CleanTech is Duurzaam Handelen

Transcriptie

1 CleanTech is Duurzaam Handelen CleanTechPunt vzw Cleantech voor Natuurgidsen 19 November 2016 Maurice Ballard Rev.3

2 Inleiding 1. Wat is Cleantech? 2. Is nog meer van hetzelfde een optie? 3. Voorbeelden van Circulaire Economie 4. Op weg naar een duurzame samenleving 5. Kiezen voor duurzaam samenleven 6. Over natuur, beleid en natuurbeleid 7. Leren van voorbeelden 8. Niet de Aarde, wel de Mens beschermen. 9. Ten Slotte... rondleidingen 2

3 Doelstelling van CleanTechPunt CleanTechPunt stelt zich tot doel: het concept Cleantech ruimere bekendheid geven. Cleantech zichtbaar maken, voor iedereen. 3

4 Waarom kiezen voor Cleantech Een Wereld in evolutie 4

5 -1- Wat is Cleantech? Cleantech = Clean Technology. is een selectie van producten, diensten en processen die op basis van technologieën het gebruik van onze natuurlijke hulpbronnen optimaliseren en de milieu-impact minimaliseren. Belangrijk is het uitzicht op economisch toegevoegde waarde in combinatie met milieuwinst. Daarbij is het gebruik van hernieuwbare grondstoffen én energiebronnen zeer belangrijk. 5

6 Winst Duurzame verkoop Nieuwe bedrijfskansen Werkgelegenheid Toegevoegde waarde Innovatie (Buitenlands) nieuw kapitaal Kennis verwerving Kennis overdracht Toename van Afname van CO 2 emissies Kosten Storten van afval Gebruik nieuwe grondstoffen Industrieel water verbruik Chemische vervuiling Transport Risico s Gevaarlijk afval Stappenplan tot een duurzame en lage koolstofeconomie

7 Materialenbeleid SMM Maturity Model (Rossy, Jones, Geysen, Bienge, 2010) 7

8 Evolutie van grondstoffenbehoefte 8

9 9

10 10

11 Verschillende sectoren:! Energie Afval Grond - stoffen Transitie denken Transport Clean Technology Water Recreatie Bouwen en wonen Voedsel productie Ecosysteemdiensten

12 -2- Is nog meer van hetzelfde een optie? 12

13 Wereldbevolking en zijn gevolgen 13

14 Bevolkingsgroei explosie Om ons eerste miljard aardbewoners te hebben deed de mensheid er jaar over! Van 10,000 BC 1804 tot miljard jaar later 2 miljard jaar later 3 miljard jaar later 4 miljard jaar later 5 miljard jaar later 6 miljard jaar later 7 miljard 14

15 Geologische tijdschaal Hoofdtijdperk Periode Tijdvak Aanvang Miljoen Jaar geleden Leven op aarde: Verschijnen van de eerste Kenozoïcum Kwartair Holoceen 0,01 Huidig Klimaat bij ons Gebergtevorming Pleistoceen 1,6 Mens Ijstijden Tertiair Plioceen 5 Mensachtigen Gematigd Alpiene Plooiïng Mioceen 23 Vochtig Oligoceen 35 Alpen Eoceen 56 Paleoceen 65 Aapachtigen Subtropisch Uitsterven 65 milj/j Mesozoïcum (Secundair) Krijt 145 Bedektzadigen Warm en vochtig Jura 208 Vogels Warm en vochtig Trias 245 Zoogdieren, dinosauriërs Warm en droog Ontstaan 220 milj/j Paleozoïcum (Primair) Perm 290 Warm en droog Karboon Bovenkarboon Zeer warm en vochtig Hercynische Plooiïng Onderkarboon 362 Naaktzadigen, reptielen, insecten Devoon Bovendevoon Middendevoon Onderdevoon 408 Sporeplanten, amphibieën, beenvissen Siluur 439 Landplanten Caledonische Plooiïng Ordivicium 510 gewervelden Warm en vochtig Cambrium 570 ongewervelden, schelpdieren Gematigd Precambrium 4500 algen, bacteriën 15

16 Relatie opbouw / verbruik van fossiele brandstof (steenkool) Opbouw steenkool: jaar ( miljoen jaar geleden) verbruik fossiele brandstoffen: 400 jaar 1 jaar energie = jaar fossilisatie 1 dag wereldwijde energie- bevoorrading 410 j (bron: Geologie van Vlaanderen, een schets. Ministerie van de Vlaamse gemeenschap Dhr. L. Broothaers) 16

