Rapportage. Hospice Noordoost Veluwe: nut en noodzaak. Stichting Hospice Noordoost Veluwe

Transcriptie

1 Rapportage Hospice Noordoost Veluwe: nut en noodzaak Stichting Hospice Noordoost Veluwe Kenmerk: HE Enschede, 26 september 2014

2 Hospice Noordoost Veluwe: nut en noodzaak Inhoudsopgave 1. Inleiding Achtergrond palliatief terminale zorg Veranderend beleid van de overheid Ontwikkeling van de bevolking Capaciteit en financiering palliatieve zorg in de regio Conclusies en aanbevelingen Geraadpleegde literatuur HE Stichting Hospice Noordoost Veluwe 2

3 Hospice Noordoost Veluwe: nut en noodzaak 1. Inleiding Stichting Hospice Noordoost Veluwe is een stichting, die als doel heeft een hospice in de gemeenten Epe, Heerde, Hattem en Oldebroek te realiseren en exploiteren. Het gaat hierbij om een voorziening in de vorm van een zogenaamd Bijna- thuis- huis, met een omvang van 5 bedden, met daarbij 1 bed voor een eventuele partner of voor respijtzorg. Deze behoefte vindt zijn oorsprong in de exploitatie van een hospice bed onder auspiciën van Stichting De Kruimelschaar, een vrijwilligersorganisatie in de gemeente Epe. In het kader van een heroriëntatie op de voortgang van dit hospice bed is in 2010 een haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd, met als uitkomst dat één van de scenario s is het zelfstandig exploiteren van een hospice. Het bestuur van Stichting De Kruimelschaar heeft mede op basis van deze studie besloten de hospicevoorziening verder te gaan ontwikkelen onder de noemer van een apart hiertoe opgerichte Stichting Hospice Noordoost Veluwe. Om een hospice te kunnen exploiteren zijn in de tussenliggende periode werkzaamheden uitgevoerd die onder meer hebben geresulteerd in het: ontwikkelen van bestuurlijk draagvlak voor het hospice bij onder andere gemeenten, zorgkantoor, huisartsen; bepalen van de regio waarvoor het hospice ontwikkeld dient te worden; verwerven van grond voor de bouw; ontwikkelen van bouwtekeningen; verder verstevigen en uitbouwen van het benodigde zorgnetwerk; ontwikkelen van een bedrijfsplan met exploitatiebegroting. Om de bouw te kunnen realiseren is subsidie, donatie en andere vormen van fondsenwerving nodig. Voor de onderbouwing van een aanvraag voor subsidie is, naast het bedrijfsplan, een meer actuele onderbouwing met inzichten en gegevens gevraagd. Op basis van het eerder ontwikkelde haalbaarheidsonderzoek wordt in deze rapportage ingegaan op een aantal aspecten die van belang zijn om bij de ontwikkeling van het hospice rekening mee te houden. In deze rapportage gaan we in op de volgende zaken: achtergrond van de palliatief terminale zorg, de verandering van het overheidsbeleid dat invloed heeft op de ontwikkeling van aanbod in de laatste levensfase, de ontwikkeling van de bevolking en de zorgvraag, de beschikbare capaciteit aan hospiceplaatsen in de regio Noordoost Veluwe en tot slot enkele conclusies en aanbevelingen. 2. Achtergrond palliatief terminale zorg Het veld van de palliatieve zorg in Nederland hanteert voor palliatieve zorg de definitie van de WHO1: Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van leven verbetert van patiënten en hun naasten die te maken hebben met een levensbedreigende aandoening, door het voorkomen en verlichten van lijden door middel van vroegtijdige signalering en zorgvuldige beoordeling en behandeling van pijn en andere symptomen van lichamelijke, psychosociale en spirituele aard. 1 WHO- definitie 2002 HE Stichting Hospice Noordoost Veluwe 3

