Klimaatadaptatie. Onderdeel van het Programmaplan Duurzame en Gezonde Stad Inleiding ten behoeve van vergadering commissie Omgeving 20 juni 2017
|
|
- Hendrik van der Berg
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Klimaatadaptatie Onderdeel van het Programmaplan Duurzame en Gezonde Stad Inleiding ten behoeve van vergadering commissie Omgeving 20 juni
2 Inleiding klimaatadaptatie Onder invloed van menselijke activiteiten verandert ons klimaat. Door het gebruik van fossiele brandstoffen komt er meer CO2 in onze atmosfeer terecht, waardoor deze opwarmt en er wijzigingen optreden op in ons klimaat. Dit uit zich voor Nederland als volgt: zachtere, nattere winters drogere, hetere zomers meer kans op extreem weer in alle seizoenen Ook als we, op wereldschaal, in staat zijn de afgesproken doelen met betrekking tot CO2uitstoot te realiseren, dan nog zullen veranderingen in ons klimaat een feit zijn. De boven beschreven consequenties voor het Nederlandse klimaat leiden tot het volgende: meer kans op wateroverlast in de winterperiode vanuit het regionale watersysteem meer kans op wateroverlast in de zomerperiode vanuit het stedelijke en lokale watersysteem hitte eilanden in bebouwd gebied (niet alleen in de binnensteden, ook in de woonwijken en landelijke kernen treedt dit verschijnsel op). meer watervraag in zomerperiode, terwijl de beschikbaarheid van water in deze periode juist afneemt zowel de wateroverlast als de droogte en hitte zullen in aard en omvang extremer worden dan we tot nu toe gewend zijn. ZuidNederland is het afgelopen jaar (mei/juni 2016) hard getroffen door extreem weer. De schade door deze wateroverlast was enorm (285 miljoen, de hagelschade is hierin niet meegeteld), terwijl de maanden daarna weer sprake was van droogte. De toename van wateroverlast, hitte en droogte heeft een aantoonbaar negatief effect op het welzijn van de burger, de arbeidsproductiviteit en de leefbaarheid in de stad in het algemeen. Ook de economische schade aan gebouwen, infrastructuur en landbouwgewassen zal toenemen. Een veranderend klimaat biedt echter ook kansen. Zo wordt het groeiseizoen voor landbouwgewassen langer, evenals het toeristische seizoen. De behoefte aan waterrecreatie zal toenemen en daarmee ook de behoefte aan schoon (zwem)water. 2
3 waterveiligheid zoet water (o.a. beschikbaarheid en kwaliteit van water) ruimtelijke adaptatie (waaronder klimaatadaptatie op basis van de vier belangrijkste opgaven: wateroverlast, hittestress, droogte en waterveiligheid) De Deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie (DPRA) beoogt dat Rijk, provincies, waterschappen en gemeenten samen zorgen dat Nederland in 2050 klimaatbestendig is ingericht. Uiterlijk in 2020 moet hiervoor beleid zijn ontwikkeld en geïmplementeerd. In 2016 heeft het Rijk de Nationale Klimaatadaptatiestrategie (NAS) vastgesteld. Hierin is opgenomen langs welke lijn de beleidsdoelen vanuit de Deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie gehaald kunnen worden en welke zaken het Rijk op zal pakken. De NAS wordt uitgewerkt in een Uitvoeringsprogramma Klimaatadaptatie, waarin maatregelen en benodigde middelen concreter worden gemaakt. Doel van deze notitie en de presentatie in de commissie Omgeving Doel van deze notitie is om uw college te informeren over de landelijke en regionale ontwikkelingen en het proces om te komen tot ene plan van aanpak. De commissie zal via een presentatie kennis nemen van de ontwikkelingen. Wat gebeurt er landelijk en regionaal rondom klimaatadaptatie Rijksbeleid Sinds 2010 kennen we in Nederland voor het waterbeleid het Deltaprogramma met de bijbehorende Deltabeslissingen. In het Deltaprogramma is de aanpak opgenomen voor de belangrijkste waterthema s in Nederland. Voor de provincie Brabant zijn dat vooral: Regionaal bod ZuidNederland (DPRAzuid) De provincies Brabant en Limburg hebben, samen met de waterschappen en een aantal gemeenten, op hoofdlijnen in beeld gebracht wat nodig is om ZuidNederland klimaatbestendig en waterrobuust in te richten. Hiervan is een regionaal bod gemaakt dat afgelopen 20 april is aangeboden aan de Deltacommissaris. Dit bod komt erop neer dat van het Rijk een bijdrage wordt gevraagd in de te nemen maatregelen van 52 miljoen in de periode en daarna 50 miljoen jaarlijks. Bij de vaststelling van de Rijksbegroting voor 2018 op Prinsjesdag wordt duidelijk wat het Rijk daadwerkelijk zal bijdragen. (Sub)regionale samenwerking In MREverband is afgelopen maanden gewerkt aan een klimaatstresstest die, op het niveau van het MREgebied, inzicht geeft in de uitdagingen 3
4 waar we mee geconfronteerd worden. De bedoeling van deze stresstest is vooral agendavormend: weten wat er op ons afkomt en het bieden van handelingsperspectief. Deze stresstest is opgenomen van de Integrale Strategie Ruimte die op 21 juni in het regionaal platform wordt besproken. In Peelverband wordt samen met waterschap Aa en Maas gewerkt aan een visie op een klimaatbestendige Peel. Deze visie is mede ingegeven door de wateroverlast die in het voorjaar van 2016 vooral de gemeenten Asten, Deurne en Someren hard heeft getroffen. De Peelaanpak is onder andere als voorbeeldproject genoemd in het DPRAZuid (zie boven). afkoppelprojecten en aanpassingen in de openbare ruimte (onderhoud riolering i.c.m. weg en groenonderhoud). specifieke aanpak van Twijnsterhof en omgeving Zwanenbeemd 2000bomenplan vergroenen van het stadshart in zowel grotere gebieden (Havenpark, Watertorenpark) als op straatniveau aanleg van parken in woongebieden zoals Park Goorloop en Weverspark vergroenen van daken