Kenniscentrum Beroepsonderwijs Bedrijfsleven Kenteq. Uit handboek beroepsprofielen metaal Dijk12-Juni 2001

Transcriptie

1 Beroepstypering CNC-Plaatwerker 3D Algemene informatie datum: 17 januari 2003 versie: 2 Onder regie van kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven Ontwikkeld door: Kenniscentrum Beroepsonderwijs Bedrijfsleven Kenteq Kenteq, afdeling kwalificatiestructuur Brondocument(en) Legitimering beroepscompetentieprofiel door: - op format vereisten - op de inhoud Beroepsprofiel CNC-Plaatwerker 3D Uit handboek beroepsprofielen metaal Dijk12-Juni 2001 Sociale partners in de metaal en werktuigbouw d.d. juni Legitimering van de daarvan afgeleide beroepscompetentieprofielen door resonansgroepen samengesteld op aanwijzing van de brancheorganisaties Koninklijke Metaalunie en de FME-CWM: SOM opleidingen metaal d.d. 18 december 2002 Resonansgroep plaat en constructie d.d. 18 december 2002 Mogelijke functiebenamingen CNC-kanter Operator CNC-kantbank Machinesteller CNC-kantbank Beroepsbeschrijving Beroepscontext/ werkzaamheden Rol en verantwoordelijkheden Typerende beroepshouding De CNC-plaatwerker 3D werkt in de metaalproductenindustrie bij toeleverende bedrijven. De bedrijven vervaardigen over algemeen kleine serieproducten, variërend in aantal van enkelstuks tot honderd á honderdvijftig stuks. De producten die de CNC-plaatwerker 3D vervaardigd zijn o.a. voor de machine- en apparatenbouw, transportmiddelenindustrie, telecommunicatie, computerindustrie, voedings- en drankenindustrie en verkeerssystemen. De CNC-plaatwerker 3D werkt uitsluitend binnen in het eigen bedrijf op de afdeling plaatbewerking unit kanten en/of buigen. De CNC-plaatwerker 3D is beperkt zelfstandig. Hij is verantwoordelijk voor zijn eigen werk maar draagt niet de eindverantwoordelijkheid voor de afgeleverde producten. De eindverantwoordelijkheid ligt bij een meewerkend leidinggevende. Het werk van de CNC-plaatwerker 3D is complex. Voor het kanten is vakmanschap, ervaring en gevoel nodig. De bijdrage van de CNC-plaatwerker 3D op de kwaliteit en bewerking is groot. De afbreukrisico s zijn allen te herleiden tot menselijk handelen. De CNC-plaatwerker 3D combineert zijn kwaliteitsbewustzijn, met creativiteit, procesmatig inzicht en goede communicatieve en sociale vaardigheden bij het vervaardigen van producten.

2 Trends/innovaties Marktontwikkelingen Wetgeving/ overheidsregulering Technologische ontwikkelingen Bedrijfsorganisatorische ontwikkelingen Internationale ontwikkelingen Loopbaanmogelijkheden Er worden steeds hogere eisen gesteld aan de nauwkeurigheid van het 3D-plaatwerken, met name dunne plaat. Het belang van kwaliteit neemt verder toe. De CNC-plaatwerker 3D wordt in toenemende mate verantwoordelijk gesteld voor de kwaliteit van zijn werk. n.v.t. In de toekomst zal grafisch programmeren aan de machine programmeren vervangen. Ook zullen de 2D en 3Dbewerkingen steeds geïntegreerd worden. De CNCplaatwerker 3D zal hierdoor steeds procesmatiger moeten gaan denken bij de uitoefening van zijn taak. Binnen de plaatbewerkingsbedrijven verschuift het accent van halfproducten naar eindproducten. Het belang van kwaliteitszorg neemt toe alsmede de automatiseringsgraad. Ook worden steeds meer ondersteuning geboden in de ontwerp- en constructiefase van het product. In dat proces wordt de inbreng van de CNC-plaatwerker 3D belangrijker. n.v.t. De CNC-plaatwerker 3D kan doorgroeien in zijn functie. Ook kan hij doorgroeien tot meewerkend leidinggevende of in de richting van werkvoorbereiding. Kerntaken van het beroep 1. Bereidt eigen werkzaamheden voor. 2. Maakt CNC-machine productiegereed. 3. Bewaakt het bewerkingsproces.. 4. Controleert en meet het eigen werk.