4 Hospice Noordoost Veluwe: nut en noodzaak Vanuit het Ministerie van VWS is daar in haar beleidsbrief van 2011 aan toegevoegd, dat palliatieve zorg maatwerk is en dat de patiënt en zijn naasten de regie voeren, ondersteund door professionals. Belangrijkste uitgangspunt hierbij in Nederland is, dat palliatieve zorg onderdeel is van de reguliere zorgverlening. De afgelopen jaren is al veel bereikt: een landelijk dekkend consultatiesysteem, regionale samenwerking door palliatieve netwerken, ontwikkeling van hospices, richtlijnontwikkeling, opbouw van kennis via expertisecentra, deskundigheidsbevordering voor professionals en vrijwilligers. Tegelijkertijd is nog veel te doen. De beschikbaarheid van goede zorg op alle plaatsen in Nederland is een punt van aandacht, naast het goed inbedden van mogelijkheden en kennis in de reguliere zorgverlening. De veranderende financiering en rol van zorgverzekeraars en gemeenten vraagt om aandacht, omdat de gemeenten een belangrijkere rol gaan spelen bij de inkoop van zorg, ook om de zorg beter lokaal aan te kunnen laten sluiten bij de zorgbehoeften van de burgers. Dat betekent, dat de palliatieve zorg zo dicht mogelijk bij de patiënt georganiseerd moet worden. Hiervoor dient de zorg lokaal en regionaal op elkaar zijn afgestemd, waarbij de patiënt de mogelijkheid heeft om zelf, in overleg met naasten en in afstemming met zorgprofessionals, de plaats van zorg en overlijden te kunnen kiezen. Dat betekent voldoende expertise op de plaats waar dit nodig is, een sluitend zorgnetwerk en voldoende capaciteit om aan de vraag te kunnen voldoen. 3. Veranderend beleid van de overheid Het beleid van de overheid is er toenemend op gericht om de zorg dichter bij de burgers te organiseren. Het centrale motto daarbij is te komen tot zinnige en zuinige zorg, van goede kwaliteit. Dit hangt nauw samen met de demografische ontwikkelingen van de bevolking (zie ook paragraaf 4), de toenemende druk op het zorgsysteem en de beperkte middelen die daarvoor beschikbaar zijn. Dat betekent, dat keuzes gemaakt (moeten) worden over wat goede zorg is, welke behandelingen nodig zijn en waar deze het beste plaats kunnen vinden. Maar ook dat mensen meer voor zichzelf en elkaar moeten gaan zorgen waar dat mogelijk is. Waarbij professionele zorg, hulp en behandeling pas wordt ingezet wanneer dit niet anders kan. Feitelijk is dit min of meer een trendbreuk in de ontwikkeling van het zorgaanbod van de afgelopen decennia. Als maatschappij lopen we tegen de grenzen van de (financiële) mogelijkheden aan. De rol van de burger is de laatste jaren versterkt aan het veranderen, een verandering die gevoed wordt door maatschappelijke ontwikkelingen. Denk hierbij aan de meer kritische houding van burgers over de zorg die zij krijgen, de behoefte aan meer zeggenschap over hoe die zorg het beste ingericht kan worden. De afgelopen decennia is een soort vervreemding van de zorginstituties naar de gebruikers toe ontstaan die niet wenselijk is. De verwachting is, dat deze ontwikkeling niet tijdelijk is, maar ook nog de komende tijd verder zal door gaan. Versterken van de regie van de zorgvrager, zelfmanagement en zelfzorg worden steeds meer als belangrijk gezien in een gezondheidszorg van goede kwaliteit. Het gaat om het steeds meer door de burger en diens omgeving zelf vorm te geven zorg, (juist) ook in de palliatieve fase. HE Stichting Hospice Noordoost Veluwe 4

