Tussen DORV en dorpen in verandering. door Tom Maertens (Leefbuurt)

Transcriptie

1 Tussen DORV en dorpen in verandering door Tom Maertens (Leefbuurt)

2 7 april 2015: MO*

3 Belzele, met een z!

4 Woondorp 3000 inwoners: + 6,28% sinds 2011! weinig (neutrale) ontmoetingsplaatsen verminderde sociale cohesie (zelfs wantrouwen!) verminderde economische activiteit koning auto: cars don t just choke our children they tear a hole in our communities and in our local economy leegstand & verkrotting (vervoers)armoede en: negatieve spiraal GEEN KRIMPDORP! Bron: F. Thissen en M. Loopmans. Dorpen in verandering. Rooilijn, jg. 46, nr. 2, 2013

5 Sociale cohesie Veiligheid en leefbaarheid onveiligheidsgevoelens tevredenheid participatie collectieve zelfredzaamheid Gezondheid geestelijk fysieke Jongeren Bron: A. Huygen en F. de Meere. De invloed en effecten van sociale samenhang. Verwey-Jonker Instituut, 2008.

6 Aanleiding, of eerder de druppel

7 Parcours eind augustus 2015: buurtwinkel Te koop september-oktober 2015: verzamelen gegevens november 2015: ontmoeting met Heinz

8 DORV: hoe?

9 Parcours eind augustus 2015: buurtwinkel Te koop september-oktober 2015: verzamelen gegevens november 2015: ontmoeting met Heinz eind december 2015 sluiting buurtwinkel ontmoeting met Nathalie januari-april 2016: de boer op -> Goed idee, doe maar! begin mei 2016: geen helpende handen gevonden

10 Ondertussen woondorp LEEFDORP, met DORV als kloppend hart! Bron: F. Thissen en M. Loopmans. Dorpen in verandering. Rooilijn, jg. 46, nr. 2, 2013

11 Juni 2016: open bewonersvergadering

12 Fotootje

13 Doel Ontmoeting Behoeftepeiling Rekrutering

14 Verloop

15 Kennismaking: in duo s Van welke Belzeelse voorzieningen maak je gebruik? Wat vind je positief/belangrijk aan die voorzieningen? Welke van die voorzieningen wil je (nog) versterkt zien?

16 Verbinding: in groepen van 6 à 8 Fase 1: duo s vertellen essentie van elkaars verhaal aan de groep Fase 2: binnen de groep wordt naar verbindingen gezocht, bijv. persoon A wil een slager in het dorp persoon B wil een wekelijkse markt -> verbinding = basisproducten

17 Terugkoppeling: volledige verg. Eén persoon deelt belangrijkste conclusies mee aan de volledige vergadering: basisproducten en -diensten mobiliteit verkeersveiligheid ontmoetingsplaats en momenten voor alle leeftijden communicatie & informatie speelgelegenheden frituur

18 En een dorpsteam! Dorpsteam #1 (september 2016) kennismaking terugkoppeling dorpsvergadering vorming werkgroepen: basisvoorzieningen, informeren & communiceren en mobiliteit Dorpsteam #2 (oktober 2016) waarom? hoe? wat? -> werkgroepen

19 Waarom?

20 Waarom? Een levend en aangenaam dorp met wat wils voor jong en oud Omwille van de voldoening door de verandering die we bereiken Mensen samenbrengen en verbinden Leefbaarheid Sociaal engagement

21 Hoe: Oasis Game Bron: Oasis Game, Elos Foundation Nederland

22 Aanpak waarderend kijken dorp intrekken gemeenschappelijke dromen vinden gemeenschappelijke droom realiseren kennis, wijsheid en talenten van bewoners samen vieren verder dromen

23 Co-creatie Met meerderen samen iets bedenken/creëren Interactieve productontwikkeling, incl. mening van de klanten Methode om samen complexe uitdagingen aan te pakken en verandering te realiseren: You cannot solve a problem within the same thinking that created it Gefaciliteerd proces van samen oplossingen creëren die tegemoet komen aan het gedeeld eigenbelang mensen bijeenbrengen interactie verbinding