17 Groei van energiebehoefte Huidig personenvoertuig +/- 100 pk in België: personenvoertuigen ( ) = vermogen van paarden Daarvoor hebben we 36,2 X oppervlakte van België nodig 17

18 Evolutie in verwarmen van woningen opeenvolgende modellen verwarmingstoestel nu woningen zonder warmtebron/fossiele brandstof (800 C om temperatuur 5 à 20 C te doen stijgen) heden 18

19 Voorbeeld: Transitie naar nieuwe energie systemen Oud (en huidig) regime Fossiele brandstoffen Kernenergie Gecentraliseerde productie Afhankelijkheid import Diverse niches Micro-WKK, smart grids, PV, zonneboilers, passiefhuizen, wind, groene chemie, elektrische wagens, Decentralisatie, prosumers,

20 -3- Sterke voorbeelden van transitie naar circulaire grondstoffen 20

21 Afval naar grondstoffen Stortgebied naar hoogwaardige natuur Laten we met afval datgene doen, wat er met grondstoffen hoort te gebeuren Clean Technology Afvalverwijdering Afvalvernietiging. Herstel hoogwaardig natuur Van 2394 stortplaatsen nu max. 4 Afval: om milieu hygiënische redenen weg uit woonzone Afval verdwijn truc Grondstof Hergebruik Brandstof E opwekking gewonnen grondstoffen 21

22 Waarom stortplaats ontginning? Aluminium (Alu) recyclage: 1 kg gerecycleerde Alu bespaart: 8 kg Bauxiet 4 kg chemische stoffen 14 KWH elektriciteit Het maken van 1 kg gerecycleerde Alu heeft slecht 5% energie nodig dan deze uit nieuwe Alu GSM recyclage: Koper (Cu) 1 TON erts 3,7 kg 1 TON GSM 50 a 150 kg Zilver (Ag) 1 TON erts 4,2 gr 1 TON GSM 500 tot 700 gr Goud (Au) 1 TON erts 0,2 gr 1 TON GSM 150 tot 400 gr 22

23 -4- Op weg naar een duurzame samenleving of Voor - denken in plaats van na - denken. 23

24 Wat is duurzaamheid? Een ontwikkeling die voorziet in de behoeften van de huidige generatie zonder de mogelijkheden tot behoeftevoorziening van toekomstige generaties in gevaar te brengen waarbij aandacht gegeven wordt aan de integratie van en de synergie tussen de sociale, de ecologische en de economische dimensie (People, Planet, Profit) en waarvan de realisatie een veranderingsproces vergt, waarin het gebruik van hulpbronnen, de bestemming van investeringen, de gerichtheid van technologische ontwikkeling en institutionele veranderingen worden afgestemd op zowel toekomstige als huidige behoeften. 24

25 Materialenbeleid Business process - product Chain system - society Afval Beheer Clean Tech Preventie Eco Design Product Duurzaamheid Systeem innovatie Systeem Integratie Re-actie Re-designing Re-framing Wereld 2.0 End of pipe Proces Product Integraal ketenbeheer Life cycle Gesloten kringloop Eco-effcientie economie Eco-effectiviteit economie SMM Maturity Model (Rossy, Jones, Geysen, Bienge, 2010) 25

26 Circular Economy System Diagram Ellen MacArthur Foundation

27 Rechtvaardig Kwaliteitsdimensie CleanTech (Mondiaal) Sociaal Economisch Tijdsdimensie Transitie Milieu Leefbaar Houdbaar 27

28 -5- Kiezen voor een duurzame samenleving 28

29 Kiezen voor duurzaam samenleven Het vermogen om een samenleving te laten kiezen voor datgene wat perspectief biedt voor de toekomst betekent een duurzame samenleving opbouwen waar iedereen zich goed bij voelt... Wij ervaren belangrijke obstakels die deze realisatie tegenwerken: ongeloof, onverschilligheid, korte termijn denken, eigenbelang Hoe kunnen wij hiermee omgaan? 29

30 Jeugd Kind Volwassen 30

31 Plan van aanpak 1/4 1- mensen betrekken door gebruik van kennisverspreiding. Duurzaamheid omvat vele aspecten: grondstoffen, energie, water, mobiliteit, mensenrechten, met verschillende gevoeligheden of betekenis naargelang het individu. Informeren laat het individu toe eigen keuzes te maken: naar eigen vermogen/belang bijdragen. Het bewust zich niet informeren is een vrije keuze Laten we onze energie inzetten op doelgerichte acties. 31

