VMBO-onderzoek Naamgeving en imago

Transcriptie

1 Rapportage VMBO-onderzoek Naamgeving en imago Project 721 Januari 2005 Een onderzoek in opdracht van Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, te Den Haag.

2 Voorwoord In opdracht van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) heeft The SmartAgent Company een onderzoek uitgevoerd met betrekking tot de naamgeving en het imago van het VMBO. In de voorliggende rapportage wordt beknopt verslag gedaan van de resultaten van dit onderzoek. Leusden, 20 januari 2005 The SmartAgent Company Leontien van Oord (Research Consultant) 1

3 Inleiding Achtergrond en doelstelling In opdracht van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft The SmartAgent Company een onderzoek uitgevoerd naar de naamgeving en het imago van het VMBO. De hoofdvraag van het onderzoek is als volgt geformuleerd: In hoeverre wordt het imago van het VMBO beïnvloed door het begrippenkader van het VMBO? (theoretische leerweg, gemengde leerweg, kaderberoepsgerichte leerweg, basisberoepsgerichte leerweg, de vier sectoren: techniek, zorg en welzijn, landbouw, economie) Twee deelvragen zijn als volgt geformuleerd: 1. hoe worden de begrippen (d.w.z. de benaming van leerwegen en sectoren) in het VMBO gewaardeerd? Zijn ze duidelijk of verwarrend? 2. Wordt de schoolkeuze bemoeilijkt door deze begrippen? Is de informatievoorziening (vanuit de school) voldoende geweest? Doelgroep, steekproef(kader) en representativiteit De onderzoeksdoelgroep bestaat uit ouders/ verzorgers van kinderen in groep 8 van het basisonderwijs die een (voorlopig) VMBO advies hebben gekregen of zullen gaan krijgen. Om op basis van dit steekproefonderzoek uitspraken over de totale doelgroep te kunnen doen, is het belangrijk dat het onderzoek representatief is. Dit betekent dat de steekproef qua samenstelling zoveel mogelijk moet overeenkomen met deze specifieke populatie Nederlanders. In dit onderzoek is het in het bijzonder van belang dat de steekproef representatief is voor de variabelen Nielsen (een regionale indeling) en de opleiding van de hoofdkostwinner in het gezin. Beide variabelen hebben (naar verwachting) een samenhang met de onderzoeksresultaten. De steekproef is getrokken uit de OnderzoekGroep van MarketResponse, een voor Nederland representatief onderzoekspanel bestaande uit ruim huishoudens 1. Uit dit panel zijn alle huishoudens met kinderen in de leeftijd van 11 en 12 jaar oud benaderd voor het onderzoek. Van deze in totaal bruto n=1020 huishoudens, vallen er 313 (31%) binnen de doelgroep. De overige 69% viel buiten de doelgroep, 1 Let wel, in De OnderzoekGroep is het aandeel niet westerse allochtonen sterk ondervertegenwoordigd, dit is iets wat doorwerkt in de steekproef van het onderzoek. 2

