OPRICHTING SCAN DOOR DE 6 KOEPELORGANISATIES

Transcriptie

1 Vanaf 2016 gaat het vernieuwde stelsel agrarisch natuur- en landschapsbeheer van start. Vanuit een collectieve aanpak van het agrarisch natuurbeheer willen overheid, koepels en collectieven een kwaliteitsslag maken in de uitvoering. Uitgangspunten voor het nieuwe stelsel zijn een meer effectief en efficient beheer, ruimte voor regionaal maatwerk en agrarisch ondernemerschap. Het agrarisch natuurbeheer wordt toegepast daar waar het het meest kansrijk is vanuit ecologisch én agrarisch perspectief. OPRICHTING SCAN DOOR DE 6 KOEPELORGANISATIES Om de collectieven te ondersteunen in de voorbereiding op hun rol in het vernieuwde stelsel voor agrarisch natuur- en landschapsbeheer, hebben de regionale koepels (BoerenNatuur, LTO Noord, Natuurlijk Platteland Oost, Natuurrijk Limburg, Veelzijdig Boerenland en ZLTO) op 14 november 2013 gezamenlijk de Stichting Collectief Agrarisch Natuurbeheer (SCAN) opgericht. Alle zes koepels zijn vertegenwoordigd in zowel het bestuur als het projectteam. Landelijk zorgt SCAN in samenwerking met de provincies (IPO) en het Ministerie van EZ voor de ontwikkeling van formats, modellen en handleidingen waar de collectieven gebruik van kunnen maken. Regionaal begeleidt SCAN de collectieven bij alle stappen die gezet moeten worden om 1 januari 2016 klaar te zijn voor de uitvoering van het nieuwe stelsel. IPO, het ministerie van EZ en SCAN werken aan de voorbereiding van het nieuwe stelsel. Hieronder worden de laatste ontwikkelingen toegelicht en wat SCAN in deze stappen voor de collectieven gaat betekenen. PROGRAMMA VAN EISEN WORDT EEN KWALITEITSKADER IPO en het ministerie van EZ werken momenteel aan een overzicht van de eisen waaraan collectieven moeten voldoen. Voorheen heette dit het Programma van Eisen. De nieuwe term is het kwaliteitskader voor het certificeren van collectieven voor het GLB De verwachting is dat dit overzicht begin 2014 beschikbaar is voor alle collectieven. Eisen aan het collectief Om als collectief eindbegunstigde te mogen zijn voor de subsidieregeling agrarisch natuurbeheer, worden de nodige eisen aan een collectief gesteld. Zo is een bepaalde omvang in areaal en/of omzet van belang. Hierbij wordt gedacht aan omzetbedragen van 1 à 1,5 miljoen; bedragen die garant kunnen staan voor de noodzakelijke kwaliteit in de uitvoering en een beperkte overhead. Overheden gaan sterk sturen op een doelmatige besteding van financiële middelen. Dat betekent dat niet in alle gebieden waar nu vergoedingen voor agrarisch natuurbeheer beschikbaar zijn, dat straks ook het geval zal zijn. Ook zal in sommige gebieden de omzet voor agrarisch natuurbeheer flink lager zijn. Dit onderstreept opnieuw het belang van een voldoende robuust collectief. 1

2 Verder is het van belang dat de collectieven sterke gesprek- en onderhandelingspartners bij de provincie zijn en garant staan voor de kwaliteit van het te leveren agrarisch natuur- en landschapsbeheer. Brussel stelt daarnaast als voorwaarde dat het collectief gecertificeerd is. Bijschrift Natuurrijk Limburg: De genoemde omvang van 1-1,5 miljoen wordt landelijk nodig geacht om een overhead te kunnen hanteren van 15%. Dit is inclusief de subsidies S(K)NL die dan via het collectief binnenkomen. In Limburg wordt een jaarlijks budget voor SNL gereserveerd voor 2 mjn. Met deze kennis is te concluderen dat 4 collectieven voor Limburg erg ambitieus is (Brabant heeft er maar 1!), en dat de uitdaging om naar 15% overhead te gaan des te groter wordt. Samenwerken voor efficientie zal hoog op de agenda moeten staan. Verder geldt voor wat betreft het zijn van een gespreks- en onderhandelingspartner met de provincie dat wij wat vooruitlopen op andere provincies omdat we al zo ver in gesprek en samenwerking met provincie zijn en zelfs al een overlegstructuur met elkaar hebben. Kwaliteitshandboek voor certificering Onze eigen SCAN planning is erop gericht om op 1 juli 2014 een model kwaliteitshandboek voor certificering gereed te hebben. Daarmee krijgt het collectief een format aangereikt waarin staat waar het aan moet voldoen. Zo gelden eisen voor bijvoorbeeld de EU accountability en administratieve en financiële systemen die corresponderen met die van de Dienst Regelingen als betaalorgaan. Met behulp van dit format kunnen collectieven hun organisatie inrichten en in de 2 e helft van 2014 een certificeringsverzoek indienen. Alleen gecertificeerde collectieven kunnen een gebiedsaanvraag bij de provincie indienen. De kennis en ervaring van de vier GLB pilots en andere ANV s wordt ingezet voor de collectieven door met hen af te stemmen bij de verschillende onderdelen van het kwaliteitskader. DOELENKADER AGRARISCH NATUURBEHEER Het agrarisch natuurbeheer moet verbeteren, door meer kwaliteit en samenhang van het beheer. Dus beter inpasbaar en met beheermaatregelen die op de natuurdoelen zijn afgestemd. Een eerste stap in dit proces is het gezamenlijk bepalen waar welke doelen het meest effectief gerealiseerd kunnen worden. Vanaf maart 2014 gaan de gebiedsprocessen van start om het provinciaal doelenkader uit te werken. De provincie brengt dan gebiedspartijen (zoals bijvoorbeeld terreinbeheerders en waterschappen) bijeen om samen met de collectieven afspraken te maken over een gezamenlijke ambitie. Deze gezamenlijke ambitie levert bouwstenen op voor het later op te stellen provinciale natuurbeheerplan. Dat betekent dat collectieven vanaf maart hun bijdrage moeten leveren in deze discussies. De kern van het aangepaste stelsel agrarisch natuurbeheer is immers dat de streek meer aan zet is. 2

