Kenniscentrum Beroepsonderwijs Bedrijfsleven Kenteq. Uit handboek beroepsprofielen metaal Dijk12-Juni 2001

Transcriptie

1 Beroepstypering Conventioneel frezer/kotteraar Algemene informatie datum: versie: 2 Onder regie van kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven Ontwikkeld door: Kenniscentrum Beroepsonderwijs Bedrijfsleven Kenteq Kenteq, afdeling kwalificatiestructuur Brondocument(en) Legitimering beroepscompetentieprofiel door: - op format vereisten - op de inhoud Beroepsprofiel conventioneel frezer/kotteraar Uit handboek beroepsprofielen metaal Dijk12-Juni 2001 Sociale partners in de metaal en werktuigbouw d.d. juni Legitimering van de daarvan afgeleide beroepscompetentieprofielen door resonansgroepen samengesteld op aanwijzing van de brancheorganisaties Koninklijke Metaalunie en de FME-CWM: KBB Kenteq d.d Resonansgroep verspanen d.d Mogelijke functiebenamingen Kotteraar Machinaal verspaner Specialist Beroepsbeschrijving Beroepscontext/ werkzaamheden Rol en verantwoordelijkheden De conventioneel frezer/kotteraar is vooral werkzaam bij toeleverende bedrijven, in de werkplaats of op een specifieke afdeling machinaal verspanen. Soms vormen de frezer/kotteraars een eigen afdeling. De producten die vervaardigd worden zijn over het algemeen onderdelen en (half)producten van ferro- of non-ferromaterialen, op specificatie van de afnemende bedrijven zoals machineindustrie, metaalproductenindustrie, transportmiddelenindustrie, offshore, weg- en waterbouw, chemie en petrochemie en grafische- en papierindustrie. De conventioneel frezer/kotteraar is een allround conventioneel frezer/kotteraar, hij verricht verschillende verspanende bewerkingen: kotteren, frezen, boren en soms ook draaien. De verspanende bewerkingen worden uitgevoerd met conventionele kotterbanken. Naast het vervaardigen van producten houdt de conventioneel frezer/kotteraar zich ook bezig met nabewerking. De conventioneel frezer/kotteraar vervaardigt zelfstandig onderdelen op basis van de aan hem verstrekte werkopdrachten en technische informatie. Hij is verantwoordelijk voor de kwaliteit van zijn eigen werk en is zich bewust van het hoge afbreukrisico van zijn werk. Als bijkomende taak houdt hij toezicht op het werk van een aankomend conventioneel frezer/kotteraar.

2 De complexiteit van het werk van de conventioneel frezer/kotteraar wordt met name bepaald door: De combinatie van verschillende verspaningstechnieken, De complexiteit van het product, De opspantechnieken, vervormingen tijdens de bewerking, De vorm-, en plaatstoleranties, De eisen m.b.t. nauwkeurigheid en oppervlakteruwheid, De seriegrootte en de afmetingen. Het grote afbreukrisico, er worden vaak kostbare producten bewerkt die zich in een eindfase van productie bevinden. Typerende beroepshouding De conventioneel frezer/kotteraar combineert nauwkeurigheid, zorgvuldigheid, kwaliteitsbewustzijn, signalerend en oplossend vermogen met verbale en sociale vaardigheden in het kader van zijn taakuitoefening. Trends/innovaties Marktontwikkelingen Wetgeving/ overheidsregulering Technologische ontwikkelingen Bedrijfsorganisatorische ontwikkelingen Internationale ontwikkelingen Loopbaanmogelijkheden Door de technologische ontwikkelingen (multifunctionele bewerkingseenheden) zullen de verschillen tussen verspanende bewerkingen (en dus ook beroepen) steeds meer vervagen. In de toekomst zal dus een allround verspaner ontstaan. De markt vraagt steeds complexere en hoogwaardiger producten, terwijl de producten een grotere doorloopsnelheid hebben, kleinere seriegrootte en steeds minder repeterende productie. n.v.t De snijgereedschappen worden steeds verder verbeterd waardoor de verspaningscondities regelmatig wijzigen. Ook neemt de ontwikkeling van nieuwe materialen en normen toe. Bijblijven op zijn vakgebied wordt steeds belangrijker. Bedrijven vervangen conventionele kotterbanken steeds vaker door CNC-gestuurde kotterbanken. Een gevolg is dat de beroepsgroep conventioneel frezer/kotteraar in omvang zal afnemen. n.v.t. De conventioneel frezer/kotteraar kan in principe doorstromen tot CNC-frezer/kotteraar. Daarnaast is het in principe ook mogelijk door te stromen naar de functie van meewerkend leidinggevende of werkvoorbereider. Kerntaken van het beroep 1. Interpreteert informatie en bereidt eigen werk voor. 2. Maakt machine productiegereed. 3. Verricht verspanende bewerkingen. 4. Controleert en meet eigen werk. 5. Verricht productiestop. 6. Verricht eenvoudig preventief onderhoud.