4 dat wil zeggen dat deze ouders geen kind in groep 8 hebben, of dat hun kind in groep 8 geen (voorlopig) VMBO advies heeft gekregen of dit naar verwachting niet zal gaan krijgen. De steekproef is representatief voor de variabele Nielsen; de variabele opleiding hoofkostwinner week qua samenstelling iets af. Om de invloed hiervan op de totaalresultaten de corrigeren zijn de resultaten hierop gewogen. Hiervoor is gebruik gemaakt van het profiel van ouders met kinderen in groep 8 uit de MiniCensus. De resultaten die in dit rapport gepresenteerd worden, kunnen worden geprojecteerd op de totale groep ouders/ verzorgers van kinderen in groep 8 van het basisonderwijs die een (voorlopig) VMBO advies hebben gekregen of zullen gaan krijgen. Methodiek Het onderzoek is telefonisch uitgevoerd. Het veldwerk heeft plaatsgevonden van dinsdag 21 december 2004 tot en met woensdag 29 december Leeswijzer In het hoofdstuk Resultaten volgt een beknopte rapportage van de belangrijkste onderzoeksresultaten. Daarbij worden er significante verschillen gerapporteerd op de variabelen stedelijkheid, de (door ouders zelf ingeschatte) kennis van het VMBO en de geadviseerde leerweg. Stedelijkheid 2 : ouders woonachtig in zeer stedelijke gebieden, dat wil zeggen gebieden met 2500 adressen per km 2 of meer (hierna grote steden genoemd), versus ouders woonachtig in de rest van Nederland, gebieden met minder dan 2500 adressen per km 2 o zeer stedelijk: 2500 adressen/ km 2 of meer o sterk stedelijk: adressen/ km 2 o matig stedelijk: adressen/ km 2 o weinig stedelijk: adressen/ km 2 o niet stedelijk: minder dan 500 adressen/ km 2 Kennis van het VMBO: goed op de hoogte / neutraal/ slecht op de hoogte Geadviseerde leerweg: theoretische leerweg versus beroepsgerichte leerwegen. In de bijlage zijn de tabellen (rechte tellingen) en de vragenlijst opgenomen. 2 In eerste instantie was m.b.t. de variabele stedelijkheid gekozen voor de groep ouders woonachtig in de vier grote steden (Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht). Echter, deze subgroep was niet groot genoeg voor het kunnen doen van betrouwbare uitspraken. De subgroep is derhalve uitgebreid met ouders woonachtig in zeer stedelijke gebieden : naast de vier grote steden behoren hiertoe de steden Delft, Groningen, Haarlem, Leiden, Rijswijk, Schiedam, Tilburg, Vlaardingen en Voorburg. 3

5 Resultaten VMBO advies Van de 313 ouders die binnen de doelgroep vallen, heeft de meerderheid van de kinderen (57%) al een advies gekregen over een leerweg binnen het VMBO; Tweederde krijgt de theoretische leerweg als advies, drie op de tien de beroepsgerichte leerweg. Kennis van het VMBO Ouders zijn redelijk goed op de hoogte van het VMBO. Zes op de tien ouders zegt (heel) goed op de hoogte te zijn van het VMBO en de mogelijkheden na het VMBO. 13% is (heel) slecht op de hoogte; Voor bijna driekwart van de ouders die al een advies hebben gekregen voor een leerweg, was duidelijk wat dit advies inhoudt. Voor 10% was dit advies niet duidelijk; Een grote meerderheid van de ouders (87%) kan zich beter vinden in de stelling na het afronden van het VMBO ga je verder leren in het MBO, dan in de stelling na het afronden van het VMBO ben je in staat een beroep uit te oefenen ; Vooral ouders van wie het kind de theoretische leerweg als advies heeft gekregen (93%) en ouders die goed op de hoogte zijn van het VMBO (91%) kunnen zich het beste in deze eerste stelling vinden. Imago van het VMBO De spontane associaties die men heeft bij het VMBO zijn in het algemeen vrij neutraal. De associaties die men heeft met het VMBO zijn met name onderwijsinhoudelijk ( beroepsgericht onderwijs / theoretische onderwijs / etc.) of hebben betrekking op de onderwijsvormen waaruit het VMBO is ontstaan ( het oude MAVO / combinatie van opleidingen ); Ongeveer 14% van de ouders vindt het imago duidelijk negatief ( slecht imago, slechte kwaliteit / chaotisch/ onduidelijk / massaal ) 12% is nadrukkelijk positief ( goed imago / goede school / school met veel mogelijkheden (voor de toekomst) ); Volgens vier op de tien ouders staat de VMBO-school bij hen in de directe omgeving beter bekend dan het VMBO in het algemeen; Volgens drie op de tien ouders staat de VMBO-school bij hen in de directe omgeving niet beter bekend dan het VMBO in het algemeen. Voor ouders woonachtig in de grote steden geldt dit sterker (55%). Naamsverandering van het VMBO Er bestaan verschillende opvattingen over het veranderen van de naamgeving van het VMBO in MAVO, ambachtsschool, of vakrichting. Een kleine meerderheid (53%) vindt het een (heel) goed idee om de naamgeving van de theoretische leerweg terug te draaien naar 4

