Jaarverslag 2008 /Jaarplan 2009

Transcriptie

1 Jaarverslag 2008 /Jaarplan 2009 Leiden, zomer 2009

2 Voorwoord Na afronding van het Brugproject heeft 2008 in het teken gestaan van voortzetten van de ADOC taken en actief onderzoeken van mogelijkheden voor onderzoeksprojecten, waarbij het ADOC een centrale rol zou kunnen spelen. Helaas is het onderzoeksproject naar VIB niet doorgegaan. Gelukkig is wel een ander onderzoeksproject goedgekeurd en in gang gezet, namelijk onderzoek naar het welbevinden van volwassen Nederlands geadopteerden en hun adoptieouders. Daarnaast konden de diverse taken, waaronder het bijhouden van een database, samenstellen en versturen van de ADOC Nieuwsbrief van het (basis) ADOC ook in 2008 weer worden uitgevoerd dankzij de financiële ondersteuning van bij adoptie betrokken organisaties. Het bestuur ziet ook in 2008 mede op basis van de opgedane ervaring en resultaten in de afgelopen jaren- voldoende aanknopingspunten om de functie van het ADOC als intermediair tussen wetenschap en praktijk en als digitaal kenniscentrum te fungeren verder gestalte te geven. Nieuwe onderzoeksplannen zullen in samenwerking met de adoptiepraktijk en de wetenschappers worden geïnitieerd en uitkomsten van wetenschappelijk onderzoek zal toegankelijk worden gemaakt voor de praktijk. Centraal bij dit alles zal staan dat het ADOC wil reageren op vragen vanuit het adoptieveld en daarvoor een brug wil blijven slaan tussen het adoptiepraktijk en de wetenschap. Namens het bestuur, Lucile van Tuyll, voorzitter

3 Jaarverslag 2008 Voor u ligt het jaarverslag 2008 van Stichting AdoptieDriehoek OnderzoeksCentrum (ADOC). In dit jaarverslag zal aandacht besteed worden aan de volgende punten: - het ADOC als informatie- en documentatiecentrum - het ADOC als onderzoekscentrum - het ADOC als digitaal centrum - het project Brug tussen praktijk en wetenschap - de P.R. activiteiten van het ADOC - de financiering van het ADOC - de personele bezetting van het ADOC en het bestuur ADOC, als informatie- en documentatiecentrum In 2008 is het Reference Manager bestand verder bijgewerkt en uitgebreid. Op 31 december stonden er bijna 4500 referenties in dit bestand. Deze zijn voor iedereen beschikbaar via de ADOC website. Ook zijn het eerste half jaar iedere week nieuwe aanwinsten van het Reference Manager bestand op de website gezet. Het Reference bestand wordt bijgehouden met behulp van abonnementen op tijdschriften en via het abonnement op ISI Discovery Service, dat het ADOC mogelijkheden geeft om de nieuwste artikelen in het literatuurbestand op te nemen. Iedere week ontvangt het ADOC een lijst met ongeveer 250 referenties, waaruit de voor het ADOC relevante artikelen, boeken en dissertaties worden geselecteerd. Het literatuurbestand wordt dus voortdurend aangevuld met de nieuwste referenties. In 2008 heeft de website van het ADOC helaas te lijden gehad onder technische problemen bij de Universiteit van Leiden, waar de website onder beheer is. Begin Juli 2008 is de server, waarop de website draaide, uitgezet, waardoor de website tot september uit de lucht was. De oude versie van de website kon niet meer ondersteund worden en de website moest worden omgezet in Tridion, de vorm die alle websites die onder Universiteit Leiden in beheer waren. Er waren echter problemen bij het koppelen van de reference database aan Tridion, waardoor de nieuwe website op zich liet wachten. De database kon gelukkig wel geupdate worden. Omdat de structuur en opzet van de ADOC-website veranderen moest, is in 2008 gewerkt aan een nieuwe opzet en indeling, waarbij de opzet is dat alle adoptie onderzoek in Nederland op de website te vinden zal zijn en waarbij informatie over adoptie en pleegzorg beter toegankelijk zal worden. De nieuwe website wordt verwacht in De meeste vragen bereiken het ADOC via . In de onderstaande tabel is een overzicht gemaakt van de vragen die in 2008 bij het ADOC zijn binnengekomen.