24 Verhoudingen Bron: G.-J. Hospers, Rural villages in a global village

25 Valkuilen Tijd: if you want to go fast go alone, if you want go far go together Ego s Traditie Onzekerheid: Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan Controle Macht

26 De Stuyverij (Kortrijk) Co-creatielab incubator voor initiatieven die het potentieel hebben om uitgewerkt te worden tot projecten met een sociale impact projecten ontwikkelen voor en met partners om zo kansen te bieden aan onze bestuyvers, die op hun beurt ervaring opdoen in een beschermde context Projecten Bijspelerij: vakantie-opvang met beurtrollen De bekokstoverij: unieke cateringformule Arc de Triomphe: triomfboog van geefkastjes Quatre Car: mobiele keuken Modern buurthuis?

27 Door het midden! Coalities van bewoners, ondernemers, overheden en maatschappelijke organisaties Een brug slaan tussen behoeften van bewoners (leefwereld) en het beleid en begrotingen van de overheid (systeemwereld) Slimme combinaties van commerciële en maatschappelijke functies Gezamenlijk versterken van de lokale economie Het waarom moet begrijpelijk zijn voor iedereen en aanstekelijk werken voor de betrokken partijen Niet alleen agenda s delen, maar er ook een gemeenschappelijke naast leggen Het juiste moment

28 Coöperatie Coöperanten hebben tegelijk min. 3 relaties: transactierelatie investeringsrelatie zeggenschapsrelatie Doelmaximalisatie, missiegedreven: vervullen van gemeenschappelijke behoefte(n) van coöperanten Types Werkerscoöperaties Ondernemingscoöperaties Consumenten(2.0)-/burgercoöperaties, incl. buurt- en dorpscoöperaties multistakeholdercoöperatie

29 Dorps- en buurtcoöperaties België infrastructuur: Hooglede (West-Vlaanderen) energie: Malempré (Manhay, Luxemburg) Nederland infrastructuur: Heide dorpswinkel: Eext, Sterksel, Someren-Heide, zorg: Austerlitz, Helenaveen, Hoogeloon, (duurzame) energie: Lochem, Vasse, glasvezel: Heeze-Leende leefbaarheid: Nieuwleusen, Sterksel Duitsland Italië

30 Vrijwilligerswerk Land Percentage België 26% Duitsland 34% Nederland 57% Denemarken 43% Italië 26% Finland 39% Bron: Eurobarometer 2011

31 Terug naar Belzele Basisvoorzieningen nieuwjaarsmarkt zwerfvuilactie Repair Café Mobiliteit kinderfietsdeelsysteem autodeelsysteem participatietraject rond mobiliteit & verkeersveiligheid promoten van trage wegen Informeren & communiceren website handelaarsgids

32 DORV: hoe?

33 Project management DORV-methodiek

34 Complexiteit

35

36 Bloemetjeswijk in Lovendegem

37 Over de Rand (OMGEVING)

38 Verkavelingswijk Buurtpleintjes en parkjes liggen er verlaten bij Te grote, gedateerde woningen die gericht zijn op de eigen tuin Voornamelijk gepensioneerde bevolking Puur op de auto gericht; weginfrastructuur heeft meer scheidende kracht dan een verbindende

39 Dorpskern van randgemeente Tekort aan kwalitatieve publieke ruimte Historische pleinen worden vaak ingenomen als parking Grote diversiteit aan woningtypologieën Grotere diversiteit van generaties en sociale achtergronden Woningen wisselen af met lokale economie Sterk versnipperde eigendomsstructuur

40 Algemeen Vicieuze cirkel van autoafhankelijkheid, autogerichte mentaliteit en afbrokkelende lokale economie en sociale cohesie Schrijnend gebrek aan snelle en veilige fietsinfrastructuur Zeer moeilijk om kwalitatief openbaar vervoer te organiseren Sterk versnipperd landschap, weinig continuïteit in de open ruimte