3 Kerntaak 1 Interpreteert informatie en bereidt eigen werk voor Ter voorbereiding op de verspanende bewerkingen leest en interpreteert de conventioneel frezer/kotteraar opdrachten, werktekeningen en schetsen van de werkvoorbereiding. Als hij dat nodig vindt, overlegt hij over de uit te voeren werkzaamheden, planning en werkwijze. Binnen de aangegeven kaders bepaalt hij de eigen werkvolgorde en werkwijze. Hij kiest de te gebruiken snijgereedschappen, meetinstrumenten en materialen en controleert de materialen of het aangeleverde werkstuk op beschadigingen, afmeting, materiaalsoort en materiaaleigenschappen. Op basis van tabellen en handboeken maakt de conventioneel frezer/kotteraar berekeningen teneinde de verspaningscondities en parameters te bepalen. De conventioneel frezer/kotteraar controleert de te gebruiken snijgereedschappen en meetinstrumenten en bevestigt de snijgereedschappen op de freesmachine of kotterbank. Hij spant het materiaal/werkstuk in de freesmachine of kotterbank op, stelt het en lijnt het uit. Het interpreteren van informatie en het voorbereiden van het eigen werk vindt binnen het bedrijf plaats. De complexiteit van het interpreteren van informatie en voorbereiden van het werk wordt met name bepaald door de volgende factoren: werkvolgorde en werkwijze; methoden, technieken en toe te passen middelen; berekenen van verspaningscondities. contact binnen de afdeling en buiten de afdeling met de werkvoorbereiding met betrekking tot de werkwijze. De kwaliteit van het bewerkingsproces en het product is in grote mate afhankelijk van de voorbereiding op het werk. Dat vraagt van de conventioneel frezer/kotteraar een nauwgezette en nauwkeurige werkwijze ten aanzien van de aangeleverde informatie, het bepalen van de werkwijze en het gebruiken van snijgereedschappen en materialen. Een fout in met name het tekeninglezen, opspannen en meten is een belangrijk afbreukrisico. De bewerking kan mislukken, het werkstuk kan verloren gaan en als het werkstuk opnieuw moet worden opgespannen en bewerkt kost dat veel tijd en geld. Met name het opspannen van het werkstuk in de freesmachine of kotterbank vormt een afbreukrisico en vergt relatief veel tijd en aandacht bij de voorbereiding op het eigen werk.