4 Vragen Vraagsteller - werkstukken - scholieren - scripties - studenten - adoptieprocedure - aspirant adoptieouders - wetenschappelijke onderzoeksresultaten - adoptieouders - informatie/ praktische adviezen - adoptieouders - wetenschappelijke onderzoeksresultaten - geadopteerden - informatie/ praktische adviezen - geadopteerden - wetenschappelijke onderzoeksresultaten - hulpverleners - wetenschappelijke onderzoeksresultaten - wetenschappelijk onderzoekers - aanvragen van ADOC DOC s - (aspirant) adoptieouders, Hulpverleners - aanvragen van artikelen (genoemd in nieuwsbrief, publicaties Brugproject) - binnen- en buitenlandse wetenschappers, adoptieouders, hulpverleners Scholieren en studenten zochten allen naar (algemene) informatie over adoptie, of over specifieke aspecten van adoptie. Zij zijn doorverwezen naar internetsites, Stichting Adoptievoorzieningen, het Ministerie van Justitie en wetenschappelijke bibliotheken. Adoptieouders vroegen veelal om praktische informatie en adviezen. Het ADOC heeft hen doorverwezen naar Stichting Adoptievoorzieningen en het Ministerie van Justitie. Werd er gevraagd naar wetenschappelijke onderzoeksresultaten, dan werd door het ADOC een korte literatuursearch uitgevoerd en op basis hiervan werden literatuursuggesties gegeven. Voor het opzoeken van de literatuur zelf is men doorverwezen naar wetenschappelijke bibliotheken. Een vraag van de Stichting Adoptie Voorzieningen is door het ADOC zelf beantwoord via literatuuronderzoek. ADOC, als onderzoekscentrum In de eerste twee jaren van het Brugproject, is vanuit het ADOC gewerkt aan het uitbreiden en afronden van (inter)nationaal te publiceren onderzoeken door prof. dr. M.H. van IJzendoorn en mevrouw prof. dr. F. Juffer. Zoals eerder vermeld, zijn in 2005, 2006 en 2007 publicaties verschenen over de meta-analyses van gedragsproblemen bij adoptiekinderen, de cognitieve ontwikkeling van adoptiekinderen, naar de plasticiteit van de lichamelijke, sociaal-emotionele en cognitieve ontwikkeling, het zelfvertrouwen van geadopteerden, en naar de plasticiteit van lichaamslengte, -gewicht en hoofdomtrek. Vanaf 2005 is vanuit het Brugproject en het ADOC ook gewerkt aan diverse protocollen. In een protocol wordt een overzicht gegeven van (inter)nationaal onderzoek naar een specifiek aspect inzake adoptie. De resultaten worden vanuit het wetenschappelijk onderzoek vertaald naar adviezen voor het adoptiewerkveld. Het eerste protocol ADOC-DOC 1 Groei, ontwikkeling en gezondheid, is tijdens de ADOC studiedag 2006 gepresenteerd, het tweede, ADOC-DOC 4 Één-

