Kenteq, kenniscentrum voor technisch vakmanschap. Kenteq, afdeling Kwalificatiestructuur in samenwerking met het Nederlands Instituut voor Lastechniek

Transcriptie

1 Beroepstypering Pijplasser Algemene informatie datum: 8 december 2003 versie: 2 Onder regie van kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven Ontwikkeld door: Brondocument(en) Kenteq, kenniscentrum voor technisch vakmanschap Kenteq, afdeling Kwalificatiestructuur in samenwerking met het Nederlands Instituut voor Lastechniek Beroepsprofiel Plaat- /Constructiewerker Dikke plaat Constructiebankwerker/lasser Fijn constructiebankwerker/lasser Uit handboek beroepsprofielen metaal Dijk12-Juni 2001 Legitimering beroepscompetentieprofiel door: - op format vereisten - op de inhoud Mogelijke functiebenamingen Pijplasser Lasser Beroepsbeschrijving Beroepscontext/ werkzaam Rol en verantwoordelijk Sociale partners in de metaal en werktuigbouw d.d. juni Legitimering van de daarvan afgeleide beroepscompetentieprofielen door resonansgroepen samengesteld op aanwijzing van de brancheorganisaties Koninklijke Metaalunie en de FME-CWM: Kenteq Metaal d.d. 4 december 2003 Resonansgroep Lassen d.d. 4 december 2003 De pijplasser is werkzaam in de metaalproductenindustrie. Hij werkt over het algemeen bij toeleverende bedrijven voor de machinetransportmiddelen- en elektrotechnische industrie. De pijplasser is over het algemeen werkzaam op een specifieke constructie afdeling/werkplaats. De pijplasser hecht en last zelfstandig enkelvoudige producten van ferro- en/of non-ferromaterialen, door middel van stompe en niet stompe lasnaadvormen in alle voorkomende laspositie`s. Op basis van de verstrekte productspecificaties stelt de pijplasser op de lasmachine de juiste lasparameters in. Hij kiest het juiste lastoevoegmateriaal en voert het laswerk uit op een door hem zelf bepaalde werkwijze. De pijplasser controleert tijdens het lassen of de lasrupsen en laslagen op de juiste wijze in de lasnaad gelegd zijn. Na afloop van het lassen meet en controleert de pijplasser met de norm of het laswerk aan het vereiste productspecificatie voldoet. De pijplasser werkt zelfstandig op basis van de aan hem verstrekte werkopdrachten en technische informatie. Hij is verantwoordelijk voor de kwaliteit van zijn eigen werk en is zich tevens bewust van het hoge afbreukrisico van zijn werk. De complexiteit van het werk wordt bepaald door de volgende combinatie van factoren: kwaliteit en veiligheidseisen volgens wetgeving en opdrachtgever; het bepalen van de werkvolgorde, lascondities en lasmethoden; de combinatie van laspositie en bereikbaarheid; van de hulpapparatuur en manipulatoren.

2 Typerende beroepshouding Trends/innovaties Marktontwikkelingen Wetgeving/ overheidsregulering Technologische ontwikkelingen Bedrijfsorganisatorische ontwikkelingen Internationale ontwikkelingen Loopbaanmogelijk De pijplasser combineert gedegen vakkennis met zorgvuldigheid, veiligheidsbewust zijn en zelfstandigheid. Hij is kwaliteitsbewust en zorgt voor het bijhouden van zijn vakkennis tot wettelijk niveau (eigen certificatie). In de laswereld doen zich enkele ontwikkelingen voor die invloed kunnen hebben op de beroepspraktijk van de pijplasser: toenemende automatisering binnen zijn vakgebied; toenemende kwaliteitseisen; hogere arbeidskosten. Kennis van geautomatiseerde systemen wordt voor de pijplasser hierdoor belangrijker. Naast de standaard arbeidsomstandig en kwaliteitsregelgeving heeft de pijplasser te maken met productaansprakelijkheid en persoonlijke certificatie. De voornaamste technologische ontwikkeling waarmee de pijplasser mee te maken krijgt is dat snijbranden door speciale CNC-gestuurde machines en geautomatiseerde lasprocessen wordt overgenomen. De pijplasser krijgt te maken met een accent verschuiving van productgerichte naar procesbeheersinggerichte productie. Dit leidt tot meer geautomatiseerde processen. De invloeden van internationale ontwikkelingen voor de pijplasser zijn op dit moment niet expliciet te benoemen. De pijplasser dient wel bewust te zijn van het feit dat internationale ontwikkelingen ook indirect invloed hebben op het bedrijfsresultaat en dus ook op zijn werkzaam. De pijplasser kan doorgroeien in zijn functie. Afhankelijk van de persoonlijke belangstelling en ervaring is doorgroei naar beroepen als Meesterlasser, Lasspecialist, Middelbaar Lastechnicus daar waar het gaat om het gewenste of vereiste lastoezicht in het kader van de EN 719 mogelijk. Ook zelfstandig ondernemersschap behoort tot de mogelijk. Kerntaken van het beroep 1. Interpreteert informatie, selecteert, controleert de autogene lasinstallatie, lasbranders, lastoevoegmateriaal en het te lassen materiaal. 2. Maakt lasapparatuur productiegereed. 3. Bereidt lasnaden van lasverbindingen voor. 4. Voert laswerk in alle posities uit. 5. Controleert en meet eigen werk. 6. Verricht eenvoudig preventief onderhoud.

