Gezondheidsrisico s bij gebruik formaldehyde?

Transcriptie

1 Gezondheidsrisico s bij gebruik formaldehyde? Paulien Oosterveld, arbeidshygiënist Veiligheid, Gezondheid en Milieu Universiteit Leiden en LUMC

2 Doel presentatie Volgende vragen beantwoorden: Hoe is de grenswaarde voor formaldehyde tot stand gekomen? Kunnen werkzaamheden met formaldehyde veilig worden uitgevoerd? Zijn meer beheersmaatregelen noodzakelijk? Welke maatregelen kunnen worden getroffen? 2

3 Presentatie Inleiding Gebruik formaldehyde Gezondheidseffecten formaldehyde Grenswaarde Advies Gezondheidsraad Overwegingen SER SZW Beoordeling blootstelling Praktijkvoorbeelden Conclusie en Adviezen voor beheersmaatregelen 3

4 Gebruik Formaldehyde Fixeren/ conserveren organisch materiaal Anatomisch museum Biologie, snijpracticum,, haaienfixatie Anatomie, snijpracticum Pathologie, biologisch weefselonderzoek Desinfectie materialen/ oppervlakken Grondstof chemische reacties Productie verschillende huishoudelijke producten Bouwmaterialen (spaanplaat) 4

5 Formaldehyde CAS-nummer Eenvoudigste aldehyde Kleurloos, sterk ruikend gas Brandbaar en reactief Oplosbaar in water (en ether, ethanol) Zeer reactief 10 % Personen ruikt formaldehyde bij grenswaarde 5

6 Gevaarsinformatie 6

7 Gezondheidseffecten Lokaal (lage blootstelling) Irritatie ogen Irritatie neus en keel (onwelzijn,, tranen, niezen, hoesten) Irritatie van de huid Systemisch (hoge blootstelling > 12 mg/ m3) Neus (keelholte)- kanker 7

8 Grenswaardenstelsel Arbowet per 1 januari 2007 Meer verantwoordelijkheid werkgevers en werknemers voor Arbobeleid; Arbocatalogus Private grenswaarden door bedrijf of branche Publieke grenswaarden door min. SZW Voor stoffen waarvoor EU grenswaarden stelt Én n voor hoog-risico risico-stoffenstoffen (nationale grenswaarden) Dit zijn gezondheidskundige grenswaarden. 8

9 Drietrapsprocedure publieke grenswaarden Voor kankerverwekkende en mutagene stoffen zonder veilige drempelwaarde Haalbaarheidstoets blijft bestaan 1 Advies Gezondheidsraad 2 Haalbaarheidstoets SER 3 Minister van SZW stelt grenswaarde vast Dit zijn dus geen gezondheidskundige grenswaarden 9

10 Rapportage Gezondheidsraad EU: formaldehyde is verdacht kankerverwekkend voor de mens Irritatie van de zintuigen na kortdurende blootstelling Huidsensibilisatie veroorzaakt door direct contact huid met formaldehyde (> 2%) Geen risico op kanker (neus en long) bij blootstelling lager dan 0,3 mg/m3 (nog net irritatie waargenomen) Zeer summiere gegevens over genotoxiciteit Dierexperimenten: geen aanwijzingen voor reproductietoxische effecten. Geen verhoogd risico op kanker bij lage concentratie formaldehyde (tot 0,3 mg/m3) 10

11 Advies Gezondheidsraad Formaldehyde Laagst waargenomen nadelig effect niveau: 0,3 mg/m3 Correctiefactor van 2 i.v.m. lokale effect en irritatie bij 0,3 mg/m3 (19 % van de blootgestelden) Advies: MAC-TGG 8 uur: 0,15 mg/m3 (0,12 ppm) MAC-TGG 15 min: 0,5 mg/m3 (0,42 ppm) 11

12 Verband concentratie- kans op kanker 12

13 Overwegingen SER Welke blootstellingsniveaus zijn technisch en econo- misch haalbaar bij branches waarbij blootstelling aan formaldehyde mogelijk is? Werknemers in de SER gaan uit van mogelijke grens- waarde van: 0,6 mg/m3 TGG 8 uur en 1,2 mg/m3 TGG 15 min. Werkgevers moeten plan van aanpak maken om deze grenswaarde te halen. Werkgevers geven aan dat mogelijke problemen zijn te verwachten bij MAC-TGG 15 min. 13

14 Risicobeoordeling Risico-inventarisatie inventarisatie en -evaluatie (art. 5 Arbowet) Bij welke werkzaamheden is blootstelling aan formaldehyde mogelijk? Bij welke werkzaamheden is blootstelling boven de grenswaarde? Blootstellingsbeoordeling (art. 4.2 Arbobesluit) Bepaling aard,, mate en duur van de blootstelling taakanalyse, beoordeling werkwijze, werksituatie persoonsgebonden metingen toets metingen aan grenswaarde (vlgs.. NEN-EN 689) 14

15 Praktijkvoorbeelden 15

16 Haaien snijpracticum Snijpracticum voor 1 e -jaars studenten (70 studenten) Fixeren/ conserveren haaien door amanuensis 7 bakken met 70 liter formaldehyde-oplossing oplossing Elke twee jaar verversen Haaien gefixeerd in formaldehyde (6%) Fixeeroplossing zelf aangemaakt (37%-> > 6%) Conserveerdoplossing: : 2 maand voor practicum gebruik alternatief phenoxyethanol 16

