Rapportage Nulmeting

Transcriptie

1 Rapportage Nulmeting Uitvoeringsprogramma Crisisbeheersing Themagroep sborging van het Uitvoeringsprogramma Crisisbeheersing Versie:19 november 2015 (nog niet besproken in werkgroep en CBCF) 1

2 Inhoudsopgave: Inleiding 3 1 Situatieschets 3 Samenvatting nulmeting Uitvoeringsprogramma crisisbeheersing Doel zelftoets en gevolgd proces 6 Landelijk beeld van de uitkomsten 7 Resultaat per thema uit het Uitvoeringsprogramma Thema 8 2 Thema communicatie 9 3 Thema 10 4 Thema / 11 5 Thema /Netcentrisch werken 12 6 Thema 13 Thema 14 8 Thema 15 Colofon 16 Bijlage 1: Resultaten zelftoets Uitvoeringsprogramma per thema 17 Bijlage 2: Resultaten zelftoets huidige crisisorganisaties per waterschap 23 2

3 Rapportage nulmeting Uitvoeringsprogramma Crisisbeheersing Inleiding In mei 2014 is door de CBCF ingestemd met het Uitvoeringsprogramma Crisisbeheersing Het programma is een uitwerking van visie Samenwerking in crisisbeheersing van eind 201 De missie (het doel) van de landelijke visie is kort samengevat: In 2020 vormen de waterschappen een (veer)krachtig partnerschap in crisisbeheersing. Zowel in de voorbereiding als bij de feitelijke bestrijding van crises. Dit bereiken zij door vergaande samenwerking tussen de waterschappen en door het aangaan van optimale allianties met hun belangrijkste partners in crisisbeheersing: de veiligheidsregio s 1 Ofwel de waterschappen ontwikkelen zich van calamiteitenbestrijder naar crisispartner. In het uitvoeringsprogramma is in acht thema s de weg naar dat partnerschap uitgewerkt. Per thema zijn (sub)doelen voor 2020 geformuleerd en tussendoelen voor 2016 en 201 Acties worden door de waterschappen zelf uitgevoerd (al dan niet gezamenlijk) of door de Unie. De voortgang van het uitvoeringsprogramma wordt in 2016, 2018 en 2020 landelijk gemeten. Om na te gaan waar de waterschappen nu staan, is een nulmeting uitgevoerd. De uitkomsten zijn in de voorliggende rapportage opgenomen. 1 Situatieschets De waterschappen hebben geoefende crisisorganisaties, die aansluiten bij Veiligheidsregio s (VR s). Echter, de waterschappen zijn nog niet de crisispartner die zij op termijn (2020) willen zijn. Om crisispartner te kunnen zijn is intensieve(re) samenwerking en afstemming (harmonisatie) nodig, o.a. door netcentrisch werken. Gestaag werken de waterschappen samen met de netwerkpartners in de thema s toe naar dat veerkrachtige partnerschap. Elk waterschap bepaalt zijn eigen ambitie en tempo. De themagroepen werken aan de gemeenschappelijke zaken; door het continu delen van de resultaten, o.a. via Sharepoint, is de meerwaarde groot. De uitvoering is mede afhankelijk van de huidige situatie van de crisisorganisatie en het risicoprofiel. Het is daarbij van belang de crisisbeheersing aan te sluiten op de primaire processen. Na afloop van een calamiteit gelden immers weer de normale procedures, terwijl de afwikkeling van een calamiteit nog aandacht kan vragen (nazorg). De waterschappen hebben het calamiteitenzorgsysteem van 2001, dat destijds door de UvW is ontwikkeld, geïmplementeerd. De stap van calamiteitenbeheersing naar crisisbeheersing is vooral gericht op het goed kunnen samenwerken met crisispartners in een bovenregionale (of nationale) crisis. De complexiteit is dan groot, zowel door omvang van de crisis als door het aantal betrokken crisispartners. In de warme fase moet de onderlinge informatievoorziening en communicatie feilloos zijn. Op elkaar afgestemde organisaties en rollen en gezamenlijke opleidingen, trainingen en oefeningen dragen bij aan een goede samenwerking. In zowel de koude als warme fase heeft harmonisatie van uitvoering en werken met standaarden door de waterschappen en de crisispartners de voorkeur. Over de belangrijkste informatie en de wijze van delen hiervan zijn afspraken gemaakt. De VR s zijn en blijven de belangrijkste crisispartner voor de waterschappen. De werkwijzen van de VR s zijn nu nog verschillend, maar ook die worden in toenemende mate op elkaar afgestemd. In de loop van het uitvoeringsprogramma zal blijken welke harmonisatie en/of standaardisatie mogelijk is, zowel tussen de waterschappen als met de crisispartners. 1 visie Samenwerken in crisisbeheersing,

4 Samenvatting nulmeting Uitvoeringsprogramma crisisbeheersing Begin 2015 is een tweetal zelftoetsen uitgevoerd door de waterschappen. De eerste zelftoets heeft betrekking op de huidige operationele werking van de crisisorganisatie. Hierin is getoetst op de uitvoering van de basisvereisten voor crisisbeheersing. De tweede toets heeft betrekking op de voortgang van het uitvoeringsprogramma. Van de 23 waterschappen hebben 22 de vragenlijsten ingevuld. De uitkomsten van beide zelftoetsen zijn ter beschikking gesteld van de deelnemende waterschappen. In deze rapportage wordt alleen ingegaan op de resultaten van de zelftoets uitvoeringsprogramma. De voortgang van het uitvoeringsprogramma, door de waterschappen zelf aangegeven, verschilt sterk per waterschap maar ook per thema. Gemiddeld gezien is 67% van de vragen over het uitvoeringsprogramma positief beantwoord. Hoog scoort het thema netwerk (84% ) en middelen (81%) en een lage score is te zien bij het thema informatie/netcentrisch werken (56%) en mensen/ en kwaliteit (beiden 59%). Daarnaast zijn er waterschappen die al meer dan 8 van het (totale) programma hebben uitgevoerd maar er zijn ook waterschappen die 30-4 hebben uitgevoerd. Het is aan de waterschappen zelf om, met ondersteuning vanuit de 8 themagroepen, de actiepunten in de komende jaren op te pakken. Een score van 10 op alle thema s is niet het doel. Het uitvoeringsprogramma is een hulpmiddel om de eigen organisatie te verbeteren. Al met al geeft de uitkomst van de nulmeting het vertrouwen voor de komende jaren dat de waterschappen in 2020 de gewenste crisispartners zijn. De totaal score per waterschap zijn in onderstaande overzicht opgenomen. 4