3 Van EU naar natuurbeheerplan Als basis voor het doelenkader geldt dat het moet voldoen aan de internationale verplichtingen (de Vogel- en Habitatrichtlijn, de Kaderrichtlijn Water en de Nitraatrichtlijn). De provincie vertaalt deze internationale verplichtingen in overleg en afstemming met de gebiedspartijen in het op te stellen natuurbeheerplan. Voor de doelen uit de Vogel- en Habitatrichtlijn gaat het bijvoorbeeld om het minimaal stabiliseren van de huidige staat van instandhouding van bedreigde planten en dieren. In het provinciale natuurbeheerplan kunnen ook doelen opgenomen staan, die vanuit de provincie zelf zijn ingebracht. Van natuurbeheerplan naar gebiedsaanvraag Eind juni 2014 hoort het doelenkader klaar te zijn, zodat de provincie het natuurbeheerplan kan invullen. Ook is er dan inzicht in de budgetverdeling tussen de provincies. Het provinciale natuurbeheerplan wordt eind 2014 of begin 2015 per provincie definitief vastgesteld. Op basis van het natuurbeheerplan stelt het collectief vervolgens een gebiedsaanvraag op, afgestemd met andere natuurbeheerders, waarin is aangegeven welke beheermaatregelen de deelnemers agrarisch natuurbeheer gaan uitvoeren. Rond mei 2015 kunnen gebiedsaanvragen bij de provincie worden ingediend. Uiterlijk september 2015 neemt de provincie een besluit over de aanvraag en kunnen de overeenkomsten met de deelnemers definitief gemaakt worden. 3

4 PRODUCTEN TER ONDERSTEUNING VAN DE COLLECTIEVEN Bijschrift Natuurrijk Limburg: De exacte invulling en planning van de hieronder genoemde producten zal ook afhangen van de keuzen die in een provincie gemaakt worden. Specifiek voor Limburg geldt met betrekkeing tot de hieronder genoemde punten: 1. Wij hebben het keuzemodel voor de organisatie van het collectief al aardig afgekaart in de werkconferenties begin Wij waren het snel eens over het model, waarbij de collectieven (gebieds- ANV s) het gezicht zijn in het gebied, en de koepel als back-office fungeert. In andere provincies is hier veel meer discussie over, vooral ook omdat daar veel meer gebieds-anv s zijn die elkaar soms ook nog overlappen; 2. Zoals af te leiden uit de vorige opmerking: dit is een discussie die in veel provincies nog heel erg speelt. Bij ons hebben we dit al geregeld met onze keuze voor de 4 gebieds-anv s en aangesloten thema-anv s. Wat wel nog onze aandacht gaat vragen is de taakverdeling tussen de koepel en de collectieven (gebieds- ANV s). Zoals eerder aangegeven is er een bepaalde minimum omvang nodig om de overhead terug te dringen en kwaliteit te kunnen garanderen. Een goede bundeling van krachten in Natuurrijk Limburg (niet alleen back-office) zal nodig zijn om die efficientieslag mogelijk te maken. 3 Komt t.z.t. terug in Projectteam en Raad van Advies van Natuurrijk Limburg; 4 Komt t.z.t. terug in Projectteam en Raad van Advies van Natuurrijk Limburg. Momenteel wordt hard gewerkt aan een aantal producten uit het Plan van Aanpak: 1. Keuzemodel voor de organisatie van het collectief De schematische modellen met bijbehorende toelichting maken de onderlinge relaties inzichtelijk tussen provincie, collectief, ANV en deelnemers agrarisch natuurbeheer. 2. Keuzemodel voor de taakverdeling tussen collectief en ANV Dit model bestaat uit een overzicht van alle taken waar het collectief verantwoordelijk voor is, onderverdeeld in taken die per definitie door het collectief moet worden uitgevoerd en taken die bij uitstek door een ANV kunnen worden uitgevoerd. Hieraan gekoppeld zijn zowel de benodigde competenties per taak als een indicatie van de benodigde capaciteit. Op basis van dit model kunnen collectieven en ANV s keuzes maken welke taken waar worden belegd. 3. Keuzemodel juridische rechtsvorm van het collectief Dit model bestaat uit een overzicht van alle mogelijke rechtsvormen van een collectief. Hierbij worden de voor- en nadelen per rechtsvorm benoemd, met aandacht voor de rol van de ANV. 4

