en Werkgelegenheid Postbus LV Den Haag MAC

Transcriptie

1 Subcommissie MAC-waarden Ekzuidenhoutseweg 60 Postbus LK Den Haag Tel. : Fax.: Aan de Staatssecretaris en Werkgelegenheid Postbus LV Den Haag van Sociale Zaken MAC Den Haag: Ons kenmerk: Bijlage(n): Doorkiesnr. : Betreft: 19 december jjb/ipw Invoering wettelijke grenswaarde voor zwavelkoolstof Geachte staatssecretaris, In het kader van de drietraps-procedure tot vaststelling en/of herziening van (wettelijke) grenswaarden adviseert de Subcommissie MAC-waarden van de Sociaal-Economische Raad u thans om een wettelijke grenswaarde in te voeren voor zwavelkoolstof. In verband met de werkwijze ten aanzien van het verkrijgen van informatie omtrent de sociaal-economische en technische haalbaarheid van voorgenomen (wettelijke) grenswaarden worden - naast het gebruikelijke achterbanberaad via de centrale werkgevers- en werknemersorganisaties - door de subcommissie eveneens branche-organisaties in de gelegenheid gesteld informatie beschikbaar te stellen. Voor een overzicht van de bij zwavelkoolstof betrokken branche-organisaties zij verwezen naar bijlage 1. De Commissie WGD van de Gezondheidsraad heeft ten aanzien van beroepsmatige blootstelling aan zwavelkoolstof een gezondheidskundige grenswaarde geadviseerd van 3 mg/m3 (1 ppm) als 8-uurs tijdgewogen gemiddelde, met vermelding van de H-notatie. Deze waarde is via de gebruikelijke achterbanprocedure en branche-organisaties getoetst op sociaal-economische en technische haalbaarheid van invoering en hantering in de praktijk. Het was de subcommissie reeds duidelijk, op grond van een in opdracht van het ministerie van SZW door TAUW Infra Consult bv in 1988/1989 uitgevoerde werkterreinanalyse van zwavelkoolstof, dat invoering van de voorgestelde Carbon disulphide; Health based recommended occupational exposure limit. Gezondheidsraad, Commissie WGD, publikatie nr. 1994/08

2 2 grenswaarde van 3 mg/m3 op zeer grote problemen zal stuiten respectievelijk vooralsnog niet haalbaar wordt geacht. TAUW concludeert in haar rapport* dat naar verwachting een grenswaarde van 15 mg/m3 haalbaar moet worden geacht, met uitzondering van de viscoseindustrie waar 30 mg/m3 haalbaar is. Lagere waarden worden haalbaar geacht in laboratoria en bij de synthese van rubberchemicaliën. Invoering van een waarde van 15 mg/m3 heeft volgens TAUW echter tot gevolg dat voor een groot deel van de blootgestelde werknemers in de viscose-industrie (rayongaren- en sponzenfabriek) niet kan worden voldaan aan de grenswaarde. De subcommissie heeft naar aanleiding van de haalbaarheidstoets reacties ontvangen die de conclusies van de werkterreinanalyse bevestigden. Voorts is door TAUW Infra Consult bv in 1993 de werkterreinanalyse opnieuw uitgevoerd voor de produktie van rayongarens3. TAUW concludeert onder meer dat een verlaging van de MAC-waarde naar 15 mg/m3 de nodige technische problemen geeft ten aanzien van de haalbaarheid. Voor een uitspraak over een verlaging op termijn werd aanvullend onderzoek noodzakelijk geacht. Van de zijde van een der rayongarenfabrikanten, te weten Akzo Nobel Fibers bv, is uitvoerig beargumenteerd dat invoering van een wettelijke grenswaarde lager dan 30 mg/m3 als TGG-8~ voor betrokken bedrijven, mede gelet op hun financiële positie, wellicht niet onmiddellijk maar wel op termijn aanleiding zou kunnen geven tot beëindiging respectievelijk versnelde afbouw van deze activiteiten in Nederland. In dat verband is gewezen op een sterke afwijking van onder meer de in Duitsland gehanteerde grenswaarde. Akzo gaf tevens aan dat door het bedrijf een bedrijfsnorm wordt gehanteerd van 50% van de grenswaarde. Een bedrijfsnorm van 15 mg/m3 wordt volgens het bedrijf haalbaar geacht, maar vooralsnog niet voor alle situaties. Verder verwacht het bedrijf dat het niet onmogelijk is dat de interne bedrijfsnorm in de toekomst nog verder zou kunnen worden verlaagd. De reactie van Akzo Nobel Fibers bv heeft geleid tot een overleg van de vakbonden (FNV) met betrokken directie en Commissie VGW over het verlagen van de gemiddelde blootstelling aan zwavelkoolstof, uitgaande van een grenswaarde van 30 mg/m3 als TGG-8~. Het overleg heeft geresulteerd in een protocol dat door betrokkenen is goedgekeurd. Kern van het protocol is dat binnen 1 jaar een norm van 15 mg/m3 als interne bedrijfsnorm zal worden gehanteerd en dat overigens zal worden gestreefd naar een zo laag mogelijke blootstelling. Daarnaast bevat het protocol bepalingen over activiteiten om tot die norm te komen, zoals onder meer het opstellen van bedrijfsplannen in overleg met de VGW-commissies. Een kopie van het protocol (inclusief de toelichting op de meetstrategie) is als bijlage 2 toegevoegd. TAUW Infra Consult bv, projectnummer ; rapport nr. 924 d.d. 31 januari Rapport Herziening werkterreinanalyse zwavelkoolstof voor de produktie van rayongaren; Deventer, juli Projectnr. R MOl/RBW.