5 Om de verschillen tussen de waterschappen verder te duiden en om van elkaar te leren, zijn op directieniveau (duo)gesprekken gevoerd. Daaraan hebben 18 van de 23 waterschappen deelgenomen. De uitkomsten van deze negen gesprekken zijn per thema in de voorliggende rapportage opgenomen. Door de deelnemers is geconstateerd dat het zeer nuttig is geweest om met elkaar te spreken over de uitvoering van de crisisorganisatie. Niet alleen waar het gaat om de voortgang van het uitvoeringsprogramma maar ook om ervaringen te delen uit echte calamiteiten. Herhaling van de gesprekken wordt zeker aanbevolen. Samengevat is de conclusie dat er al veel punten zijn opgepakt. De samenwerking met de VR s is er, doch verschilt per regio. Het is lastig om het onderwerp water op de agenda te krijgen van de VR s. Het verder ontwikkelen en professionaliseren van de regionale samenwerking staat hoog op de agenda. Hierbij wordt het Netcentrisch Werken gezien als een goed hulpmiddel. Vooral als het gaat om het afspreken van standaarden en het harmoniseren van de uitvoering. Wat betreft de risico- en crisiscommunicatie is opgemerkt dat de waterschappen nog sterk technisch georiënteerd zijn. Het belang van de media en de effecten van het handelen op de omgeving zijn aandachtspunten. De inrichting van de crisisorganisatie, mensen en middelen, is in het algemeen al prima op orde. Wel zijn er zorgen uitgesproken voor de toekomst als het gaat om behoud van kennis (o.a. gebiedskennis) en de vergrijzing/uitstroom. Het trainen en oefenen en het leren van echte calamiteiten is van groot belang om de kwaliteit van de crisisorganisatie op peil te houden. Ten slotte vraagt de informatievoorziening steeds meer aandacht. Er is sprake van een veelheid van gegevens waaruit de juiste informatie gehaald moet worden. Niet alleen voor het waterschap zelf maar ook voor de netwerkpartners. Een goede crisisorganisatie is voorbereid op mogelijke calamiteiten. Het beoordelen van ontwikkelingen die mogelijk kunnen leiden tot een calamiteit (risicomanagement) vraagt blijvend aandacht van de waterschappen. Samengevat. Om de gewenste crisispartner in 2020 te kunnen zijn, is het beschikbaar hebben en delen van informatie (het zogenaamde waterbeeld) van cruciaal belang. Daar hoort bij dat het waterschap risicobewust handelt. Een ander belangrijk aandachtspunt voor de komende jaren is het borgen van de (waterschaps)kennis. Door ten slotte van elkaar te leren en het eigen proces (continu) te verbeteren, wordt de kwaliteit van het calamiteitenproces verhoogd. 5

6 Doel zelftoets en gevolgd proces De Veiligheidsregio s zijn verplicht een kwaliteitszorgsysteem te hanteren. Voor de waterschappen geldt deze verplichting (nog) niet. Desondanks willen de waterschappen de kwaliteit van de crisisbeheersing kunnen aantonen. Niet alleen naar de omgeving maar ook naar de officiële instanties zoals de inspecties van de ministeries. Het Uitvoeringsprogramma crisisbeheersing is opgedeeld in acht thema s. Per thema is een (sub)doel geformuleerd en er zijn globale criteria vastgesteld waaraan de uitvoering kan worden getoetst. Door de themagroep kwaliteit is op basis van deze criteria de zelftoets opgesteld om de voortgang van het uitvoeringsprogramma te kunnen meten. Deze zelftoets maakt onderdeel uit de Handreiking 2. De vragenlijst is vastgesteld door de programmagroep. In de voorliggende rapportage wordt alleen ingegaan op de uitkomsten van de zelftoets uitvoeringsprogramma. De uitkomsten van de andere zelftoets (huidige crisisorganisatie) zijn ter beschikking gesteld van de crisiscoördinatoren. De zelftoets uitvoeringsprogramma is voorgelegd aan de crisiscoördinatoren. Evenals de zelftoets crisisbeheersing welke ingaat op de huidige operationele crisisorganisatie. Van de 23 waterschappen hebben 22 de twee zelftoetsen ingevuld. Bij de beantwoording was het mogelijk een nadere toelichting te geven. Hiervan is veelvuldig gebruik gemaakt. De gemaakte opmerkingen worden verstrekt aan de acht themagroepen. Vaak heeft het te maken met het (nog) niet aanwezig zijn van kaders en notities of is de vraagstelling niet duidelijk genoeg. De themagroep kwaliteit heeft de consistentie van de beantwoording bewaakt en waar nodig aanvullende informatie verstrekt. De waterschappen zijn zelf verantwoordelijk voor het correct (betrouwbaar) beantwoorden van de gestelde vragen. Op basis van de reacties en ervaringen van deze nulmeting worden de vragenlijsten voor de twee komende tussentijdse metingen (2016 en 2018) waar nodig aangepast. Om de uitkomsten te duiden en om van elkaar te leren zijn er op directieniveau intercollegiale gesprekken gevoerd (een tweegesprek over de resultaten van de nulmeting met de verantwoordelijke directeuren of managers). Hieraan hebben 18 waterschappen deelgenomen onder leiding van een onafhankelijke voorzitter (controller of auditor van een waterschap). De bevindingen uit deze gesprekken zijn per thema bij de onderstaande resultaten opgenomen. 2 De Handreiking zal in eind 2015/begin 2016 worden aangeboden aan de waterschappen 6

7 Landelijk beeld van de uitkomsten Het landelijk beeld van de waterschappen per thema is in onderstaande figuur opgenomen. Per thema zijn er grote verschillen zichtbaar. Waar de scores laag zijn, betekent dat vaak dat vanuit de themagroepen nog de nodige aandacht besteed moet worden aan de verdere implementatie van het uitvoeringsprogramma. Uit de toelichtingen bij de antwoorden blijkt dat ofwel de normstelling (kader) niet duidelijk is, dan wel er nog geen nadere richtlijnen zijn uitgewerkt of dat er nog geen concrete acties mogelijk zijn. Per thema wordt in het vervolg ingegaan op de belangrijkste uitkomsten. Eerst zijn de verwachtingen en de centrale vraag opgenomen. Vervolgens zijn de uitkomsten van de nulmeting opgenomen. In de bijlage zijn de scores per onderwerp/thema opgenomen. Tot slot wordt elk thema afgesloten met een advies. Figuur 1: Spinnenwebdiagram per thema 7