17 Haaien fixeren Kritische handelingen: Aanmaken van verdunde formaldehyde-oplossing oplossing Overschenken Stukken haai uit de bak met formaldehyde halen Leeggieten van de bakken in de spoelbak Indicatieve metingen in de ademzône amanuensis 17

18 Haaienpracticum Indicatieve metingen: Aanmaken verdunde formaldehyde-oplossing oplossing: Jerrycan open (36 %) 2 mg/m3 Overschenken 10 mg/m3 Haai uit de bak formaldehyde halen 17 mg/m3 Leeggieten van de bakken in de spoelbak 8 mg/m Beheersmaatregelen: - Alternatief zoeken, gesloten systeem, verbeteren ventilatie, zo weinig mogelijk assistenten in fixeer- ruimte, PBM s gebruiken 18

19 Anatomie Kritische handelingen: (onderzoek 2005) 1. Voorbereiding lichamen - voorbereiden balsemvloeistof - balsemen - hersenobductie 2. Voorbereiding practica - Lichaamsdelen uit bakken halen 3. Practica - Gebruik lichaamsdelen 19

20 20

21 Pathologie Kritische handelingen/ werkruimte: (onderzoek 2005; 2007) Uitsnijkamer - Uitsnijden organen en weefsels Obductieruimten Uitsnijden organen na obductie Patiëntbesprekingen Opslagruimte Balsemruimte Bereiden balsemen Nat-archief archief 21

22 22

23 Conclusies (1) Haaienfixatie: - Overschrijding MAC-TGG 15 min. - Alternatief mogelijk Anatomie: - Overschrijding MAC-TGG 8 uur (worst( worst-case) - Geen overschrijding MAC-TGG 15 min. 23

24 Conclusies (2) Pathologie: Analist - Geen overschrijding MAC-TGG 8 uur (alleen in worst- case) - Overschrijding MAC-TGG 15 min (in aantal situaties) Nat archief: Laborant - Overschrijding TGG 8 uur in worst-case scenario - TGG 15 min. overschreden 24

25 Conclusie; samenvatting Pathologie Kans op gezondheidsschade bij medewerkers als gevolg van blootstelling aan formaldehyde is onwaarschijnlijk. Het risico op kortdurende effecten (irritatie) is echter wel duidelijk aanwezig. Nat archief: aandachtspunt! Anatomie Kans op gezondheidsschade mogelijk (metingen 2005) 25

26 Beheersmaatregelen Maatregelen beperking blootstelling volgens de arbeidshygiënische strategie: Bronmaatregel: vervangen formaldehyde Gesloten systeem Toepassen ventilatie/ lokale afzuiging Scheiding mens en bron Persoonlijke Beschermingsmiddelen Voorlichting en instructie voor veilige werkwijze 26

27 Beheersmaatregelen Anatomie - Phenoxy-ethanol ethanol als conserveermiddel goed alternatief? - Gesloten systeem tappen en gieten balsem-/ / bewaarvloeistof - Overschenken formaldehyde in afgezogen kast - Aanschaf volledig geperforeerd werkblad obductietafel - Preparaten voor gebruik op snijtafel goed spoelen met water - Goed gebruik PBM s: veiligheidsbril en handschoenen - Voorlichting over de gevaren van formaldehyde en doel beheersmaatregelen 27

28 Beheersmaatregelen Pathologie Plastic verpakken van preparaten Preparaten voor uitsnijden spoelen met water Regelmatig effectiviteit afzuiging controleren Werkzaamheden max. één n dagdeel uitvoeren Goed gebruik PBM s: veiligheidsbril en handschoenen Voorlichting over de gevaren van formaldehyde en doel beheersmaatregelen Nat-archief archief: : (gesloten) potten afvoeren? Werkzaamheden max. 1 uur uitvoeren. 28

29 Datum: 27 juni 2006 Locatie: P2-10 pathologie Gezondheidsrisico s s gebruik formaldehyde concentratie formaldehyde - preparaat A kleppen open kleppen dicht bak open bak open bak dicht en spoelen schudden spoelen bak dicht bak open bak dicht 13:25:10 13:25:41 13:26:12 13:26:43 13:27:13 13:27:44 13:28:15 13:28:46 13:29:17 13:29:47 13:30:18 13:30:49 13:31:20 13:31:50 13:32:21 13:32:52 13:33:23 13:33:54 13:34:24 13:34:55 13:35:26 13:35:57 13:36:27 13:36:58 13:37:29 13:38:00 13:38:30 13:39:01 13:39:32 formaldehyde (mg/m3) tijd concentratie formaldehyde - preparaat B kleppen dicht kleppen open spoelen bak dicht bak open spoelen bak dicht bak open 13:40:00 13:40:37 13:41:14 13:41:50 13:42:27 13:43:04 13:43:41 13:44:18 13:44:55 13:45:32 13:46:09 13:46:46 13:47:23 13:48:00 13:48:37 13:49:14 13:49:50 13:50:27 13:51:04 13:51:41 13:52:18 13:52:55 13:53:32 13:54:09 13:54:46 13:55:23 formaldehyde (mg/m3) tijd

30 Overgieten org.. oplosmiddelen Start film 30

31 Desinfecteren werkoppervlakken Start film 31