41 Buurtactiviteit Buurt Actief iets gedaan Deelgenomen aan buurtactiviteit Grote stad 18,4% 24,7% Buitenwijk van grote 10,8% 23,9% stad Middelgrote of kleine 10,2% 20,0% stad Landelijke gemeente 11,6% 25,3% Huis op het platteland 7,3% 22,2% Totaal 11,5% 24% Bron: Vrind 2012

42 Transformaties Continuïteit continuïteit van de open ruimte bebouwing beter clusteren Collectiviteit aantrekkelijke collectieve ruimte die verschillende functies combineert meervoudig gebruik van ruimte Connectiviteit fietsinfrastructuur, zoals fietssnelwegen multi-modaal vervoersnetwerk dat concentrisch en radiaal georganiseerd wordt

43 Mobiliteitsmanagement 1. Trager rijden (-> verkeersmanagement) 2. Minder verkeer door straten met meeste bewoning en winkels (-> verkeersplanologie) 3. Meer fietsen (-> vervoersmanagement) 4. Minder verplaatsingsbehoefte door concentratie van voorzieningen (-> ruimtelijke ordening) Liefst in omgekeerde volgorde: het beste mobiliteitsbeleid is ruimtelijk beleid!

44 Voorzieningen Basis (wandel) Basis (fiets) Regionaal Metropolitaan Onderwijs Kleuter, lager Secundair, volwassenen, Hoger Cultuur Bibliotheek CC, bioscoop Schouwburg, concertzaal, Sport Zorg Voeding Andere Huisarts, apotheek, kinderopvang Bakker, slager, buurtwinkel Toegankelijk groen Sporthal, sportlokaal Tandarts, oogarts, WZC, ziekenfonds, OCMW Post, café, restaurant, kapper, B&V, Zwembad, tennishal AZ, PC, lokaal dienstencentrum Supermarkt, gespec. winkels Brandweer, politie, kleding, gemeentehuis Schaatsbaan, watersportcentrum UZ Gespec. overheidsdiensten (Bron: Ontwikkelingskansen op basis van knooppuntwaarde en nabijheid voorzieningen eindrapport, VITO, in opdracht van Departement Ruimte Vlaanderen, in het kader van Beleidsplan Ruimte Vlaanderen)

45 Nabijheid & bereikbaarheid Nabijheid en bereikbaarheid van basisvoorzieningen bepaalt mee de leefkwaliteit van een plek Nabijheid is de beste garantie voor een betere bereikbaarheid Door nabijheid kunnen we afhankelijkheid van de auto (en olie) geleidelijk terugdringen Nabijheid en walkability ( gezellig, dagje uit, beleving ) zijn belangrijke elementen om de lokale economie de e-revolutie te helpen overleven Nabijheid doet ook de waarde van woningen stijgen Nabijheid is kostenbesparend voor de (lokale) overheid: gezondheid, infrastructuur, ouderenzorg,

46 Even naar de Westhoek

47 Dorpshub = DORV + mobiliteit cultuur themaavonden informeren communiceren sociale controle cocreatie OV-halte deelauto s (elektrische) deelfietsen fietsherstelplaats laadpunt real-time mobiliteitsinfo thuisleverdienst kinderfietsbibliotheek flexwerkplek levensmiddelen gemeentelijke diensten pakketdienst reparatiedienst (bron: Westhoekoverleg) coworking Hub = knoop- of aansluitpunt in een netwerk

48 Mobiliteitsnetwerk

49 Organisaties Plattelandsbeleid Dorpsbelangen Dorpenbeleid Landelijke Gilden Innovatiesteunpunt Co-creatie Twisted Studio Kwadraet Leefbuurt Coöperatie Cera Ontwerpbureau OMGEVING

50 Vragen? Tel.: