschap Vergroten gebiedsidentiteit, versterken landschappelijke contrasten, stimuleren agrarisch natuurbeheer Verlenen subsidie voor realisatie karakteristiek landschap door derden 350 projecten inrichting en beheer van natuur en landschap per jaar (via Stimuleringskader groenblauwe diensten) en 55 projecten aanleg landschapselementen per jaar (via regeling Verbindingen en landschap) agrariërs, particulieren, gemeenten, waterschappen Planning gereed structurele taak Financiën (in miljoen ) structureel Stimuleringskader structureel Verbindingen en landschap ,40 2,40 2,40 2,40 2,40 0,15 0,15 0,15 0,15 0,15 Verlenen subsidie voor agrarisch natuurbeheer door derden 4407 ha gesubsidieerd natuurgericht beheer van agrarische grond door particulieren structurele taak jaarlijkse rijksbijdrage via decentralisatieuitkering 3,40 3,4kk 3,4kk 3,4kk 3,4kk Verlenen subsidie voor schaapskuddes 9 gesubsidieerde schaapskuddes structurele taak structureel 0,13 0,13 0,09 0,09 0,09 Uitvoeren evaluatieonderzoek naar effectiviteit agrarisch natuur- en landschapsbeheer 1 uitgevoerd onderzoek met conclusies en aanbevelingen 2014 geen budget 7 Gebieds- en projectontwikkeling en advisering Natuur en Landschap Borgen van natuur- en Inbreng bij plannen en projecten, landschapsbeleid en wet- en regelgeving gebiedspaspoorten, kwaliteitsimpuls landschap, in beleid, wet- en regelgeving van Structuurvisie RO, VR andere sectoren (VR, mililieu, water, verkeer en vervoer, omgevingswet) Ecologische, aardkundige, geomorfologische en cultuurhistorische waarden zijn vastgelegd in Structuurvisie RO en VR structurele taak n.v.t. Adviseren intern en aan initiatiefnemers over projecten en plannen voor behouden en versterken karakteristiek landschap Adviseren over ecologische, aardkundige, geomorfologische, cultuurhistorische, esthetische en economische-functionele waarden adviezen op verzoek structurele taak n.v.t. 8 Investeringsproject 'Landschappen van Allure' Uitvoeren programma 'Landschappen van Allure' Regievoering op Landschappen van Allure; Verlenen subsidies aan projecten 5 projecten in uitvoering; 6 adviezen over projecten Landschappen van Allure 2014 eenmalig 26,7 Toelichting kk Voor 2015 en verder is de verdeling van de rijksbijdrage over de provincies nog niet bekend. In dit overzicht is als uitgangspunt de verdeling van 2014 gehanteerd.