3 3 Advies Gelet op de conclusies van de door TAUW Infra Consult bv uitgevoerde werkterreinanalyses, de ontvangen reacties en met name gelet op het resultaat van het overleg tussen betrokken vakbonden en Akzo Nobel Fibers bv adviseert de subcommissie om voor zwavelkoolstof - na een overgangstermijn van 6 maanden - een wettelijke grenswaarde in te voeren van 30 mg/m3 als TGG-8u, met vermelding van de H-notatie. De subcommissie benadrukt dat bij het minimaliseren van de blootstelling het uitgangspunt dient te zijn de door de Commissie WGD geadviseerde gezondheidskundige norm. De subcommissie zal dan ook in 1999, of zoveel eerder als dat op grond van ontwikkelingen in het buitenland (met name Duitsland) noodzakelijk kan zijn, zwavelkoolstof opnieuw aan de orde stellen teneinde te bezien of een verdere verlaging van de grenswaarde, gelet op de stand van de techniek en overige relevante aspecten, realiseerbaar is. Het advies houdt voor zwavelkoolstof in een verlaging van de huidige bestuurlijke grenswaarde van 60 mg/m3 als TGG-8u naar een wettelijke grenswaarde van 30 mg/m3 als TGG-8~. Hoogachtend, voorzitter J.J. Érokamp secretaris

4 Subcommissie MAC-waarden Bijlage 1 Overzicht van betrokken branche-organisaties: - Nederlandse Vereniging van Rubber- en Kunststoffabrikanten (NVR) - Vereniging Nederlandse Lijmindustrie (VNL) - Vereniging van de Nederlandse Chemische industrie