3 Kerntaak 1 Interpreteert informatie, selecteert, controleert de autogene lasinstallatie, lasbranders, lastoevoegmateriaal en het te lassen materiaal. Ter voorbereiding op de te lassen pijpverbindingen leest en interpreteert de pijplasser de aangeleverde opdrachten, werktekeningen en schetsen. Hij overlegt met zijn leidinggevende over de uit te voeren laswerkzaam, lasvolgorde en lasuitvoering. Hij bepaalt zijn eigen lasvolgorde en lasmethode of voert hij het laswerk uit conform een vereiste Lasmethode beschrijving. Hij controleert de te gebruiken basismaterialen of het aangeleverde werkstuk op beschadigingen, materiaalsoort en -eigenschappen. Op basis van lasvoorschriften, kwaliteitseisen en maatvoering bepaalt hij de lascondities en lasparameters. De pijplasser informeert naar de te gebruiken Lasmethode beschrijving (WPS). Hij controleert het te gebruiken lastoevoegmateriaal en lasapparatuur, bereidt de lasnaad voor, stelt de juiste parameter in. De pijplasser is verantwoordelijk voor de voorbereiding van zijn eigen werk. Hij bereidt zelfstandig zijn werkzaam voor en organiseert de uit te voeren werkzaam. Hij overlegt bij afwijkende situaties met zijn leidinggevende over de te volgen werkwijze en/of met de ijzerwerker/pijpfitter, of lascoördinator. De complexiteit van de voorbereidende werkzaam wordt bepaald door de volgende factoren: Werkvolgorde en werkwijze; Lasmethoden, laspositie, kwaliteitseisen en normen; Veiligheid en bereikbaarheid; Bepalen van lascondities. De Pijplasser voert de voorbereidende activiteiten alleen uit. Hij overlegt met zijn leidinggevende, de ijzerwerker/pijpfitter of lascoördinator over de te volgen werkwijze. Dit kan in de vorm van een formeel of informeel werkoverleg worden gedaan. Eventuele onduidelijk of afwijkingen worden eveneens met betrokkenen besproken. De kwaliteit van de lasverbinding en daarmee het product is in grote mate afhankelijk van de voorbereiding op het werk. Dat vraagt van de pijplasser een zorgvuldige en nauwkeurige werkwijze ten aanzien van de aangeleverde informatie, het op de juiste wijze uitvoeren van de lasmethode en het voldoen aan gestelde en genormeerde kwaliteitseisen. De pijplasser staat voor de opgave om uit aangeleverde informatie de noodzakelijke informatie te halen voor een optimale voorbereiding. Daarbij kan hij worden geconfronteerd met: Ontbrekende, onduidelijke of naar zijn mening onjuiste informatie; De constatering dat de eisen die aan het product worden gesteld niet kunnen worden gerealiseerd binnen de technische randvoorwaarden van de apparatuur of de beschikbare tijd; De constatering dat een alternatieve werkwijze of werkvolgorde kan leiden tot een efficiënter werkproces en/of een kwalitatief beter resultaat. Daarbij is hij genoodzaakt te overleggen met zijn leidinggevende. Hierbij moet hij zijn communicatieve en sociale vaardig en zijn technisch inzicht aanwenden.