5 ouderadopties verscheen in In 2009 worden verdere protocollen verwacht. Meer informatie over de ADOC-DOC s is te vinden op de website en te bestellen via de coördinator. In 2008 heeft het ADOC een onderzoeksvoorstel De doeltreffendheid van Video Interactie Begeleiding in adoptie- en pleeggezinnen, geschreven door Dr. Anneke Vinke ingediend bij ZonMw, de subsidieverstrekker van het Ministerie van VWS, binnen het programma zorg voor Jeugd. Het onderzoeksvoorstel kwam door de eerste voorronde heen, maar is uiteindelijk helaas toch afgewezen. Ook een aangepaste indiening waarbij VIPP-SD als preventieve interventie bij adoptie- en pleegzorg wordt bestudeerd, ingediend door Prof. F. Juffer, is afgewezen. Gelukkig was er ook een toewijzing van een onderzoek: Het ADOC start eind 2008 met een onderzoek naar het welbevinden van volwassen Nederlands geadopteerden en hun adoptieouders. Een onderzoek naar de Nederlandse afstandsmoeders wordt uitgevoerd door de Radboud Universiteit Nijmegen. ADOC, als digitaal centrum In 2008 hebben bijna mensen de website van het ADOC bezocht, en ruim 5000 pagina s bekeken. Dit is een te verwachten afname, aangezien de website sinds de 2 e helft van het jaar op de database na niet meer ge-update kon worden. Ongeveer 86 % van de bezoekers is afkomstig uit Nederland, circa 6% uit Belgie en circa 3 procent komt van buiten Europa, waarvan relatief veel bezoekers uit de Verenigde Staten (ongeveer 2%). Andere landen zijn bijvoorbeeld Zweden, Australië, Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Spanje en Canada. De toename in bezoekers is destijds mede te verklaren geweest door het toesturen van de digitale nieuwsbrief naar binnen- en buitenland. De eerste digitale nieuwsbrief is in mei 2003 verzonden naar vergunninghouders, organisaties die betrokken zijn bij de adoptieprocedure, hulpverleningsinstellingen, wetenschappelijke onderzoekers, belangenorganisaties, verenigingen en organisaties voor geadopteerden en adoptieouders en een aantal Belgische organisaties. Dit waren in totaal 86 adressen. Eind 2008 is het aantal adressen opgelopen tot ca 400, ongeveer gelijk aan het jaar ervoor. Het aantal lezers is echter niet alleen beperkt tot de mensen/organisaties die zich via het ADOC hebben opgegeven om de nieuwsbrief te ontvangen. Men kan de nieuwsbrief ook raadplegen op de ADOC website. Ook is de ADOC Nieuwsbrief te vinden op diverse websites, zoals het Adoptietrefpunt. De ADOC Nieuwsbrief wordt tevens verspreid binnen organisaties. Via het intranet van de Raad voor de Kinderbescherming bijvoorbeeld is de ADOC Nieuwsbrief direct beschikbaar voor alle raadsmedewerkers. In 2008 zijn twee Nederlandse en twee Engelstalige ADOC-nieuwsbrieven uitgekomen. De wetenschappelijke publicaties, colleges en presentaties van prof. dr. F. Juffer en drs. L.A.C. van Tuyll in binnen- en buitenland vestigen ook de aandacht op de ADOC website en de digitale nieuwsbrieven.

6 Het project Brug tussen praktijk en wetenschap Wat heeft het driejarige project Een brug tussen praktijk en wetenschap: Benutten en bundelen van adoptieonderzoek opgeleverd? Het brugproject heeft voor de nodige input gezorgd om het ADOC als informatie- en documentatiecentrum duidelijker op de kaart te zetten. Bij alle verschenen artikelen wordt het ADOC als kenniscentrum voor adoptie en adoptieonderzoek genoemd. Daarnaast wordt de ADOC website regelmatig vermeld in diverse media. De ADOC Nieuwsbrieven worden intensief gelezen. In 2008 is geen studiedag georganiseerd. De ADOC website heeft een duidelijke functie wat betreft het opzoeken van adoptieliteratuur en adoptieonderzoek, het vinden van recente artikelen en het op de hoogte blijven van studiedagen en symposia. Het meta-analytisch onderzoek naar het functioneren van adoptiekinderen is bijzonder relevant en vruchtbaar gebleken. De meta-analyses hebben geresulteerd in een toename van evidence-based kennis over de ontwikkeling en de aanpassing van geadopteerden. De Engelse naam voor het Meta-Analyse Project (ADOPTION MAP) is een metafoor gebleken die zeer van toepassing is op het Brugproject: door middel van de uitgevoerde meta-analyses is het functioneren van adoptiekinderen in kaart ( map ) gebracht. De meta-analyses omvatten alle domeinen van de kinderlijke ontwikkeling: de fysieke groei, sociaal-emotionele aspecten zoals gehechtheid en probleemgedrag, de cognitieve ontwikkeling en de schoolprestaties, en de persoonlijkheid met inbegrip van het zelfbeeld. De drie extra uitgewerkte contrasten (adoptiekinderen versus achterblijvers, internationale adoptie versus binnenlandse adoptie, transraciale versus inraciale adoptie) hebben tot verrassende inzichten en een verdieping van de wetenschappelijke kennis over adoptie gezorgd. De meta-analyses hebben geleid tot (inter)nationale publicaties in het wetenschappelijke veld en in de media. Tot slot hebben de meta-analyses bijgedragen aan een praktische vertaling van wetenschappelijke kennis. Zo is het nu bijvoorbeeld duidelijk hoeveel keer vaker er voor adoptiekinderen hulp wordt gezocht voor gedrags- of leerproblemen in vergelijking tot niet-geadopteerde kinderen, en kunnen preventieve maatregelen en voorzieningen beter hierop worden afgestemd. In 2008 is vanuit de meta-analyses onderzocht hoe gehechtheid van jonge geadopteerde kinderen zich verhoudt tot die van niet geadopteerde kinderen, pleegkinderen en tehuiskinderen. Het onderzoeksproject Thuis in een nieuw Gezin Het ADOC heeft een onderzoekssubsidie gekregen van ZonMw voor onderzoek naar het functioneren van volwassen Nederlands geadopteerden en hun adoptieouders en hun beleving van afstand en adoptie. De titel van het onderzoek is Voorgoed thuis in een nieuw gezin. Afstand doen ter adoptie, afgestaan zijn of een afgestaan kind adopteren beïnvloedt het leven van alle betrokkenen op een onomkeerbare wijze. Dit onderzoeksproject richt zich op het systematisch in kaart brengen van de gevolgen van afstand voor volwassen binnenlands geadopteerden en hun adoptieouders. Projectleiders van het onderzoek zijn dr. A. Vinke en prof. F. Juffer, bijzonder hoogleraar Adoptie bij de afdeling Algemene en Gezinspedagogiek datatheorie.