5 AKZO'NBBEL Protokol over het verlagen van de gemiddelde blootstelling door Akzo Nobel Fibers bv. Bijlage 2 aan zwavelkoolstof Doel: Dit protokol omschrijft de inspanningen waartoe Akzo Nobel Fibers bv zich verplicht om de blootstelling aan zwavelkoolstof in de viscoseproduktie verder te verlagen, uitgaande van een wettelijke grenswaarde van 30 mg/m3. Dit protokol treedt in werking op de datum waarop deze wettelijke grenswaarde wordt gepubliceerd in de Staatscourant. Art. 1. Akzo Nobel Fibers bv zal de reeds geldende interne bedrijfsnorm van 30 mg/m verder verlagen tot 15 mg/m3 (8 uurs t.g.g.) binnen 1 jaar na in werking treding van dit protokol. Het streven naar een zo laag mogelijke feitelijke blootstelling blijft gehandhaafd. Art. 2. De locaties Ede en Arnhem (Kleefse Waard) zullen binnen 6 maanden na de in werking treding van dit protokol nadere bedrijfsplannen uitwerken voor het invoeren en handhaven van de bedrijfsnorm van 15 mg/m3. De bedrijfsplannen worden opgesteld in overleg met de VGWCommissies. De plannen, inclusief prioriteitsstelling, tijdplan en kostenschatting, gaan deel uitmaken van de Arbo-jaarplannen; de voortgang wordt gerapporteerd in de Arbojaarverslagen. De bedrijfsplannen worden in latere Arbojaarplannen geactualiseerd, in het streven naar haalbare verdere verlaging van de gemiddelde blootstelling en/of van de bedrijfsnorm. Art. 3. Ter bewaking van de gemiddelde actuele blootstelling worden bij functies waarbij blootstelling aan zwavelkoolstof relevant is, periodiek metingen uitgevoerd en gerapporteerd op basis van uniforme Personal Air Sampling (PAS). Eénmaal per jaar wordt in overleg met de VGW-Commissies vastgesteld bij welke functies de metingen worden uitgevoerd en met welke frequentie (zie de Stellingname van Akzo Nobel Fibers bv inzake Zwavelkoolstof, d.d. 7 april 1995, alsmede de Toelichting op de meetstrategie d.d. 30 oktober 1995, bijlage). Het aantal metingen per functie per jaar is afhankelijk van de mate van blootstelling en het aantal medewerkers in die functie, waarbij gestreefd wordt naar een redelijke spreiding van de uit te voeren PAS-metingen over individuele medewerkers. Als bij een functie de gemiddelden van de PAS-metingen regelmatig boven de geldende bedrijfsnorm liggen, wordt de mogelijkheid van nader medisch onderzoek naar eventuele gezondheidseffecten bij individuele medewerkers opengehouden. Resultaten van de PAS-metingen inclusief de namen van de personen bij wie de metingen werden uitgevoerd, worden bij de Bedrijfsgezondheidsdienst bewaard in een bestand. Naast PAS-metingen zal tevens aandacht worden besteed aan mogelijk beschikbaar komende alternatieven zoals biologische monitoring, mits die gelijkwaardige of betere resultaten bieden vanuit het gezichtspunt van de effectieve bewaking van de gemiddelde blootstelling.

6 +y AKZONOBEL 2 Art. 4. Behalve aan de bewaking van de gemiddelde actuele blootstelling (Art. 3) zal in de bedrijfsplannen worden voorzien in geëigende meetmethoden, naar de stand van de techniek, om overschrijdingen van de bedrijfsnorm en/of de MAC-waarde te signaleren. Permanente puntmetingen van de ruimteconcentratie zijn daarbij niet uitgesloten maar zullen met terughoudendheid worden bezien, omdat deze in het algemeen geen betrouwbaar beeld geven van de individuele blootstelling. In overleg met de VGW-Commissies zal aandacht worden besteed aan andere (zo mogelijk uniforme) meetmethoden die beschikbaar zijn of komen en die het mogelijk maken medewerkers effectiever te beschermen tegen (c.q. te waarschuwen voor] overmatige blootstelling. Indien geëigende meetmethoden met een signaalfunctie kunnen worden toegepast, kunnen in overleg met de VGW-Commissies zodanige drempelwaarden worden ingesteld dat dit bijdraagt aan de handhaving van de 8-uurs t.g.g. bedrijfsnorm en/of tot de signalering van piekblootstellingen. Art. 5. Bij piekblootstellingen die onvoorspelbaar zijn (incidenten/calamiteiten) wordt de huidige praktijk gehandhaafd. Leiding en medewerkers kunnen, op grond van instructie, kennis en ervaring, zeer goed beoordelen wanneer er sprake is van onaanvaardbare piekblootstellingen. Zij moeten dan op veilige wijze hun werk onderbreken en eerst voortzetten wanneer zij zich hebben voorzien van persoonlijke beschermingsmiddelen, die zij verplicht zijn te gebruiken tot redelijkerwijze zeker is (eventueel door meting bevestigd) dat de onaanvaardbare piekblootstelling zich niet langer voordoet. Art. 6. \ Bij blootstellingen, die voorspelbaar (bijvoorbeeld op basis van PASmetingen) tot overschrijding van de bedrijfsnorm leiden, worden in overleg met de VGW-Commissies maatregelen getroffen om dit te vermijden. Zolang daarvoor geen haalbare technische en/of organisatorische maatregelen beschikbaar zijn, wordt in overleg met de VGW-Commissies besloten het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen voor bepaalde handelingen in die functie verplicht te stellen dan wel te adviseren. Art. 7. In de werkvoorschriften wordt aandacht besteed aan het vermijden c.q. beperken van de blootstelling aan zwavelkoolstof, door gedetailleerde instructies met het doel de blootstelling bij te verrichten handelingen te minimaliseren. Werknemers worden periodiek geïnformeerd en geïnstrueerd over het omgaan met zwavelkoolstof, met inbegrip van het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen. Het periodiek informeren van werknemers vormt een vast agendapunt bij het werk- en afdelingsoverleg.

