Academisering in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. Symposium parallelsessie 3

Transcriptie

1 Academisering in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking Symposium parallelsessie 3

2 Evidence-based werken in de gehandicaptenzorg

3 Evidence-based practice Bij evidence-based practice gaat het om klinische beslissingen op basis van: het best beschikbare wetenschappelijke bewijs, in combinatie met de kennis en ervaring van de behandelaar, en De waarden en voorkeuren van de individuele cliënt Kuiper et al. (2004), Cox et al (2004)

4 Evidence-based werken in de langdurige zorg Een aantal constateringen van het Zorginstituut Nederland: In de langdurige zorg is geen traditie van evidence-based werken. Basale wetenschappelijke onderbouwing en kennis ontbreken. Kennisinfrastructuur ontbreekt, o.a. door gebrek aan financiële middelen en kleiner aandeel academisch geschoolde medewerkers. Er is een implementatieprobleem: als er al evidence is voor bepaalde zorg, dan wordt die vaak niet toegepast. Een groot deel van de geboden zorg is voornamelijk gestoeld op lokale praktijkervaringen. Couwenbergh e.a. Passend onderzoek effectiviteit langdurige zorg. Zorginstituut Nederland, mei 2016

5 Evidence-based werken in de langdurige zorg CARE Klinische expertise Wetenschappelijke kennis CURE Klinische expertise Wetenschappelijke kennis Ervaringskennis Ervaringskennis * Couwenbergh e.a. Passend onderzoek effectiviteit langdurige zorg. Zorginstituut Nederland, mei 2016

6 Overzicht van good practices binnen de gehandicaptenzorg

7 Constatering Zorginstituut Praktijkvoorbeeld 10 Erkende Good Practice 5 0 Gehandicaptenzorg (vg)

8 Conclusie Er zijn heel veel mooie initiatieven in de praktijk Het is wenselijk dat praktijk en wetenschap samen op blijven trekken in cocreatie, want op die manier verbeteren we samen de zorg voor mensen met een verstandelijk beperking

9 Bevorderende en belemmerende factoren voor kennisdeling en toepassing in de zorg en ondersteuning van mensen met verstandelijke beperkingen? Resultaten van een systematische literatuurreview Drs. Marion Kersten, Prof. dr. Mathieu Weggeman, Dr. Elsbeth Taminiau, Prof. dr. Petri Embregts ;

10 Promotieonderzoek Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) Onderwerp Bevorderen van het kennis delen en toepassen in gehandicaptenzorgorganisaties via optimalisatie van het kennisbeleid Team Onderzoeker Promotoren Weggeman Copromotor Medeauteur review drs. Marion Kersten prof. dr. Petri Embregts prof. dr. ir. Mathieu dr. Elsbeth Taminiau dr. Martin Schuurman

11 Begrippenkader Kennis (K) is het persoonlijk vermogen om een bepaalde taak te verrichten. Dit vermogen is het product van de informatie (I), ervaringen (E), vaardigheden (S) en attitude (A) waarover die persoon op dat moment beschikt: K = ƒ(i x EVA) (Weggeman, 2007). Soorten kennis: evidence-based, practice-based, ervaringskennis expliciete (gecodificeerde) kennis en tacit knowledge Kennisprocessen: De productie (of creatie) van kennis, bijv. via het uitvoeren van onderzoek Het delen van kennis, bijv. via kennismanagement Het toepassen van kennis, bijv. via de uitvoering van een evidence-based interventie

12 De review gepositioneerd in het voorlopige design Deelstudie 1: Waarom voer(d)en branche en gehandicaptenzorg-instellingen kennisbeleid? deskresearch van beleidsdocumenten Deelstudie 2: Welke factoren op organisatieniveau belemmeren en bevorderen het delen en toepassen van kennis in de zorg en ondersteuning van mensen met verstandelijke beperkingen? systematische literatuurreview Deelstudie 3: Welke bevorderende en belemmerende factoren zijn er voor kennisdeling en kennistoepassing in de Nederlandse gehandicaptenzorgorganisaties? vragenlijsten bij functionarissen gehandicaptenzorgorganisaties Deelstudie 4: Met welk soort instrumentarium kunnen managers in hun organisatie het delen en toepassen van kennis verbeteren? -> ontwerpen a.h.v. de in deelstudie 1, 2 en 3 verzamelde kennis