6 MAVO. Ouders van kinderen die de theoretische leerweg als advies hebben gekregen, vinden dit minder vaak een (heel) slecht idee (12%, t.o.v. 20% gemiddeld); Een grote meerderheid van de ouders (83%) vindt het een (heel) goed idee om de naamgeving van de beroepsgerichte leerweg te noemen naar de betreffende vakrichting (zoals metaaltechniek of administratie); Men is beduidend minder enthousiast over de term ambachtsschool; slechts 42% is positief over dit voorstel, 38% is negatief; Ouders die slecht op de hoogte zijn van het VMBO, vinden naamsverandering vaker een goed idee. Invloed van de naamgeving van het VMBO op het imago Er is geen directe noodzaak voor het veranderen van de naamgeving ter bevordering van het imago van het VMBO. De meningen van ouders over de verwachting dat een andere naamgeving het imago van het VMBO verbetert, zijn verdeeld; 47% van de ouders verwacht dat het imago van het VMBO kan verbeteren door de naamgeving ervan te veranderen; Voorstanders van een nieuwe naamgeving geven hiervoor als voornaamste reden dat de huidige, éénduidige naamgeving voor (veel) verschillende opleidingen onduidelijk en verwarrend is; 46% van de ouders verwacht niet dat de naamgeving van het VMBO van invloed is op het imago; Tegenstanders zijn van mening dat het imago van het VMBO niet zal veranderen door alleen de naamgeving te veranderen; Ouders die slecht op de hoogte zijn van het VMBO, verwachten vaker dat naamsverandering zal leiden tot een beter imago van het VMBO. Suggesties ter verbetering Een aantal alternatieve suggesties om het imago van het VMBO te verbeteren die ouders noemen, zijn: o Meer positieve communicatie over het VMBO; o Leerlingen strenger aanpakken/ duidelijker regels stellen; o Meer voorlichting over het VMBO richting ouders. Ouders in grote steden Ouders in de grote steden wijken in hun standpunten op een aantal punten af van andere ouders. Zij: vinden zichzelf vaker heel slecht op de hoogte van het VMBO en de mogelijkheden binnen het VMBO; hebben bij het VMBO vaker dan gemiddeld de associaties school met veel mogelijkheden (voor de toekomst), lagere vorm van voortgezet onderwijs/ lage opleiding, een combinatie van verschillende opleidingen en chaotisch/ onduidelijk ; 5

7 reageren vaker negatief op de vraag of de VMBO-school in de directe omgeving beter bekend staat dan het VMBO in het algemeen; vinden naamsverandering in MAVO en naar betreffende vakrichting vaker dan gemiddeld een heel goed idee; geven vaker als argument voor het veranderen van de naamgeving van het VMBO dat de oude naamgeving (van vóór het VMBO) een positievere klank heeft, maar ook dat met alleen het veranderen van de naam je het imago niet kunt verbeteren ; noemen vaker dan gemiddeld als suggesties ter verbetering van het imago van het VMBO mensen goed informeren over het VMBO en de mogelijkheden na het VMBO, betere betrokkenheid van en communicatie met ouders, en praktijkleerlingen scheiden van theorieleerlingen. Ouders met meer kennis over het VMBO Ouders die goed op de hoogte zijn van het VMBO, wijken in hun antwoorden op de volgende punten af; Zij: vinden vaker dat het advies voor de (theoretische of beroepsgerichte) leerweg voor hen duidelijk was; kunnen zich vaker vinden in de stelling: na het afronden van het VMBO ga je verder leren in het MBO ; hebben bij het VMBO vaker dan gemiddeld de associaties: school met veel mogelijkheden (voor de toekomst), positief/ goed imago/ goede school, en voorbereidend beroepsonderwijs ; vinden dat de VMBO-school in hun directe omgeving beter bekend staat dan het VMBO in het algemeen (49%); reageren negatiever op een naamsverandering naar ambachtschool (44% is negatief); verwachten minder dat naamsverandering zal leiden tot een beter imago van het VMBO (52% is hierover negatief); noemen vaker dan gemiddeld als suggestie ter verbetering van het imago van het VMBO niet te grote scholen/kleinere scholen. Ouders met minder kennis over het VMBO Ouders die minder goed op de hoogte zijn van het VMBO, wijken in hun antwoorden op de volgende punten af; Zij: vinden het advies voor de (theoretische of beroepsgerichte) leerweg minder vaak duidelijk; kunnen zich vaker vinden in de stelling: na het afronden van het VMBO ben je in staat een beroep uit te oefenen (24%); hebben bij het VMBO vaker dan gemiddeld de associaties: het (oude) MAVO en lagere vorm van voortgezet onderwijs/ lage opleiding ; vinden niet dat de VMBO-school in hun directe omgeving beter bekend staat dan het VMBO in het algemeen (45%), of hebben hierover geen mening (43%); vinden naamsverandering naar MAVO,ambachtsschool en betreffende vakrichting vaker een (heel) goed idee; 6