5 4. Overzicht van financiele middelen voor collectieven In de begroting bij het Plan van Aanpak is de inzet van collectieven voor de implementatie van alle producten opgenomen. Elk collectief krijgt een overzicht van de kosten die zij kunnen declareren gedurende het professionaliseringstraject. Afronding van deze producten is deels afhankelijk van de oplevering van het defintieve kwaliteitskader voor collectieven. Gestreefd wordt naar oplevering in januari WAAR GAAN WE IN 2014 MEE VAN START? Het jaar 2013 stond in het teken van de collectiefvorming: samen met buur-anv s verkennen in welke samenstelling en op welke schaal een collectief het best kan functioneren. In het eerste half jaar van 2014 kunnen collectieven de volgende stappen zetten: Januari - maart Samenstellen van een werkgroep per collectief Elk collectief stelt een werkgroep samen die aan de slag gaat met de inhoudelijke en organisatorische voorbereidingen. Deze werkgroep kan bijvoorbeeld bestaan uit een afvaardiging van elke inliggende ANV, aangevuld met vertegenwoordigers van andere grondgebruikers. Bijschrift Natuurrijk Limburg: Met betrekking tot bovengenoemde planning voor het samenstellen van een werkgroep per collectief: ook hier geldt, omdat landelijk een collectief een grotere omvang heeft en bestaat uit meerdere (gebieds)anv s, is de opzet in veel andere provncies anders dan bij ons. In Limburg hebben we vooralsnog gekozen voor een aantal kleinere collectieven met Natuurrijk Limburg als back-office (met deze keuze lopen we ook voor op andere provincies). Feitelijk hebben wij de werkgroep van het collectief al geborgd in het Projectteam en de Raad van Advies van Natuurrijk Limburg, en zou je Natuurrijk Limburg in practische zin als collectief kunnen beschouwen waarin alle ANV s samenkomen en hun inbreng hebben. Formeel ligt dat vooralsnog anders en hebben wij dus vier (kleinere) collectieven: waarbij eerder gemeld dat het wel belangrijk is dat wij vanaf 2016 door de hele provincie dezelfde lage overhead en kwailiteit moeten kunnen garanderen samenwerking en goede afspraken daarover zijn dan een vereiste. Keuzes maken ten aanzien van de oprichting van een collectief Op basis van de eerder genoemde producten brengt de werkgroep een passende taakverdeling in beeld voor het collectief en de inliggende ANV s en maakt het collectief een keuze voor een rechtsvorm die het beste bij hun bestuurlijke wensen past. Ontwikkelen van een kansenkaart ter voorbereiding op het gebiedsproces In het gebiedsproces gaan collectieven samen met de provincie en gebiedspartijen aan 5

6 Maart juni de slag om tot een gezamenlijke ambitie ten aanzien van het agrarisch natuurbeheer te komen. Ter voorbereiding is het van belang om zelf in beeld te brengen welke kansen er in het werkgebied van het collectief liggen en welke partijen en middelen nodig zijn om deze kansen te verzilveren. Gebiedsproces met de provincie en gebiedspartijen Vanaf 1 maart start het gebiedsproces onder regie van de provincies waarin de provincie samen met het collectief en overige gebiedspartijen een gezamenlijke ambitie opstelt als basis voor het provinciaal natuurbeheerplan. De provincie neemt daarbij als uitgangspunt het landelijke natuurdoelenkader en de daaraan gelabelde financiele middelen. Elk collectief benut de zelf ontwikkelde kansenkaart als leidraad voor het gesprek met de provincie en andere gebiedspartijen. Uiteindelijk moet dit leiden tot een duidelijke afbakening waar per provincie welke middelen voor welk doel worden ingezet. Vanaf juli Opstellen van het kwaliteitshandboek Vanaf juli kunnen collectieven voor de inrichting van de organisatie gebruiken maken van een format dat SCAN opstelt in samenwerking met IPO en andere partijen. Rond het gebruik van het kwaliteitshandboek en het inrichten van een professionele organisatie zullen per regio werkbijeenkomsten georganiseerd worden. 6

7 Projectdirecteur SCAN Walter Kooy Regionale projectleiders SCAN Astrid Manhoudt (Veelzijdig Boerenland) Gerard van Drooge (BoerenNatuur) Harm Kossen (Natuurrijk Limburg) Theo Stam en Wubbo de Raad (LTO Noord) Wico Dieleman (ZLTO) Yvette Ruesen (Natuurlijk Platteland Oost) 7