Duurzame Ontwikkeling

Transcriptie

1 Duurzame Ontwikkeling Korte toelichting op het begrip Praktische invulling - in bedrijven - technologie Invulling in het onderwijs J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 1

2 Duurzaam.. waar heb je het dan over? noodzaak van het combineren van economische ontwikkeling voor wereldwijde welvaart én het in stand houden van de daarvoor noodzakelijke omstandigheden en hulpbronnen voor een maatschappij en economie die in stand houdbaar is en waarin het ook nog prettig is te leven J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 2

3 Duurzame Ontwikkeling werkelijk begrip komt voort uit inzicht in de ontwikkelingen die wereldwijd aandacht vragen: een groeiende bevolking die haar rechten opeist groeiende welvaart en dus economische ontwikkeling druk op essentiële bronnen, fysiek en politiek the global village wat betekent volledige zichtbaarheid en toenemende bewustwording toenemende risico s voor rampen, door de natuur of mensen en regionaal megacity vorming vergrijzing of juist verjeugdiging J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 3

4 De probleemstelling: fysiek-ecologisch in de komende 2 generaties wereldbevolking : 1,5-2 x zo groot! welvaart per hoofd : 3-5 x zo hoog! druk op het milieu : nu al 2 -? x te zwaar! J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 4

5 De probleemstelling: fysiek-ecologisch in de komende 2 generaties wereldbevolking : 1,5-2 x zo groot! welvaart per hoofd : 3-5 x zo hoog! druk op het milieu : nu al 2 -? x te zwaar! gebruik van resources moet x zo efficiënt J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 5

6 De probleemstelling: sociaal economisch Mondiale context armoede 1.3*10 9 mensen < $1 per dag ondervoeding 170*10 6 kinderen analfabetisme 830*10 6 volwassenen corruptie ~ 5% of meer van de wereldwijde geldstromen kinderarbeid 250*10 6 onder 14 (vol en deeltijd) ongelijke rechten voor minderheden?? % geen vrijheid van meningsuiting?? % gewapende conflicten elk jaar (meest intern) politieke instabiliteit en sociaal-economische ontwrichting vluchtelingen 13*10 6 buiten het eigen land 21*10 6 binnen eigen land (1999) J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 6

7 efficiëntieverbetering lectoraat en kenniscentrum Het pad naar duurzaamheid optimalisatie J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 7

8 efficiëntieverbetering lectoraat en kenniscentrum Het pad naar duurzaamheid innovatie optimalisatie herontwerp van product / proces / dienst J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 8

9 efficiëntieverbetering lectoraat en kenniscentrum Het pad naar duurzaamheid 20 duurzame aanpak systeem innovatie functie innovatie innovatie optimalisatie herontwerp van product / proces / dienst J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 9

10 efficiëntieverbetering lectoraat en kenniscentrum Het pad naar duurzaamheid 20 tussenstappen duurzame aanpak systeem innovatie functie innovatie innovatie optimalisatie herontwerp van product / proces / dienst J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 10

11 efficiëntieverbetering lectoraat en kenniscentrum Het pad naar duurzaamheid 20 tussenstappen duurzame aanpak systeem innovatie functie innovatie innovatie optimalisatie herontwerp van product / proces / dienst J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 11

12 Enkele sleutel aspecten tijdschaal (jr) karakteristiek efficiëntie verbetering systeem accent op, rol ing. economie optimalisatie activiteiten milieuzorg end-of-pipe, sanering % productie uitvoering product en proces innovatie preventie integrale aanpak ketenbeheer hernieuwbare grondstoffen nieuwe markt aanpak (PSS) factor 2-4 factor 8-20 producent en consument ontwerpen behoefte cq activiteit strategie, beleid, marketing hoge kosten kosten reductie nieuwe markten J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 12

13 Niet door techniek alleen Duurzaamheid zit niet in de technologie als zodanig maar hangt samen met de doelen waarvoor we het gebruiken en de manier waarop we het gebruiken Culturele, sociale en economische factoren zijn net zo belangrijk, en soms zelfs meer Het heeft te maken met de manier waarop de maatschappij haar behoeften definieert en met de economische en sociale structuren die dienen om die behoeften te bevredigen J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 13