13 Methode PICO*: P: Professionals die mensen met v.b. ondersteunen I: Bevorderende/belemmerende factoren voor kennisdeling en -toepassing C: N.v.t. O: Activiteiten m.b.t. kennisdeling en -toepassing Databases: Pubmed, Psychinfo, CINAHL, Proquest, Bussiness Source Elite Inclusiecriteria: oorspronkelijke studies in peer reviewed Engelse tijdschriften, *Liberati et al. (2009). The PRISMA Statement for Reporting Systematic Reviews and Meta-Analyses of Studies That Evaluate Health Care Interventions: Explanation and Elaboration

14 Inclusie Geschiktheid Screening Identificatie Stroomschema PubMed (n = 681) CINAHL (n = 576) Psych INFO (n = 698) Proquest (n = 176 ) BSE (n = 154) Records geïdentificeerd in verschillende databases (n = 2256) Records na verwijdering van dubbelingen (n = 1785) Records na verwijdering reviews, essays, niet-anglo-saksische landen (n = 999) Records gescreend op titel/abstract (n = 999 ) Geëxcludeerde records (n = 922) Beoordeling volledige artikelen op geschiktheid (n = 78; extra n = 8 via check van referenties) Volledige artikelen geëxcludeerd vanwege: - niet kennis delen/toepassen (n = 24) - niet professionals die zorg en ondersteuning bieden aan mensen met VB (n = 27) - niet bevorderende/belemmerende factoren (n = 32) - niet volledige tekst beschikbaar (n = 1) Studies beoordeeld op kwaliteit (n = 19) Studies geïncludeerd in de synthese (n = 19)

15 Resultaten (1): populatie, settings en landen in de geïncludeerde studies Populatie Setting Land Directe begeleiders Residentiële voorzieningen 3 GB; 1 Aus Job coaches Diverse organisaties 1 Can Logopedisten Diverse settings 1 GB Leden van multidisciplinaire teams Geïntegreerde diensten voor mensen met v.b. 3 GB Clinici Praktijken van kinderartsen 1 USA Huisartsen AVG s en fysiotherapeuten Huisartspraktijken Diverse soorten voorzieningen 1 Aus 1 NL Onderwijzers (speciaal) onderwijs Docenten speciaal en regulier onderwijs Verschillende soorten basisscholen Middelbare scholen 3 USA; 1 Aus 3 USA

16 Resultaten (2): soorten kennis in de geïncludeerde studies Practice-based Combinatie EBP en Practice-based Researchbased practice Evidencebased Practice (EBP)

17 Resultaten (3): drie clusters van factoren Kenmerken van de interventie Factoren gerelateerd aan personen: a) individuele factoren en b) groepsfactoren Factoren gerelateerd aan de organisatorische context: a) materiële factoren en b) immateriële factoren

21 Implicaties Voor praktijk: implementatie van evidence-based practices vereist voldoende aandacht voor de geïdentificeerde randvoorwaarden m.b.t.: de interventie zelf, de betrokken personen en de organisatorische context Voor de wetenschap: geef bij het ontwerp van evidence-based practices voldoende aandacht aan de geïdentificeerde randvoorwaarden m.b.t. de interventie zelf, de betrokken personen en de organisatorische context Voor (kennis)beleid: geef bij het vormgeven en implementeren van beleid voldoende aandacht aan de geïdentificeerde randvoorwaarden m.b.t. de interventie zelf, de betrokken personen en de organisatorische context

22 Systematische review ehealth: kennisbijdrage voor klinische praktijk Drs. C.E.M. Oudshoorn, Dr. N. Frielink & Prof. Dr. P.J.C.M. Embregts