4 Kerntaak 2 Maakt lasapparatuur productiegereed. De pijplasser maakt de lasapparatuur gereed voor productie. Stelt zo nodig WPS op. Hij stelt de lasapparatuur in en controleert de werking door een proeflasje uit te voeren. De pijplasser maakt de lasapparatuur zelfstandig productiegereed. Hij bepaalt zelfstandig of overleg met zijn leidinggevende de lasvolgorde. De pijplasser is verantwoordelijk voor het optimaal gereed maken van de lasapparatuur, lastoevoegmateriaal en lasnaadvoorbereiding, zodanig dat de lasuitvoering het vereiste kwaliteit kan opleveren. De complexiteit van het productiegereed maken van de lasapparatuur lastoevoegmateriaal en lasnaadvoorbereiding wordt bepaald door de volgende factoren: De combinatie van laspositie en bereikbaarheid; De vervorming in relatie met de warmte inbreng en lasvolgorde Het controleren, afstemmen en toepassen van de juiste lasmethode of vereiste gekwalificeerde lasmethode. De pijplasser voert de werkzaam bij het lasgereed maken van het laswerk zelfstandig uit. Wanneer de pijplasser bij het lasgereed maken van het laskarwei moeilijk ondervindt, pleegt hij overleg met zijn leidinggevende, de pijpfitter/ijzerwerker en/of de lascoördinator. Het productiegereed maken van de lasapparatuur, lasmethode en lasvaardigheid is van doorslaggevend belang voor de kwaliteit van de lasverbinding. Om die reden is het uitvoeren van een lasproef al of niet geborgd met een certificaat van groot belang. Arbeidsomstandig, laspositie en veiligheid zijn namelijk in deze fase aan de orde. Als de arbeidsomstandig niet optimaal zijn, kan gevaar optreden voor de pijplasser en het product. De pijplasser moet bij het lasgereed maken van de lasverbinding dan ook veilig, zorgvuldig, en nauwkeurig te werk gaan. De pijplasser staat voor de opgave om de lasverbinding lasgereed te maken, ten behoeve van een optimaal resultaat binnen een minimale lastijd. Voordat het lassen van start gaat, moet de pijplasser de zekerheid verkrijgen of de te realiseren lasverbinding aan de gestelde kwaliteitseisen zal voldoen. Daarbij kan hij tot de conclusie komen dat het vereiste kwaliteit niet binnen de tijd kan worden bereikt. Daarbij is hij genoodzaakt te overleggen met de pijpfitter/ijzerwerker, lascoördinator of zijn leidinggevende. Tevens is hij genoodzaakt met hen te overleggen over te ontwikkelen oplossingen en alternatieven. Hierbij moet hij zijn kwaliteitsbewustzijn, initiatiefrijkheid, technisch inzicht en communicatieve vaardig aanwenden.