5 Hospice Noordoost Veluwe: nut en noodzaak Dit leidt er onder andere toe, dat de overheid ervoor kiest, om meer zorg decentraal (bij de gemeenten) te organiseren, om meer ruimte te maken voor het meer lokaal (en op maat) regelen van de zorg. Concreet werkt dit vaak uit in (onder andere) het meer overhevelen van lichtere ouderenzorg naar de thuissituatie, het maken van afspraken over langdurige zorg en ondersteuning vanuit de gemeenten en het versterken van de eerstelijns gezondheidszorg. Als uitwerking hiervan wordt de financiering van de palliatieve zorg aangepast, wat invloed heeft op de inkoop door zorgkantoren in het kader van de AWBZ. Er wordt meer gewerkt met losse indicaties, op basis waarvan de zorgvraag wordt bepaald en zorg wordt bekostigd. Daarnaast wordt de bekostiging vanuit de AWBZ terug gedrongen meer belegd bij enerzijds gemeenten (in kader van bijvoorbeeld langdurige zorg) en zorgverzekeringswet (denk met name aan de wijkverpleegkundige zorg). Dit betekent onder meer, dat de rol van de zorgkantoren bij de uitvoering van de AWBZ verder wordt terug gedrongen. De langdurige zorg en de ondersteuning en begeleiding daarbij gaat de komende jaren dichter bij de wijkzorg komen. De gemeenten spelen hierin een belangrijke rol, maar ook de komst van de wijkverpleegkundige nieuwe stijl is belangrijk in dit kader. Deze wijkverpleegkundige wordt een belangrijke rol toebedeeld in de indicatiestelling voor zorg en de samenhang van zorg in de wijk en gemeente (met daarbij een belangrijk brugfunctie naar het sociaal domein). Hierbij geldt 2015 nog als een overgangsjaar, vanaf 2016 wordt dit Wanneer het bovenstaande beleid hierbij betrokken wordt, betekent dit, dat op lokaal en regionaal niveau gekeken moet worden hoe het lokale zorgaanbod vorm te geven en vooral goede samenwerkingsafspraken te maken over inhoud en verwijzing (met name ook naar meer specialistisch zorgaanbod). 4. Ontwikkeling van de bevolking Om de behoefte aan palliatieve zorg in de regio Noordoost Veluwe nu en in de toekomst te kunnen inschatten, is de demografische ontwikkeling van de bevolking van belang om mee te nemen in de overwegingen. Regio Noordoost Veluwe, (gemeenten Epe, Hattem, Heerde en Oldebroek) telt momenteel ruim inwoners. De prognose is, dat de gemeenten een lichte bevolkingskrimp zal doormaken de komende jaren. Net als landelijk, speelt in deze gemeenten ook de toenemende vergrijzing een rol, wel is deze in deze gemeenten iets sterker dan het landelijk gemiddelde. Waar momenteel (2013) bijna 20% van de bevolking 65 jaar of ouder is, zal dit in 2030 zijn opgelopen naar ruim 29%. Tegelijkertijd neemt de beroepsbevolking (25 65 jaar) ook af, van 51% naar 45%. Wanneer we naar de groep ouder dan 65 jaar in deze regio kijken, zien we dat het aandeel 75+- ers in deze groep in absolute aantallen bijna gaat verdubbelen in de komende 15 jaar. HE Stichting Hospice Noordoost Veluwe 5

6 Hospice Noordoost Veluwe: nut en noodzaak Vanuit ervaring is bekend, dat met name de groep 75+- ers een forse toename van klachten ontwikkelt, vaak meerdere (chronische) aandoeningen heeft en daarmee in gezondheid kwetsbaarder zorg. Daarnaast zien we, dat kinderen door studie en werk elders gaan wonen, waarbij de afstand vaak letterlijk groter wordt. Hiermee wordt het sociaal netwerk kwetsbaarder, wat een groter beroep doet op andersoortige mantelzorg ondersteuning. Impliciet betekent dit, dat in de komende tijd de balans tussen draagvlak (gezonde mensen die de zorg kunnen dragen) en draaglast (mensen die kwetsbaar zijn, ondersteuning behoeven) zal veranderen. Steeds minder mensen moeten voor meer mensen steeds meer hulp bieden of organiseren. In 2011 was het aantal mensen met 3 of meer chronische aandoeningen gemiddeld 31 per 100 inwoners, dat betekent concreet in de gehele regio 2635 inwoners. HE Stichting Hospice Noordoost Veluwe 6

