Schaken op meerdere borden

Transcriptie

1 Laat ons eens uitgaan van een fictieve bouwstop en onderzoeken hoever we komen met stapelen, combineren, delen, hergebruik, herverkaveling en tijdelijk gebruik. Een heel eind, durf ik denken ISB congres 2017 Slim is het nieuwe sterk Linda Boudry Kenniscentrum Vlaamse Steden 22 maart 2017 Schaken op meerdere borden

2 Context

3 Maatschappelijke uitdagingen met een ruimtelijke impact Van 6 naar 7 miljoen De bevolking groeit van 6 naar 7 miljoen en verandert bovendien van samenstelling. Het onmiddellijke gevolg is een nood aan meer betaalbare woningen in een gezonde leefomgeving, 3 miljoen verplaatsingen meer per dag en de behoefte aan meer dan 1 miljoen nieuwe arbeidsplaatsen en aan bijkomende scholen en andere voorzieningen. Die aangroei is ongelijk gespreid in ons gemeenten en varieert van groei, status quo over krimp verdere suburbanisatie loert om de hoek Vergroening, vergrijzing, buitenlandse migratie en gezinsverdunning creëren andere dienstverleningsnoden Bovenstaande vraagt een gedifferentieerd en kwalitatief woonaanbod waaraan meteen ook een voldoende aanbod aan voorzieningen gelinkt wordt

4 Maatschappelijke uitdagingen met een ruimtelijke impact Werken met klimaat Het klimaat verandert. Men verwacht de komende decennia wijzigende neerslag, wateroverlast, waterschaarste, zeespiegelstijging, stormen en droogte. De ruimte moet zo georganiseerd dat de behoefte aan energie vermindert wat een uitstootverlaging van broeikasgassen en fijn stof oplevert Open ruimte is noodzakelijk om water op te kunnen vangen bij zware regenval en water te kunnen bijhouden om periodes van grote droogte en watertekort te kunnen overbruggen. Open ruimte in stedelijke gebieden kunnen voor koeling van de temperatuur in de stad zorgen.

5 Maatschappelijke uitdagingen met een ruimtelijke impact Bewuster omspringen met grondstoffen en energie De wereldbevolking gebruikt steeds meer grondstoffen en energie. Vlamingen gebruiken meer dan ze zelf produceren. Hernieuwbare hulpbronnen kunnen deels een antwoord bieden op deze uitdaging. In België ligt het aandeel hernieuwbare energie ver onder het Europees gemiddelde van 10,5% en van de door Europa vereiste 13% tegen Zuinig omgaan met energie draagt bij aan een koolstofarmere maatschappij. Ons gebouwenpatrimonium moet veel zuiniger worden, hetgeen een aanpassing vraagt in onze manier van bouwen. Gebouwen en activiteiten kunnen energiezuiniger geschikt worden in de ruimte.

6 Maatschappelijke uitdagingen met een ruimtelijke impact In beweging blijven Mobiliteit is essentieel in onze samenleving. Vlaanderen heeft met 52 m weg per ha een van de meest dichte wegennetten van Europa. Toch stonden we in 2009 met zijn allen ongeveer 4 miljoen uren stil. We moeten de ruimte zo organiseren dat de vraag naar verplaatsingen afneemt. Vandaag zijn vervoerssystemen onvoldoende aangepast aan de ruimtelijke organisatie, en vice versa. Intensieve activiteiten worden nog vaak ontwikkeld op plaatsen die onvoldoende multimodaal bereikbaar zijn. Interessante vervoersknooppunten worden dan weer onvoldoende benut.

7 Maatschappelijke uitdagingen met een ruimtelijke impact Bio- en voedseldiversiteit De biodiversiteit op onze planeet wordt kleiner. In Vlaanderen blijkt het bestaande netwerk van natuur en bosgebieden ontoereikend om het verlies van plant- en diersoorten te voorkomen. Door demografische evoluties, klimaatverandering en geopolitieke spanningen zal de druk op de mondiale voedselzekerheid waarschijnlijk toenemen. In Vlaanderen concurreren landbouw, recreatie, natuur en verstedelijking met elkaar om ruimte. Mensen snakken in deze dichtbevolkte regio immers naar groen en water in de buurt, om er te wandelen, te fietsen en te verpozen. Een delicaat evenwicht kenmerkt het gebruik van de open ruimte voor zowel minimum kritische voedselproductie, de exportgerichte landbouwniches, het medegebruik voor waterbeheer, natuur, energie, landschapsbeheer en als ademruimte voor de stedelijke Vlaming.