8 Resultaat per thema uit het Uitvoeringsprogramma Thema In crisisbeheersing is het belang van goede samenwerking tussen waterschappen en veiligheidsregio s en met andere waterbeheerders, met name Rijkswaterstaat, steeds groter. Een goede voorbereiding van en met deze partijen op gezamenlijk optreden is van cruciaal belang. Die samenwerking leidt tot meer professionele, eenduidige en efficiënte organisaties, dan nu veelal het geval is. Einddoel uitvoeringsprogramma crisisbeheersing thema : De waterschappen en alle crisispartners werken samen. Het waterschap werkt samen met de Veiligheidsregio's en is (h)erkend bij de crisispartners. Doordat crises diverser en complexer worden, is vooraf niet altijd aan te geven hoe ze het beste kunnen worden aangepakt. Het is de kunst om de juiste mensen op het juiste moment in te zetten en te laten samenwerken. Door professionals uit verschillende organisaties, van overheid tot vitale sectoren, op dezelfde manier op te leiden, te trainen en te laten oefenen, wordt een gelijke denk- en handelingscultuur ontwikkeld, een eenduidig esprit de corps. Tegelijkertijd wordt hierdoor de basis versterkt voor een flexibel netwerk van crisisfunctionarissen en organisaties, waarin iedereen vanuit zijn eigen kennis, expertise en verantwoordelijkheid op een hoogwaardig en gelijk niveau kan samenwerken en de crisis kan afhandelen. Centrale vraag: In hoeverre hebben de waterschappen hun netwerk voldoende ontwikkeld om tijdens een crisissituatie de juiste professionals en middelen in te kunnen zetten en door middel van afgestemde werkwijzen een optimale samenwerking in een crisissituatie te borgen? Centrale bevinding: Ondanks de al gerealiseerde samenwerking met de VR s verschilt deze samenwerking sterk per waterschap. In sommige regio s is het te vrijblijvend ingericht. Bij sommige VR s krijgt water (te) weinig aandacht. De grote steden hebben hun eigen dynamiek. Er is al vergaande samenwerking met de VR s als het gaat om het oefenen en bestrijden van calamiteiten. De meeste waterschappen hebben met meerdere VR s (3-4) te maken of hebben grensoverschrijdende contacten. Deze laatste kunnen nog geïntensiveerd worden. Het vraagt inspanning van de waterschappen om de contacten met de VR s te verbeteren. Dit door bijvoorbeeld actief op te treden en capaciteit en kennis te delen. In de gesprekken is opgemerkt dat het duidelijk moet zijn welke taak bij het waterschap ligt en wat bij de VR. Er komen nieuwe ambities bij in de veiligheidsketen, maar niet alles is voor de waterschappen. In overleg met de Unie van Waterschappen (UvW) moet dit worden bewaakt. Er is sprake van een goede samenwerking met andere waterbeheerders en crisispartners. Zo zijn er afspraken gemaakt met RWS over mensen en middelen. Doordat RWS een regieorganisatie is geworden, is de samenwerking op operationeel niveau soms lastig te realiseren. Een verbeterpunt is het bestuurlijk overleg met de gemeente over crisisbeheer, zeker met de kleinere gemeenten. Het ontwikkelen en professionaliseren van de regionale samenwerking, binnen de keten, is belangrijker dan leren van elkaar als waterschappen. Aanbeveling : Om een goede samenwerking te borgen met de crisispartners tijdens een crisissituatie, kunnen de waterschappen hun netwerk nog verder ontwikkelen. Vooral op het gebied van bestuurlijk overleg (met gemeenten),, het betrekken van andere crisispartners (bv. defensie en buitenlandse waterbeheerders) en het zijn van een vanzelfsprekende partner met een VR. Dit om tijdens een crisissituatie de juiste professionals en middelen in te kunnen zetten en door middel van afgestemde werkwijzen een goede samenwerking tussen crisisorganisaties te realiseren. Daarvoor is het noodzakelijk dat alle waterpartners, maar ook de veiligheidsregio s, zo uniform mogelijk werken. 8

9 2 Thema communicatie Bij succesvolle crisisbeheersing is het, naast de bestrijding, belangrijk dat burgers kunnen vertrouwen op de overheid. Zij verwachten duidelijke en snelle communicatie over de situatie en dat er handelingsperspectieven worden geboden, die leed en schade voorkomen of beperken. Om voor de burger de gewenste kwaliteit in crisisbeheersing te waarborgen, staan de waterschappen voor de verplichting hun rol en taken in het multidisciplinaire speelveld optimaal te vervullen. Einddoel uitvoeringsprogramma crisisbeheersing thema : Risico- en crisiscommunicatie behoren tot de kerncompetenties van de waterschappen. Risico- en crisiscommunicatie in zowel de voorbereiding op crises (risicocommunicatie) als tijdens de bestrijding (crisiscommunicatie) is van groot maatschappelijk belang. De waterschappen maken daarom heldere afspraken met hun (regionale) crisispartners over afstemming en rolverdeling. Maar ook op landelijk niveau zijn er kansen, zoals voor eenduidige risico- en crisiscommunicatieplannen en inzet van communicatieadviseurs bij andere waterschappen in situaties waar overbelasting (onderbezetting) tijdens crisisbestrijding dreigt. De waterschappen streven ernaar zogenaamde eigen (regionale) pools van communicatieadviseurs te vormen. Meer uniformiteit is daarbij randvoorwaardelijk. De verantwoordelijkheid om de risico- en crisiscommunicatie verder te ontwikkelen, te implementeren en te faciliteren, ligt bij degenen die zich in de reguliere organisatie met communicatie en voorlichting bezig houden. De waterschappen verankeren dit in de reguliere communicatiebeleid- en crisis-communicatieplannen. Centrale vraag: In hoeverre hebben de waterschappen de communicatie in de voorbereiding op crisis (risicocommunicatie) en tijdens de bestrijding (crisiscommunicatie), voldoende ontwikkelt om tijdens een crisissituatie tot een goede afhandeling te komen? Centrale bevinding: Waterschappen zijn vooral technische organisaties (oplossingsgericht en technisch uitleg geven) en minder gericht op de effecten op de omgeving. De waterschappen gebruiken de crisiscommunicatie actief als communicatiemiddel naar de omgeving, dragen de good practices van de crisisbeheersing uit en hebben de risico- en crisiscommunicatie belegd bij een communicatiedeskundige van het waterschap. Door beeldvorming en miscommunicatie met de (sociale) media kan het alsnog misgaan. Het belang van de media is enorm. Het gevaar is aanwezig dat waterschappen een calamiteit zelf willen oplossen (klein houden) maar dat het belang van de media en mogelijk juridische en maatschappelijke gevolgen noodzaakt tot opschaling. De ervaring is dat het beter is te snel op te schalen dan te laat; zeker als het gaat om de communicatie naar de omgeving. Het is belangrijk om over de communicatie naar buiten goede afspraken te maken (wat mag een medewerker zelf communiceren en wanneer is het bestuur of de operationeel leider geïnformeerd en wat doet de VR?). Crisisbeheersing kan nog meer een onderdeel zijn van de PR van een waterschap. Belangrijk is om dit te oefenen, zeker waar het gaat om de verbinding tussen het bestuur en de ambtelijke organisatie. Risicocommunicatie blijft vaak hangen in goede voornemens. Bij crisiscommunicatie is de kanteling nodig van reactief naar pro-actief. In de grote stedelijke gebieden en richting de grote bedrijven is risicocommunicatie van een andere dimensie, ook in de koude fase. Binnen waterschappen moet aandacht zijn voor het delen van informatie, wat kun je zelf oplossen en wat moet opgeschaald worden ten tijde van een calamiteit. Aanbeveling : Besteed meer aandacht aan risicocommunicatie en doe dit samen met de netwerkpartners. Ieder heeft zijn eigen rol en verantwoordelijkheid, maar gezamenlijk staan de crisispartners voor de veiligheid. Borg daarnaast risico- en crisiscommunicatie binnen de dagelijkse processen van het waterschap. 9

