Werkgeverszaken Bijzondere diensten

Transcriptie

1 Werkgeverszaken Bijzondere diensten

2 Bijzondere diensten

3

4 Inhoudsopgave 1. Inleiding Algemeen Bijzondere diensten Arbeidstijden bij bijzondere diensten 5 2. Bereikbaarheidsdiensten Inleiding Definitie bereikbaarheidsdienst Betekenis van de bereikbaarheidsdienst Toelichting definitie Verschil met consignatiediensten Opdragen van bereikbaarheidsdienst Vergoeding bereikbaarheidsdienst Basisvergoeding Extra vergoeding bij bereikbaarheidsdienst in het weekend Vergoeding daadwerkelijke arbeid Opnemen vergoeding bereikbaarheidsdienst Vakantiedagen en bereikbaarheidsdiensten Arbeidstijden bij bereikbaarheidsdiensten Consignatiediensten Inleiding Definitie consignatiedienst Betekenis van de consignatiedienst Toelichting definitie Verschil met bereikbaarheidsdiensten Opdragen van consignatiediensten Vergoeding consignatiedienst Basisvergoeding consignatiedienst Extra vergoeding bij veel consignatiediensten in het weekend Opnemen vergoeding consignatiedienst Vakantie en consignatiediensten Arbeidstijden bij consignatiediensten Consultatiediensten Inleiding Definitie consultatiedienst Betekenis van de consultatiedienst Opdragen van consultatiediensten Vergoeding consultatiedienst Basisvergoeding Extra vergoeding bij veel consultatiediensten in het weekend Vergoeding daadwerkelijke arbeid Opnemen vergoeding consultatiedienst Vakantie en consultatiediensten Arbeidstijden bij consultatiediensten Nachtaanwezigheidsdienst Inleiding Definitie nachtaanwezigheidsdienst Berekening vergoeding nachtaanwezigheidsdienst Opnemen vergoeding nachtaanwezigheidsdienst Zwangere medewerker en nachtaanwezigheidsdiensten Arbeidstijden bij nachtaanwezigheidsdiensten Overwerk Inleiding Definitie overwerk Recht op vergoeding overwerk Vergoeding overwerk voor fulltimers Vergoeding overwerk voor parttimers Opname vergoeding overwerk In vrije tijd In geld Maximum overwerk Arbeidstijden bij overwerk Verschoven dienst Inleiding Definitie verschoven dienst Recht op vergoeding verschoven dienst Hoogte vergoeding verschoven dienst Arbeidstijden bij een verschoven dienst Onregelmatige dienst Inleiding Definitie onregelmatige dienst Hoogte van de ORT-vergoeding Opname van de vergoeding voor onregelmatige dienst ORT bij arbeidsongeschiktheid Zwangere medewerker en ORT Afbouwregeling ORT Meerdaagse vakantiebegeleiding Inleiding Definitie meerdaagse vakantiebegeleiding Vergoeding bij meerdaagse vakantiebegeleiding Meerdaagse vakantiebegeleiding en arbeidstijden 33