32 Plan van aanpak 2/4 2- het positief effect van eigen bijdrage doet de transitie versnellen. Positieve effecten zichtbaar maken: zelf ervaren tijdens bedrijfsbezoeken, workshops, gevoel van betrokkenheid en succes geeft stimulans om verder te doen. Voor mensen die zich betrokken voelen zal het kiezen voor duurzame oplossingen veel vanzelfsprekender worden. 32

33 Plan van aanpak (3/4) 3- Transitie: alleen mogelijk wanneer wetenschappelijk onderzoek ook maatschappelijk gedragen wordt. Het vermogen om het belang/nut/noodzaak van verandering begrijpbaar/aanvaardbaar over te brengen is de krachtige driver van sociale innovatie. (v.b. GGO Kankeronderzoek) Het gaat om juiste informatie, los van economisch of politiek belang. Met duidelijke argumenten kan de mens zelf kiezen. 33

34 Plan van aanpak (4/4) Door iedereen zo breed mogelijk te informeren en te betrekken, verhogen we de slaagkracht van de transitie naar een duurzame samenleving. 34

35 -6- Over natuur, beleid en natuurbeleid 35

36 Belangen voor wie? Yellowstone National Park (USA). Eerste reservaat als wildpark. Erkend in om het authentiek wild te beschermen. In 1909 Vrienden van het Zoniënwoud opgericht om schilderachtige landschappen te beschermen. (Romantische belangen, afblijven, niets doen) Eerste Belgische natuurvereniging 36

37 Ruimtelijke Ordening (RO) 1962: Ruimtelijke Ordeningswet vastgelegd die bodembestemming behoud van bestaan gaf. Natuurgebieden met natuurwetenschappelijke waarde Bosgebieden met ecologische waarde. Parkzones. Ook woonzones, industriezones, enz Gewestplannen en BPA s Planologische afbakening biedt onvoldoende bescherming omdat sommige ingrepen niet vergunningsplichtig zijn. Gewestplannen en BPA s (Bijzondere Plannen van Aanleg) vervangen door RUP s (Ruimtelijke Uitvoerings Plannen) Gemeentes kunnen BPA opstellen die invloed hebben op natuur.

38 Bodembestemmingen versus gewestplannen 6 Bron: 38

39 Natuur Onder natuur verstaan we: De oorspronkelijke, onaangeroerde verschijningsvorm. Alles wat is! Datgene wat de mens als natuur ziet, ook zelf ingericht. Natuur is wild. Is mens vijandig! 39

40 Beleid Onder beleid verstaan we: 1. Politiek stelt doelen voorop. 2. Beslist. 3. Middelen. 4. Realiseert. 40

41 Natuurbeleid Natuurbeleid overheidsbeleid mens: Einde jaren 1960 zware milieuverontreiniging. Natuur beschermen Stijging van het milieubewustzijn. Start omvattend beleid gericht op algemeen belang! Tegengaan en voorkomen aantasting leefmilieu van de mens. 41

42 Milieubeleid Milieubeleid milieu waarin mensen wonen. Vervuiling van lucht, water, bodem enz.., voorkomen, reglementeren / normeren Relatie mens / natuur (industrie, recreatie, wonen, landbouw, hygiëne, volksgezondheid, afval ). Klimaat en (hogere) atmosfeer behoren nu meer dan ooit tot het (mondiaal) menselijk milieu. Hoogdringendheid om negatieve menselijke invloeden - a) te milderen, b) te compenseren, c) op te heffen, d) te voorkomen. kostprijs! 42

43 Milieu versus Natuur Milieu mens Kan verwijzen naar sociale omgeving, de leefomgeving of 'leefmilieu van de mens. Het gedeelte van onze fysieke omgeving waarin het menselijk leven en het menselijk bestaan mogelijk is en plaatsvindt. (wonen, landbouw, recreatie enz ) Natuur onaangeroerd Natuur, wildernis, de oorspronkelijke, onaangeroerde verschijningsvorm van alles wat zich op, in en rond de Aarde bevindt. Alles wat is! 43