10 3 Thema De grenzen van beheergebieden van de waterschappen komen niet overeen met bijvoorbeeld die van veiligheidsregio s en Rijkswaterstaat. Daardoor is het mogelijk dat meerdere waterschappen bij een crisis tegelijkertijd gesprekspartner van deze netwerkpartners zijn of dat er met meerdere veiligheidsregio s moet worden samengewerkt. Om deze reden worden de crisisorganisaties van de individuele waterschappen in de toekomst zoveel mogelijk hetzelfde georganiseerd, gebaseerd op basisvereisten en een kwaliteitssysteem. Het gaat daarbij om crisisorganisaties, crisis- (bestrijdings)plannen en processen zoals signalering, melding en alarmering, op- en afschaling, leiding en coördinatie, informatiemanagement en crisiscommunicatie. Maar bijvoorbeeld ook nazorg en evaluatie. Doordat niet alle waterschappen afzonderlijk de processen en plannen uitwerken, leidt meer uniformiteit op termijn tot efficiëntie. Einddoel uitvoeringsprogramma crisisbeheersing thema : De waterschappen hebben uniforme crisisorganisaties o.b.v. gelijke crisisplannen Door uniformering zijn crisisplannen, -organisaties en processen eenduidig en voor ieder direct herkenbaar. Ook kunnen waterschappen hierdoor makkelijker gezamenlijk als waterbeheerder optreden tijdens crises en multidisciplinaire oefeningen. Uniformiteit borgt de steeds belangrijker wordende interregionale, landelijke en internationale afstemming en coördinatie tijdens crises. De uniforme plannen en documenten zijn beschreven in een planmodel. Uniform betekent dat plannen gelijk zijn wat betreft soort, opbouw en bepaalde standaard teksten per document. Daarbij blijft voor de individuele waterschappen ruimte voor specifieke passages voor afwijkende of bijzondere aspecten bij een concreet waterschap, bijvoorbeeld op grond van het eigen risicoprofiel, behoeften van veiligheidsregio s, specifieke organisatiekenmerken of bestuurlijke uitgangspunten. Centrale vraag: In hoeverre hebben de waterschappen de crisis-organisaties, -plannen en -documenten voldoende afgestemd en geüniformeerd om tijdens een crisissituatie optimaal gezamenlijk als waterbeheerder te kunnen optreden? Centrale bevinding: Alle waterschappen hebben een opgetuigde crisisorganisatie met vastgestelde plannen. De landelijke coördinatiefasen voor opschaling worden toegepast. Desondanks heeft harmonisatie en standaardisering van plannen en organisatie nog aandacht nodig. Er zijn meerdere landelijke c.q. regionale platforms 3 waarin gesproken wordt over de crisisorganisatie. Het uitvoeringsprogramma leidt tot meer vrijwillige samenwerking tussen waterschappen. Te onderzoeken is wat dan nog de toegevoerde waarde van de diverse platforms is. Er wordt weliswaar aandacht besteed aan het vastleggen van competentieprofielen voor sleutelfunctionarissen (overigens nog niet altijd landelijke uniform beschreven), maar de afstemming tussen de waterschappen kan worden verbeterd. Bij enkele waterschappen zijn positieve ervaringen opgedaan met het werken met globale kaders en richtlijnen i.p.v. zaken voor te schrijven in handboeken en beleidsnota s. Aanbeveling : Besteed aandacht aan de verdere harmonisatie en standaardisering van werkwijzen, dit om de samenwerking met de netwerkpartners te optimaliseren. 3 Bijvoorbeeld Platform Crisisbeheersing Waterschappen Midden Nederland 10

11 4 Thema / Bij water gerelateerde crises zijn veelal meerdere waterbeheerders gelijktijdig betrokken, met name bij hoogwatersituaties. Dit betekent dat er tussen waterbeheerders (waterschappen, Rijkswaterstaat en soms provincies) intensieve samenwerking moet plaatsvinden. Enerzijds voor het afstemmen van maatregelen die invloed hebben op elkaars beheersgebied, anderzijds om voor de overige crisispartners een duidelijk aanspreekpunt te bieden en één waterbeeld te kunnen opleveren. Waterschappen verzamelen en ontwikkelen kennis, beleid en activiteiten voor opleiden, trainen en oefenen () op het gebied van crisisbeheersing vaak individueel, binnen samenwerkingsverbanden of vanuit verschillende instanties. Verdergaande samenwerking biedt echter veel efficiency- en kwaliteitsvoordelen. Einddoel uitvoeringsprogramma crisisbeheersing thema / : Vakbekwame sleutelfunctionarissen op basis van uniforme profielen en gekwalificeerde opleidingen De waterschappen bundelen de krachten van -activiteiten in een landelijk Gedeeld Leer Programma (GLP). Door gezamenlijke ontwikkeling van activiteiten en producten die landelijk beschikbaar worden gesteld, draagt dit programma bij aan kwaliteit en efficiëntie. Voorbeelden zijn het gebruik maken van elkaars oefenscenario s, waarnemers en evaluatoren. Mogelijke activiteiten binnen het GLP zijn: Beleidsontwikkeling en ontwikkeling programma s voor Een landelijk beleidsplan stelt kaders voor ontwikkeling van programma s met concrete activiteiten, van meer dan lokale betekenis. Het geeft richting aan de -beleidsplannen en - activiteiten van regionale samenwerkingsverbanden en individuele waterschappen. Coördineren, organiseren en ontwikkelen -activiteiten Vanuit het GLP krijgt de uitvoering van het landelijk vastgestelde -beleid en programma s vorm. Poolvorming voor oefenleiders, evaluatoren, docenten en sleutelfunctionarissen Binnen het GLP ontstaat inzicht in aanbod en vakbekwaamheid van oefenleiders, evaluatoren, docenten en sleutelfunctionarissen. Hierdoor kunnen pools worden gevormd en uitwisseling bevorderd. Op lokaal en regionaal niveau investeren de waterschappen in intensievere samenwerking met veiligheidsregio s op het gebied van. Veiligheidsregio s hebben veelal goed werkende oefenorganisaties. Bij crises hebben waterschappen (steeds meer) te maken met veiligheidsregio s. Een logische stap is dan ook om in het kader van opleiden, trainen en oefenen nog meer afstemming met veiligheidsregio s te zoeken. Zo worden -plannen op elkaar afgestemd en wordt gezocht naar slimme en efficiënte manieren om gebruik te maken van elkaars activiteiten en beleid. Centrale vraag: In hoeverre hebben de waterschappen vakbekwame sleutelfunctionarissen op basis van uniforme profielen en gekwalificeerde opleidingen beschikbaar, om tijdens een crisissituatie effectiever als waterbeheerder te kunnen optreden? Centrale bevinding: De meeste waterschappen houden regelmatig (multidisciplinaire) oefeningen en hebben dit ook vastgelegd in -plannen en benoemd in -activiteiten. De gehele organisatie moet doordrongen zijn van de noodzaak én de werking van de crisisorganisatie. Maak ook afspraken over de inzet van de eigen mensen bij langdurige calamiteiten (wanneer op en af ). 11

12 Belangrijk is om de (praktijk)kennis op peil te houden. Gebiedskennis is cruciaal. Zorgpunt is de vergrijzing en de uitstroom. Er kan meer in processen worden gedacht i.p.v. in draaiboeken. Trainen en oefenen is zeer belangrijk (testen van processen en procedures, het opbouwen van routine en het van elkaar leren), maar de praktijk ofwel de feitelijke crisis geeft het echte beeld. Daarvan kunnen we meer leren. Trainen is belangrijker dan oefenen. Alarmeringsoefeningen en oefeningen met andere waterbeheerders vinden beperkt plaats. Daarnaast kan het gebruik maken van evaluatoren en waarnemers nog worden verbeterd. Bij het trainen en oefenen is het belangrijk het dagelijks bestuur mee te nemen, maar zeker ook bij een calamiteit. Als positieve ervaring is meegegeven het houden van meerdaagse oefeningen. Ten slotte is het wenselijk bij trainingen uit te gaan van het risico denken en tevens aandacht te schenken aan andere calamiteiten zoals waterkwaliteit. Aanbeveling mensen/: Naast het hebben van vakbekwame sleutelfunctionarissen, is het belangrijk om medewerkers met kennis op specifieke terreinen te betrekken bij calamiteiten. Ook zij moeten hiervoor getraind worden. In aansluiting op het GLP is het belangrijk aandacht te besteden aan evalueren om zodoende te leren en te verbeteren. 5 Thema /Netcentrisch werken Om de informatievoorziening te verbeteren, heeft het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in 2009 de strategische visie beleid Veiligheid opgesteld, met als doel een zo open mogelijke informatie-uitwisseling tussen de veiligheidsinstanties. In de Wet Veiligheidsregio s is opgenomen dat veiligheidsregio s hiervoor het netcentrisch werken moeten implementeren. Het Veiligheidsberaad onderstreept dit en heeft de werkwijze voor de veiligheidsregio s landelijk bepaald, met daarbij een ondersteunende ICT-tool: het Landelijk Crisis Management Systeem (LCMS). Benadrukt is dat het hier om een werkgedachte / -methode gaat. Een ICT-tool is slechts een ondersteunend hulpmiddel, om de werkwijze te vereenvoudigen. De kern van de netcentrische werkwijze wordt gevormd door: Een op ieder willekeurig moment, voor alle betrokkenen (multidisciplinair), beschikbaar (operationeel) totaalbeeld, centraal ontsloten. Op basis van dat beeld geven alle betrokkenen de eigen beeld-, oordeel- en besluitvorming verder vorm. Cruciaal hierbij is dat betrokken ambtenaren en bestuurders bij de netcentrische werkwijze zich bewust zijn van hun handelen. die zij netcentrisch delen is direct zichtbaar voor de eigen organisatie, maar ook voor netwerkpartners. In het modelconvenant tussen veiligheidsregio s, waterschappen en Rijkswaterstaat zijn al afspraken vastgelegd over het netcentrisch werken. Daarnaast is een aantal waterschappen al actief aan de slag met het onderwerp. Duidelijk is dat deze manier van informatiemanagement aanzienlijke gevolgen heeft voor de informatiestromen en werkwijzen binnen het eigen waterschap. Einddoel uitvoeringsprogramma crisisbeheersing, thema /Netcentrisch werken: Elk waterschap deelt informatie volgens de Netcentrische Werkwijze Binnen het uitvoeringsprogramma crisisbeheersing is als doelstelling voor netcentrisch werken het volgende vastgelegd: Alle waterschappen werken waar mogelijk uniform volgens de gedachte van het netcentrisch werken. Zij ontwikkelen één uniforme basismethode 4 en ontsluiten en delen een gezamenlijk waterbeeld met de crisispartners. In regionaal verband brengen zij dit vervolgens in door zoveel mogelijk aan te sluiten bij de werkwijze en systemen van de veiligheidsregio s. Dit betekent dat zij tevens een aantal informatiemanagementfuncties (rollen) binnen hun organisaties steviger organiseren. 4 Zie het Referentiekader implementatie netcentrisch werken voor waterschappen 12

13 Centrale vraag: In hoeverre delen de waterschappen informatie volgens de netcentrische methode om tijdens een crisissituatie efficiënter en effectiever als waterbeheerder met de andere crisispartners te kunnen samenwerken? Centrale bevinding: voorziening is de achilleshiel bij crisisbeheersing. Het is lastig de data op orde te krijgen en te houden. Tevens is het lastig om uit de veelheid van gegevens de juiste informatie te halen. De ondersteuning hierin kan nog beter. Het gaat echter vooral om de wijze van samenwerken en het delen van informatie en niet om het systeem. Het snel kunnen delen van een actueel waterbeeld met crisispartners is essentieel. Door netcentrisch te gaan werken, gaat de informatievoorziening naar een hoger niveau. Het delen van informatie met crisispartners verschilt per regio. De waterschappen worden niet altijd gezien als een partner bij crises; het is ook lastig het onderwerp water op de agenda te krijgen. Daarnaast werken de VR s niet uniform. Het merendeel van de waterschappen heeft besloten netcentrisch te gaan werken. Echter, het is nog niet overal geïmplementeerd of is nog maar beperkt doorgevoerd (bijv. alleen voor monodisciplinair of het werken met een actiecentrum). Ook de samenwerking met de VR s op dit onderwerp staat nog in de kinderschoenen. Netcentrisch werken vraagt overigens trainen op rolzuiverheid, ook van de bestuurders. Daarnaast moeten niet alleen de plannen maar ook de begrippen eenduidig zijn. Voor wat betreft de aanschaf van een ondersteunend systeem is het belangrijk eerst de organisatie goed op orde te krijgen en pas daarna (eventueel) over te gaan tot de aanschaf van een systeem. Het borgen van kennis en informatie is belangrijker. Aansluiting met de VR wordt bij de keuze door enkele waterschappen als essentieel aangemerkt. Aanbeveling informatie/ voorziening en het netcentrisch werken is bij de meeste waterschappen in ontwikkeling. Belangrijk is om dit actief voort te zetten om zodoende te kunnen komen tot een effectieve samenwerking met de crisispartners. Actuele, betrouwbare en juiste informatie is de basis voor de besluitvorming tijdens een crisis. 6 Thema Met het Uitvoeringsprogramma crisisbeheersing zetten de waterschappen een eerste stap naar de invulling van de afspraken in het Bestuursakkoord Water om efficiëntie te realiseren. Hiertoe maken de waterschappen uitwisseling van kennis, mensen en middelen mogelijk. De aard, omvang en gevolgen van water gerelateerde (dreigende) crises in een veranderende maatschappij vragen om nieuwe vormen van crisisbeheersing, met aandacht voor bestuurlijke verantwoordelijkheid. Diverse gebeurtenissen tonen steeds weer aan dat samenwerking met crisispartners daarbij van groot belang is. moet resultaatgericht en efficiënt worden ingezet. Einddoel uitvoeringsprogramma crisisbeheersing, thema : Er is een collectieve aanschaf en inzet van middelen De waterschappen streven naar verbetering van de uitwisselbaarheid van middelen tijdens calamiteiten. Samenwerking levert op termijn aanzienlijke besparingen op. Mogelijk zijn er minder individuele investeringen of structurele uitgaven nodig, doordat de waterschappen uniforme werkwijzen hanteren en slim gebruik maken van elkaars middelen. 13