14 Wat betekent het voor een bedrijf? Duurzaamheid betekent voor bedrijven concreet rekening houden met fors veranderende randvoorwaarden waarbinnen ze moeten en kunnen opereren: Die toekomst werpt zijn schaduw op het heden Het kan financieel en strategisch verstandig zijn daar nu al rekening mee te houden Een heleboel grotere bedrijven doen dat dus al J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 14

15 rekening houden met : De keten resources Toenemende maatschappelijke druk Eigen proces & activiteiten mensenrechten regionale ontwikkeling kwaliteit van leven in stand houden resources kwaliteit van de omgeving milieu en arbo veiligheid product kwaliteit kosten Gebruik & Diensten Afvalfase J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 15

16 Toenemende maatschappelijke druk rekening houden met : mensenrechten regionale ontwikkeling kwaliteit van leven in stand houden resources kwaliteit van de omgeving milieu en arbo veiligheid product kwaliteit kosten cost control & kwaliteits management De keten resources Eigen proces & activiteiten Gebruik & Diensten Afvalfase J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 16

17 Toenemende maatschappelijke druk rekening houden met : mensenrechten regionale ontwikkeling kwaliteit van leven in stand houden resources kwaliteit van de omgeving milieu en arbo veiligheid produkt kwaliteit kosten cost control & kwaliteits management De keten resources Eigen proces & activiteiten Gebruik & Diensten Afvalfase J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 17

18 Toenemende maatschappelijke druk rekening houden met : mensenrechten regionale ontwikkeling kwaliteit van leven in stand houden resources kwaliteit van de omgeving milieu en arbo veiligheid produkt kwaliteit kosten product aansprakelijkheid cost control & kwaliteits management De keten resources Eigen proces & activiteiten Gebruik & Diensten Afvalfase J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 18

19 Toenemende maatschappelijke druk rekening houden met : mensenrechten regionale ontwikkeling kwaliteit van leven in stand houden resources kwaliteit van de omgeving milieu en arbo veiligheid produkt kwaliteit kosten milieu management & responsible care product aansprakelijkheid cost control & kwaliteits management De keten resources Eigen proces & activiteiten Gebruik & Diensten Afvalfase J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 19

20 Toenemende maatschappelijke druk rekening houden met : mensenrechten regionale ontwikkeling kwaliteit van leven in stand houden resources kwaliteit van de omgeving milieu en arbo veiligheid produkt kwaliteit kosten duurzame omzet milieu management & responsible care product aansprakelijkheid cost control & kwaliteits management De keten resources Eigen proces & activiteiten Gebruik & Diensten Afvalfase J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 20

21 Toenemende maatschappelijke druk rekening houden met : mensenrechten regionale ontwikkeling maatschappelijk (verantwoord) ondernemen kwaliteit van leven in stand houden resources kwaliteit van de omgeving milieu en arbo veiligheid produkt kwaliteit kosten duurzame omzet milieu management & responsible care product aansprakelijkheid cost control & kwaliteits management De keten resources Eigen proces & activiteiten Gebruik & Diensten Afvalfase J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 21

22 Doelgericht innoveren innovatie Nu en Hier J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 22

23 Doelgericht innoveren innovatie Nu en Hier J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 23

24 Doelgericht innoveren ongericht innovatie Nu en Hier J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 24

25 Doelgericht innoveren ongericht straks en waar? innovatie Nu en Hier J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 25

26 Doelgericht innoveren verwachte maatschappelijke en economische randvoorwaarden ongericht straks en waar? innovatie Nu en Hier J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 26

27 Doelgericht innoveren verwachte maatschappelijke en economische randvoorwaarden ongericht straks en waar? innovatie Nu en Hier J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 27

28 Doelgericht innoveren beeld vormen van de contouren van maatschappelijke en economische toekomst verwachte maatschappelijke en economische randvoorwaarden ongericht straks en waar? innovatie Nu en Hier J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 28

29 Doelgericht innoveren beeld vormen van de contouren van maatschappelijke en economische toekomst daarop ambities afstemmen verwachte maatschappelijke en economische randvoorwaarden ongericht straks en waar? innovatie Nu en Hier J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 29

30 Doelgericht innoveren beeld vormen van de contouren van maatschappelijke en economische toekomst daarop ambities afstemmen verwachte maatschappelijke en economische randvoorwaarden ongericht en lange termijn doelen straks en waar? innovatie Nu en Hier J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 30