van gemeentelijke gebouwen Stimulering van derden: regeling Groene Daken voor burgers en bedrijven Versnellingsagenda Duurzaamheid Wat gebeurt er al in Helmond? In Helmond zijn in het verleden een aantal onderzoeken uitgevoerd naar de impact van de klimaatontwikkelingen in onze stad. In 2009 heeft DHV onderzoek gedaan naar de gevolgen op het gebied van hittestress en wateroverlast. Dit was nog op basis van de oude klimaatscenario s uit In 2015 heeft de Hogeschool van Amsterdam specifiek gekeken naar de wateroverlastgevoelige gebieden in Helmond op basis van de klimaatscenario s uit Er zijn een aantal projecten die nu al invulling geven aan de doelen van klimaatadaptatie. Projecten die op dit moment lopen zijn onder andere: Educatie en communicatie: uitrol programma SPRAAKwater voor groepen 7 en 8 op basisscholen in Helmond via Cultuurcontact: educatie over duurzaam waterbeheer in het algemeen waaronder ook klimaat. samen met Peelgemeenten en waterschap communicatie over het veranderend klimaat en wat mensen zelf kunnen bijdragen aan klimaatadaptatie. Eigen gemeentelijke projecten: 4
5 Aanpak in Helmond In het Programmaplan Duurzame en Gezond Stad is klimaatadaptatie opgenomen als onderwerp dat verder uitgewerkt moet worden binnen het thema Leefbaarheid. Tevens is bij de behandeling van de begroting 2017 een motie ingediend rondom klimaatadaptatie (D66, PvdA en HH). In de motie wordt het college het volgende opgedragen: een quickscan uit te voeren naar de huidige aanpak van klimaatadaptatie door de gemeente Helmond; op basis van deze quickscan een plan van aanpak op te stellen om de gemeente klaar te maken voor extreme weersomstandigheden; dit plan van aanpak ter besluitvorming voor de leggen aan de commissie Omgeving. en vergroot de mogelijkheden om tijdelijk water te bergen. Vanuit een duurzame gezondheid wordt veel aandacht geschonken aan beweging, beleving van groen, luchtkwaliteit etc. Duurzame maatregelen voor klimaatadaptatie, gaan heel vaak goed samen met maatregelen voor gezondheid. Op die manier kunnen maatschappelijke doelen vanuit verschillende beleidsterreinen aan elkaar gekoppeld worden. Vervolg Het vervolgtraject bestaat in hoofdlijnen uit het opstellen van een quickscan (fase 0) en het op basis hiervan opstellen van een plan van aanpak (cf. motie). Hiervoor zijn de onderstaande stappen met een globale planning in beeld gebracht: De kunst is, om alle huidige projecten en initiatieven met elkaar te verbinden en op te nemen in een programmatische aanpak waarin een rol is weggelegd voor de gemeente zelf, onze ketenpartners (o.a. waterschap, woningbouwcoöperaties) en burgers en bedrijven. De tijdshorizon van zo n programmatische aanpak is relatief lang. Klimaatadaptatie is niet iets van vandaag op morgen. Het heeft tijd nodig, zowel in awareness van alle stakeholders als in uit te voeren maatregelen, waarbij we voor dat laatste ook zoveel mogelijk moeten meeliften met andere initiatieven en reeds gepland werk. Relatie klimaatadaptatie en gezondheid Een belangrijk onderdeel daarin is de relatie tussen klimaatadaptatie en gezondheid. Vanuit klimaatadaptatie is het ontharden c.q. vergroenen van de buitenruime een belangrijk punt: Het verlaagd het hitteeilandeffect Fase Wat 0. Opstellen quickscan voor Helmond update rapport DHV uit 2009 met nieuwe klimaatscenario s gebruik wateroverlaststudie 1. Inventarisatie opstellen stakeholdersanalyse (o.a. college, raad, waterschap, bedrijven, burgers, woningbouwcoöperaties, projectontwikkelaars, etc.) gesprekken met stakeholders. ophalen informatie bij andere actieve gemeenten: hoe hebben zij het aangepakt, wat zijn de dingen die energie geven, hoe kun je Periode Julinovember 2017 Novemberapril
6 zaken koppelen, wat moet je vooral niet doen. Bijv. B5, klimaatbestendig Land van Cuijk, Rotterdam,.. klimaatadaptatie onder te brengen binnen de Omgevingswet. Dit lijkt ook de meest logische plek omdat de Omgevingswet gaat over de fysieke leefomgeving en de relatie hiervan met gezondheid. 2. Opstellen plan van aanpak Aprilmei Besluitvorming plan van aanpak en doorvertaling naar Junijuli 2018 benodigde budgetten vanaf begroting Implementatie en uitvoering plan van aanpak na bestuurlijke vaststelling. NB. Evaluatiemomenten en sturingsinstrumenten worden opgenomen in het plan van aanpak. Juli Raakvlakken met andere aspecten en beleidsterreinen Het onderwerp klimaatadaptatie raakt aan verschillende andere beleidsvelden. In de voorgaande tekst is de relatie met het aspect gezondheid al genoemd. In breder verband kan hier de term leefbaarheid ook aan gekoppeld worden: niet alleen leefbaar op dit moment, maar ook nog leefbaar over enkele decennia. Belangrijke relatie liggen er onder meer met: waterplan en gemeentelijk rioleringsplan groen in en om de stad (waaronder het Bidbook Brabantse B5steden voor het Natuurnetwerk) bomenbeleid stedenbouw, landschapsinrichting en planologie Niet in de laatste plaats moet ook nog de komst van de Omgevingswet genoemd worden, met daarin de instrumenten omgevingsvisie en omgevingsplan. Het Rijk opteert op dit moment om het onderwerp Meer informatie: KNMI: Deltaprogramma: Before the flood; documentaire op National Geographic Channel (wordt regelmatig op TV vertoond en is via de website te zien): 6
7 Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) : 7
Klimaatadaptatie. Programmaplan duurzame en gezonde stad
Klimaatadaptatie Programmaplan duurzame en gezonde stad Inhoud Ons klimaat verandert Wat betekent het voor Nederland? De uitdagingen voor onze regio Wat doen we al in Helmond en waar dragen we aan bij?