14 Centrale vraag: In hoeverre worden middelen voor het bestrijden van crisis efficiënt ingezet, schaffen waterschappen collectief middelen aan en wisselen middelen uit tijdens een crisissituatie om effectiever te kunnen optreden als waterbeheerder? Centrale bevinding: De waterschappen hebben allen crisisruimten ingericht en beschikken over noodmaterialen. Deze materialen zijn ook beschikbaar voor andere organisatie in binnen- en buitenland. Het gezamenlijk inkopen en beheren van noodmaterialen kan nog worden verbeterd. Als aandachtspunt is meegegeven om ook te kijken naar het gebruik van beschermende kleding voor het bestrijden van een grote (chemische) calamiteit. Aanbeveling : Onderzoek of het gezamenlijk inkopen, het beheren en het inzetten van noodmaterialen nog verder geprofessionaliseerd kan worden. Ontwikkel criteria voor crisisruimten en noodmaterialen. Thema Partners in crisisbeheersing ervaren de kennis en kunde van de waterschappen als onmisbare expertise in de advisering en besluitvorming tijdens crises. Zij betrekken de waterschappen daarom proactief bij zowel de preparatie, repressie als nazorg op het gebied van crisisbeheersing. Einddoel uitvoeringsprogramma crisisbeheersing thema : Er is een kennisbank, kennisnetwerken en een kennispool De waterschappen bundelen hun expertise en activiteiten op het gebied van kennisontwikkeling in een landelijk Gedeeld Expertise Programma (GEP). Mogelijke activiteiten binnen het GEP zijn: Opstellen kennisagenda voor onderzoek en (beleids)ontwikkeling De waterschappen hanteren een onderzoek- en ontwikkelagenda voor crisisbeheersingsthema s, ontsluiten expertise en een daaraan gekoppeld netwerk van experts. Coördineren, organiseren en ontsluiten activiteiten uit de kennis- en ontwikkelagenda Vanuit het GEP worden activiteiten uit de kennis- en ontwikkelagenda bewaakt, geïnitieerd, gecoördineerd en ontsloten. Opbouwen kennisnetwerk en samenstelling expertteams inzetbaar tijdens crises Het GEP geeft inzicht in de aanwezige kennis, waardoor pools kunnen worden gevormd van specialisten van de diverse disciplines vanuit de waterschappen en crisispartners. Zij kunnen worden ingezet ter ondersteuning en advisering bij daadwerkelijke crises. Tussen het GLP (zie hoofdstuk 4) en het GEP vindt afstemming plaats. Hiervoor wordt vraag en aanbod van -activiteiten en expertise op elkaar aangesloten. Dit wordt gedaan voor zowel het netwerk van waterprofessionals als netwerkpartners. Door het inzicht dat er vanuit de programma s komt op de kennis en vakbekwaamheid van functionarissen, ontstaat de mogelijkheid om te faciliteren in de samenstelling van pools met sleutelfunctionarissen of expertteams. Zij kunnen worden ingezet voor advies en ondersteuning tijdens crises. Centrale vraag: In hoeverre wordt kennis voor het bestrijden van crisis door waterschappen ontsloten, efficiënt ingezet en gedeeld om tijdens een crisissituatie efficiënter en effectiever te kunnen optreden als waterbeheerder? 14

15 Centrale bevinding: Binnen de waterschappen is voldoende kennis over de crisisbeheersing aanwezig, specifieke functionarissen zijn hiervoor aangewezen. Ook vindt kennisuitwisseling met VR s en andere waterbeheerders actief plaats. Toch wordt vaak het borgen van de noodzakelijke specifieke kennis en kunde onderschat. Het landelijk/regionaal borgen van kennis is nog wel voor verbetering vatbaar. Er is nog geen landelijk kennisnetwerk rondom crisisbeheersing actief binnen de waterschappen. Aanbeveling kennis: Het beschikbaar hebben van actuele kennis is cruciaal om in een crisissituatie effectief op te kunnen treden. De uitdaging voor de komende jaren is het inventariseren van de kennisbehoeften, het beschikbaar houden en het delen van kennis met de netwerkpartners. 8 Thema De waterschappen ontwikkelen een kwaliteitssysteem (landelijk referentiekader: Basisvereisten voor crisisbeheersing bij waterschappen ) om hun functioneren te toetsen en waar nodig bij te stellen. Deze basisvereisten sluiten zo veel mogelijk aan op bestaande basisvereisten zoals partners in crisisbeheersing die al hebben benoemd. De waterschappen kiezen voor landelijke samenwerking in crisisbeheersing en ook daarvoor is het belangrijk om te weten waar zij staan, wat goed gaat en wat beter kan. Een kwaliteitssysteem maakt dit transparant, laat zien hoe (veer)krachtig de waterschappen zijn als crisispartner en maakt een aanpak op maat per activiteit mogelijk. Naast het opstellen van basisvereisten, ontwikkelen de waterschappen een kwaliteitssysteem dat de afzonderlijke waterschappen helpt om de juiste activiteiten te ontplooien. Bovendien bevestigt het de professionaliteit naar de crisispartners en maakt het de verantwoording achteraf naar bijvoorbeeld de burger eenvoudiger. Einddoel uitvoeringsprogramma crisisbeheersing thema : De waterschappen voldoen aan de vastgestelde criteria De waterschappen ontwikkelen een levend kwaliteitssysteem in samenwerking met hun waterpartners en de veiligheidsregio s. Gebruik van het kwaliteitssysteem vindt plaats bij de afzonderlijke waterschappen en in samenwerking tussen de waterschappen. Centrale vraag: In hoeverre is de kwaliteit binnen de crisisbeheersing voldoende ontwikkeld en operationeel om te voldoen aan de vastgestelde (kwaliteits)criteria van de inspecties betreffende crisisbeheersing? Centrale bevinding: Borging van de kwaliteit crisisbeheersing is grotendeels geborgd door middel van de PDCA cirkel. Het uitvoeren van audits c.q. externe toetsingen van de kwaliteit van de crisisorganisatie vindt nog niet plaats. Daarmee is het leren en verbeteren een ontwikkelpunt. Calamiteiten en oefeningen worden geëvalueerd. Met andere waterbeheerders wordt gewerkt aan de verbetering van de kwaliteit van de crisisbeheersing. Verbeterpunten zijn het vooraf testen van nieuwe werkwijzen en procedures en het samen met de inspecties opstellen van de kwaliteitscriteria voor crisisbeheersing. Aanbeveling kwaliteit: Besteed voldoende aandacht aan het continu leren en verbeteren. Organiseer binnen het eigen waterschap of tussen waterschappen een kritische blik op de crisisorganisatie (bijvoorbeeld door gebruik te maken van evaluatoren en audits). Maak daarbij zoveel mogelijk gebruik van uniforme kwaliteitseisen. 15