8 verwachten vaker dat naamsverandering zal leiden tot een beter imago van het VMBO (64% is hierover positief). 7

9 Bijlage Tabellen VMBO advies N=313 Heeft uw kind al een advies gekregen over een leerweg van het VMBO? Ja 57% Nee 41% Weet niet 3% N=178 Welk advies heeft uw kind gekregen? Theoretische leerweg 68% Beroepsgerichte leerweg 29% Weet niet 3% Kennis van het VMBO N=178 Was het voor u duidelijk wat het leerwegadvies inhoudt? Ja 72% Min of meer, in grote lijnen 17% Nee 10% N=313 In welke mate bent u op de hoogte van het VMBO en de mogelijkheden binnen het VMBO? Heel goed op de hoogte 16% Goed op de hoogte 45% Neutraal 26% Slecht op de hoogte 11% Heel slecht op de hoogte 2% Weet niet 1% N=313 In welke van de onderstaande twee uitspraken kunt u zich het meeste vinden? Na het afronden van het 10% VMBO ben je in staat een beroep uit te oefenen Na het afronden van het 87% VMBO ga je verder leren in het MBO Weet niet 3% 8

10 Imago van het VMBO N=313 Welke associaties roept de naam VMBO bij u op? Waar denkt u aan als u aan het VMBO denkt? Het oude MAVO 26% Niet al te goed/ negatief imago/ mindere 9% kwaliteit onderwijs Technische school/ (oude) LTS/ MTS 9% Beroepsgericht onderwijs/ beroepsopleiding 8% Met je handen werken/ praktijkgericht 8% School met veel mogelijkheden (voor de 6% toekomst) Voortgezet onderwijs/ middelbare school 6% Positief/ goed imago/ goede school 6% Lagere vorm van voortgezet onderwijs/ 6% lage opleiding Theoretische kant/ leerweg 5% Voorbereidend onderwijs 5% Onderwijs voor slechtlerende-/ achterstandskinderen 4% Huishoudschool 4% Meerdere leerwegen bij elkaar/ verschillende 4% richtingen Combinatie van verschillende opleidingen 3% Voortgezet middelbaar beroepsonderwijs 3% Chaotisch/ onduidelijk geheel 3% School/ een opleiding 3% Massaal onderwijs/ een leerfabriek 2% Middelbaar beroepsonderwijs 2% Anders (alles 1%) 18% Weet niet 13% N=313 Staat de VMBO-school bij u in de directe omgeving beter bekend dan het VMBO in het algemeen? Ja 41% Nee 30% Weet niet 29% 9

11 Naamgeving van het VMBO N=313 Wat vindt u van het idee om de theoretische leerweg van het VMBO een andere naam te geven, namelijk MAVO? Heel goed idee 16% Goed idee 37% Neutraal 24% Slecht idee 18% Heel slecht idee 2% Weet niet 2% N=313 Wat vindt u van het idee om de beroepsgerichte leerwegen van het VMBO een andere naam te geven, namelijk ambachtsschool? Heel goed idee 7% Goed idee 35% Neutraal 18% Slecht idee 33% Heel slecht idee 5% Weet niet 2% N=313 Wat vindt u van het idee om de beroepsgerichte leerwegen van het VMBO te noemen naar de betreffende vakrichting, bijvoorbeeld metaaltechniek of administratie? Heel goed idee 17% Goed idee 66% Neutraal 9% Slecht idee 6% Heel slecht idee -% Weet niet 2% Invloed van de naamgeving van het VMBO op het imago N=313 Het VMBO heeft bij sommigen een slecht imago. Verwacht u dat het imago beter zou kunnen worden door de naamgeving van het VMBO te veranderen? Ja 47% Nee 46% Weet niet 7% 10

12 N=148 Kunt u kort toelichten waarom volgens u het veranderen van de naam van het VM- BO het imago wel zou verbeteren? Alle afzonderlijke opleidingen een aparte 53% naam geven is duidelijker/ overzichtelijker/ één naamgeving is verwarrend Door een aantal voorvallen heeft de naam 10% VMBO een slecht imago De oude naamgeving (van voor het VMBO) 7% heeft een positievere klank VMBO klinkt laag 7% Met de oude naamgeving (= VMBO) 6% scheer je mensen over een kam Het VMBO is een overkoepelende term 6% voor veel onderwijsvormen / -niveau s Een nieuwe naam zal het slechte imago 4% veranderen (maar) Alleen door naamsverandering kan 2% je het imago van een school niet verbeteren De naam VMBO heeft weinig inhoud 2% De nieuwe naam (zoals voorgesteld in het 2% onderzoek) klinkt een stuk beter voor de kinderen Praktijk en theorie onder een naam samenvoegen is slecht 2% Dan krijg je gemotiveerde leerlingen 2% Het VMBO heeft geen slechte naam/ imago 2% Veel ouders weten niet wat het VMBO inhoudt 2% Anders (alles 1%) 11% Weet niet 4% 11

13 N=145 Kunt u kort toelichten waarom volgens u het veranderen van de naam van het VMBO het imago niet zou verbeteren? Alleen door de naamgeving kan je het imago 48% niet verbeteren Het imago heeft te maken met de leerlingen 10% Het VMBO heeft geen slechte naam/ imago 6% Door een aantal voorvallen heeft de naam 5% VMBO een slecht imago De naam VMBO heeft weinig inhoud/ het is 3% maar een naam Het VMBO is een goede naam 2% Iedereen is er nu een beetje aan gewend 2% Het VMBO is een overkoepelende term voor 2% veel onderwijsvormen/ -niveau s Anders (alles 1%) 15% Weet niet 14% Suggesties om het imago te verbeteren N=313 Heeft u zelf suggesties om het imago van het VMBO te verbeteren? Zo ja, welke? Meer positieve (externe) communicatie over het 7% VMBO Strengere, duidelijkere regels/ meer toezicht en 7% minder vrijheden (voor leerlingen) Mensen goed informeren over wat het VMBO 7% inhoudt en de mogelijkheden na het VMBO Teruggaan naar aparte benamingen 6% Niet te grote scholen/ kleine scholen 4% Leerlingen beter begeleiden en opvangen/ meer 4% op het individu richten Kwaliteit onderwijs en docenten verbeteren 3% Betere betrokkenheid van en communicatie met 3% ouders Praktijkleerlingen scheiden van de theorieleerlingen 3% Meer praktijkgericht onderwijs 3% Ouders moeten hun kinderen beter opvoeden/ 2% mentaliteit van de ouders Anders (alles 1%) 9% Weet niet 54% 12

14 Vragenlijst Goede <middag/ avond>, u spreekt met <naam> van De Onderzoek Groep. Ik ben op zoek naar een van de ouders/ verzorgers van < voorletters, achternaam > van <xx> jaar. 1.0 Mag ik u kort (maximaal 5 minuten) een paar vragen stellen? ja weigering EXIT afspraak Wij voeren momenteel in opdracht van het Ministerie van OCW een onderzoek uit over het VMBO. Hiervoor zijn wij op zoek naar ouders van kinderen in groep 8 van het basisonderwijs die van school een (voorlopig) advies hebben gekregen voor het VMBO. 2.0 Heeft u een kind in groep 8 die van de school een (voorlopig) advies heeft gekregen voor het VMBO, of dit zal gaan krijgen? ENQ. LET OP: ADVIES VOOR EEN PRAKTIJKSCHOOL VALT BUITEN DE DOELGROEP VMBO-T/ HAVO ADVIES VALT BINNEN DE DOELGROEP, NET ALS MAVO, LANDBOUWSCHOOL, TECHNISCHE SCHOOL ETC. Ja ga naar vraag 3.0 Nee VOOR DIT ONDERZOEK ZIJN WIJ OP ZOEK NAAR OUDERS MET KIN- DEREN IN GROEP 8 DIE EEN VMBO ADVIES HEBBEN GEKREGEN/ GAAN KRIJGEN. HARTELIJK DANK VOOR UW TIJD EN EEN PRETTIGE <DAG/ AVOND> VERDER. 3.0 Heeft uw kind ook al een advies gekregen over een leerweg van het VMBO? ENQ: EVENTUEEL TOELICHTEN: EEN LEERWEG IS EEN LEERRICHTING BINNEN HET VMBO. Nee ga naar vraag 6.0 Ja Weet niet (ENQ NIET OPLEZEN) GA NAAR VRAAG 6.0 Indien 3.0=ja 4.0 Welk advies heeft uw kind gekregen? ENQ: INDIEN WORDT GEANTWOORD DAT HET ADVIES THEORETISCH/ GEMENGD IS, CODEREN ALS THEORETISCHE LEERWEG Theoretische leerweg (bijvoorbeeld VMBO- t of MAVO, het hoogste niveau binnen het VMBO) Beroepsgerichte leerweg (bijvoorbeeld VMBO gemengde leerweg, kaderberoepsgerichte leerweg, basisberoepsgerichte leerweg, VBO: voorbereidend beroepsonderwijs, het laagste niveau binnen het VM BO) 13

15 Weet niet (ENQ NIET OPLEZEN) Indien 3.0=ja 5.0 Was het voor u duidelijk wat het leerwegadvies inhoudt? Ja Min of meer/ in grote lijnen Nee 6.0 In welke mate bent u op de hoogte over het VMBO en de mogelijkheden binnen het VMBO? Bent u: Heel goed Goed op de hoogte Noch goed/ noch slecht op de hoogte Slecht op de hoogte Heel slecht op de hoogte Weet niet (ENQ NIET OPLEZEN) 7.0 Welke associaties roept de naam VMBO bij u op? Waar denkt u aan als u aan het VMBO denkt? ENQ: GOED DOORVRAGEN 8.0 Ik leg u twee uitspraken voor, kunt u aangeven in welke uitspraak u zich het meest kunt vinden? Na het afronden van het VMBO ben je in staat een beroep uit te oe fenen Na het afronden van het VMBO ga je verder leren in het middelbaar beroepsonderwijs 9.0 Wat vindt u van het idee om de theoretische leerweg van het VMBO een andere naam te geven: namelijk MAVO? ENQ: EVENTUEEL TOELICHTEN: HET VMBO BESTAAT UIT EEN THEORETISCHE EN EEN BEROEPSGERICHTE LEERWEG. Heel goed idee Goed idee Noch goed/ noch slecht idee Slecht idee Heel slecht idee Weet niet (ENQ NIET OPLEZEN) 14

16 10.0 Wat vindt u van het idee om de beroepsgerichte leerwegen van het VMBO een andere naam te geven: namelijk ambachtsschool? Schaal volgens vraag Wat vindt u van het idee om de beroepsgerichte leerwegen van het VMBO te noemen naar de betreffende vakrichting, bijvoorbeeld metaaltechniek of administratie? Schaal volgens vraag Het VMBO heeft bij sommigen een slecht imago. Verwacht u dat het imago beter zou kunnen worden door de naamgeving van het VMBO te veranderen, zoals MAVO, ambachtsschool of vakrichting bijv. metaaltechniek of administratie? Ja (ENQ: MISSCHIEN O.I.D. OOK CODEREN ALS JA ) Nee (ENQ: MAAKT NIET UIT O.I.D. OOK CODEREN ALS NEE ) Weet niet (ENQ NIET OPLEZEN) GA NAAR VRAAG Kunt u kort toelichten waarom volgens u het veranderen van de naam van het VMBO het imago wel/ niet zou verbeteren? wel als 12.0=ja/ niet als 12.0=nee Weet niet (ENQ NIET OPLEZEN) 14.0 Staat de VMBO-school bij u in de directe omgeving beter bekend dan het VMBO in het algemeen? Ja (ENQ: MISSCHIEN/ BEETJE VERSCHIL O.I.D. OOK CODEREN ALS JA ) Nee (ENQ: MAAKT NIET UIT O.I.D. OOK CODEREN ALS NEE ) Weet niet (ENQ NIET OPLEZEN) 15.0 Heeft u zelf suggesties om het imago van het VMBO te verbeteren? Welke? Weet niet (ENQ NIET OPLEZEN) 15