4 De conventioneel frezer/kotteraar staat voor de opgave informatie te interpreteren en het eigen werk voor te bereiden. Hierbij kan hij worden geconfronteerd met een situatie waardoor het werk niet meer optimaal kan worden uitgevoerd. Daarbij kan het gaan om de volgende situaties: ontbrekende, onduidelijke of naar zijn mening onjuiste informatie; de constatering dat de eisen die aan het product worden gesteld niet kunnen worden gerealiseerd binnen de technische randvoorwaarden van de apparatuur of de beschikbare tijd; de constatering dat een alternatieve werkwijze of werkvolgorde kan leiden tot een efficiënter werkproces en/of een kwalitatief beter resultaat; beschadigingen aan het te bewerken materiaal of werkstuk of aan het te gebruiken snijgereedschap; vervorming en/of afwijking van materiaal/werkstuk bij het opspannen van het werkstuk; de constatering dat hij de veiligheids- en/of Arbovoorschriften niet kan navolgen. afwijkende situatie tijdig te signaleren en adequate Daarvoor moet hij zijn communicatieve en sociale vaardigheden, signalerend en oplossend vermogen, kwaliteitsbewustzijn, initiatiefrijkheid, kennis van Arbo- en veiligheidsvoor-schriften en zijn technisch inzicht aanwenden.

5 Kerntaak 2 Maakt machine productiegereed Op basis van de gekozen werkwijze en aanpak maakt de conventioneel frezer/kotteraar de conventionele freesmachine of kotterbank productiegereed, door de conventionele machine in en af te stellen. Hij test de in- en afstellingen door een proefbewerking of proefsnede uit te voeren. Als de proefbewerking of proefsnede daartoe aanleiding geeft, beslist de conventioneel frezer/kotteraar welke in- en afstellingen van de freesmachine of kotterbank hij moet aanpassen, en op welke wijze. Het productiegereedmaken van de machine vindt binnen het bedrijf plaats. De complexiteit van het productiegereed maken van de machine wordt met name bepaald door de volgende factoren: de proefbewerking of proefsnede en daaruit volgende beslissing; het controleren, afstemmen en toepassen van de instellingen van de freesmachine of kotterbank. contact binnen de afdeling. Het productiegereed maken van de conventionele freesmachine of kotterbank is van groot belang voor de kwaliteit van de kotterbewerkingen. In deze fase zijn ook arbeidsomstandigheden en veiligheid van belang als het snijgereedschap onjuist is afgesteld of onjuiste parameters zijn ingesteld, kan gevaar optreden. Daarnaast kan de freesmachine of kotterbank, het snijgereedschap of het werkstuk worden beschadigd of zelfs verspeeld. De conventioneel frezer/kotteraar moet bij het productiegereed maken van de machine dan ook zorgvuldig, nauwgezet en nauwkeurig te werk gaan. De conventioneel frezer/kotteraar staat voor de opgave de machine productiegereed te maken. Hierbij kan hij worden geconfronteerd met een situatie waardoor het werk niet meer optimaal kan worden uitgevoerd. Daarbij kan het gaan om de volgende situaties: de vereiste kwaliteit niet binnen de tijd kan worden bereikt; de vereiste nauwkeurigheid niet kan worden gehaald; de bewerking efficiënter kan worden uitgevoerd. afwijkende situatie tijdig te signaleren en adequate Daarvoor moet hij zijn kwaliteitsbewustzijn, initiatiefrijkheid, technisch inzicht en communicatieve vaardigheden aanwenden.