7 Hospice Noordoost Veluwe: nut en noodzaak Tabel: Inwoners met 3 of meer chronische aandoeningen [patiënten per 1000 inwoners], Gemeenten Inwoners met 3 of meer chronische aandoeningen Epe 35 Hattem 31 Heerde 32 Oldebroek 25 Gemiddelde Bron: Vraag Aanbod Analyse Monitor (VAAM) 31 Nemen we daarbij mee, dat landelijk de onderstaande trends zijn te onderkennen, dan betekent dit, dat de druk op de zorg in de laatste levensfase fors zal toenemen. Tabel: trends en prognose sterfte aan chronische ziekten kanker Dementie CVA Hartfalen COPD sterfte trends en prognose De verwachting is dat de incidentie van kanker tussen 2010 en 2020 toeneemt met 40%. De prevalentie neemt waarschijnlijk toe met 57% De ziekte van Alzheimer is de meest voorkomende vorm van dementie; momenteel lijden er ongeveer Nederlanders aan. De verwachting is dat er in 2040 ongeveer patiënten met dementie zijn. Dat komt door de vergrijzing en doordat mensen ouder worden Het absolute aantal patiënten met een beroerte zal tussen 2010 en 2025 met 40% stijgen, als gevolg van de toenemende vergrijzing Het aantal patiënten met hartfalen neemt toe, door de verbeterde diagnostiek en behandeling van hartfalen en door toename van COPD Het aantal patiënten met COPD stijgt vooral bij vrouwen doordat sinds de jaren zestig meer vrouwen zijn gaan roken. Omvang palliatieve zorgbehoefte De exacte omvang van de groep patiënten in de palliatieve zorg is onbekend. Op basis van het totaal aantal sterfgevallen in Nederland per jaar in Nederland ( ) en uitgaande van 80% niet- onverwachte overlijdens in 2010 wordt ingeschat dat landelijk gezien in totaal ongeveer patiënten voor hun overlijden enige vorm van palliatieve zorg hebben ontvangen. Kijkend naar de sterftecijfers in de regio blijkt, dat in de regio in personen zijn overleden, waarvan ruim 40% in de gemeente Epe. HE Stichting Hospice Noordoost Veluwe 7

8 Hospice Noordoost Veluwe: nut en noodzaak Tabel: bevolkingsmutatie sterften (personen), Gemeenten Bevolkingsmutatie sterften Epe 300 Hattem 105 Heerde 183 Oldebroek 151 Totaal 739 Bron: CBS, Centraal Bureau voor de statistiek, 2012 Gaan we uit van dezelfde landelijke norm van 80%, dan zullen in de regio 591 mensen voor hun overlijden enige vorm van palliatieve zorg hebben ontvangen. Deze palliatieve zorg kan uiteraard op verschillende manieren verleend worden, onder andere ook in de verpleeg- en verzorgingshuizen in de regio. Maar ook in de thuissituatie, begeleid door huisartsen en al dan niet met ondersteuning van thuishulp en/of verpleegkundige zorg aan huis. Gezien de ontwikkelingen in de bevolking, de toename van het aantal chronische aandoeningen en multimorbiditeit, is het de verwachting dat het aantal mensen met een vraag die samenhangt met het bieden van palliatief- terminale zorg in de komende tijd zal toenemen. Daarnaast speelt, dat thuis sterven een belangrijke waarde is in Nederland. Veruit de meeste mensen (73% blijkt uit interviews met patiënten en naasten) geven er de voorkeur aan bij een ongeneeslijke ziekte thuis te willen sterven. Bijna- thuis- huizen en hospices staan op de tweede en derde plek. Uit onderzoek uit 2010 blijkt, dat 53% van de mensen die niet- onverwacht overlijden, thuis sterven (dit is inclusief 8% in het verzorgingshuis). 22% overlijdt in een verpleeghuis en 25% in het ziekenhuis. Wanneer het niet mogelijk is dat mensen thuis (of in een situatie die daar het dichtst bij in de buurt komt) overlijden, of mensen liever niet thuis sterven zijn er verschillende alternatieven in zogenaamde palliatief terminale bedden. Er blijkt een discrepantie te bestaan tussen wens en werkelijkheid ten aanzien van plaatsen van sterven. Uit het onderzoek Regie over plaats van sterven blijkt dat het 32% van de chronisch zieke mensen die thuis willen overlijden niet lukt om dit te realiseren en is 20% niet in het gewenste hospice overleden. Belangrijk is voor mensen om het gevoel van thuis- zijn te hebben in de laatste fase van het leven. Nemen we daarmee mee, dat een afbouw plaats gaat vinden van het aantal intramurale verpleeg- en verzorgingshuisplaatsen in de huidige vorm, dan neemt de zorgvraag voor mensen in de palliatief- terminale zorg in de thuissituatie toe. Daarnaast wordt een groter beroep gedaan op mantelzorg en ondersteuning door vrijwilligers. Met name bijna- thuis- huizen zoals Hospice Noordoost Veluwe kunnen hierin een belangrijke rol vervullen, de behoefte hieraan zal naar verwachting toe gaan nemen. Deze bijna- thuis- huizen zijn kleinschalig van opzet die de thuissituatie zo dicht mogelijk benadert. Voornamelijk mensen met een sociale indicatie (gebrek aan mantelzorg, uitgeputte mantelzorg, de noodzakelijke zorg niet georganiseerd krijgen, e.d.) en met een te hanteren zorgzwaarte worden opgenomen. Vrijwilligers dragen zorg voor de dagelijkse gang van zaken in het hospice, voor de directe zorgverlening wordt deze vormgegeven in nauwe samenwerking met HE Stichting Hospice Noordoost Veluwe 8