7 Omdat de te onderzoeken groep mogelijk moeilijk benaderbaar is en omdat het op voorhand niet duidelijk is of de onderzoeksvraag voldoende mate te beantwoorden is, wordt het onderzoek in 2 fasen uitgevoerd met eerst een pilotfase bij een kleine groep. De financiële bijdrage van ZonMw voor het project bedraagt een bedrag tot 103,888,- voor de duur van maximaal 28 maanden, waarvan ,- bestemd is voor de pilot (6 maanden). Dit onderzoek is december 2008 van start gegaan. De P.R. activiteiten van het ADOC De ADOC Studiedag en ADOC Nieuwsbrief zijn inmiddels een begrip. Door het aflopen van het project Brug tussen Wetenschap en Praktijk is in 2008 geen studiedag georganiseerd. Mevrouw prof. dr. F. Juffer, bijzonder hoogleraar Studie van adoptie, is een belangrijke schakel in de p.r. van het ADOC. In al haar lezingen en presentaties in binnen- en buitenland noemt zij het ADOC veelvuldig. Ook wijst zij mensen op de ADOC- website en de digitale ADOC Nieuwsbrief. Omdat het ADOC aansluiting zoekt bij andere organisaties, zijn er in 2008 bijeenkomsten geweest met zowel het NJi, pleegzorg en met het FIOM. De financiering van het ADOC Het ADOC is het afgelopen jaar opnieuw gefinancierd door verschillende organisaties uit het adoptiewerkveld. De donateurs zijn: Stichting Adoptievoorzieningen, Vereniging Wereldkinderen, Stichting Kind en Toekomst, Stichting Meiling, LAVA en Horizon Adoptieteam. Zonder deze financiële bijdrage zou het niet mogelijk zijn genoemde activiteiten uit te voeren; het bestuur van het ADOC is alle donateurs zeer erkentelijk voor hun bijdrage. Helaas heeft Vereniging Wereldkinderen in 2008 aangekondigd het ADOC niet meer te financieel en bestuurlijk te kunnen steunen, gezien de grote terugloop in adopties en de daaraan gekoppelde financiële consequenties. Dit betekent dat het ADOC op zoek is naar nieuwe financieringsmogelijkheden.