6 Kerntaak 3 Verricht verspanende bewerkingen Met de in- en afgestelde freesmachine of kotterbank vervaardigt de conventioneel frezer/kotteraar producten van ferro- en non-ferromaterialen. Hij bedient alle voorkomende freesmachines en kotterbanken en voert daarmee alle voorkomende verspanende bewerkingen uit. Hij boort gaten in het werkstuk met behulp van een conventionele freesmachine of kotterbank. Tussentijds meet en controleert hij het werk op voortgang, maatvoering e.d. Aan de hand van de tussentijdse metingen en controles kan hij de bewerking stopzetten, om na bijstelling en bijsturing van de freesmachine of kotterbank de bewerking te vervolgen, totdat de gewenste specificaties zijn bereikt. Tot slot wordt het werkstuk van de machine gehaald en zo nodig nabewerkt. Het verrichten van verspanende bewerkingen vindt binnen het bedrijf plaats. De complexiteit van het verrichten van verspanende bewerkingen wordt met name bepaald door de volgende factoren: de combinatie van verspanende technieken; de samengesteldheid van het werkstuk; de toleranties; het gevaar van vervorming; de seriegrootte; de afmeting. Het werk vergt van de conventioneel frezer/kotteraar een relatief hoge graad van vakmansschap. contact binnen de afdeling. Gezien het grote afbreukrisico en de gestelde kwaliteitseisen is het verloop van het bewerkingsproces van cruciaal belang. De conventioneel frezer/kotteraar moet kundig, nauwkeurig en geconcentreerd werken en alert zijn op afwijkingen en fouten in het bewerkingsproces. szorg vergt voortdurende aandacht. Zijn kwaliteitsbewustzijn is dus voortdurend van belang: hij is volledig verantwoordelijk voor de kwaliteit van zijn eigen werk. Daarnaast moet tijdens de bewerking voortdurend letten op arbeidsomstandigheden, veiligheid en milieu. De conventioneel frezer/kotteraar staat voor de opgave verspanende bewerkingen te verrichten. Hierbij kan hij worden geconfronteerd met een situatie waardoor het werk niet meer optimaal kan worden uitgevoerd. Daarbij kan het gaan om de volgende situaties: een afwijking of fout in de freesmachine of kotterbank; een afwijking of fout in het product. afwijkendesituatie tijdig te signaleren en adequate Daarvoor moet hij zijn kwaliteitsbewustzijn, technisch inzicht, communicatieve vaardigheden en zijn signalerend en oplossend vermogen aanwenden.

7 Kerntaak 4 Meet en controleert eigen werk Na de verspanende bewerking meet en controleert de conventioneel frezer/kotteraar eigen en andermans werkstuk op nauwkeurigheid ten aanzien van maatvoering, oppervlakteruwheid en vorm- en plaatstoleranties. Hierbij maakt hij gebruik van verschillende meetinstrumenten. Hij bepaalt zelf, indien vereist, welke meetinstrumenten en methoden hij toepast. Hij vult, indien vereist, de meetresultaten in meetrapporten en -statussen in. Het meten en controleren van het eigen werk vindt binnen het bedrijf plaats. De complexiteit van het meten en controleren van het werk wordt met name bepaald door de volgende factoren: de hoge kwaliteitseisen; de vereiste nauwkeurigheid en structuur van het meten en controleren; de vereiste nauwkeurigheid van het noteren van de resultaten. contact binnen de afdeling. Alle gangbare relevante gereedschappen en Aan het product worden hoge eisen gesteld aan nauwkeurigheid ten aanzien van maatvoering, oppervlakteruwheid en afwerking. De controles en metingen moeten dus nauwkeurig, kritisch en systematisch worden uitgevoerd. Het vastleggen van de meetgegevens in meetrapporten en statussen vereist schriftelijke uitdrukkingsvaardigheid van de conventioneel frezer/kotteraar. De conventioneel frezer/kotteraar staat voor de opgave het werk te meten en te controleren. Hierbij kan hij worden geconfronteerd met een situatie waardoor het werk niet meer optimaal kan worden uitgevoerd. Daarbij kan hij geconfronteerd worden met de volgende situaties: beschadigingen aan het werkstuk; afwijkingen in de maatvoering, oppervlakteruwheid of vorm- en plaatstoleranties. afwijkende situatie tijdig te signaleren en adequate Daarvoor moet hij zijn kwaliteitsbewustzijn, signalerend en oplossend vermogen en technisch inzicht aanwenden.