23 Project ASVZ Onderwerp Het gebruik van ehealth binnen de ondersteuning aan en behandeling/therapie van mensen met een verstandelijke beperking Projectteam Onderzoeker Begeleiders Drs. Cathelijn Oudshoorn Prof. Dr. Petri Embregts Dr. Noud Frielink

24 Programma 1. Aanleiding onderzoek 2. Systematische review: wat komt daar bij kijken? 3. PRISMA richtlijnen 4. Praktijkvoorbeeld stappen systematische review 5. Afronding

25 Aanleiding onderzoek ehealth bij mensen met een verstandelijke beperking Innovatieve manieren van zorg bieden sterk in opkomst Doelen van ehealth inzet (eigen regie, verbinding omgeving, effectiviteit, efficiëntie en transparantie) Stimuleringsmaatregelen Ministerie VWS Ook in VB zorg vaker gebruik van ehealth, maar weinig kennis over effectiviteit ervan

26 Praktijkvragen als uitgangspunt voor onderzoek We werken met ehealth in de behandeling en therapie, maar werkt het eigenlijk wel? Hoe kunnen we bij onze cliënten met een verstandelijke beperking op een goede manier ehealth in zetten? Kloppen onze verwachtingen van meer regie, meer verbinding en effectiever?

27 Praktijkvragen naar de wetenschap Doelen wetenschappelijk onderzoek: inzicht krijgen in de beschikbare kennis uit onderzoek naar gebruik van ehealth in support en behandeling/therapie bij mensen met een verstandelijke beperking inzicht in hoe ehealth binnen support en behandeling/therapie wordt ingezet en welke effecten het heeft welke betekenis deze kennis heeft voor de praktijk van ehealth gebruik in de zorg en kan bijdragen aan het verbeteren van die praktijk.

28 Systematische review als basis Goede uitgevoerd systematische review: Vat accuraat en betrouwbaar belangrijkste en actuele wetenschappelijk kennis samen Ondersteunt klinisch werk, beleidsmakers etc. Geeft inzicht voor cliënten/ patiënten en hun families Vormt vertrekpunt voor richtlijn ontwikkeling Geeft overzicht verricht onderzoek en is richtinggevend voor toekomstig onderzoek Ondersteunt beoordeling meerwaarde nieuwe onderzoeken Hoogste trede op de evidentie ladder, dus juist relevant voor klinische praktijk!

29 PRISMA richtlijnen (Liberati et al., 2009) Preferred Reporting Items for Systematic reviews and Meta-Analysis (PRISMA) Heldere doelen van de systematische review Transparante, navolgbare stappen in proces Systematische zoekstrategie: alle geschikte studies zitten in de review Bepalen kwaliteit studies: doelgroep, opzet onderzoek, resultaten en rapportage ervan Systematisch presentatie van kenmerken en bevindingen van de geincludeerde studies Vergroten eenduidigheid aanpak en rapportage systematische reviews en meta-analyses en transparante weergave van het gevonden bewijs

30 Stap 1: Onderzoeksvragen review ehealth bij VB Op welke manier wordt ehealth gebruikt in de ondersteuning, psychologische behandeling en therapie bij mensen met een verstandelijke beperking? Wat zijn de effecten van het gebruik van ehealth in de ondersteuning, psychologische behandeling en therapie bij mensen met een verstandelijke beperking?

31 Stap 2: PICO termen bepalen Hulpmodel om klinische (praktijk-) vragen om te zetten naar zoektermen om klinisch relevant bewijs (evidence-based knowledge) te vinden in onderzoeksliteratuur P mensen met een verstandelijke beperking I het gebruik van ehealth in ondersteuning/in behandeling en therapie C niet relevant voor onderzoeksvraag; vergelijkt geen ehealth met een alternatief O individueel cliëntniveau (bijv. vermindering gedragsproblemen, emotionele problemen, angst, depressie / toename probleemoplossend vermogen / toename van adaptieve vaardigheden / meer kwaliteit van leven / ervaringen of beleving van ehealth gebruik)

32 Stap 3: In- en exclusie vaststellen Includeren: Studies over ehealth in ondersteuning, psychologische behandeling en/of therapie Studies in peer-reviewed, Engelstalige wetenschappelijke tijdschriften Excluderen: Studies over de training van neuro-cognitieve functies, losse vaardigheden zonder toepassing in de praktijk, schoolse vaardigheden. Studies over het droog aanleren computervaardigheden, design van de ehealth toepassing. Studies over ehealth in rehabilitatie in de zin van revalidatie van verloren vaardigheden.