8 Ruimtelijke condities voor evenwichtige maatschappelijke vooruitgang

9 De toename van ruimtebeslag houdt aan We hebben in Vlaanderen sinds de start van de industriële revolutie heel wat ruimte in beslag genomen voor nieuwe woongelegenheden, werkplekken, voorzieningen en infrastructuren. Samen nemen de Vlamingen vandaag (2015) 33% van de ruimte in beslag. Bij ongewijzigd beleid loopt dit volgens berekeningen van het VITO naar verwachting op tot 41,5% in 2050 en in het slechtste geval zelfs tot 50%. Het ruimtelijk beleid staat voor de uitdaging een ommekeer te realiseren. Het doel is harde ruimtefuncties zo veel mogelijk een plaats te geven binnen het goed gelegen bestaand ruimtebeslag. Het rendement van de ingenomen ruimte moet toenemen en de druk op de open ruimte moet de komende decennia aanmerkelijk dalen. Bijkomend ruimtebeslag moet vermeden worden.

10 Ruimtelijke condities voor evenwichtige maatschappelijke vooruitgang In de ruimte komen we elkaar tegen. Het ruimtelijke beleid brengt de vele ruimtelijke vragen en ingrepen bij elkaar. Het geheel is hierbij meer dan de som van de delen. Elke individuele ruimtelijke vraag moeten we steeds vanuit een integrerend perspectief benaderen. Ruimte is de ontmoetingsplaats - 'arena' volgens sommigen - van alle maatschappelijke activiteiten die er een plaats in vragen (woningen, wegen, scholen, zorginstellingen, winkels, sport en recreatie,...) We zitten nu nog te veel in een ruimtelijke concurrentiestrijd van 'sectoren' die mekaar ruimte willen afsnoepen (natuur, landbouw, industrie, infrastructuur, woningbouw,...). Die strijd wordt steeds harder, net omdat de ruimte schaarser wordt. Er loert daarom een stilstand om de hoek van de Vlaamse ruimtelijke ontwikkeling. We moeten oplossingen aandragen over de grenzen van beleidsdomeinen en beleidsniveaus heen. Het betrekken van partners en burgers is essentieel. Alleen zo kunnen we de vele individuele vragen integreren tot een gezamenlijk belang.

11 Meer doen met dezelfde ruimte. Drie pistes naar een doordacht ruimtegebruik 1. Bijkomende activiteiten moeten een plaats zoeken binnen de reeds bebouwde ruimte. Een meer compacte oplossing is meestal mogelijk door intensiever, gedeeltelijk ondergronds of meer in de hoogte te bouwen. Ruimte kan in vele gevallen meervoudig gebruikt worden door activiteiten in elkaars nabijheid te brengen of te verweven. 2. We moeten maximaal gaan voor hergebruik van goed gelegen ruimte die reeds bebouwd werd en in onbruik raakte. 3. We moeten werk maken van omkeerbaar ruimtegebruik, zeker daar waar nog open ruimte wordt aangesneden. Dit betekent dat ruimtegebruik als recycleerbaar wordt opgevat, waarbij de oorspronkelijke toestand eenvoudig kan hersteld worden of waarbij gebouwen zo ontworpen worden dat ze eenvoudig van functie kunnen veranderen.

12 Ruimtelijke principes

13 Ruimtelijke principes Intensivering Intensivering is het verhogen van het aantal activiteiten binnen dezelfde oppervlakte. Ruimtelijke ingrepen zoals verdichten, stapelen, ondergronds bouwen en collectieve woon- en werkvormen kunnen intensivering bevorderen. Interne reorganisatie, zoals ondergronds of op het dak parkeren of het efficiënter benutten van bestaande percelen of gebouwen, is een vorm van intensivering.

14 Ruimtelijke principes Verweving Verweving is het samenbrengen van verschillende activiteiten in dezelfde ruimte. Activiteiten mogen elkaar niet in de weg staan en de hoofdfunctie is gegarandeerd. Verweving kan een ruimte gelijktijdig of op verschillende momenten gebruiken voor meerdere activiteiten. Het gemeenschappelijk gebruik van delen van de ruimte, lokalen en infrastructuren is ook een vorm van verweving.