5 4 Bijzondere diensten

6 1 Inleiding 1.1 Algemeen Welke bijzondere diensten kent de gehandicaptenzorg? Wat is een verschoven dienst? Hoe moet een werkgever een bereikbaarheidsdienst vergoeden? Wat is de vergoeding voor arbeid die een medewerker verricht tijdens een nachtaanwezigheidsdienst? Wat is een consultatiedienst? Als P&O er in de gehandicaptenzorg krijgt u veel vragen van medewerkers over geldende regels ten aanzien van bijzondere diensten. Er worden veel bijzondere diensten gedraaid in de sector, weinig medewerkers werken slechts van 9 tot 5. Geen wonder, zorg gaat immers 24 uur per dag, 7 dagen per week door. In onze branche bestaat daarom een verscheidenheid aan bijzondere diensten die elk hun eigen functie en vergoeding kennen. Over dit deel van het CAO- en arbeidsrecht vindt u in deze brochure informatie. Deze brochure maakt deel uit van een reeks van brochures die al zijn uitgegeven, of nog worden uitgegeven door de CAO-helpdesk van de VGN. Deze reeks brochures vormt, samen met de CAO-helpdesk en de CAO-cursussen die de VGN haar leden aanbiedt, een goede basis voor de P&O er in de gehandicaptenzorg Het zijn diensten die in meer of mindere mate extra inspanning van de werknemer vragen. In de gehandicaptenzorg kennen we de volgende bijzondere diensten: nachtdienst (zie hiervoor de brochure Arbeidstijden); consignatiedienst; bereikbaarheidsdienst; consultatiedienst; nachtaanwezigheidsdienst; overwerk; onregelmatige dienst; verschoven dienst; meerdaagse vakantiebegeleiding. 1.3 Arbeidstijden bij bijzondere diensten Wanneer een werknemer bijzondere diensten draait, zijn er - naast het recht op (extra) vergoedingen - ook aanvullende normen over arbeidstijden van toepassing. Deze regels over arbeidstijden bij bijzondere diensten vindt u in de brochure Arbeidstijden. Als u na het lezen van deze brochure nog aanvullende vragen heeft of vragen op een ander gebied van het CAO- en arbeidsrecht, kunt u bellen met de CAO-helpdesk. De CAO-helpdesk is elke werkdag van tot uur telefonisch bereikbaar via het nummer U kunt uw vraag ook mailen aan helpdesk@vgn.nl. 1.2 Bijzondere diensten Bijzondere diensten zijn diensten waarvoor de wet en de CAO aanvullende regels geven, regels over de normen omtrent arbeidstijden en vergoedingen. Het merendeel van deze regels leest u in hoofdstuk 7 van de CAO Gehandicaptenzorg 5 Bijzondere diensten

7 6 Bijzondere diensten

8 2 Bereikbaarheidsdiensten 2.1 Inleiding Wat is een bereikbaarheidsdienst? Hoe moet deze worden vergoed? Wat is het verschil met de consignatiedienst? Mag een medewerker weigeren bereikbaarheidsdiensten te draaien? Eén van de bijzondere diensten waar een medewerker in de gehandicaptenzorg mee te maken kan krijgen, is de bereikbaarheidsdienst. In dit hoofdstuk leest u wat een bereikbaarheidsdienst is, het doel en de vergoeding. 2.2 Definitie bereikbaarheidsdienst Een bereikbaarheidsdienst is een aaneengesloten periode van ten hoogste 24 uren waarin de werknemer, zo nodig naast het verrichten van de bedongen arbeid, verplicht is om bereikbaar te zijn om op oproep zo spoedig mogelijk de bedongen arbeid te verrichten. (artt. 5.19:3 ATB en 7:1 CAO) Bereikbaarheidsdiensten en consignatiediensten worden vaak met elkaar verward. In hoofdstuk 3 leest u meer over de consignatiedienst. 2.3 Betekenis van de bereikbaarheidsdienst Toelichting definitie De bereikbaarheidsdienst is een middel voor werkgevers om arbeid die moeilijk in te roosteren is op een goede en goedkope manier te regelen. De werkgever kan de medewerker een bereikbaarheidsdienst geven en oproepen wanneer de bedongen arbeid zich voordoet. De medewerker moet dus bereikbaar zijn en aan een oproep gehoor kunnen geven en tijdig ter plaatse zijn. Daarnaast kan hij gaan en staan waar hij wil. Als de medewerker een bereikbaarheidsdienst draait, is hij verplicht aan een oproep tot arbeid gehoor te geven. Wanneer de werknemer nee kan zeggen tegen de arbeid is er geen sprake van een bereikbaarheidsdienst. Bereikbaarheidsdiensten worden ingeroosterd buiten de normale werktijden. Bijvoorbeeld tussen twee diensten in, of tijdens het weekend. Een werknemer kan geen bereikbaarheidsdienst draaien tegelijkertijd met een normale dienst. In het laatste geval mag men immers aannemen dat de werknemer bereikbaar is Verschil met consignatiediensten Er bestaat veel onduidelijkheid over het verschil tussen een bereikbaarheidsdienst (artikel 5.19:3 ATB) en een consignatiedienst (artikel 5:9 ATW). Beide worden in artikel 7:1 CAO gedefinieerd. Het verschil bestaat vooral uit de mate van voorzienbaarheid van de arbeid. De kans op een oproep tot arbeid is tijdens een bereikbaarheidsdienst veel groter dan tijdens een consignatiedienst. Men weet namelijk bij de bereikbaarheidsdienst al dat er bepaalde arbeid moeten worden verricht, alleen nog niet het moment waarop. De arbeid hoeft hier dus niet - zoals bij een consignatiedienst - onvoorzienbaar te zijn. Alleen het tijdstip van de arbeid zelf is onvoorzien. Denk bijvoorbeeld aan een vroedvrouw die een bepaalde bevalling moet gaan begeleiden; de arbeid is voorzienbaar, het tijdstip echter niet. Voor dergelijke gevallen is een bereikbaarheidsdienst uitermate geschikt. In de gehandicaptenzorg worden over het algemeen meer consignatie- dan bereikbaarheidsdiensten gedraaid. Aangezien de normen voor arbeidstijden bij consignatiediensten ruimer zijn dan bij bereikbaarheidsdiensten, is het voor de werkgever van belang het onderscheid tussen de twee soorten diensten te kennen. De normen voor arbeidstijden vindt u in de brochure Arbeidstijden. 7 Bijzondere diensten