Nadere informatieKlimaatverandering / Water in de Stad
Klimaatverandering / Water in de Stad Gebruik lokale kennis en ervaring Koen Broersma @waterindestad linkedin.com/in/kwbroersma koen.broersma@rhdhv.com De kwaliteit van de samenleving weerspiegelt zich
Nadere informatieKlimaatverandering. Een brede maatschappelijke opgave. Kasper Spaan
Klimaatverandering Een brede maatschappelijke opgave Kasper Spaan Water governance 2015 1 Nationale overheid 10 Drinkwaterbedrijven 12 Provincieën 24 Waterschappen 393 Gemeenten Ruimtelijke adaptatie Gemeente
Nadere informatieKLIMAATADAPTATIE: GEMEENTEN AAN ZET. Bijeenkomst Stadwerkwerk, Boxmeer, Kim van Nieuwaal, 12 juni 2018
KLIMAATADAPTATIE: GEMEENTEN AAN ZET Bijeenkomst Stadwerkwerk, Boxmeer, Kim van Nieuwaal, 12 juni 2018 Klimaatverandering: mitigatie en adaptatie Klimaatadaptatie: een voorgeschiedenis 1980s 1990 : Klimaatwetenschap
Nadere informatieHitte, Droogte, Wateroverlast en Overstroming. Koersdocument Aa en Maas: Hoge Zandgronden Beekdalen Dorpen en Steden Restrisico.
Hitte, Droogte, Wateroverlast en Overstroming Koersdocument Aa en Maas: Hoge Zandgronden Beekdalen Dorpen en Steden Restrisico Water Ruimte Omgevingswet 2 3 Januari 2019: Huidige grondwaterstanden laag
Nadere informatieDeltaplan Ruimtelijke Adaptatie
Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie Bouwberaad West-Brabant 26 oktober 2017 Yigall Schilp #DeltaplanRA Inhoud Deltabeslissing 2015 Urgentie Scope Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie Weten, willen, werken Zeven
Nadere informatieDe klimaatbestendige stad: hoe doe je dat?
De klimaatbestendige stad: hoe doe je dat? De klimaatbestendige stad Klimaatadaptatie van stedelijk gebied staat sinds kort prominent op de publieke agenda. Op Prinsjes dag heeft het kabinet de Deltabeslissing
Nadere informatieKlimaatadaptatiestrategie Hellendoorn
Klimaatadaptatiestrategie Hellendoorn Actueel: wateroverlast in Limburg Bron vermelding: NOS Klimaatadaptatiestrategie Hellendoorn Toelichting Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie (DPRA) Wat doet Hellendoorn
Nadere informatieOp weg naar klimaatbewuste regio. Marcel Houtzager Hoogheemraadschap van Delfland
Op weg naar klimaatbewuste regio Marcel Houtzager Hoogheemraadschap van Delfland Klimaateffecten Nederland Neerslag Het regent minder vaak 7% tot 30% Maar buien zijn heftiger! 8% tot 24% Wake-up call -
Nadere informatieOmgevingsvisie Zwolle Actuele opgaven van de stad. 23 januari 2018 Saskia Engbers
Omgevingsvisie Zwolle Actuele opgaven van de stad 23 januari 2018 Saskia Engbers Presentatie 1. Structuurplan 2020 en Omgevingsvisie 2030 2. Principe meervoudige waardecreatie 3. Opgaven en ambities van
Nadere informatieVerslag rondetafel klimaatbestendige stad en erfgoed. 16 februari 2017
Verslag rondetafel klimaatbestendige stad en erfgoed 16 februari 2017 2 Klimaatbestendige stad en erfgoed Dat erfgoed plekken betekenis geeft, weten we. Daarnaast kan inzicht in het gebruik van erfgoed
Nadere informatieVersneld aan de slag met klimaatadaptatie
Uitnodiging Versneld aan de slag met klimaatadaptatie Wij ervaren klimaatverandering in Zuid-Nederland als urgent én acuut. Droogte, hitte, hagel of wateroverlast zijn haast aan de orde van de dag. Wij
Nadere informatie(Regionale) gebiedsinformatie over huidig watersysteem
Memo DM 1013497 Aan: Marktpartijen uitwerking plannen het Burgje, gemeente Bunnik Van: Beke Romp, Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden Datum: 13 januari 2016 Onderwerp: Notitie gebiedskenmerken (waterthema
Nadere informatieKlimaatadaptatie in Zwolle (IJsselvechtdelta)
Agenda Stad Concernstaf CSADV Stadhuis Grote Kerkplein 15 Postbus 538 8000 AM Zwolle Telefoon (038) 498 2092 www.zwolle.nl Klimaatadaptatie in Zwolle (IJsselvechtdelta) Hoe houden we onze delta leefbaar
Nadere informatieRegionaal manifest ruimtelijke adaptatie gemeenten, provincies en waterschap in Gelderse Vallei, Veluwe, Eemland en IJsselvallei.
Regionaal manifest ruimtelijke adaptatie gemeenten, provincies en waterschap in Gelderse Vallei, Veluwe, Eemland en IJsselvallei. Van klimaatbewustzijn in 2017 naar klimaatrobuust in 2050. November 2017
Nadere informatieKlimaatbestendige stad
Klimaatbestendige stad Nú bouwen aan de stad van de toekomst Deltaprogramma Nieuwbouw & Herstructurering Hoe is het begonnen? Veel onderzoek Nationale adaptatiestrategie Advies van Commissie Veerman Deltaprogramma
Nadere informatieVoorstellen. Waterschap Hollandse Delta. John Ebbelaar Hoofd afdeling Plannen en Regie
Voorstellen Waterschap Hollandse Delta John Ebbelaar Hoofd afdeling Plannen en Regie Waterschap Hollandse Delta Dynamiek in de Delta [2] Inhoud De taken van het waterschap De dynamiek in de tijd Een dynamische
Nadere informatieKeynote Future Green City 26 november 2015 10.30-12.00
Keynote Future Green City 26 november 2015 10.30-12.00 Thema: Leven met water in de stad Speech: - Geweldig om zoveel professionals bezig te zien met groen en water in stedelijk gebied! - In het Deltaprogramma
Nadere informatieMetropoolregio Amsterdam Klimaatbestendig Plan van Aanpak
Metropoolregio Amsterdam Klimaatbestendig Plan van Aanpak Leeswijzer De effecten van klimaatverandering zijn onder te verdelen in vier thema s: het wordt warmer, het wordt droger, het wordt natter en er
Nadere informatieM E M O Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie 2018 Informatieavond Resultaten tot nu toe
M E M O Aan : Gemeenteraad Purmerend Van : E. Tijmstra Reg. nr : 1467190 Datum : 11 maart 2019 Onderwerp : Voortgang klimaatbestendigheidsplan Bijlagen : Concept rapportage Klimaatbestendig Purmerend Op
Nadere informatieDuurzame Stad Nijmegen klimaatbestendig in 2050
Duurzame Stad Nijmegen klimaatbestendig in 2050 Ton Verhoeven Adviseur Klimaatadaptatie Gemeente Nijmegen 1 Amsterdam Nijmegen Presentatie Nijmegen Klimaatbestendig in 2050 Eerste Waterplan in Nijmegen-Zuid
Nadere informatieKlimaatadaptatie. De gemeente Renkum Manon Wille Projectmanager Water
31-5-2016 Klimaatadaptatie Manon Wille Projectmanager Water De gemeente Renkum Ligt aan de Rijn, op de zuidflank van de Veluwe Ligt tussen Wageningen en Arnhem 32.000 inwoners 6 dorpen Veel natuur Weinig
Nadere informatieKlimaatadaptatie. Manon Wille Projectmanager Water
Klimaatadaptatie Manon Wille Projectmanager Water De gemeente Renkum Ligt aan de Rijn, op de zuidflank van de Veluwe Ligt tussen Wageningen en Arnhem 32.000 inwoners 6 dorpen Veel natuur Weinig landbouw
Nadere informatieGRAVEN NAAR ERVARINGEN Water passerende verhardingen, wat werkt?
GRAVEN NAAR ERVARINGEN Water passerende verhardingen, wat werkt? Rutger van Hogezand 11 april 2019 Waterstraat, TU bouwcampus CREATING TOMORROW www.hva.nl/klimaatbestendigestad KLIMAATVERANDERINGEN WORDEN
Nadere informatieKlimaatbestendige stad
Klimaatbestendige stad Joke van Wensem Samenwerken aan water en klimaat Programmaplan en kennisagenda Algemeen en programmering: Deltaprogramma RA/IenM, STOWA, RWS, CAS, Deltares Projectentournee: Deltaprogramma
Nadere informatieBrabantse Omgevingsvisie & Water in Brabant in 2030 Wateragenda
Programma Verbindend Water Brabantse Omgevingsvisie & Water in Brabant in 2030 Wateragenda Werksessie 15 mei 2017 Water in Brabant Water in Brabant Topografische kaart 1990 Topografische kaart 1900 2016
Nadere informatieREGIONAAL MANIFEST RUIMTELIJKE ADAPTATIE
REGIONAAL MANIFEST RUIMTELIJKE ADAPTATIE GEMEENTEN, PROVINCIES EN WATERSCHAP IN GELDERSE VALLEI VELUWE, EEMLAND EN IJSSELVALLEI Van klimaatbewustzijn in 2017 naar klimaatrobuust in 2050 COLOFON Regionaal
Nadere informatieKennisagenda NKWK- KBS. Groeidocument versie 0.1
Kennisagenda NKWK- KBS Groeidocument versie 0.1 November 2015 Voorwoord Dit is de eerste versie (versie 0.1) van het Groeidocument van de Kennisagenda NKWK- KBS. Dit document is een eerste aanzet voor
Nadere informatieDeltabeslissing Ruimtelijke adaptatie
Deltaprogramma Ruimtelijke adaptatie Deltabeslissing Ruimtelijke adaptatie Het Deltaprogramma: een nieuwe aanpak Een goede kwaliteit van de leefomgeving is een basisvoorwaarde voor een aantrekkelijk vestigingsklimaat
Nadere informatieBESTUURS AKKOORD KLIMAAT. ADAPTATIE 20 november Bestuursakkoord klimaatadaptatie 3
BESTUURS AKKOORD KLIMAAT ADAPTATIE 20 november 2018 Bestuursakkoord klimaatadaptatie 3 7 ambities voor een waterrobuuste en klimaatbestendige inrichting van Nederland Kwetsbaarheid in beeld brengen Uitvoeringsagenda
Nadere informatieDeltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering. Intentieverklaring
Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering Intentieverklaring Deltawet (2011) Deltaprogramma met deelprogramma s Deltafonds Een pot geld Deltacommissaris Wim Kuijken Deltabeslissingen Deltaprogramma
Nadere informatieMetropoolregio Amsterdam Klimaatbestendig Plan van Aanpak 2019
Bezoekadres WTC Amsterdam I-tower, second floor Strawinskylaan 1779 1077 XX Amsterdam info@metropoolregioamsterdam.nl Versie 10-12-2018 Metropoolregio Amsterdam Klimaatbestendig Plan van Aanpak 2019 Klimaatverandering