8 Personele bezetting van het ADOC en het bestuur De taken van het ADOC (basis-adoc) zijn in 2008 tot april gedurende 12 uur per week uitgevoerd door de coördinator, mw. drs. Cathelijne Buschgens. In mei 2008 heeft mw. Drs. Gera ter Meulen haar taken overgenomen. De werkzaamheden voor het ADOC van mw. dr. Anneke Vinke om mogelijke thema s voor nieuwe onderzoeksprojecten te inventariseren, te initiëren en ook de financieringsmogelijkheden te onderzoeken zijn in 2008 helaas zonder concrete onderzoeksprojecten afgesloten. Mw. Vinke is wel betrokken bij overleg met mogelijke externe partners en in 2008 heeft zij het onderzoeksvoorstel voor het onderzoek naar het welbevinden van volwassen Nederlands geadopteerden en hun adoptieouders geschreven. Zij is hiervan coördinator. Het project is gestart in december Mw. G. ter Meulen werkt in 2008 ook mee aan dit onderzoek voor 3 uur in de week, binnen de ADOC-uren. In 2008 heeft er een verandering plaatsgevonden binnen het ADOC bestuur; mw. Martine Miedema heeft haar functie als bestuurslid namens de Vergunninghouders neer moeten leggen vanwege de financiële situatie bij Vereniging Wereldkinderen.

9 Jaarplan 2009 Ook in 2008 zullen nog enkele activiteiten en publicaties uit het in 2005 afgeronde Brugproject voortvloeien. Naast de reguliere taken van het ADOC, wordt er daarom ook aandacht besteed aan de uitvoering van deze zaken. Ook de coördinatie van het onderzoeksproject Voorgoed thuis in een nieuw Gezin valt binnen de taken van het basis-adoc. Hiervoor zal gedurende een half jaar 2 uur extra worden betaald vanuit het onderzoeksbudget en zal (minimaal) 1 uur ten laste van het basis-adoc vallen. ADOC als informatie- en documentatiecentrum In 2009 hoopt het ADOC de technische problemen rond de website te kunnen afsluiten en een website in een nieuwe vorm te kunnen introduceren. Deze website zal ook gebruikt kunnen worden als promotie bij het zoeken naar fondsen. In eerste instantie zal de Nederlandse website gerealiseerd worden, vervolgens zal een overeenkomstige, maar meer internationaal gerichte website opgezet worden. Het ADOC is daarom werkzaam om de website aantrekkelijker te maken voor doelgroepen en wil in 2009 een volledig overzicht van het Nederlandse onderzoek naar adoptie en pleegzorg op de website realiseren. Hiermee hoopt het ADOC ook de contacten met de wetenschappers in het veld aan te halen. Op termijn wordt ook naar een internationaal overzicht van onderzoek gestreefd op de engels-talige website. In 2009 zal het ADOC zich hiermee wederom concentreren op het uitbreiden van haar bekendheid in binnen- en buitenland. Het ADOC wil zich profileren als het informatie- en documentatiecentrum op het gebied van adoptie en pleegzorg. Een belangrijk deel zal bestaan uit informatieverstrekking, via de Nederlandse en Engelse ADOC Nieuwsbrief en de website, maar ook via lezingen in binnen- en buitenland. De (inter)nationale publicaties over de resultaten uit het project Brug tussen praktijk en wetenschap, zullen hier opnieuw een bijdrage aan leveren. Via contacten in binnen- en buitenland van prof. dr. F. Juffer, bestuursleden en ADOC medewerker(s) wil het ADOC de bekendheid van het ADOC en ook de service aan de donateurs en andere belangstellenden vergroten. Als service van het ADOC zal het ADOC Nederlandse donateurs aanbieden dat zij een lezing kan verzorgen met een overzicht van recent uitgekomen kennis over adoptie (en pleegzorg). Door middel van deze contacten verwacht het ADOC meer onderzoeksvragen uit het adoptiewerkveld aan te trekken. Bij het beantwoorden van deze vragen kunnen de protocollen (inventarisatie van onderzoek met wetenschappelijk gefundeerde adviezen over specifieke onderwerpen) mede een belangrijke rol spelen. Het documentatiebestand zal actueel gehouden worden door constant alle recente informatie te verzamelen en te categoriseren. Informatie over lezingen, congressen, nieuw onderzoek in binnen- en buitenland en nieuwe artikelen zullen via de website en de ADOC Nieuwsbrief bekend worden gemaakt.