9 De belangrijkste verschillen tussen de consignatie- en de bereikbaarheidsdienst. Consignatiedienst (ATW) onvoorzienbare werkzaamheden, kans dat geheel niet wordt opgeroepen; kan gedurende een pauze worden opgelegd (geconsigneerde pauze); buiten vastgestelde werktijden; ruimere normen arbeidstijden. Bereikbaarheidsdienst (ATB) voorzienbare werkzaamheden waarvan slechts het tijdstip onvoorzienbaar is; ten hoogste 24 uur aaneengesloten; buiten vastgestelde werktijden; strengere normen arbeidstijden. 2.4 Opdragen van bereikbaarheidsdiensten Op basis van artikel 6:6 lid 2 CAO kan een werkgever de medewerker in beginsel opdragen bereikbaarheidsdiensten te draaien, tenzij is afgesproken dat de medewerker hiertoe niet verplicht is. De mogelijkheid tot opdragen van de dienst hoeft niet te zijn opgenomen in de arbeidsovereenkomst zelf. Er zijn echter een paar uitzonderingen op de verplichting van werknemers om bereikbaarheidsdiensten te draaien: Wanneer de werkgever met de ondernemingsraad heeft afgesproken (groepen van) werknemers vrij te stellen van bereikbaarheidsdiensten, kan hij dit pas weer doen als het instellingsbeleid gewijzigd wordt. Jeugdige werknemers (16 en 17 jaar oud) mogen volgens de arbeidstijdenwet geen bereikbaarheidsdiensten draaien. Zwangere werkneemsters kunnen op basis van artikel 6:10 CAO onder andere weigeren om bereikbaarheidsdiensten te draaien. Voorheen konden ook 55-plussers niet verplicht worden om bereikbaarheidsdiensten en andere bijzondere diensten te draaien. Nu geldt dat alleen nog voor de groep medewerkers die op 1 oktober 2009 van de oude ontziebepaling uit artikel 6:7 van de CAO gebruikmaakten (zie artikel 6:10 lid 4 CAO ). 2.5 Vergoeding bereikbaarheidsdienst Basisvergoeding De werknemer van wie het salaris niet meer bedraagt dan het onder nummer 88 van de inpassingstabel aangegeven bedrag, ontvangt een compensatie in vrije tijd voor de uren die hij doorbrengt in een bereikbaarheidsdienst (artikel 7:13 CAO Gehandicaptenzorg). Deze vergoeding ontvangt de medewerker altijd, ongeacht of hij daadwerkelijk arbeid heeft moeten verrichten. Artikel 7:13 lid 2 geeft in breuken aan hoeveel vergoeding in vrije tijd de medewerker ontvangt per uur bereikbaarheidsdienst. De hoogte hiervan hangt af van het tijdstip van de dienst. Voorbeeld Een medewerker heeft de gehele zondag bereikbaarheidsdienst, 24 uur lang. Volgens artikel 7:13 lid 2 CAO ontvangt de medewerker hiervoor een basisvergoeding in vrije tijd van 24 x 2/18 = 2 1/3 uur. De vergoeding van de bereikbaarheidsdienst is geen salaris en telt dus niet mee als grondslag voor de eindejaarsuitkering en andere salarisafhankelijke toeslagen Extra vergoeding bij veel bereikbaarheidsdiensten in het weekend Wanneer de werknemer veel bereikbaarheidsdiensten in de weekenden draait, bepaalt artikel 7:13 lid 3 CAO aanvullend: Indien de werknemer in een tijdvak van 3 achtereenvolgende perioden van 28 dagen, met inachtneming van het bepaalde in 8 Bijzondere diensten