5 Kerntaak 3 Bereidt lasnaden van lasverbindingen voor. De pijplasser bereidt de lasnaden van de lasverbinding voor al of niet in samenwerking met een pijpfitter/ijzerwerker en/of de lascoördinator. De pijplasser leest en interpreteert de lasopdracht of werktekening, maakt keuzes ten aanzien van aanpak, werkvolgorde en lasprocedure. De pijplasser beoordeelt of montagewerk van de fitter/ijzerwerker voldoet aan de lasparameters. Bij afwezigheid van een fitter/ijzerwerker voert de pijplasser de montage van de pijpconstructiedelen zelf uit. Hij bereidt de lasnaad zodanig voor dat deze voldoet aan vereiste criteria zoals bij voorbeeld afschuining, vooropening, uitlijnigheid, voorbocht en krimpreserve. In verband met de kwaliteit van de las voorkomt pijplasser zoveel mogelijk het hechten in de lasnaad. Hij slijpt de hechten tijdens het vullen van de naad weg of zorgt dat de hechten zijn voorbewerkt als onderdeel van de las en maakt de te lassen naad schoon. De pijplasser voert zelfstandig de lasnaadvoorbereiding uit. Bij afwijkende situaties overlegt hij over de te volgen werkwijze met de ijzerwerker/pijpfitter of leidinggevende of lascoördinator. De complexiteit van de lasnaadvoorbereiding wordt bepaald door de volgende factoren: Werkvolgorde en werkwijze; Lasmethoden, laspositie, kwaliteitseisen en normen; Belasting van de Pijp/Constructie(statisch/dynamisch); Veiligheid en bereikbaarheid. De Pijplasser voert de voorbereidende activiteiten alleen uit. Hij overlegt met de ijzerwerker/pijpfitter of leidinggevende of lascoördinator over de voorbewerkte, voorgeschreven of toe te passen lasnaadvorm, eventuele voorbewerking en montage. Dit kan in de vorm van een formeel of informeel werkoverleg worden gedaan. De pijplasser moet alert zijn op afwijkingen en fouten tijdens lasnaadvoorbewerking en het in elkaar hechten van pijp/constructie delen op de montageplaats, om te voorkomen dat er afwijkingen en lasonvolkomen optreden die onherstelbaar zijn dan wel hoge reparatiekosten of afkeur met zich meebrengen. In de taakuitoefening van de pijplasser staan nauwkeurigheid en lasvaardigheid centraal. Er worden hoge eisen gesteld aan de kwaliteit van de lasnaadvoorbereiding. De pijplasser moet zijn werk en de voortgang van de montage of het hechten van de pijp/constructiedelen op verschillende momenten meten en controleren. szorg vergt voortdurende aandacht. sbewustzijn en kennis van de EN/ISO de norm waarin het vereiste laskwaliteit is vastgelegd, zijn dus voortdurend van belang. Hij is volledig verantwoordelijk voor de kwaliteit van de lasnaadvoorbewerking van zijn eigen laswerk. In deze fase zijn lasvoorschriften (LMK`s) en regelgeving met betrekking tot arbeidsomstandig(arbo), veiligheid(ped) en milieu(mac) van belang. De pijplasser staat voor de opgave om uit aangeleverde informatie de noodzakelijke informatie te halen voor een optimaal resultaat en deze informatie te interpreteren. Daarbij kan hij worden geconfronteerd met: Ontbrekende, onduidelijke of naar zijn mening onjuiste informatie; De constatering dat de eisen die aan het product worden gesteld niet kunnen worden gerealiseerd binnen de technische randvoorwaarden van de apparatuur voor de lasnaadvoorbereiding of de beschikbare tijd;

6 De constatering dat een alternatieve werkwijze of werkvolgorde kan leiden tot een efficiënter werkproces en/of een kwalitatief beter resultaat. Daarbij is hij genoodzaakt te overleggen met zijn leidinggevende. Hierbij moet hij zijn communicatieve en sociale vaardig en zijn technisch inzicht aanwenden. De pijplasser staat voor de opgave om met de juiste gereedschappen voor de laskant voorbewerkingen de juiste lasnaden voor te bereiden en de te lassen onderdelen in de juiste positie te hechten dan wel in een manipulator in te spannen, rekening houdend met de vereiste laskwaliteit, en krimpvervorming. Daarbij kan hij worden geconfronteerd met: Maatafwijkingen van het te lassen materiaal; Vervorming en/of afwijking van materiaal/werkstuk door uitzetting en krimpen; Constructie-eisen; Laspositie en bereikbaarheid; Brandveiligheid. Daarbij is hij genoodzaakt te overleggen met de pijpfitter/ijzerwerker, lascoördinator of zijn leidinggevende. Tevens is hij genoodzaakt te overleggen over te ontwikkelen oplossingen en alternatieven. Hierbij moet hij zijn signalerend en oplossend vermogen, kwaliteits- en veiligheidsbewustzijn, initiatiefrijkheid en communicatieve vaardig aanwenden. Daarbij kan hij tot de conclusie komen dat hij de veiligheids- en/of arbeidsomstandig voorschriften niet kan navolgen. Hierbij moet hij, ook in het overleg met zijn leidinggevende, zijn kennis van arbeidsomstandig en veiligheidsvoorschriften aanwenden, alsmede zijn communicatieve vaardig.