8 Kerntaak 5 Verricht productiestop Na de verspanende bewerking zorgt de conventioneel frezer/kotteraar voor de afronding van het proces, door de machine buiten bedrijf te stellen, van snijgereedschappen te ontdoen en gereed te maken voor een volgende bewerking. De conventioneel frezer/kotteraar maakt de machine schoon. Hij legt de gebruikte instellingen en hulpmiddelen vast (bij complexe of mogelijk terugkerende producten) en archiveert gebruikte werktekeningen en schetsen. Tot slot zorgt hij voor de proces- en/of productadministratie. Het verrichten van de productiestop vindt binnen het bedrijf plaats. De complexiteit van het verrichten van de productiestop is beperkt. contact binnen de afdeling. beschermingsmiddelen De conventioneel frezer/kotteraar moet de gebruikte instellingen en hulpmiddelen correct archiveren, zodat zij eenvoudig zijn terug te vinden. De machine en gebruikte snijgereedschappen moeten weer volledig gebruiksklaar worden opgeleverd. Hierbij moet hij rekening houden met de geldende Arbo-wetgeving. De conventioneel frezer/kotteraar staat voor de opgave een productiestop te verrichten. Hierbij kan hij worden geconfronteerd met een situatie waardoor het werk niet meer optimaal kan worden uitgevoerd. Daarbij kan het gaan om de volgende situaties: verschillende opties voor wat betreft de archivering van instellingen en parameters; schade of bovenmatige slijtage die is opgetreden aan het gebruikte snijgereedschap; onderhoudsnoodzaak voor de machine; onveilige machines of snijgereedschappen; door te voeren wijzigingen in de tekeningen of met beschadigde en/of onleesbaar geworden tekeningen. afwijkende situatie tijdig te signaleren en adequate Daarvoor moet hij zijn signalerend en oplossend vermogen, kwaliteitsbewustzijn, initiatiefrijkheid, communicatieve vaardigheden, schriftelijke en mondelinge uitdrukkingsvaardigheid alsmede zijn kennis van Arbo- en veiligheidsvoorschriften aanwenden.

9 Kerntaak 6 Verricht eenvoudig preventief onderhoud De conventioneel frezer/kotteraar stelt de freesmachine of kotterbank buiten bedrijf ten behoeve van eenvoudig preventief onderhoud. Hij reinigt en smeert de machine en voert controles en metingen uit om onregelmatigheden te kunnen constateren en verhelpen. Hij vult meetrapporten in en houdt de onderhoudsstaat van de machine bij. Het verrichten van eenvoudig preventief onderhoud vindt binnen het bedrijf plaats. De complexiteit van het verrichten van eenvoudig preventief onderhoud wordt met name bepaald door de volgende factor: vereiste alertheid op afwijkingen in de machine, die bij volgende bewerkingen tot onnauwkeurigheid, storingen of gevaarlijke situaties kunnen leiden, waarmee wordt getracht het afbreukrisico in toekomstige bewerkingen te verminderen. contact binnen de afdeling en buiten de afdeling met de technische dienst met betrekking tot onderhoud. De conditie van de conventionele freesmachine of kotterbank is mede van invloed op het bewerkingsproces en het beoogde product. Preventief onderhoud levert een daartoe een belangrijke bijdrage. Tijdens het verrichten van eenvoudig preventief onderhoud aan de machine kan inzicht worden verkregen in de conditie van de productiemiddelen. De machine moet worden gereinigd, gesmeerd, gecontroleerd en opnieuw gebruiksklaar worden gemaakt. Bij het reinigen van de machine moeten milieunormen in acht worden genomen. De conventioneel frezer/kotteraar staat voor de opgave eenvoudig preventief onderhoud te verrichten. Hierbij kan hij worden geconfronteerd met een situatie waardoor het werk niet meer optimaal kan worden uitgevoerd. Daarbij kan het gaan om de volgende situatie: met schade, afwijkingen of slijtage aan de machine, die mogelijk tot afwijkingen of onveilige situaties kunnen leiden. Daarbij is de conventioneel frezer/kotteraar genoodzaakt deze situatie tijdig te signaleren en adequate maatregelen te nemen om deze situatie op te lossen. Daarvoor moet hij zijn kwaliteitsbewustzijn, technisch inzicht en communicatieve vaardigheden inschakelen.