44 Natuurbeleid is een uitvinding van de mens Ecosysteem is gekenmerkt door een zekere draagkracht voor bepaalde organismen. De draagkracht van een ecosysteem is de mogelijkheid om zekere hoeveelheid van (menselijke) activiteiten te onderhouden. De ontwikkeling van de mens en zijn beschaving, Continu verhogen van de draagkracht op onze omgeving voor onze soort: de mens! 44

45 Hoofdinvloeden op onze natuur in Vlaanderen Hoofdoorzaken van veranderingen Uitputting: Grondstoffen voor materialen en energie. Verontreiniging: Door natuur niet opneembaar. Aantasting: Bio-diversteit, kwantitatieve / kwalitatieve natuur. Versnippering, kleine landschapselementen weg 45

46 Achteruitgang van milieukwaliteit Door maatschappelijke activiteiten veroorzaakt (welvaart, bodem vruchtbaarheid) : Vermesting: Landbouw, industrie, huishoudens en verkeer Verzuring: Uitstoot van chemische stoffen leidt tot bodemverzuring Verdroging: Verminderde waterinhoud van watervoerende lagen. Vervuiling: Verspreiding van vreemde stoffen. Verstoring: Door zwerfvuil, lawaai- & lichthinder. 46

47 Natuurbeleid maakt (onder-) deel uit van milieubeleid! Algemeen milieubeleid Menselijke activiteiten hebben consequenties aantasting Natuur uitputting verontreiniging Natuurbehoud Milieubeheer Milieuhygiëne Natuur Klimaat Zeeën Landschap Bos Jacht Visvangst Grondgebruik Grind Groeven Infrastructuur Dokken Energie (Reinigend vermogen) Cultuur Vlarem Lucht, Atmosfeer Water Bodem Afval Geluid Straling Landschapszorg mens / natuur Ruimtelijke gevolgen Wonen, industrie, landbouw, monumenten, archeologie, enz Ruimtelijke ordening 47

48 -7- Leren uit het verleden of het allemaal opnieuw herbeleven 48

49 Wat verstaan we onder De bio capaciteit van de aarde? De ecologische draagkracht van de Aarde bepaalt hoeveel mensen bij een bepaald niveau van materiële consumptie op de Aarde kunnen leven. Deze draagkracht wordt samengevat in het begrip biocapaciteit, het duurzame productievermogen van de Aarde. Dit vermogen hangt af van veel factoren, zoals bodemvruchtbaarheid, klimaat temperatuur en de beschikbaarheid van water. De biocapaciteit kan sterk verschillen tussen landen of regio s. 49

50 Zijn er oplossingen? Klimaatconferentie Parijs 2015 (COP21) Bab Ighli, Marrakech, Morocco from 7-18 November Hoogdringendheid om globale temperatuurstijging tot max. 1,5 C stijging te beperken wordt steeds dwingender. Blijven alle landen zich hier aan houden? Worden we door de feiten gedwongen of zitten we nog met klimaatontkenners? 50

51 Technologie en milieu-innovatie: innovatie en valorisatie Zinvol? Haalbaar? Aanvaardbaar? 51

52 17/11/2016 Maurice Ballard 52

53 Leren uit het verleden: Paaseiland De bevolkingsgroei en uitputting van onze grondstoffen Hun beleid was leidt dit tot een crisis? Crisis? Diverse factoren hoe de mens hiermee omgaat Stille Zuidzee km ten westen van Z-Amerika, meer dan 800 beelden en 600 stenen constructies j palmbomen. Rond /- 7 a mensen, na 1600 geen bomen meer. Driehoekig 24 km breed eiland, 1722 NL ontdekt, 53

54 -8- Niet de aarde, wel de mens beschermen

55 Miljard Mensen Wereldbevolking en menselijke evolutie 6 7 miljard mensen Tijd

56 Wereldbevolking en zijn gevolgen 56

57 Klimaatsverandering Ga en verover de aarde Huidige opwarming van de aarde is een reactie op de toename van de CO 2 concentratie door menselijke activiteiten. De grootste bron van CO 2 komt niet van de mens, wel de sterkste stijging. 57

58 Klimaatverandering: Echt probleem of een hype? 5 We leven op een levende planeet die niet kan reageren op de veranderingen die de mens veroorzaakt Ofwel worden deze veranderingen door de mens zelf uitgeschakeld Ofwel wordt de mens uitgeschakeld (James Lovelock 1979, A New Look at Life on Earth. Oxford University Press, Oxford) 58

59 Dank voor uw aandacht Maurice Ballard /