9 Hospice Noordoost Veluwe: nut en noodzaak professionele reguliere zorg (thuiszorg, verpleegkundige zorg, huisartsenzorg). Daarnaast biedt het hospice Noordoost Veluwe respijtzorg aan, om tijdelijk de mantelzorg te ontlasten en de zorg thuis langer vol te kunnen houden. Wanneer meer complexe (medische) zorg wordt gevraagd, zal naar andere mogelijkheden moeten worden gekeken. Dit meer specialistisch zorgaanbod (bijvoorbeeld in de vorm van high- care hospice, verpleeghuis en/of ziekenhuis) lijkt in de omgeving voldoende beschikbaar. Feitelijk wordt daar nu ook al gebruik van gemaakt en voorzien deze instellingen ook meer in een (boven)regionale behoefte. 5. Capaciteit en financiering palliatieve zorg in de regio Om de capaciteit van benodigde palliatieve zorg in een regio te kunnen bepalen, is geen strikt voorgeschreven maat of model beschikbaar. In het recente verleden werd hiervoor het zogenaamde scenario- instrument gehanteerd, opgesteld door de landelijke Projectgroep Integratie Hospicezorg (PIH). Dit scenario- instrument omvatte een methode om het aantal benodigde hospiceplaatsen per regio vast te kunnen stellen. Na toepassing van deze methode blijkt, dat er vier tot zes hospiceplaatsen nodig zijn per gemiddelde regio van inwoners. Het instrument gaat hierbij uit van een gemiddelde bevolkingsopbouw, vergrijzing, mantelzorg, etc. Voor regio Noordoost Veluwe zou dit betekenen dat op dit moment de behoefte aan palliatieve zorgbedden bestaat van ongeveer 4-5 bedden. Van dit scenario- instrument werd ook destijds al aangegeven, dat dit een raming was, op basis van bepaalde aannames en met beperkte evidence onderbouwd. Momenteel is echter nog geen beter instrument beschikbaar. Het voert te ver om dit instrument als norm voor een regio te hanteren. Dat neemt niet weg, dat dit instrument wel een goede indicatie geeft van de lokale en regionale behoefte. Waar eerder sprake was van op basis van het scenario- instrument bepaalde geoormerkte palliatief terminale bedden in verpleeg- en verzorgingshuizen, is dit nu door het zorgkantoor los gelaten. Het zorgkantoor geeft aan momenteel geen vaste norm te hanteren voor het inkopen van palliatief- terminale zorg. Palliatief- terminale zorg wordt binnen de verpleeg- en verzorgingshuizen in de regio eigenlijk alleen verstrekt aan de bewoners die daar al verblijven. Dat wordt dan ook door het zorgkantoor op basis van een (her)indicatie ZZP 10 bekostigd. Feitelijk blijkt uit de gegevens van het zorgkantoor, dat het hier gaat om 1 a 2 plaatsen per jaar die verblijven in verpleeghuizen in de regio (opgave zorgkantoor 2014). Wanneer we naar de huidige capaciteit van palliatief- terminale zorg in de regio Noordoost Veluwe kijken, blijkt dat feitelijk alleen sprake is van palliatieve bedden in de verpleeghuizen. Aangezien deze bedden niet meer als geoormerkte bedden kunnen worden gelabeld, betekent dit, dat eigenlijk (buiten de behoefte binnen de verpleeghuizen zelf) niet voorzien wordt in een opvang van palliatieve zorg dicht bij huis in de regio. Wanneer de zorg thuis te lang duurt of te intensief wordt voor de naasten en in ogenschouw nemend dat de druk op de mantelzorg steeds verder toe zal nemen, Kan ervan worden uitgegaan, dat wel degelijk aan een dergelijke voorziening behoefte zal zijn. Zeker HE Stichting Hospice Noordoost Veluwe 9