33 Uitdagingen in deze review: brede ehealth definitie Definitie ehealth: ehealth is het gebruik van nieuwe informatie- en communicatietechnologieën, en met name Internettechnologie, om gezondheid en gezondheidszorg te ondersteunen of te verbeteren (Krijgsman et al., 2016).

34 Stap 4 en 5: Zoekstrategie uitwerken en zoeken MeSH en Thesaurus termen Zoekwoorden uit kwalitatief, goede systematische reviews ehealth gebruik bij andere doelgroepen bekeken en relevantie voor eigen onderzoek beoordeeld In samenwerking met medische informatiespecialist EMC Rotterdam zoekwoorden ingevoerd in Embase database Medisch informatiespecialist Embase zoekstrategie ingevoerd in 6 andere databases (Medline-Ovid, Cochrane, Web of Science, PsychINFO, CINAHL Ebsco en Google Scholar).

35 Resultaten zoeken databases Embase.com (n = 1871) Medline Ovid (n = 1652) Cochrane (n = 175) Web of Science (n = 664) PsychINFO (n = 2210) CINAHL (n = 842) Google Scholar (n = 200) Totaal (n = 7614) Ontdubbeld (n = 4708) Screening TI/AB > 1996 (n = 3855)

36 Stap 6 Screenen titel en abstract in 2 rondes Eerste screening publicaties (n = 3855) beoordeeld op: Mensen met een verstandelijke beperking? Een vorm van gebruik/toepassing van ehealth gebruikt? Een vorm van diagnostiek/assessment, ondersteuning/support en/of behandeling/therapie? Tweede screening publicaties (n = 652) beoordeeld op: Gaat het om ondersteuning (support) of behandeling/therapie? Worden resultaten op individueel niveau beschreven? Resultaat 2 sets systematische reviews

37 Vervolgstappen: stap 7 t/m 10 Kwaliteit van de geincludeerde studies beoordelen Analyse van de uiteindelijk overgebleven studies Antwoord op vragen hoe wordt ehealth gebruikt en wat is het effect ervan in de ondersteuning, behandeling en therapie bij mensen met VB Klinische expertise beroepsbeoefenaars Waarden en voorkeuren cliënt Input geven voor het verbeteren van de huidige praktijk bij ASVZ en bevindingen publiceren Actuele best bewezen, effectieve kennis Aanbevelingen geven voor vervolgonderzoek

38 Vervolgstappen: stap 7 t/m 10 Kwaliteit van de geincludeerde studies beoordelen Analyse van de uiteindelijk overgebleven studies Antwoord op vragen hoe wordt ehealth gebruikt en wat is het effect ervan in de ondersteuning, behandeling en therapie bij mensen met VB Klinische expertise beroepsbeoefenaars EBP Waarden en voorkeuren cliënt Input geven voor het verbeteren van de huidige praktijk bij ASVZ en bevindingen publiceren Actuele best bewezen, effectieve kennis Aanbevelingen geven voor vervolgonderzoek

39 Vragen? Cathelijn Oudshoorn, science practitioner, Academische Werkplaats Leven met verstandelijke beperking (Tranzo, Tilburg University)/ASVZ

40 Afsluitende beschouwing Waar ligt de grootste uitdaging als het gaat om academisering in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking? En hoe is de grootste winst te behalen? Nieuwe input en inspiratie voor samenwerking!

41 Dank voor uw aandacht Meer weten? Prof. dr. Diana Delnoij & Dr. Noud Frielink Drs. Marion Kersten Drs. Cathelijn Oudshoorn