3 Kerntaak 1 Bereidt eigen werkzaamheden voor. Proces Rol/verantwoordelijkheden Betrokkenen (Hulp-)middelen Kwaliteit Keuzes en dilemma s Ter voorbereiding op de vervormende bewerkingen leest en interpreteert de CNC-Plaatwerker 3D de aangeleverde instructies en opdrachten. Op basis van de aangeleverde informatie bepaalt hij de volgorde van zettingen, de hoeken en de benodigde werkwijze daarbij. Als hij dat nodig vindt, overlegt de CNC-Plaatwerker 3D over de uit te voeren werkzaamheden, planning en werkwijze met collega s of leidinggevende. De CNC-plaatwerker 3D kiest de te gebruiken gereedschappen. Hij bevestigt het gereedschap voor het vervaardigen van de uitslag op de CNC-gestuurde machine. De CNC-Plaatwerker 3D voert het te gebruiken (aangeleverde) plaatmateriaal aan en controleert dit op maatvoering en beschadiging, legt het materiaal aan in de machine. De CNC-Plaatwerker 3D werkt zelfstandig aan de voorbereiding binnen de gestelde voorschriften en procedures. Hij bepaalt zelfstandig welke werkwijze en werkvolgorde hij gaat toepassen. De CNC-Plaatwerker 3D beslist of overleg met de werkvoorbereiding, collega s of leidinggevende noodzakelijk is. De complexiteit van de voorbereidende werkzaamheden wordt bepaald door de volgende factoren: lezen, begrijpen en interpreteren van tekeningen. materiaalkennis (de vervorming van plaat). kennis en vaardigheid ten aanzien van machines en gereedschappen. ruimtelijk en logisch inzicht. kennis en vaardigheid ten aanzien van meten en meetinstrumenten. bepalen van de volgorde van zettingen. De CNC-Plaatwerker 3D voert de voorbereidende activiteiten zelfstandig uit. Indien nodig overlegt hij met anderen over de werkwijze, bijvoorbeeld met de werkvoorbereiding, collega s of leidinggevenden. Dit kan in de vorm van een formeel of informeel werkoverleg worden gedaan. Alle gangbare relevante machines, gereedschappen en beschermingsmiddelen. De kwaliteit van het bewerkingsproces en het product is in grote mate afhankelijk van de voorbereiding op het werk. Dat vraagt van de CNC-Plaatwerker 3D een nauwgezette en nauwkeurige werkwijze ten aanzien van de aangeleverde informatie, het bepalen van de werkwijze, het kiezen, controleren en bevestigen van gereedschappen en materialen en het aanleggen van plaatmateriaal. De CNC-Plaatwerker 3D staat voor de opgave om uit aangeleverde informatie de noodzakelijke informatie te halen voor een optimaal resultaat en deze informatie te interpreteren. Daarbij kan hij worden geconfronteerd met: ontbrekende, onduidelijke of naar zijn mening onjuiste informatie in de aangeleverde tekeningen en instructies; de constatering dat een alternatieve werkwijze of werkvolgorde kan leiden tot een efficiënter werkproces en/of kwalitatief beter resultaat.

4 Daarbij is hij genoodzaakt zelf een oplossing te zoeken of een alternatief te ontwikkelen, dan wel te overleggen met de werkvoorbereiding of de leidinggevende. Hierbij moet hij zijn technisch vakmanschap, procesmatig inzicht, signalerend en oplossend vermogen, creativiteit en inventiviteit, communicatieve en sociale vaardigheden aanwenden. De CNC-Plaatwerker 3D staat voor de opgave om de juiste gereedschappen en materialen in en aan de CNC-machine te bevestigen en het plaatmateriaal aan te leggen. Daarbij kan hij worden geconfronteerd met: beschadigingen aan het te bewerken materiaal of aan het te gebruiken gereedschap; vervorming en/of afwijking van het plaatmateriaal bij het opspannen ervan. Daarbij is hij genoodzaakt hierop actie te ondernemen, dan wel af te wegen of hij moet overleggen met de leidinggevende. Hierbij moet hij zijn signalerend vermogen, kwaliteitsbewustzijn, initiatiefrijkheid en communicatieve vaardigheden aanwenden. De CNC-Plaatwerker 3D staat voor de opgave om gereedschappen en materialen in en aan de CNC-machine te bevestigen. Daarbij kan hij worden geconfronteerd met de constatering dat hij de veiligheids- en/of arbovoorschriften niet kan navolgen. Daarbij is hij genoodzaakt daarover te overleggen met de leidinggevende. Hierbij moet hij zijn kennis van arbo- en veiligheidsvoorschriften en zijn communicatieve vaardigheden aanwenden.

5 Kerntaak 2 Maakt CNC-machine productiegereed. Proces Rol/verantwoordelijkheden Na het bevestigen van de gereedschappen en het aanleggen en opspannen van het plaatmateriaal in de CNC-machine maakt de CNC-Plaatwerker 3D de CNC-machine gereed voor productie. De CNC-Plaatwerker 3D kan hiervoor een bestaand CNC-programma oproepen en op de CNC-machine installeren. Ook kan hij een bestaand CNC-programma aanpassen of een nieuw CNC-programma, dat hij heeft ontvangen van de werkvoorbereiding of zijn leidinggevende, op de CNC-machine installeren. Ook kan de CNC-Plaatwerker 3D zelf een CNC-programma schrijven. De CNC-Plaatwerker 3D stelt de CNC-machine en de te gebruiken gereedschappen in en af. Daarna start hij de machine op. Hij test de werking van het te gebruiken CNC-programma door een proefbewerking uit te voeren. Als de proefbewerking daartoe aanleiding geeft, overlegt de CNC-Plaatwerker 3D met zijn leidinggevende over mogelijke wijzigingen in de CNC-programmatuur. Eventuele wijzigingen in het CNCprogramma worden door de CNC-Plaatwerker 3D doorgevoerd. Vervolgens voert hij opnieuw een proefbewerking uit. De CNC-machine is pas productiegereed als de proefbewerking aangeeft dat een optimaal resultaat kan worden gerealiseerd. Als tijdens het bewerkingsproces (zie kerntaak 3) wordt geconstateerd dat het optimale resultaat niet kan worden gerealiseerd, dan wel dat afwijkingen en storingen zijn opgetreden, maakt de CNC- Plaatwerker 3D de CNC-machine opnieuw productiegereed. De CNC-Plaatwerker 3D maakt de CNC-machine zelfstandig productiegereed. Hij bepaalt zelf of overleg over de in- en afstelling en programmering van de CNC-machine met collega s of leidinggevende noodzakelijk is. Hij is verantwoordelijk voor het optimaal productiegereed maken van de CNC-machine, zodanig dat de vormende bewerking de vereiste kwaliteit kan opleveren. De complexiteit van het productiegereed maken van de CNCmachine wordt bepaald door de volgende factoren. programmeren van de CNC-machine, namelijk het oproepen, installeren of het aanpassen van een bestaand CNC-programma, dan wel het installeren van een aangeleverd nieuw CNC-programma. werken en denken in spiegelbeeld. testen van het CNC-programma door een proefbewerking uit te voeren. Op basis daarvan beslist de CNC-Plaatwerker 3D of in het CNCprogramma nog wijzigingen moeten worden doorgevoerd.

6 Betrokkenen (Hulp-)middelen Kwaliteit Keuzes en dilemma s De CNC-Plaatwerker 3D maakt de CNC-machine zelfstandig productiegereed. Wanneer de CNC-Plaatwerker 3D behoefte heeft aan overleg, of bij het productiegereed maken van de CNC-machine moeilijkheden ondervindt, kan hij een beroep doen op collega s of leidinggevenden. Alle gangbare relevante machines, gereedschappen en beschermingsmiddelen. Het productiegereed maken van de CNC-machine is van doorslaggevend belang voor de kwaliteit van het product. Om die reden is het maken van een proefbewerking van groot belang. Het programmeren van de CNC-machine en het uitvoeren van een proefbewerking vereist een kritische en nauwkeurige werkwijze, alsmede technische kennis, abstractievermogen, anticiperend denkvermogen en kwaliteitsbewustzijn. Arbeidsomstandigheden en veiligheid zijn met name in deze fase aan de orde: als het CNCprogramma of de in- en afstelling van de CNC-machine niet optimaal is, kan gevaar optreden of kan de CNC-machine, het gereedschap of het product worden beschadigd. De CNC- Plaatwerker 3D moet bij het productiegereed maken van de CNC-machine dan ook zorgvuldig, nauwgezet en nauwkeurig te werk gaan. De CNC-Plaatwerker 3D staat voor de opgave om de CNCmachine productiegereed te maken, ten behoeve van een optimaal resultaat binnen een minimale bewerkingstijd. Voordat de bewerking van start gaat, moet de CNC- Plaatwerker 3D zekerheid verkrijgen of de te realiseren producten aan de gestelde eisen zullen voldoen. Daarbij kan hij worden geconfronteerd met: de constatering dat de vereiste kwaliteit niet binnen de gestelde tijd kan worden bereikt; de constatering dat de vereiste nauwkeurigheid niet kan worden gehaald; de constatering dat de bewerking efficiënter kan worden uitgevoerd. Daarbij is hij genoodzaakt alternatieven te ontwikkelen of oplossingen te zoeken. Hierbij moet hij zijn kwaliteitsbewustzijn, commercieel bewustzijn, signalerend en oplossend vermogen, technisch inzicht en communicatieve vaardigheden aanwenden.

7 Kerntaak 3 Bewaakt het bewerkingsproces. Proces Rol/verantwoordelijkheden Betrokkenen (Hulp-)middelen Kwaliteit De CNC-Plaatwerker 3D bewaakt het buigen of kanten van (aangeleverd) vlak plaatmateriaal en uitslagen van uiteenlopende dikte. Hij bedient een CNC-gestuurde kantbank of kantpers en voert daarmee alle voorkomende vervormende bewerkingen uit voor het vervaardigen van het product. Gedurende het bewerkingsproces meet en controleert de CNC-Plaatwerker 3D het werk op voortgang, maatvoering e.d. Wanneer hij fouten of afwijkingen constateert, zet de CNC-Plaatwerker 3D de CNC-machine stil en moet hij het geconstateerde probleem zelf oplossen. Als hij het probleem niet kan oplossen, kan hij andere collega s of zijn leidinggevende raadplegen. Na afronding van het bewerkingsproces stopt hij de machine en haalt hij het product van de CNC-machine. De CNC-Plaatwerker 3D bewaakt het bewerkingsproces zelfstandig. Hij is verantwoordelijk voor het optimale verloop en bewaking van het bewerkingsproces. Tevens is verantwoordelijk voor het stoppen van de CNC-machine. De complexiteit van de bewaking van het bewerkingsproces wordt bepaald door de volgende factoren. Bediening van de CNC-machine. Kennis en begrip van CNC-programmeren. Tussentijds meten en controleren van de bewerking. In spiegelbeeld werken. Materiaalkennis, met name de vervorming van het plaatmateriaal. De bewaking van het bewerkingsproces is essentieel voor de kwaliteit van het product. Voor kanten is vakmanschap, ervaring en gevoel nodig. De inbreng van de CNC- Plaatwerker 3D op de bewerking en de gerealiseerde kwaliteit is relatief groot. De CNC-Plaatwerker 3D bewaakt het bewerkingsproces zelfstandig. Als de CNC-Plaatwerker 3D behoefte heeft aan overleg, of tijdens het bewerkingsproces moeilijkheden ondervindt, kan hij een beroep doen op collega s of de leidinggevende. Het kan voorkomen dat een CNC- Plaatwerker 3D toezicht houdt op het werk van aankomende werklieden. Alle gangbare relevante machines, gereedschappen en beschermingsmiddelen. De CNC-Plaatwerker 3D moet alert zijn op afwijkingen en fouten in het bewerkingsproces, om te voorkomen dat er afwijkingen en fouten optreden die onherstelbaar zijn. De afbreukrisico s zijn groot doordat de CNC 3D-bewerking meestal de laatste bewerking is binnen plaatwerken. In de taakuitoefening van de profielhouder staan technisch vakmanschap, procesmatig inzicht, procesbeheersing, signalerend en oplossend vermogen, kwaliteitsbesef, zorgvuldigheid en nauwkeurigheid centraal. Er worden hoge eisen gesteld aan de nauwkeurigheid en kwaliteit van zijn (half)product. De CNC-Plaatwerker 3D moet zijn werk en de voortgang van het bewerkingsproces op verschillende momenten meten en controleren. Kwaliteitszorg vergt

8 Keuzes en dilemma s derhalve voortdurende aandacht. In deze fase zijn voorschriften en regelgeving met betrekking tot de arbeidsomstandigheden, veiligheid en milieu van groot belang. De CNC-Plaatwerker 3D staat voor de opgave het bewerkingsproces dat met de CNC-machine wordt uitgevoerd zodanig uit te voeren dat een optimaal resultaat wordt gerealiseerd. Daarbij kan hij worden geconfronteerd met: onregelmatigheden en afwijkingen in het bewerkingsproces; een afwijking of fout in het CNC-programma; vervorming van het materiaal. Daarbij is hij genoodzaakt te bezien of de onregelmatigheden, afwijkingen en fouten binnen de gestelde eisen vallen. Zo niet, dan moet hij hierover in overleg treden met zijn leidinggevende. Hij moet hierbij zijn signalerend vermogen, kwaliteitsbewustzijn, commercieel bewustzijn en communicatieve vaardigheden aanwenden.

9 Kerntaak 4 Controleert en meet het eigen werk. Proces Rol/verantwoordelijkheden Betrokkenen (Hulp-)middelen Kwaliteit Keuzes en dilemma s Na de vervormende bewerking controleert en meet de CNC- Plaatwerker 3D het product op nauwkeurigheid ten aanzien van de maatvoering en de verrichte bewerking. Hierbij maakt hij gebruik van verschillende meetinstrumenten en voorgeschreven meetmethoden. Hij vult de meetresultaten in meetrapporten en -statussen in. De CNC-Plaatwerker 3D controleert en meet zijn werk zelfstandig. Hij is er verantwoordelijk voor dat de controles en metingen van het eigen werk correct worden uitgevoerd en dat de resultaten worden vastgelegd. De profielhouder is verantwoordelijk voor de controle van zijn eigen werk. De leidinggevende is verantwoordelijk voor de eindcontrole van het product. De complexiteit van de metingen en controles van het eigen werk is beperkt. Het product moet wel aan hoge kwaliteitseisen voldoen. Om die reden voert de CNC- Plaatwerker 3D na de vervormende bewerking diverse controles en metingen uit. De controles en metingen moeten systematisch, nauwkeurig en kritisch worden uitgevoerd en de resultaten moeten nauwkeurig worden genoteerd. De CNC-Plaatwerker 3D controleert en meet zijn werk zelfstandig. Wanneer de CNC-Plaatwerker 3D behoefte heeft aan overleg, of tijdens het meten en controleren onregelmatigheden signaleert of moeilijkheden ondervindt, kan hij een beroep doen op collega s of de leidinggevende. Alle gangbare relevante machines, gereedschappen en beschermingsmiddelen. Aan het product worden hoge eisen gesteld aan nauwkeurigheid ten aanzien van de maatvoering. De controles en metingen moeten systematisch, nauwkeurig en kritisch worden uitgevoerd. Hierbij is kwaliteitsbewustzijn, nauwkeurigheid en commercieel bewustzijn van de profielhouder van groot belang. De CNC-Plaatwerker 3D staat voor de opgave zijn product na afloop van de bewerking te meten en te controleren, uitgaande van de gestelde kwaliteitseisen aan het product. Hierbij kan hij worden geconfronteerd met: beschadigingen aan het product; afwijkingen in de maatvoering; vervorming van het product. Daarbij is hij genoodzaakt af te wegen of geconstateerde afwijkingen binnen de kwaliteitseisen vallen, nog bij te stellen zijn of te bepalen, in nader overleg met de leidinggevende, dat het product niet goedgekeurd kan worden. Daarvoor moet hij zijn signalerend vermogen, kwaliteitsbewustzijn, commercieel bewustzijn, technisch inzicht en communicatieve vaardigheden aanwenden.