Nadere informatieNAS Stef Meijs Netwerkdag Ruimtelijke Adaptatie 19 jan 2017
NAS 2016 Stef Meijs Netwerkdag Ruimtelijke Adaptatie 19 jan 2017 Het verhaal van de NAS Voorgeschiedenis Trends en bollenschema s Focus op urgente risico s Vervolg: proces en acties 2 Ministerie van Infrastructuur
Nadere informatieInleiding. Waarom Ruimtelijke adaptatie? Doel en afbakening van het klimaatatelier. Proces
Betreft Verslag klimaatatelier Goirle Project Klimaatateliers Hart van Brabant Van ORG-ID / HydroLogic Aan Gemeente Goirle Datum 7 juni 2016 Inleiding In opdracht van de werkgroep Afvalwaterketen van de
Nadere informatieGebied Kwistbeek 2. Welkom op deze startbijeenkomst
Gebied Kwistbeek 1 Dorpsoverleg Baarlo Dörperoverleg Waterschap Limburg Gemeente Peel en Maas Alle betrokkenen in het gebied Welkom op deze startbijeenkomst Gebied Kwistbeek 2 Welkom Bedoeling van de avond
Nadere informatieWATERKLIMAATPLAN PIJNACKER-NOOTDORP HELDER OVER WATER EN KLIMAAT
agendapunt 3.a.1 1287996 Aan College van Dijkgraaf en Hoogheemraden WATERKLIMAATPLAN PIJNACKER-NOOTDORP 2017-2020 HELDER OVER WATER EN KLIMAAT Portefeuillehouder Houtzager, M.A. Datum 30 januari 2017 Aard
Nadere informatieRuimtelijke Adaptatie en Zoetwater Voor watertekort kennisvragen te over? Kennisdag Zoetwater, Utrecht 15mei 2018
Ruimtelijke Adaptatie en Zoetwater Voor watertekort kennisvragen te over? Kennisdag Zoetwater, Utrecht 15mei 2018 Afspraken verdeling van focus DP Ruimtelijke Adaptatie Stedelijk gebied Gemeenten (verbinding
Nadere informatieRuimtelijke Adaptatie in de praktijk
Ruimtelijke Adaptatie in de praktijk Robert de Graaff (ORG-ID) Tbv breakoutsessie op Deltacongres 6 november 2014 Gebaseerd op presentatie van Frans van de Ven op Festival ruimtelijke adaptatie 9 oktober
Nadere informatieVerklaring van Hoog & Droog
Verklaring van Hoog & Droog Aangenomen bij acclamatie op woensdag 6 juni bij Burgers Zoo te Arnhem Over de andere kant van de Delta Verklaring van Hoog & Droog Conclusies en adviezen geformuleerd tijdens
Nadere informatieGeel in omgevingsvisies
Geel in omgevingsvisies De RWS-bijdrage aan de nationale, provinciale en gemeentelijke omgevingsvisies Peter Harmsen Adviseur ruimtelijke ontwikkelingen Waar zijn we van? 2 RWS BEDRIJFSINFORMATIE Duurzame
Nadere informatieNieuwe ontwikkelingen:
Nieuwe ontwikkelingen: KNMI werkt aan scenario s 2021 Nieuwe thema s in Deltaprogramma 2019: Bodemdaling Klimaatadaptatieve Nieuwbouw Zeespiegelstijging Strategische verkenningen klimaatadaptatie in VJN:
Nadere informatieKlimaatverandering en klimaatscenario s in Nederland
Page 1 of 6 Klimaatverandering en klimaatscenario s in Nederland Hoe voorspeld? Klimaatscenario's voor Nederland (samengevat) DOWNLOAD HIER DE WORD VERSIE In dit informatieblad wordt in het kort klimaatverandering
Nadere informatieREGELING. Wat gaan we de komende. jaren doen? Inhoud en doel van de regeling. Oude regelingen onder de loep. De nieuwe regeling inhoudelijk
Wat gaan we de komende jaren doen? Inhoud en doel van de regeling Oude regelingen onder de loep De nieuwe regeling inhoudelijk Inbouwen van flexibiliteit Concept jaarbegroting Voorbeelden Inhoud en doel
Nadere informatieWAAROM STEDELIJKE KLIMAATADAPTATIE?
WAAROM STEDELIJKE KLIMAATADAPTATIE? 13 november 2018 waarom stedelijke klimaatadaptatie wat verandert er aan ons klimaat meer: wateroverlast hitte droogte toenemende verstedelijking, meer verharding en
Nadere informatieActieprogramma Klimaatbestendige stad 2015/2016
Actieprogramma Klimaatbestendige stad 2015/2016 Introductie Als gevolg van klimaatverandering krijgt Den Haag te maken met grotere extremen in neerslag, zeespiegelstijging en meer hete zomerse dagen. Dat
Nadere informatieDe Peilstok Inspirerende projecten voor droge voeten en een koel hoofd
De Peilstok 2014 Inspirerende projecten voor droge voeten en een koel hoofd De Peilstok 2014 Inspirerende projecten voor droge voeten en een koel hoofd Colofon 2015 Oplage: 750 exemplaren Dit is een uitgave
Nadere informatieOMGEVINGSWET OMGEVINGSWET
OMGEVINGSWET OMGEVINGSWET Saskia Engbers strateeg Ruimte gemeente Zwolle 25 februari 2016 24-2-2016 wij presenteren u... 2 Opzet presentatie 1. Hoofdlijnen Omgevingswet 2. Hoe past OGW in transformatie
Nadere informatiePerspectief op de nationale omgevingsvisie en grondbeleid. Jaar van de Ruimte VvG congres 12 november Nathalie Harrems
Perspectief op de nationale omgevingsvisie en grondbeleid Jaar van de Ruimte 2015 VvG congres 12 november 2014 Nathalie Harrems Directie Ruimtelijke Ontwikkeling Wat is er aan de hand? Tijdperk van de
Nadere informatieCongres Grip op de Omgevingswet
Congres Grip op de Omgevingswet Workshop Couleur locale 27 september 2018 Door: Patries van den Broek Zwolle Alphons van den Bergh - Schulinck Programma Inleiding Zwolse aanpak Omgevingsvisie in relatie
Nadere informatieNationaal Congres Klimaatadaptatie. Beeldverslag werksessie 1.8 Wat zijn de gevolgen van droogte op lokaal niveau en wat kun je eraan doen?