16 Colofon: De themagroep van het Uitvoeringsprogramma Crisisbeheersing heeft dit rapport opgesteld. De themagroep bestaat uit: Eef Janssen (thematrekker) Ada de Groot Piet van Dijk Ron Hendrikx (deels) Waterschap Rivierenland Hoogheemraadschap Rijnland Waterschap Noorderzijlvest Waterschap Peel en Maasvallei Het rapport is besproken in de Programmagroep en de Adviescommissie Crisisbeheersing (themagroep onder de werkgroep van de Unie van Waterschappen). 16

17 Bijlage 1: Resultaten zelftoets Uitvoeringsprogramma per thema Onderstaand zijn de belangrijkste uitkomsten per thema uit de zelftoets uitvoeringsprogramma opgenomen. De themagroepen kunnen gebruik maken van deze uitkomsten. Bevindingen nulmeting 2014 zelftoets uitvoeringsprogramma; Thema netwerk - de positie van de waterschappen is voor 91% geborgd in het crisisplan van de betrokken VR s; - 8 van de waterschappen vindt dat hun positie in betrokken VR in praktijk tot zijn recht komt; - er is voor 93 % samenwerking geregeld met betrokken waterbeheerders in dezelfde VR; - 43% van de waterschappen heeft crisisbeheersing als een vast punt op de agenda staan voor het bestuurlijk overleg met gemeenten; - de waterschappen werken voor 98% samen in de koude fase met de betrokken Veiligheidsregio s; - de waterschappen werken voor 95% samen in de warme fase met de betrokken VR s; - de waterschappen werken voor ca. 84% samen qua de betrokken VR s; - de waterschappen werken voor 91% samen qua planvorming de betrokken VR s; - de waterschappen werken voor 75% met andere crisispartners (bv. defensie); Wat hebben de waterschappen op hooflijnen in 2014 geregeld: Vergaande samenwerking met VR Positie waterschap is grotendeels geborgd in het crisisplan VR Liaisons voor koude- en warme fase Samenwerking met waterbeheerders en andere crisispartners (bv. defensie) Wat zouden de waterschappen nog (beter) moeten regelen: Crisisbeheer is een vast agendapunt voor bestuurlijk overleg met de gemeente(n) Ondanks goede samenwerking met de VR is het nog geen vanzelfsprekendheid dat het waterschap partner is van veiligheidsregio Samenwerken met buitenlandse waterbeheerders Bevindingen nulmeting 2014 zelftoets uitvoeringsprogramma; Thema communicatie - 8 van de waterschappen dragen good practices van de crisisbeheersing uit; - 77% van de waterschappen hebben beleid vastgesteld voor risico- en crisiscommunicatie; - 91% van de waterschappen gebruiken de crisiscommunicatie actief als communicatiemiddel naar de omgeving; - 43% van de waterschappen hebben risicocommunicatie geborgd in de omgevingsanalyse; - 68% van de waterschappen hebben risicocommunicatie geborgd in de persvoorlichting; - 61% van de waterschappen hebben risicocommunicatie geborgd in de publieksvoorlichting; - 52% van de waterschappen hebben risicocommunicatie geborgd in de strategische adviezen; - 89% van de waterschappen hebben risico- en crisiscommunicatie belegd bij een communicatiedeskundige van het waterschap; - Bij 57% van de waterschappen is risicocommunicatie een onderdeel van de voorbereiding op crisis; - 7 van de waterschappen werkt bovenregionaal samen met de waterbeheerders in de betrokken VR s op het gebied van risico- en crisiscommunicatie; Wat hebben we geregeld: We doen aan crisiscommunicatie naar de omgeving en dragen good practices uit We doen beperkt aan risicocommunicatie Voor een groot deel is de communicatie afgestemd met veiligheidsregio Wat willen we nog (beter) regelen: Risico- en crisiscommunicatie harmoniseren en standaardiseren Risicocommunicatie integreren in de processen Crisisbeheersing onderdeel van PR waterschappen 17

18 Bevindingen nulmeting 2014 zelftoets uitvoeringsprogramma; Thema - 86% van de waterschappen heeft de crisisorganisatie beschreven in teams, (sleutel-)rollen en taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden (TBV's); - 98% van de waterschappen heeft de crisisorganisatie waterschap afgestemd op de crisisorganisatie van de betreffende VR's; - 79% van de waterschappen volgen de landelijke afspraken over inrichting van de crisisorganisatie; - 45% van de waterschappen hebben voor de sleutelrollen competentieprofielen opgesteld; - Volgens 37% van de waterschappen voldoen de sleutelrollen crisisbeheersing aan de landelijke modellen competentieprofielen; - Bij 21% van de waterschappen zijn de crisisrollen onderwerp van gesprek in de reguliere beoordelingssystematiek; - 88% van de waterschappen hanteert de landelijk fasering (coördinatiefasen) voor opschaling; - 85% van de veiligheidsregio alarmeert het waterschap op basis van gemaakte afspraken; - 93% van de waterschappen is bereid om zich te conformeren aan landelijke afspraken voor alarmering door de VR's; - 9 van de waterschappen heeft een organisatie en plannen voor de koude fase (preparatie); - 84% van de waterschappen heeft een organisatie en plannen voor de geïdentificeerde risico's in de warme fase (repressie en nazorg); - 81% van de waterschappen maakt gebruik van een vastgelegd begrippenkader voor crisisbeheersing; Wat hebben we geregeld: We hebben een crisisorganisatie We hebben afgestemde plannen We hebben een landelijke fasering Wat willen we nog (beter) regelen: Planvorming en crisisorganisatie harmoniseren en standaardiseren Rolbeschrijvingen en beoordelingen voor crisisrollen Bevindingen nulmeting 2014 zelftoets uitvoeringsprogramma; Thema / - 77% van de waterschappen heeft een beleidsplan en een jaarplan; - 64% van alle leden van de crisisorganisatie worden jaarlijks opgeleid, getraind en geoefend; - 84% van de waterschappen oefent alle onderkende watergerelateerde risico's; - bij 48% van de waterschappen worden alarmeringsoefeningen gehouden; - 89% van de waterschappen registreert de deelname aan activiteiten; - bij 30 % van de waterschappen wordt er getoetst/beoordeeld of de leden van de crisisorganisatie voldoen aan de gestelde competenties; - bij 81% van de waterschappen zijn er externe waarnemers betrokken bij oefeningen; - 84% van de waterschappen is als deelnemende partij opgenomen in de beleidsplannen van de VR; - bij 57% van de waterschappen nemen alle liaisons (CoPI, ROT, R(G)BT) jaarlijks deel aan multidisciplinaire oefeningen van de veiligheidsregio; - 64% van de waterschappen werkt bij het organiseren van activiteiten structureel samen met andere waterbeheerders; - 32% van de waterschappen oefent regelmatig met andere waterbeheerders bv. rondom de blauwe knopen; - 21% van de waterschappen gebruiken landelijk geharmoniseerde competentieprofielen bij de werving van nieuwe leden van de crisisorganisatie; 18