15 Ruimtelijke principes Hergebruik Hergebruik is het opnieuw benutten van bestaande terreinen, gebouwen en constructies die bijna niet meer worden gebruikt. Hergebruik betreft zowel renovatie als sloop- en nieuwbouwopgaven van vandaag. Kansen vanuit bodemsanering worden benut. Hergebruik is een hefboom om een ruimte efficiënter te gebruiken dan inde oorspronkelijke situatie.

16 Ruimtelijke principes Tijdelijk gebruiken Tijdelijk ruimtegebruik is het toelaten van activiteiten in een ruimte die is bedoeld voor andere doeleinden op een ander of later moment. De voorlopige activiteit mag een toekomstig ander gebruik niet hypothekeren en is dus omkeerbaar. Het is nodig om te anticiperen op toekomstig ander gebruik bij nieuwbouw en constructies aanpasbaar of verplaatsbaar te ontwerpen zodat het gebruik ervan doorheen de tijd kan veranderen.

17 Ruimtelijke ingrepen Strategieën

18 Ruimtelijke ingrepen Strategie 1 - Stapelen

19 Ruimtelijke ingrepen Strategie 2 - Combineren

20 Ruimtelijke ingrepen Strategie 3 - Delen

21 Ruimtelijke ingrepen Strategie 4 - Hergebruik

22 Ruimtelijke ingrepen Strategie 5 Tijdelijke invullingen

23 Ruimtelijke ingrepen Strategie 6 - Herverkavelen

24 Zo doen ze dat elders Herbestemmen

25 Virgin Active Repton Park Essex Verenigd Koninkrijk Herbestemming

26 Basic Fit Ieper Herbestemming

27 David Barton Gym New York Verenigde Staten Herbestemming

28 David Barton Gym New York Verenigde Staten Herbestemming

29 Le Saint-Jude Space Tonus Québec Canada Herbestemming

30 El Kaos temple Asturias Spanje Herbestemming

31 El Kaos temple Asturias Spanje Herbestemming

32 Skatehal Sint-Jozefkerk Arnhem Nederland Herbestemming

33 Trampolinekerk Jump xl Eindhoven Nederland Herbestemming

34 Sportkapel Sint-Paulus Zwijnaarde Herbestemming

35 Performance Factory Enschede Nederland Herbestemmen

36 Performance Factory Enschede Nederland Herbestemmen

37 Spare Bowling Manchester- Verenigd Koninkrijk Herbestemmen

38 Centre d escalade interieure Québec Canada Herbestemming

39 Gymnasium Central Christian Church Lexington Verenigde Staten Herbestemming

40 Planet Jump Den Haag Nederland Herbestemming

41 Mimersparken Kopenhagen Denemarken Herbestemmen

42 Mimersparken Kopenhagen Denemarken Herbestemmen

43 Sporttorens SESC Pompeia San Paulo Brazilië Herbestemmen Stapelen Delen

44 Sporttorens SESC Pompeia San Paulo Brazilië Herbestemmen Stapelen Delen

45 Avonturenberg be-mine Beringen Herbestemmen Delen

46 Avonturenberg be-mine Beringen Herbestemmen Delen

47 Zo doen ze dat elders Delen

48 Buurtsporthal Parkloods Antwerpen Herbestemming Delen

49 Buurtsporthal Parkloods Antwerpen Herbestemming Delen

50 Sporthal PIVO site - Asse Delen

51 Sporthal PIVO site - Asse Delen

52 Topsporthal Landstede Arena Zwolle Nederland Herbestemmen Delen Combineren

53 Topsporthal Landstede Arena Zwolle Nederland Herbestemmen Delen Combineren

54 Sporthal Kinrooi Delen

55 Sportcentrum universiteit Odense Denemarken Delen

56 Sportcentrum universiteit Odense Denemarken Delen

57 Sportcentrum universiteit Odense Denemarken Delen

58 Binnenstedelijke zwemrivier Berlijn Duitsland Delen

59 Zo doen ze dat elders Combineren

60 Militair Kwartier Moorslede Ledopoldsburg Herbestemming Combineren

61 Sportpark Superkillen 1 Kopenhagen Denemarken Delen Combineren