Nationaal Congres Klimaatadaptatie Beeldverslag werksessie 1.8 Wat zijn de gevolgen van droogte op lokaal niveau en wat kun je eraan doen? Programma Nationaal Congres Klimaatadaptatie 09.00-10.00 uur Inloop
Nadere informatieStatenvoorstel. Weerkrachtig Zuid-Holland, Adaptatiestrategie voor een klimaatbestendig Zuid-Holland
Statenvoorstel Vergaderdatum GS: 11 december 2018 Portefeuillehouder: Janssen, RA Uiterlijke beslistermijn: n.v.t. Documentnummer: PZH-2018-670832850 Onderwerp Weerkrachtig Zuid-Holland, Adaptatiestrategie
Nadere informatieDeltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie. Bouw mee aan de stad van de toekomst
Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie Bouw mee aan de stad van de toekomst Wateroverlast Wateroverlast is waarschijnlijk het meest zichtbare probleem. Steeds vaker staan winkels en kelders vol water. Zo
Nadere informatieWerkconferentie agenda omgevingsvisie Limburg
Werkconferentie agenda omgevingsvisie Limburg Na een regionale werkconferentie in Venlo, zijn op 24 september 2018 zo n 70 medewerkers van verschillende Zuid-Limburgse gemeenten, het Waterschap, het Rijk,
Nadere informatieWaterveiligheid in Westpoort
Pilotstudie 2012 / 2013 Atlas samengesteld 15 interviews 3 workshops Opbrengst Ketenafhankelijkheden Handelingsperspectieven Deltaprogramma Nieuwe normen voor Waterveilighied Zoetwatervoorziening voorspelbaarder
Nadere informatieKoelte in de zomer. Een blinde vlek in ons klimaatbeleid. Een inventarisatie van de bekendheid van de koeltebehoefte bij gemeenten
Koelte in de zomer Een blinde vlek in ons klimaatbeleid Een inventarisatie van de bekendheid van de koeltebehoefte bij gemeenten Context onderzoek De toenemende koeltebehoefte blijkt bij veel gemeenten
Nadere informatieKlimaatadaptatie Gelderland ruimtelijke inspelen op klimaatverandering Waar staan we en welke opgave zien we voor ons
Klimaatadaptatie Gelderland ruimtelijke inspelen op klimaatverandering Waar staan we en welke opgave zien we voor ons Samenvattend: de Gelderse aanpak klimaatadaptatie We werken via drie sporen aan klimaatadaptatie:
Nadere informatieHerinrichting Baarskampstraat
Herinrichting Baarskampstraat Opening/ mededeling Gemeente Peel en Maas: Jo Claassen projectleider uitvoering Steven Duerink adviseur verkeer en vervoer Wolfgang Holz adviseur wijk, natuur en landschap
Nadere informatieGreen Deal Groene Daken
Green Deal Groene Daken 2014 2019 + Egbert Roozen (Branche-organisatie VHG, bestuur) Meer met groene daken Winst stapelen op het dak Gemeenten Almere, Amsterdam, Eindhoven, Enschede, Rotterdam, Son en
Nadere informatieagendapunt 3.b.7 Aan College van Dijkgraaf en Hoogheemraden AANPAK KLIMAATADAPTATIE 2016 Datum 5 januari 2016
agendapunt 3.b.7 1234419 Aan College van Dijkgraaf en Hoogheemraden AANPAK KLIMAATADAPTATIE 2016 Portefeuillehouder Houtzager, M.A. Datum 5 januari 2016 Aard bespreking Besluitvormend Afstemming BDV/FIN
Nadere informatieRaak onderzoek 2015, 2016 Wiebe Bakker
De klimaatbestendige stad, inrichting in de praktijk Raak onderzoek 2015, 2016 Wiebe Bakker Een hot item Aandacht voor klimaatadaptatie Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering Klimaatbestendige Stad
Nadere informatieDe klimaatateliers focussen zich in principe op de vier thema s uit de klimaateffectatlas: waterveiligheid, wateroverlast, droogte en hitte.
Betreft Verslag klimaatatelier Waalwijk Project Klimaatateliers Hart van Brabant Van ORG-ID / HydroLogic Aan Gemeente Waalwijk Datum 30 mei 2016 Inleiding In opdracht van de werkgroep Afvalwaterketen van
Nadere informatieDeltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering. Bouw nú aan de stad van de toekomst
Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering Bouw nú aan de stad van de toekomst Wateroverlast Wateroverlast is waarschijnlijk het meest zichtbare probleem. Steeds vaker staan winkels en kelders vol water.
Nadere informatieKlimaatopgave landelijk gebied
Klimaatopgave in beeld 13 oktober 2016, Hoogeveen Algemene info Klimaatopgave landelijk gebied Bert Hendriks Beleidsadviseur hydrologie 275.500 ha 580.000 inwoners 543 medewerkers 22 gemeenten 4.479 km
Nadere informatieKNMI 06 klimaatscenario s
KNMI 06 klimaatscenario s Hoe verandert ons klimaat? J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering)? Het broeikaseffect Waargenomen klimaatverandering Klimaatscenario s Mogelijke
Nadere informatieOmgevingswet. Aanzet voor een implementatie plan Niet alles kan tegelijk Veel is duidelijk veel nog niet
Omgevingswet Aanzet voor een implementatie plan Niet alles kan tegelijk Veel is duidelijk veel nog niet Doel van de presentatie Informatie over de Omgevingswet Stand van zaken van de invoering van de wet
Nadere informatieWaterschap Hollandse Delta. dynamiek in de delta
Waterschap Hollandse Delta dynamiek in de delta Inhoud De dynamiek in de tijd Een dynamische ruimte De opgaven nu en voor de toekomst Water besturen Functionele overheid Algemeen belang en specifiek belang
Nadere informatieProgramma Water en klimaatveranderingen
Programma Water en klimaatveranderingen Ger Renkens / Luuk Postmes 7 juni 2016 Doel Beschermen van de volksgezondheid en het milieu en het leveren van een bijdrage aan het in stand houden en verbeteren
Nadere informatieVeelgestelde vragen Deltaprogramma Rivieren
Veelgestelde vragen Deltaprogramma Rivieren Wat is de opdracht van DPR? Deltaprogramma Rivieren (DPR) onderzoekt hoe we de inwoners van het rivierengebied in de periode tot 2100 nog beter tegen overstromingen
Nadere informatieOmgevingswet en het stedelijk waterbeheer / waterketen
Communicatie 2016 #Samenwaw Omgevingswet en het stedelijk waterbeheer / waterketen KNW 25 januari 2018 Gert Dekker De Omgevingswet De Omgevingswet, kerninstrumenten Doelen Maatregelen Regels Waterbeheerprogramma
Nadere informatieHerinrichting Jan Truijenstraat
Herinrichting Jan Truijenstraat Opening/ mededeling Gemeente Peel en Maas: Jo Claassen projectleider Steven Duerink Wolfgang Holz adviseur verkeer en vervoer adviseur wijk, natuur en landschap Extern Adviesbureau:
Nadere informatieZesde Nationaal Deltacongres
Programma en aanmelden Zesde Nationaal Deltacongres Werk aan de delta En nu begint het pas echt Donderdag 5 november 2015 1931 Congrescentrum Brabanthallen s-hertogenbosch Programma Vanaf 09.00 uur Registratie
Nadere informatieDe klimaatateliers focussen zich in principe op de vier thema s uit de klimaateffectatlas: waterveiligheid, wateroverlast, droogte en hitte.