7 +J AKZO NOBEL Art. 8. In de bedrijfsplannen (Art. 2) dient aan alle bovenstaande aspecten aandacht te worden besteed, met inbegrip van de aard en uitvoering van beschikbaar te stellen persoonlijke beschermingsmiddelen. De bedrijfsplannen behoeven de instemming van de VGW-Commissies. In de VGW-Commissies vormt zwavelkoolstof een vast agendapunt. De beschikbare meetresultaten worden besproken, alsmede haalbare plannen ter verdere verlaging van de blootstelling. Art.9. De informele Stuurgroep Zwavelkoolstof (Ede/Kleefse Waard) blijft beschikbaar voor overleg, met name in situaties waarin er behoefte bestaat aan discussie over de inspanningen door Akzo Nobel Fibers bv, dan wel in situaties waarin Akzo Nobel Fibers bv de haalbaarheid van verdere verlaging van de gemiddelde blootstelling c.q. van de bedrijfsnorrn aan de orde wil stellen. Akzo Nobel Fibers bv: E. Molenaar, /& s P W.K. Raes c J.M. van Veldhoven Voor accoord FNV: Arnhem, 6 november 1995

8 Aan : Deelnemers CS,-protokolbespreking d.d. 1 nov Van : J. Koppejan (Arbeidshygiënist, Akzo Nobel Nederland Health) Datum : 30 oktober 1995 Betreft : Beoordelen en beheersen van de blootstelling aan chemische stoffen. 1. Inleiding In deze notitie gaat over de volgende vragen: Hoe stellen we blootstelling aan chemische stoffen vast, hoe interpreteren we meetwaarden en hoe bewaken en beheersen we de blootstelling? Daarnaast wordt ook ingegaan op de vraag wat de betekenis is van spotmetingen. 2. Beoordelen van de blootstellinq OD de werkdlek De beoordeling bestaat uit drie onderdelen: 1. Inventarisatie van funkties en werkzaamheden. 2. Evalueren van de blootstelling, veelal op basis van metingen (toetsen aan de blootstellingsnorm). 3. Beheersen en bewaken van de blootstelling: nemen van maatregelen en/of het uitvoeren van een controleprogramma. In het onderstaande worden deze fasen toegelicht. Ad 1.: Inventarisatie van funkties en werkzaamheden Om zicht te krijgen op de blootstelling aan een stof (bijv. CS ) moeten we eerst nagaan waar en wanneer de stof voorkomt: inven? arisatie van funkties en werkzaamheden waarbij blootstelling voor kan komen. Al deze funkties en werkzaamheden worden vervolgens gerangschikt in categorieën van ongeveer gelijke blootstelling. Per groep (funktie) wordt vervolgens de blootstelling beoordeeld. Ad 2.: Evalueren van de blootstelling De blootstelling wordt beoordeeld op basis van metingen, tenzij direkt duidelijk is dat de blootstelling ontoelaatbaar hoog is, of eenvoudig beperkt kan worden. Het resultaat van de metingen wordt vergeleken met de norm (MAC-waarde/wettelijke grenswaarde/bedrijfsnorm). - Hoe wordt er gemeten en hoe wordt er getoetst aan de norm? De beste manier om de blootstelling bij het uitoefenen van een funktie vast te stellen is het verrichten van persoonsaebonden metingen (PAS, Personal Air Sampling). De duur van de meting dient in principe afgestemd te zijn op de norm die gehanteerd wordt. Als getoetst wordt aan een MAC TGG 8 uur is de meetduur 8 uur; als getoetst wordt aan een MAC 1

9 TGG 15 min. resp. MAC-Ceiling, is de meetduur 15 minuten resp. 1 min. In de meeste gevallen wordt getoetst aan een MAC TGG 8 uur. Voor CS, bestaat alleen een 8-uurs MAC-waarde. - Waardoor wordt de blootstelling bepaald? Blootstelling aan een stof is afhankelijk van: Stofgebonden faktoren: - vluchtigheid van een stof (dampspanning, kookpunt) Omgevingsfaktoren: - procescondities (temperatuur, druk) - procesvoering (continu of batch; open of gesloten) - aantal storingen en aard van de storingen - te verrichten werkzaamheden - duur van de werkzaamheden - omgevingstemperatuur - voorzieningen: afzuiging, ventilatie - gebruik van pers. beschermingsmiddelen - afstand tot de bron Persoonsgebonden faktoren: - wijze van werken - ervaring Kortom: de blootstelling is afhankelijk van de omstandigheden en van de personen in die omstandigheden. De blootstelling varieert van minuut tot minuut, van dag tot dag en van persoon tot persoon. In beeld gebracht ziet het verloop van de concentratie in lucht op een willekeurige dag er als volgt uit: 60 -

10 - Hoe stellen we vast of de blootstelling binnen de norm ligt? Om er 100% zeker van te zijn dat de blootstelling bij al le funkt werkzaamheden altijd onder de norm is (MAC 8 uur, MAC 15 minuten altijd bij iedereen gemeten moeten worden. Dat is een onmogelij gave. Om toch een uitspraak over de blootstelling te doen, wordt ies en 1, zou ke opeen meetstrategie opgesteld. Een meetstrategie is een werkwijze om met een minimaal aantal metingen maximale informatie te verkrijgen. 100% zekerheid is niet mogelijk, we zullen altijd met een onzekerheid te maken hebben, ofwel met een kans. Als regel wordt gehanteerd: We willen 95% zeker zijn dat de blootstelling onder de norm ligt. Anders gezegd: de kans op overschrijding van de norm mag niet groter zijn dan 5% (ontleend aan NIOSH, Amerikaans instituut). Meetstrategie: a. Uit de inventarisatie van funkties en werkzaamheden blijkt welke funkties en werkzaamheden in aanmerking komen om te worden bemonsterd. b. Per funktie of taak dient een zodanig aantal metingen te worden verricht, dat de kans op overschrijding van de norm en de gemiddelde blootstelling kan worden bepaald. c. De hoogte van de overschrijdingskans bepaalt of maatregelen noodzakelijk zijn (Kans > 5%). In de meeste andere situaties worden geregeld controle metingen uitgevoerd. De hoogte van het gemiddelde bepaalt hoe frequent er-gemeten moet worden. Hoe hoger het gemiddelde, hoe hoger de meetfrequentie. Het doel van de metingen is vast te stellen hoe hoog de blootstelling is per funktie. Er wordt dus niet gelet op enkel voudige personen; het gaat er niet om de blootstelling per persoon in kaart te brengen. Blootstellingsmetingen uitgevoerd bij een _ bepaal._ de funktie (bijv. spinner) geven informatie over de gemiddelde blootstelling van alle spinners, niet alleen van de spinners die bemonsterd zijn. 10 (representatieve) metingen uitgevoerd bij verschillende spinners geven meer informatie over de blootstelling van spinner P. dan 1 of 2 metingen uitgevoerd bij meneer P, Het registreren van alle meetresultaten op naam (in een persoonlijk dossier) is dus niet zinvol. Registratie kan zinnig zijn als er sprake is van bijzondere omstandigheden, bijv. als tijdens een dienst bijzondere of calamiteuze situaties zijn opgetreden. In dergelijke situaties kunnen individuele piekblootstellingen optreden die niet representatief zijn voor de gehele funktie-groep. De bedoeling van de metingen is verder, dat op basis van de metingen bepaald kan worden voor welke funkties en/of bij welke werkzaamheden blootstellingsbeperkende maatregelen getroffen dienen te worden. De metingen zijn daarmee een instrument om te komen tot beheersing van de blootstelling.

11 Ad 3. Beheersen en bewaken van de blootstelling Als de kans op overschrijding van de norm hoger is dan 5% dienen blootstellingsbeperkende maatregelen te worden genomen volgens de arbeidshygiënische strategie. Deze strategie schrijft voor dat de maatregelen in volgorde van priorteit genomen dienen te worden. Deze volgorde is als volgt: 1. Beperking van de emissie - bestrijding aan de bron - afscherming van de bron 2. Ventilatie 3. Afscherming van de mens 4. Persoonlijke beschermingsmiddelen. Het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen is de laatste stap in het beheersproces. Het bewaken van de blootstelling gebeurt door het uitvoeren van een controle meetprogramma. 3. Soot- of ountmetinqen Spot- of puntmetingen zijn metingen op bepaalde plaatsen of bij bepaalde werkzaamheden. Er zijn drie soorten metingen te onderscheiden: 1. Continu meting op een of meer vaste plaatsen (snuffelpaal) Deze meting is geschikt voor het continu bewaken van de omgeving. Storingen en andere emissies (bijv. lekkages) kunnen daarmee snel worden gedetekteerd. Vaak is een monitor zo ingesteld dat boven een bepaalde waarde een alarmsignaal in werking wordt gesteld. De meetgegevens worden wel of niet geregistreerd. Voorbeeld van een dergelijke meting: ruimtebewaking bij de Wetchurn. Doordat dit type meting plaatsgebonden is, kan het slechts geschikt zijn voor het bewaken van de blootstelling van (sterk) plaatsgebonden funkties. 2. Kortdurende discontinue meting op een bepaalde plaats of bij een bepaalde aktiviteit (kleurindicatorbuisjes) Dit type meting kan worden ingezet: a. om snel een indicatie te verkrijgen van de concentratie ter plekke. De meting kan worden gebruikt om vast te stellen of een situatie "veilig" is, vb. bij het betreden van een besloten ruimte. b. bij het vaststellen van de concentratie op bepaalde plaatsen of bij bepaalde werkzaamheden. 4

12 Op plaatsen of bij werkzaamheden waar geregeld stoffen vrijkomen, kunnen spotmetingen inzicht geven in de hoogte van de concentratie in de omgeving. Vaak wordt een situatie gekozen waarbij de hoogste concentratie wordt verwacht, vb. het opzetten van spoelen op bleekwagens op de persbleek. c. t.b.v. het vaststellen van het verloop van de concentratie in de tijd. Door regelmatig op vaste plaatsen te meten en de gegevens in de tijd uit te zetten kunnen trends-(veranderingen) in de concentratie zichtbaar worden gemaakt. Plaatsen die hiervoor in aanmerking komen zijn plaatsen waar de concentratie normaal gesproken niet sterk fluctueert. Vb. bruikbaar voor het controleren van de kwaliteit van de afzuiging van spinmachines. Ook kan zo worden vastgesteld of er afwijkingen optreden t.o.v. de normale (gewenste) toestand.. Om trends in beeld te brengen is het noodzakelijk dat per meetplaats over een periode meerdere metingen beschikbaar zijn (bijv. 1 per 4 weken = 13 per jaar). Belangrijk is, dat goed wordt bijgehouden onder welke omstandigheden de metingen werden uitgevoerd. d. om zicht te krijgen op de blootstellina bij een bepaalde funktie of taak. Spotmetingen kunnen bruikbaar zijn bij de evaluatie van de (persoonlijke) blootstelling wanneer de taak/funktie strikt plaatsgebonden is. Voorwaarde is dat wordt vastgesteld dat er een duidelijke relatie bestaat tussen spotmetingen en PAS-metingen. Een dergelijke onderbouwing kan alleen worden verkregen op basis van een groot aantal PAS- en Spot-meetgegevens. Vaak ontbreekt een verband tussen PAS- en spotmetingen i.v.m. sterke fluctuatie van de concentratie en mobiliteit van de medewerker. Bij sterk wisselende omstandigheden hebben kortdurende metingen zeer beperkte waarde. Alleen door at random zeer veel metingen te doen, is het mogelijk zicht te krijgen op de gemiddelde blootstelling op een bepaalde plaats. Spotmetingen die specifiek bij een taak of bij een mogelijke bron worden uitgevoerd verschaffen informatie die betrekking heeft op de taak of de bron (vgl. continumeting genoemd onder 3.1). 3. Metingen t.b.v. lek zoeken (speurhond) Bij het opsporen van lekken wordt meestal gebruik gemaakt van draagbare meetapparatuur met een korte responstijd (direkt aanwijzend) vb. PID-meter. Belangrijk bij deze instrumenten is om na te gaan welke stoffen of omstandigheden storend kunnen zijn (vb. waterdamp). Met (discontinue) indicatorbuisjes (Drägerbuisjes) kunnen deze metingen ook uitgevoerd worden. De responstijd en daarmee de snelheid waarmee lekken kunnen worden opgespoord is veel lager dan voor continue meetinstrumenten. 5

13 Samengevat: Het doel van de meting bepaalt de aard van de meting. - Blootstelling vaststellen (funktiebewaking) - Omgeving of bron bewaken - Situatie beoordelen - Lek zoeken : personal air sampling (PAS) : continue meting op vaste plaats(en) : kortdurende spotmeting : draagbaar meetinstrument met korte responstijd Wat wordt er gedaan? PAS-metingen: bij relevante funkties wordt 2-4 x per jaar gemeten. Het totaal aantal metingen per funktie per jaar varieert van ca. 5 tot ca. 25. Reguliere Spotmetingen: dagelijks, wekelijks, maandelijks. 6