62 Sportpark Superkillen 2 Kopenhagen Denemarken Delen Combineren

63 Tempelhof Berlijn Duitsland Herbestemmen Tijdelijk gebruiken Combineren

64 Tempelhof Berlijn Duitsland Herbestemmen Tijdelijk gebruiken Combineren

65 Daverlo complex Brugge Combineren Delen

66 Mobiele basketring Oostende Combineren

67 Mobiele basketring Oostende Combineren

68 Zo doen ze dat elders Stapelen

69 David Lloyd Akragon Rotterdam - Nederland Stapelen

70 David Lloyd Akragon Rotterdam Nederland Stapelen

71 David Lloyd Akragon Rotterdam - Nederland Stapelen

72 David Lloyd Akragon Rotterdam - Nederland Stapelen

73 Downtown Athletic Club New York Verenigde Staten Stapelen

74 Vertical Gym Caracas Venezuala Stapelen

75 Vertical Gym Caracas Venezuala Stapelen

76 Vertical Gym Caracas Venezuala Stapelen

77 Leutschenbach school Zürich Zwitserland Stapelen

78 Leutschenbach school Zürich Zwitserland Stapelen

79 Voetbaldak Tokio Japan Stapelen

80 Zo doen ze dat elders Tijdelijk gebruiken

81 Mellow Park Berlijn - Duitsland Tijdelijk gebruiken Combineren

82 Mellow Park Berlijn - Duitsland Tijdelijk gebruiken Combineren

83 Beachmitte Berlijn Duitsland Tijdelijk gebruiken

84 Beachmitte Berlijn Duitsland Tijdelijk gebruiken

85 Trampoline Bridge Parijs Frankrijk Tijdelijk gebruiken

86 Gymzaal Zwolle Nederland Tijdelijk gebruiken

87 Klimtouw Das Netz Berlijn - Duitsland Tijdelijk gebruiken

88 Klimtouw Das Netz Berlijn - Duitsland Tijdelijk gebruiken

89 Klimtouw Das Netz Berlijn - Duitsland Tijdelijk gebruiken

90 Nike Laserfield Madrid Spanje Tijdelijk gebruiken

91 Nike Laserfield Madrid Spanje Tijdelijk gebruiken

92 Indoorsportcomplex Olymiakwartier Almere Nederland Stapelen Tijdelijk gebruiken

93 Indoorsportcomplex Olymiakwartier Almere Nederland Stapelen Tijdelijk gebruiken

94 Indoorsportcomplex Olymiakwartier Almere Nederland Stapelen Tijdelijk gebruiken

95 Skatehall The Boneyard Turnhout Tijdelijk gebruiken Combineren

96 Skatehall The Boneyard Turnhout Tijdelijk gebruiken Combineren

97 Badeshiff Berlijn Duitsland Tijdelijk gebruiken

98 Vragen aan mezelf en de anderen als ik aan de slag moet

99 Bezint eer ge begint. Bij elke nieuwe vraag met ruimtelijke impact stel ik mezelf en de anderen een aantal vragen over de ruimtelijke consequenties Moet deze vraag in onze stad of gemeente een plek krijgen of moeten we dat op een grotere schaal bekijken (regio)? Hebben wij een zicht op wat leeg staat (gebouwen en gronden) of wat binnen afzienbare termijn leeg komt te staan in onze stad of gemeente? Hebben wij een inventaris van alle patrimonium waar de stad eigenaar van is? Is er een gedragen visie op stapelen, ondergronds werken, delen / combineren en tijdelijk gebruiken voorhanden? Heb ik zicht op ruimteclaims die bij collega s uit andere sectoren op bureau of in mailbox belanden en valt er te delen of te combineren, Plegen we structureel overleg met de collega s van ruimtelijke planning? Hebben we zicht op eventuele opportuniteiten tot samenwerking in private ontwikkelingen, met voorzieningen als scholen, kinderkribbes, private sportclubs,.. Is er een structureel overleg waar ruimteclaims uit verschillende sectoren samen bekeken worden? Hebben we een zicht wat bewoners verwachten aan voorzieningen en op het vlak van de openbare ruimte?

100