31 Doelgericht innoveren beeld vormen van de contouren van maatschappelijke en economische toekomst daarop ambities afstemmen verwachte maatschappelijke en economische randvoorwaarden ongericht en lange termijn doelen straks en waar? innovatie Nu en Hier J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 31

32 Karakteristiek duurzaam bedrijfsgedrag optimaal gebruik maken van resources en inspelen op veranderingen in beschikbaarheid (fysieke duurzaamheids factoren Planet) op goede voet met omgeving, belangengroepen en overheden staan, ethische aspecten meewegen (sociaal-economische factoren People) strategische visie op korte en lange termijn trends en tijdig inspelen op veranderingen in visies (financiële en markt factoren Profit) J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 32

33 Naar een integrale gesloten keten! productie product gebruik basis materialen verwijdering milieu J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 33

34 Naar een integrale gesloten keten! dematerialisatie productie product gebruik basis materialen verwijdering milieu J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 34

35 Naar een integrale gesloten keten! dematerialisatie productie product gebruik basis materialen recycling verwijdering milieu J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 35

36 Naar een integrale gesloten keten! dematerialisatie Zonne & hernieuwbaar productie product gebruik basis materialen recycling verwijdering milieu J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 36

37 Naar een integrale gesloten keten! dematerialisatie product-service technology Zonne & hernieuwbaar productie product gebruik basis materialen recycling verwijdering milieu J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 37

38 Naar een integrale gesloten keten! process intensivering dematerialisatie product-service technology Zonne & hernieuwbaar productie product gebruik basis materialen recycling verwijdering milieu J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 38

39 Naar een integrale gesloten keten! process intensivering dematerialisatie product-service technology Zonne & hernieuwbaar productie super efficient en schoon productie en diensten product gebruik basis materialen reductie / optimalisatie recycling milieu verwijdering opruiming en preventie J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 39

40 Naar een integrale gesloten keten! process intensivering dematerialisatie product-service technology Zonne & hernieuwbaar productie super efficient en schoon productie en diensten product gebruik basis materialen reductie / optimalisatie recycling milieu verwijdering opruiming en preventie J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 40

41 Technologische uitdagingen dematerialisatie voor substantiële verbetering eco-efficientie, kostenbesparing en geringere afhankelijkheid van schaarse resources:groei in toegevoegde waarde, krimp in massastroom ontwerpen voor hergebruik en end-of-life management aansluiten op duurzame ontwikkeling bij afnemers, steeds vaker komt dat ook als eis! inspelen op werkelijke behoeften: diensten ipv producten leidt ook tot meer klantenbinding en mogelijk veel besparingen op materialen, energiegebruik etc. profileren als een partner die breder en verder kijkt dan alleen maar kort termijn winst J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 41

42 Technologische uitdagingen energie: - vergroten efficiënt gebruik door systeembenadering - nieuwste technieken kennen en gebruiken materialen: - meer alternatieven overwegen - minder en simpeler producten: - lichter en makkelijker te gebruiken (ook ICT aspecten) - onderhoudbaarheid - energiegebruik gebouwen: - flexibel bouwen - energiezuinig, duurzame energie als standaard J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 42

43 Uitdagingen voor het onderwijs inzicht in het begrip de achtergronden en de rol die de verschillende vakgebieden daarin spelen de nieuwste inzichten en ontwikkelingen in de vakken integreren en de samenhang (systeemaanpak) tonen studenten breed en multidisciplinair laten denken en werken alle docenten daarin ook opleiden en misschien speciaal voor het MBO aandacht voor de praktische consequenties van duurzame (technische) oplossingen J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 43

44 Wat gebeurt er in het HBO op bijna alle hogescholen is duurzaamheid een issue (op 11 ook een lectoraat) inbreng in het onderwijs is nog heel verschillend: - apart vak, en/of specialistische thema s - apart project / werkweek oid - aparte kop / minor / profiel - volledige integratie (CIRRUS) aanpak ontwikkeling van divers cursusmateriaal en met name de multidisciplinaire projectaanpak samenwerking met bedrijven die voorloper zijn voor stages en opdrachten, gastcolleges, motiveren docenten en RvB s! J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 44

45 integratie van duurzaamheid in het curriculum: CIRRUS aanpak breed Attitude voor vinden van duurzame oplossingen Brede blik en kennisintegratie diep Basis vakkennis intro duurzaamheid duurzame aspecten J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 45