10 ADOC als onderzoekscentrum Het ADOC wil dit jaar nieuwe onderzoeksprojecten ten behoeve van het adoptiewerkveld opzetten. Hierbij zullen enerzijds de reeds verzamelde onderzoeksvragen uit de praktijk nader worden geanalyseerd en zullen op grond van prioriteit (deel)projecten worden geïnitieerd. Het ADOC is voornemens hierbij ook actief naast de samenwerking met mevrouw prof. Femmie Juffer, een beroep te doen op wetenschappers van andere universiteiten. In 2009 zullen ook de protocollen in de reeks ADOC DOC verschijnen. De ADOC DOC s, over Vroege puberteit en Adoptie door homoseksuelen, zal bijgewerkt worden met recente literatuur en in de loop van 2009 verschijnen. In 2009 wordt de Pilot studie van Eindelijk thuis in een Nieuw Gezin, onderzoek naar het welbevinden van Nederlands geadopteerden en hun adoptieouders uitgewerkt, in verwachting dat dit zal leiden tot een groot onderzoeksproject waarin 150 Nederlands geadopteerden en hun 150 adoptiemoeders en adoptievaders worden gevraagd naar hun functioneren en welbevinden en hun beleven van afstand en adoptie. Universiteit Nijmegen en het FIOM zullen binnen hetzelfde kader een onderzoek naar afstandsmoeders uitvoeren. De beide onderzoeksgroepen zullen deelnemen aan elkaars begeleidingscommissies. Het ADOC organiseert in 2009 een expert meeting gericht op handelingsgerichte diagnostiek bij gehechtheidsproblematiek met het vermoeden van verstandelijke beperking. Hiervoor zullen circa 20 deskundigen worden uitgenodigd, waarbij de huidige praktijksituatie en wat men hierover van elkaar kan leren nadrukkelijk aan bod zullen komen. Samenwerking met pleegzorg: met de pleegzorg zullen oriënterende gesprekken over mogelijke samenwerking worden gevoerd. Samenwerking met het Nederlands Jeugd Instituut wordt verder uitgewerkt. Het FIOM wordt gevraagd deel te nemen aan bestuur van het ADOC. Het bestuur van het ADOC zal worden uitgebreid met een nieuwe vertegenwoordiger van de geadopteerden. In 2010 wordt in Leiden onder verantwoordelijkheid van de leerstoel van Adoptie een internationaal congres georganiseerd. Het ADOC zal meewerken aan de voorbereidingen van het congres. ADOC als digitaal centrum Vanaf de start van het ADOC speelt de website van het ADOC een belangrijke rol in het overbrengen van wetenschappelijke onderzoeksresultaten naar het adoptiewerkveld en andere geïnteresseerden. De stijging van het aantal bezoekers in 2007 liet zien dat er vraag is naar deze informatie. De verwachting is dat na de daling in 2008 door een niet-functionerende website, in 2009 het aantal bezoekers weer zal stijgen. Het digitale literatuurbestand moet daarom constant aangevuld en bijgehouden worden, waardoor de meest recente artikelen beschikbaar zijn voor de praktijk. De digitale ADOC Nieuwsbrief is hierbij een belangrijke schakel. De gegevens van

11 de website worden op een compacte manier in de nieuwsbrief verwerkt, maar sporen lezers ook aan de website te bezoeken. We hopen op deze manier meer aandacht te kunnen vestigen op de ADOC website. In 2009 zal onderzocht worden in hoeverre het digitale literatuurbestand gekoppeld of uitgewisseld kan worden met dat van het Nji. Het ADOC wil als digitaal informatie en documentatie centrum een bijdrage leveren aan de nieuwe invulling van de adoptienazorg zoals voorgesteld door SAV en FIOM. Hieraan zal in 2009 gewerkt worden. De financiering van het ADOC Voor de financiering van het basis-adoc zal opnieuw een beroep worden gedaan op de financiële steun van organisaties uit het adoptiewerkveld. Er wordt in 2009 naar gestreefd het aantal donateurs voor het basis-adoc verder uit te breiden. Extra activiteiten van het ADOC Het ADOC zal proberen internationale contacten op te bouwen. De nadruk zal hierbij liggen op het opzetten van internationale onderzoeksprojecten en het voorbereiden van een internationaal congres. Door het continueren van een Engelse Nieuwsbrief, en maken van een Engelse folder, hoopt het ADOC haar internationale netwerk uit te breiden. Publicaties 2008 Van IJzendoorn, M.H., Luijk, M.P.C.M., & Juffer, F. (2008). IQ of children growing up in children s homes: A meta-analysis on IQ delays in orphanages. Merrill-Palmer Quarterly, 54,