10 Hospice Noordoost Veluwe: nut en noodzaak wanneer we hierin meenemen, dat het Hospice Noordoost Veluwe ook in respijtzorg (tijdelijke opvang van gasten waarbij de mantelzorg overbelast dreigt te raken, om de zorg aan huis langer mogelijk te maken) voorziet. Voorzieningen als verpleeghuizen en high- care hospices (voor meer complexe zorgvragen die meer specialistisch zorgaanbod vragen) zijn voldoende in de regio (of vlak daarbuiten) voorhanden. Gezien de ontwikkelingen in de bevolking, de toename van het aantal chronische aandoeningen en multimorbiditeit, is het de verwachting dat het aantal mensen met een vraag die samenhangt met het bieden van palliatief- terminale zorg in de komende tijd zal toenemen. Nemen we daarin mee dat de toegang tot de verpleeghuizen en meer specialistische intramurale zorg in de toegang meer beperkt wordt tot de groep met meervoudige problematiek en hogere complexiteit en de wens van mensen om vooral in een huiselijke omgeving de laatste levensfase door te brengen, dan kan aangenomen worden dat aanvullende zorg in de vorm van een bijna- thuis- huis inclusief respijtzorg zeker nodig zal zijn. In de regio Noordoost Veluwe wordt in een dergelijke voorziening nog niet voorzien. Het initiatief van de Stichting Hospice Noordoost Veluwe zal dan ook zeker in de huidige en toekomstige vraag voorzien, al is lastig concreet te onderbouwen hoe groot die behoefte uiteindelijk zal zijn. Een capaciteit van 5 bedden met een extra plaats voor eventuele partner en/of kamer voor respijtzorg lijkt, mede gezien de demografische ontwikkelingen en de indicatie die het scenario- instrument hierover afgeeft, een realistisch uitgangspunt. 6. Conclusies en aanbevelingen Bovenstaande overziende komen we tot de volgende conclusies en enkele aanbevelingen. Conclusies 1. Wanneer we uitgaan van een vraag naar hospice- en respijtzorg die samenhangt met het aantal overlijdens in een regio, de tendens dat opnames in verpleeghuizen en specialistische intramurale zorg ingeperkt zal worden en daarmee een toenemende druk op zorg thuis ontstaat, groeit de vraag naar hospicezorg ter vervanging of overbrugging van de thuissituatie verder. 2. Uitgaande van het gegeven dat een groter beroep wordt gedaan op het sociale vangnet en mantelzorg van burgers en het aandeel in de bevolking dat deze zorg zou kunnen dragen afneemt, is hospice- en respijtzorg nu en in de (nabije) toekomst een goede aanvulling en verrijking op het zorgaanbod in de regio. 3. In een voorziening als de Stichting Hospice Noordoost Veluwe voor ogen staat (verblijfsvoorziening in de vorm van een Bijna- Thuis- Huis met de mogelijkheid tot het bieden van respijtzorg) wordt in de regio nog niet voorzien. 4. Harde normen om een concrete inschatting te kunnen maken van de benodigde capaciteit zijn momenteel niet beschikbaar. Wanneer we het beschikbare scenario- instrument toepassen en dit als indicatief zien voor de capaciteit in de regio en nemen daarbij de demografische en maatschappelijke ontwikkelingen mee in de overwegingen, dan is een bijna- thuis- huis met respijtzorg voorziening als Hospice Noordoost Veluwe met een omvang van 5 bedden en de HE Stichting Hospice Noordoost Veluwe 10