Betreft Verslag klimaatatelier Loon op Zand Project Klimaatateliers Hart van Brabant Van ORG-ID / HydroLogic Aan Gemeente Loon op Zand Datum 2 juni 2016 Inleiding In opdracht van de werkgroep Afvalwaterketen
Nadere informatieDeltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering. Intentieverklaring Ruimtelijke Adaptatie
Deltaprogramma Nieuwbouw en herstructurering Intentieverklaring Ruimtelijke Adaptatie Wateroverlast Wateroverlast is waarschijnlijk het meest zichtbare probleem. Steeds vaker staan winkels en kelders vol
Nadere informatieLEVEN MET WATER STRATEGIE WATERVEILIGHEID EN KLIMAATBESTENDIGHEID IN DE IJSSEL-VECHTDELTA
LEVEN MET WATER STRATEGIE WATERVEILIGHEID EN KLIMAATBESTENDIGHEID IN DE IJSSEL-VECHTDELTA STRATEGIE KLIMAATBESTENDIGHEID & MEERLAAGSVEILIGHEID IJSSEL-VECHTDELTA De IJssel-Vechtdelta is een gebied dat onderdeel
Nadere informatiePilot Omgevingsvisie Nijmegen Green City
Pilot Omgevingsvisie Nijmegen Green City De Omgevingswet meer ruimte voor initiatief Huidige omgevingsrecht: opeenstapeling van wetten, regels en procedures Onzekerheid en onduidelijkheid bij initiatiefnemers
Nadere informatieOp weg naar de Omgevingswet
Op weg naar de Omgevingswet Niet zomaar een nieuwe wet, maar een volledige stelselherziening: Nog meer impact dan de decentralisaties in het sociale domein (30% van raadsleden in Nederland volgens enquête
Nadere informatieInleiding. Waarom Ruimtelijke adaptatie? Doel en afbakening van het klimaatatelier. Proces
Betreft Verslag klimaatatelier Gilze en Rijen Project Klimaatateliers Hart van Brabant Van ORG-ID / HydroLogic Aan Gemeente Gilze en Rijen Datum 2 juni 2016 Inleiding In opdracht van de werkgroep Afvalwaterketen
Nadere informatieMANIFEST NOVI NAAR EEN NIEUW NEDER LAND
MANIFEST NOVI NAAR EEN NIEUW NEDER LAND WERK ALS ÉÉN OVERHEID De fysieke en sociale leefomgeving van Nederland gaan de komende decennia ingrijpend veranderen. Transities in de energievoorziening, de landbouw,
Nadere informatieInleiding. Waarom Ruimtelijke adaptatie? Doel en afbakening van het klimaatatelier. Proces
Betreft Verslag klimaatatelier Hilvarenbeek Project Klimaatateliers Hart van Brabant Van ORG-ID / HydroLogic Aan Gemeente Hilvarenbeek Datum 9 juni 2016 Inleiding In opdracht van de werkgroep Afvalwaterketen
Nadere informatieKlimaatverandering. Opzet presentatie
Klimaatverandering Wat kunnen we in Nederland verwachten? J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering) en het broeikaseffect? Waargenomen klimaatverandering KNMI 06 klimaatscenario
Nadere informatieWaterbeschikbaarheid op de Hoge Zandgronden. Naar een klimaatbestendige balans in vraag en aanbod van zoetwater
Waterbeschikbaarheid op de Hoge Zandgronden Naar een klimaatbestendige balans in vraag en aanbod van zoetwater Voldoende schoon water: het is een voorwaarde voor veel bedrijven, leefbare steden, land-
Nadere informatieSamen Duurzaam DOEN! Stap 1 // Welkom en inleiding. Stap 2 // Voorstelronde aanwezigen. (5 minuten) (10 minuten)
Samen Duurzaam DOEN! Leuk dat u samen met uw buren na wilt denken over duurzaamheid. Aan de hand van dit stappenplan helpen wij u graag op weg om het gesprek op gang te brengen. Dit stappenplan is bedoeld
Nadere informatieKAS: een handelingsperspectief
KAS: een handelingsperspectief workshop door Living Lab Ruimtelijke Adaptatie Overijssel Twentse Stedenband: Brenda Koopman (waterschap Vechtstromen) Marcel Roordink (gemeente Almelo) IJssel-vechtdelta:
Nadere informatieStartnotitie Klimaatvisie Gemeente Buren
Startnotitie Klimaatvisie Gemeente Buren Maurik, 21 november 2018 1 Inhoud Inhoud... 2 1. Inleiding... 3 1.1 Aanleiding... 3 1.2 De ambitie van Buren... 4 1.3 Deze Startnotitie is de eerste stap... 4 2.