7 Kerntaak 4 Voert autogeen laswerk in alle posities uit. De pijplasser hecht en last lasnaadverbindingen aan pijpen en pijpflenzen van ferro materialen. Hij bedient benodigde lasapparatuur en voert daarmee alle voorkomende lasnaadvormen in alle lasposities uit. Tijdens het lassen controleert hij de voortloopsnelheid, de warmteinbreng en het smeltbad op kwaliteit en vervorming e.d. Aan de hand van die waarnemingen corrigeert hij de lasparameters zodat de gewenste kwaliteitseisen worden bereikt. Tot slot wordt de lasnaad schoongemaakt en zo nodig nabewerkt. De pijplasser voert de lasuitvoering zelfstandig uit en controleert het lasproces. Hij bepaalt in overleg de pijpfitter/ijzerwerker, lascoördinator of met zijn leidinggevende of hij de lasuitvoering moet wijzigen. De pijplasser is verantwoordelijk voor de bewaking de lasparameters. De complexiteit van het werk van de pijplasser wordt bepaald door de volgende factoren: De verschillende lasmethoden; De geometrie van het werkstuk/lasnaadvorm; De toleranties; De seriegrootte; De afmeting; De laspositie en bereikbaarheid; De brandveiligheid. De pijplasser voert de werkzaam alleen uit. Als de pijplasser behoefte heeft aan overleg, of tijdens het lasproces moeilijk ondervindt, pleegt hij overleg met de lascoördinator of zijn leidinggevende. De pijplasser moet alert zijn op afwijkingen en fouten tijdens lasnaadvoorbewerking en het in elkaar hechten van pijp/constructie delen op de montageplaats, om te voorkomen dat er afwijkingen en lasonvolkomen optreden die onherstelbaar zijn dan wel hoge reparatiekosten of afkeur met zich meebrengen. In de taakuitoefening van de pijplasser staan nauwkeurigheid en lasvaardigheid centraal. Er worden hoge eisen gesteld aan de kwaliteit van de lasnaadvoorbereiding. De pijplasser moet zijn werk en de voortgang van de montage of het hechten van de pijp/constructiedelen op verschillende momenten meten en controleren. szorg vergt voortdurende aandacht. sbewustzijn en kennis van de EN/ISO de norm waarin het vereiste laskwaliteit is vastgelegd, zijn dus voortdurend van belang. Hij is volledig verantwoordelijk voor de kwaliteit van de lasnaadvoorbewerking van zijn eigen laswerk. In deze fase zijn lasvoorschriften(lmk`s) en regelgeving met betrekking tot arbeidsomstandig(arbo), veiligheid(ped) en milieu(mac) van belang. De pijplasser staat voor de opgave de beoordeling van de lasverbinding zodanig uit te voeren dat optimaal wordt voldaan aan het uitvoeren van de voorgeschreven beoordelingen. Daarbij kan hij worden geconfronteerd met: Onregelmatig en afwijkingen in de lasnaad voorbewerking; Een afwijking of fout bij de montage/hechten; Een afwijking of fout in het productmateriaal. Daarvoor is hij genoodzaakt af te wegen of de onregelmatig, afwijkingen en fouten binnen de toleranties vallen van de vereiste kwaliteit. Daarbij is hij genoodzaakt te overleggen met de pijpfitter/ijzerwerker, de lascoördinator of zijn leidinggevende. Tevens is

8 hij genoodzaakt te overleggen over te ontwikkelen oplossingen en alternatieven. Hij moet hierbij zijn signalerend en oplossend vermogen, kwaliteitsbewustzijn, technisch inzicht en communicatieve vaardig aanwenden.