19 - 17% van de waterschappen gebruiken landelijk geharmoniseerde competentieprofielen bij het opleiden en trainen van de leden van de crisisorganisatie; - 14% van de waterschappen toetst of beoordeeld of de leden van de crisisorganisatie voldoen aan landelijk geharmoniseerde competentieprofielen; - 55% van de waterschappen zet getrainde evaluatoren in voor het evalueren van oefeningen en van crises; - bij 55% van de waterschappen worden leden van de crisisorganisatie ingezet bij andere waterbeheerders; Wat hebben we geregeld: plannen en activiteiten Registreren van deelname aan activiteiten Deelname aan multidisciplinaire oefeningen Wat willen we nog (beter) regelen: Competentieprofielen voor crisisrollen en toetsing/beoordeling daarvan Certificeren van waarnemers en evaluatoren Alarmeringsoefeningen en oefeningen met andere waterbeheerders Landelijke pools voor crisisrollen Bevindingen nulmeting 2014 zelftoets uitvoeringsprogramma Thema / ; - 89% van de waterschappen hebben besloten om het te implementeren; - 75% van de waterschappen gebruikt het referentiekader voor de implementatie van het ; - 71% van de waterschappen zijn gestart met de implementatie van het ; - 43% van de waterschappen hebben het geïmplementeerd op opstartniveau conform het referentiekader; - 28% van de waterschappen hebben het geïmplementeerd op basisniveau conform het referentiekader; - 15% van de waterschappen hebben het geïmplementeerd op optimaal niveau conform het referentiekader; - bij 36 % van de waterschappen beperkt het zich tot de interne informatievoorziening; - bij 72% van de waterschappen omvat het naast de interne informatievoorziening ook de veiligheidsregio's; - bij 47% van de waterschappen omvat het naast de interne informatievoorziening en de veiligheidsregio's ook de aangrenzende waterbeheerders; - bij 52% van de waterschappen zijn er met de veiligheidsregio en de daarin betrokken waterbeheerders afspraken gemaakt over het regionale waterbeeld; - 8 van de waterschappen gebruiken de landelijk afgesproken formats voor de bijdrage aan landelijke waterbeelden (voor LCO, LCW en LCM); - bij 26% van de waterschappen worden de landelijk afgesproken formats ook daadwerkelijk aangeleverd via ; - bij 2 van de waterschappen is het verankerd in de reguliere organisatie als onderdeel van het informatiebeleid van het waterschap; Wat hebben we geregeld: Een referentiekader voor, er wordt gewerkt volgens landelijke formats voor waterbeelden Het merendeel van de WS hebben besloten om te implementeren In beperkte mate is gestart met de implementatie van Wat willen we nog (beter) regelen: Implementatie binnen eigen organisatie starten of afronden met veiligheidsregio s op basis hun informatiebehoefte binnen de waterketen 19

20 Harmonisatie en standaardisatie van waterbeelden Bevindingen nulmeting 2014 zelftoets uitvoeringsprogramma Thema ; - 86% van de waterschappen heeft een overzicht van operationeel in te zetten noodmaterialen (in eigen beheer of via contracten); - 95% van de waterschappen heeft de crisisorganisatie gefaciliteerd met ruimten, middelen en apparatuur; - bij 23% van de waterschappen voldoet de facilitering in ruimten, middelen en apparatuur aan landelijk gestelde criteria; - bij 79% van de waterschappen zijn de noodmaterialen opgenomen in het landelijk overzicht van noodmaterialen; - 88% van de waterschappen wil noodmaterialen beschikbaar stellen voor andere organisaties; - 79% van de waterschappen wil meedoen aan door de UvW gecoördineerde uitwisseling van noodmaterialen; - 52% van de waterschappen wil meedoen aan collectieve aanschaf en beheer van noodmaterialen; - 85% van de waterschappen is bereid om mensen en noodmaterialen in te zetten in het buitenland; Wat hebben we geregeld: Crisisruimten Noodmaterialen Landelijk overzicht van noodmaterialen en deze beschikbaar willen stellen voor anderen Wat willen we nog (beter) regelen: Landelijke criteria voor crisisruimten en noodmaterialen Noodmaterialen gezamenlijk aanschaffen en beheren Bevindingen nulmeting 2014 zelftoets uitvoeringsprogramma Thema ; - 82% van de waterschappen heeft kennis omtrent crisisbeheer belegd (bijvoorbeeld bij een afdeling of persoon); - Alle waterschappen beschikken over specifieke kennis per deelgebied crisisbeheersing (hoogwater, wateroverlast, droogte, waterkwaliteit, afvalwaterinfrastructuur en continuïteit); - 84% van de waterschappen deelt eigen 'crisiskennis' actief met derden/partners; - 8 van de waterschappen haalt 'crisiskennis' actief op bij derden/partners; - 4 van de waterschappen draagt actief bij, aan het opstellen van een landelijke kennisagenda; - 32% van de waterschappen heeft een eigen kennisbank 'crisisbeheersing'; - 27% van de waterschappen heeft een inventarisatie uitgevoerd van kennisleemten binnen de crisisbeheersing; - 18% van de waterschappen heeft de inventarisatie 'kennisleemten' gedeeld met andere waterschappen; - 82% van de waterschappen werkt bij calamiteiten samen met andere waterschappen; - 27% van de waterschappen is aangesloten op een (digitaal) kennisnetwerk crisiskennis en neemt daar actief aan deel; - 41% van de waterschappen werkt samen in gezamenlijke pilotprojecten betreffende 'crisiskennis'; - 89% van de waterschappen neemt deel aan kennisbijeenkomsten; Wat hebben we geregeld: Medewerkers met kennis over crisisbeheersing Functionaris(sen) voor crisisbeheersing uitwisseling met veiligheidsregio s en waterbeheerders Wat willen we nog (beter) regelen: Inventarisatie van kennis rondom crisisbeheersing (landelijke) inventarisatie van kennisleemten Borgen van crisiskennis in o.a. (landelijke) kennisagenda en kennisbank Landelijk kennisnetwerk 20