Nadere informatieCOP #14: Jouw klimaatadaptief donderdag 14 februari 2019
COP #14: Jouw klimaatadaptief 2019 donderdag 14 februari 2019 Wie zijn er? BAR - gemeenten Gemeente Den Haag Gemeente Delft Gemeente Leiden Gemeente Maassluis Gemeente Midden Delfland Gemeente Nissewaard
Nadere informatieADVIES MEANDERENDE MAAS Dijktraject Ravenstein-Lith
ADVIES MEANDERENDE MAAS Dijktraject Ravenstein-Lith 7 februari 2019 Uitgebracht aan: In afschrift aan: het College van Gedeputeerde Staten Noord-Brabant t.a.v. Mevrouw N. Wester, programmamanager Milieu
Nadere informatieRotterdamse adaptatiestrategie. John Jacobs Programmabureau Duurzaam Rotterdam Climate Proof
John Jacobs Programmabureau Duurzaam Rotterdam Climate Proof Adaptatie? Effecten klimaatverandering Rotterdam: er is urgentie om te handelen Strategie gericht op functioneren van de stad Bebouwing Nutsnetwerken
Nadere informatieStresstest voor Klimaatbestendige Ruimte PWVE
Stresstest voor Klimaatbestendige Ruimte PWVE Resultaten klim aatstresstest light Albert Elshof en Matthijs van den Brink.. december 2015 Colofon Dit rapport is tot stand gekomen dankzij de inbreng van..
Nadere informatieHet klimaat past ook in uw straatje
DE KLIMAATBESTENDIGE STAD: INRICHTING IN DE PRAKTIJK Het klimaat past ook in uw straatje Voorbeeldenboek Ronald Loeve 5 april 2017 1 2 VOOR DE PRAKTIJK EN MET DE PRAKTIJK Samenwerking: Consortium: gemeenten
Nadere informatieProvinciale Staten van Noord-Holland. Voordracht 64
Provinciale Staten van Noord-Holland Voordracht 64 Haarlem, 17 augustus 2004 Onderwerp: Agenda Provinciaal Waterplan Bijlagen: - ontwerpbesluit - procesplanning provinciaal waterplan - op weg naar een
Nadere informatieThema Klimaatverandering. Door Charles Rijsbosch April 2016
Thema Klimaatverandering Door Charles Rijsbosch April 2016 Klimaatverandering is een feit Warming of the climate system is unequivocal. Since the 1950s, many of the observed changes are unprecedented over
Nadere informatieMKBA Rotterdamse Klimaatadaptatie Strategie. Rotterdam, januari 2014
MKBA Rotterdamse Klimaatadaptatie Strategie Rotterdam, januari 2014 Overzicht Page 2 1. MKBA denken 2. Casus Kop van Feijenoord 3. Casus Bergpolder Zuid Page 3 1 MKBA- denken Doel van de MKBA Page 4 Beantwoorden
Nadere informatiePraktijkervaringen, pilots en projecten in de regio. Sessie 2.2 Linda Maring
Praktijkervaringen, pilots en projecten in de regio Sessie 2.2 Linda Maring Waar gebeurt het? Aan de slag kaart VNG + UP bodem en Ondergrond https://aandeslagmetdeomgevingswet.nl/aandeslag/producten/aandeslagkaart/
Nadere informatieGELDERSE BEDRIJVENTERREINEN KLAAR VOOR DE TOEKOMST? Joost Hagens Bureau BUITEN
GELDERSE BEDRIJVENTERREINEN KLAAR VOOR DE TOEKOMST? Joost Hagens Bureau BUITEN 1 Inhoudsopgave Voorstellen: Bureau BUITEN Doel onderzoek en achtergrond Definitie toekomstbestendig bedrijventerrein Methode
Nadere informatieDe Raad en de Omgevingswet
De Raad en de Omgevingswet Inhoud - Wat is de Omgevingswet? - Wat betekent deze wet voor de gemeenten - Wat is de rol en de invloed van de raad op de wet - Waar liggen de kansen van de raad en waar moet
Nadere informatieKlimaatbestendige ontwikkeling van Nederland. Is het rijk aan zet? Willem Ligtvoet, 19 april 2011
Klimaatbestendige ontwikkeling van Nederland Is het rijk aan zet? 1 Voorstudie PBL (2009) Speerpunten klimaatbestendige ruimtelijke ontwikkeling: 1. Waterveiligheid 2. Zoetwatervoorziening 3. Klimaatbestendige
Nadere informatieOPENBAAR documentnummer Zaaknummer verwijsnummer
Beslisnota GS OPENBAAR documentnummer Zaaknummer verwijsnummer CONCEPT *CONCEPT* onderwerp Notitie netwerksturing klimaatadaptatie voorgesteld besluit Instemmen met statenvoorstel nota netwerksturing Nota
Nadere informatieRuimtelijke kwaliteit. Zo doen wij dat in West- Brabant!
Ruimtelijke kwaliteit: Zo doen wij dat in West- Brabant! Uitvoeringsagenda 2016 Strategische Agenda West-Brabant Speerpunt Werkdomein Doelstelling Programma Project / activiteit / proces Beoogd resultaat
Nadere informatieStartnotitie. Agenda Klimaatadaptatie Súdwest-Fryslân
O18.001843 O18.001843* Startnotitie Agenda Klimaatadaptatie Súdwest-Fryslân Inhoudsopgave 1. Vooraf 3 1.1 Oorzaken klimaatverandering 3 1.2 Gevolgen klimaatverandering in Súdwest-Fryslân 4 1.2.1 Het wordt
Nadere informatieGevolgen van watertekorten voor stedelijk gebied. Marco Hoogvliet Projectmanager Stedelijk water en bodembeheer. Opdrachtgever: het Deltaprogramma
Gevolgen van watertekorten voor stedelijk gebied Focus op funderingsschade Marco Hoogvliet Projectmanager Stedelijk water en bodembeheer Opdrachtgever: het Deltaprogramma Doel Deltaprogramma Garanderen
Nadere informatie