11 Hospice Noordoost Veluwe: nut en noodzaak mogelijkheid voor tijdelijke opname in het kader van respijtzorg en een logeerplaats voor eventuele partner een realistisch te ontwikkelen aanbod en een aanwinst voor de regio. Aanbevelingen Wil het hospice Noordoost Veluwe goed kunnen functioneren, dan is naast een efficiënte bedrijfsvoering van het hospice zelf, goede samenwerking met enkele stakeholders van levensbelang. Hierbij moet worden gedacht aan met name de huisartsen in de gehele regio, de huidige reguliere thuiszorg (inclusief specialistisch team), de gemeenten en de toekomstige aansluiting met de wijkverpleegkundige zorg. Hierbij kan gedacht worden aan: De medische verantwoordelijkheid moet goed geborgd zijn. Het bestuur dient hiertoe sluitende afspraken met behandelaren (met name huisartsen) te maken. Dit kan bijvoorbeeld door: o de huisartsen in de gemeente Epe te vragen de medische verantwoordelijkheid te dragen voor de betreffende gast in het hospice en hierover (werk)afspraken maken met enerzijds het hospice, maar ook met de collega- huisartsen in andere gemeenten waar de gast van het hospice eerder bij in zorg was; o huisartsen in de andere gemeenten moeten de overdracht van zorg (medische verantwoordelijkheid!) van de gast van het hospice waar nodig ondersteunen; o aanvullende afspraken te maken met bijvoorbeeld de specialist ouderengeneeskunde in het naburige verpleeghuis voor het geval een huisarts niet in de medische verantwoordelijkheid kan voorzien. De thuiszorg inclusief het technoteam moet bereid en in staat zijn (capaciteit, expertise!) om verpleegkundige zorg in het hospice te verlenen. Dit kan vorm worden gegeven in bijvoorbeeld een samenwerkingsovereenkomst. Gemeenten onderschrijven de komst van het hospice en houden hier met het inrichten van de sociale kaart en de wijkteams2 rekening mee. Het gaat hierbij om de opname van de gast zelf, maar ook om de mogelijkheid van tijdelijke opname in het kader van respijtzorg. Het hospice doet er goed aan om zich voor te bereiden op de komst van de wijkverpleegkundige met ingang van Deze gaat een belangrijke rol spelen in de coördinatie en uitvoering van met name de meer complexe zorg thuis, de verbinding met het (sociale) wijkteam van de gemeente, de toestroom vanuit de regio en de indicatiestelling van langdurige zorg. 7. Geraadpleegde literatuur Voor de totstandkoming van deze rapportage is gebruik gemaakt van de volgende literatuur: Veldhuijzen van Zanten- Hyliner, MLLE. Verankering palliatieve zorg in de praktijk. VWS Koekoek B. Regie over de plaats van sterven, een kwantitatieve en kwalitatieve verkenning. Utrecht Teunissen, SCCM en Visser KCP. Financiering en organisatie van de palliatieve zorg: De pionersfase voorbij? Nijmegen, Per gemeente kan de term wijkteam, de ontwikkelfase en de invulling en inrichting ervan verschillen HE Stichting Hospice Noordoost Veluwe 11

12 Hospice Noordoost Veluwe: nut en noodzaak Bedrijfsplan Stichting Hospice Noordoost Veluwe. Epe, Geïntegreerde Gebiedsanalyse ROS- Wijkscan voor de regio Noordoost Veluwe IKNL, red. M. Middelburg- Hebly en C. Galesloot. Palliatieve zorg in beeld. Utrecht zorg/waaruit- bestaat- de- zorgvraag websites van de netwerken palliatieve zorg in de regio Noordoost Veluwe Zorg kiezen website Agora, landelijk steunpunt palliatieve zorg HE Stichting Hospice Noordoost Veluwe 12