9 Kerntaak 5 Controleert en meet eigen werk. Na het lassen controleert en meet en beoordeelt de pijplasser het werkstuk visueel op nauwkeurigheid ten aanzien van maatvoering, vervorming, lasuiterlijk en doorlassing. Hierbij maakt hij gebruik van lasmeetinstrumenten. Hij hanteert, indien vereist, de in de norm voorgeschreven beoordelingsmethoden. Indien vereist legt hij de meetresultaten vast voor de lasmethode kwalificatie(en 287/288). De pijplasser controleert en meet zelfstandig voor eigen verantwoording het gelaste werk. Hij is verantwoordelijk voor correcte uitvoering van deze controles en metingen en voor eventuele vastlegging/controle van de resultaten in de lasmethode beschrijving (WPS). De complexiteit van de kwaliteit van het eigen werk wordt bepaald door: Het moeten voldoen aan internationale normen; Aanvullende eisen van de opdrachtgever; Het doen van aanvullend niet destructief- en destructief- onderzoek; ISO gecertificeerd kwaliteitssysteem bedrijf. De pijplasser voert de werkzaam alleen uit. Wanneer aanvullend onderzoek nodig is, of lasonvolkomen signaleert, pleegt hij overleg met de lascoördinator, de toezichthouder of zijn leidinggevende. De controles, metingen en bijhouden lasvaardigheid moeten systematisch, nauwkeurig en kritisch worden uitgevoerd en indien vereist, nauwkeurig in overeenkomstig het kwaliteitshandboek worden vastgelegd en bijgehouden. De pijplasser staat voor de opgave de beoordeling van de lasverbinding zodanig uit te voeren dat optimaal wordt voldaan aan het uitvoeren van de voorgeschreven beoordelingen. Daarbij kan hij worden geconfronteerd met: Onregelmatig en afwijkingen in de lasnaad voorbewerking; Een afwijking of fout bij de montage/hechten; Een afwijking of fout in het productmateriaal. Daarvoor is hij genoodzaakt af te wegen of de onregelmatig, afwijkingen en fouten binnen de toleranties vallen van de vereiste kwaliteit. Daarbij is hij genoodzaakt te overleggen met de pijpfitter/ijzerwerker, de lascoördinator of zijn leidinggevende. Tevens is hij genoodzaakt te overleggen over te ontwikkelen oplossingen en alternatieven. Hij moet hierbij zijn signalerend en oplossend vermogen, kwaliteitsbewustzijn, technisch inzicht en communicatieve vaardig aanwenden.

10 Kerntaak 6 Verricht eenvoudig preventief onderhoud. De pijplasser stelt de lasapparatuur buiten bedrijf ten behoeve van eenvoudig preventief onderhoud. Hij reinigt de lasapparatuur en voert controles en metingen uit aan slangen en drukregelapparatuur om onregelmatig en onveilige situaties te kunnen constateren en na overleg met zijn leidinggevende te verhelpen. Hij vult, indien vereist, controlerapporten in en houdt de onderhoudsstaat van de lasapparatuur bij. De pijplasser voert periodiek het eenvoudig preventief onderhoud aan de lasapparatuur zelfstandig uit. Hij is verantwoordelijk voor een juiste uitvoering van het eenvoudige preventief onderhoud, volgens voorschriften met betrekking tot veiligheid en milieu. De complexiteit van de preventieve onderhoudswerkzaam die de rond pijplasser verricht worden bepaald door: Afwijkingen in de lasapparatuur, die bij het lassen tot onnauwkeurigheid, schade, storingen of gevaarlijke/onveilige situaties(gasexplosie en brandgevaar) kunnen leiden; van de hulpapparatuur/manipulatoren. De pijplasser voert de werkzaam alleen uit. Indien nodig dient de pijplasser met zijn leidinggevende te overleggen of bijvoorbeeld een specialist of de technische dienst, dient te worden ingeschakeld. De conditie van de lasapparatuur is mede van invloed op de laskwaliteit en het beoogde product. Preventief onderhoud levert daartoe een belangrijke bijdrage. Tijdens het verrichten van eenvoudig preventief onderhoud aan de lasapparatuur kan inzicht worden verkregen in de conditie van de productiemiddelen. De lasapparatuur moet worden gereinigd, gecontroleerd en opnieuw gebruiksklaar worden gemaakt. Bij het reinigen van de lasapparatuur moeten milieunormen in acht worden genomen. De pijplasser staat voor de opgave om de lasapparatuur preventief te onderhouden. Hierbij kan hij worden geconfronteerd met schade, afwijkingen of slijtage aan de apparatuur, die mogelijk tot afwijkingen of onveilige situaties kunnen leiden. Daarbij is hij genoodzaakt te overleggen met zijn leidinggevende of hij deze onregelmatig zelf kan oplossen, dan wel een specialist of de technische dienst moet inschakelen. Hierbij moet hij zijn kwaliteitsbewustzijn, technisch inzicht en communicatieve vaardig inschakelen.