10 artikel 6:6, gedurende meer dan 8 weekenddagen bereikbaarheids-, consignatie- en consultatiediensten verricht, ontvangt hij boven de in lid 2 genoemde compensatie, voor de meerdere bereikbaarheids-, consignatie- en consultatiediensten op weekenddagen een toeslag van 50% van deze compensatie. De beperking vermeld in de tweede volzin van artikel 7:14 lid 1 is op deze toeslag niet van toepassing. Voorbeeld Een werknemer heeft in een periode van 3 x 28 etmalen op 9 weekenddagen een (deel van een) bereikbaarheidsdienst gedraaid. Voor de 9e weekenddag ontvangt hij conform artikel 7:13 lid 3 CAO een extra toeslag van 50% over de uren bereikbaarheidsdienst. Op de 9e weekenddag draait de werknemer een bereikbaarheidsdienst van vier uur. Hierover ontvangt hij naast de basisvergoeding uit artikel 7:13 lid 1 en 2 een toeslag van 50% van deze compensatie. Ontvangt de medewerker normaal gesproken 2/18 compensatie voor uren bereikbaarheidsdienst op weekenddagen, nu is dat voor deze vier uur 3/18 compensatie per uur. Deze extra compensatie van 50% (1/18) mag, in afwijking van de normale vergoeding, geheel in geld worden uitbetaald. Recht op ORT Naast de vergoedingen op basis van artikel 7:13 en 7:15 CAO hoeft de werkgever geen onregelmatigheidstoeslag (ORT) uit te betalen over de gewerkte uren tijdens een bereikbaarheidsdienst. Voorbeeldberekening vergoeding bereikbaarheidsdienst Een medewerker wordt gevraagd een bereikbaarheidsdienst van 9 uur te draaien op een donderdag die hij volgens het rooster oorspronkelijk vrij was. Tijdens deze dienst wordt hij opgeroepen, waarna hij 2 uur daadwerkelijk arbeid verricht. Zijn vergoeding is als volgt: Basisvergoeding in vrije tijd op basis van artikel 7:13 lid 2: 9 x 1/18 = ½ uur vrije tijd. Vergoeding in vrije tijd voor daadwerkelijke arbeid op basis van artikel 7:15 lid 1: 2 uur vrije tijd. Vergoeding in percentage van het uurloon op basis van artikel 7:15 lid 3: 2 x 75% = 1,5 maal zijn uurloon in geld. NB: Wanneer de medewerker veel bereikbaarheidsdiensten in de weekenden draait, kan er recht zijn op een hogere vergoeding. Zie daarvoor paragraaf Vergoeding daadwerkelijke arbeid Wanneer de werknemer tijdens de bereikbaarheidsdienst arbeid moet verrichten (telefonisch of op locatie), ontvangt de werknemer hiervoor een vergoeding. Deze vergoeding wordt wederom verstrekt in de vorm van vrije tijd, dit maal gelijk aan het aantal uren dat de arbeid heeft geduurd, en daarboven nog in een geldelijke beloning (artikel 7:15 lid 1 CAO Gehandicaptenzorg). De hoogte van de vergoeding, die uit een percentage van het uurloon bestaat, is afhankelijk van het tijdstip van de dienst (zie artikel 7:15 lid 2 CAO). Onder een vrije dag wordt in artikel 7:15 verstaan: Dagen, niet zijnde zondag of feestdag, waarop de werknemer volgens zijn arbeidstijdenregeling of rooster niet zou behoeven te werken. De vergoeding van de bereikbaarheidsdienst is geen salaris en telt dus niet mee als grondslag voor de eindejaarsuitkering en andere salarisafhankelijke toeslagen. Minimumvergoeding arbeid tijdens bereikbaarheidsdienst Artikel 7:15 lid 4 CAO Gehandicaptenzorg geeft aan dat ingeval de werknemer tijdens de bereikbaarheidsdienst (telefonisch) wordt opgeroepen, er voor de berekening van de vergoeding uitgegaan wordt van een periode van tenminste een half uur, te vermeerderen met de eventuele reistijd. Deze bepaling heeft zowel betrekking op oproepen waarbij de werknemer telefonisch geconsulteerd wordt, als oproepen waarbij de medewerker eerst moet reizen om daadwerkelijk arbeid te gaan verrichten. Ook telefonische oproepen (bijvoorbeeld consults) dient u met minimaal een half uur te vergoeden. Dit komt doordat in de CAO het woord telefonische is toegevoegd aan artikel 7:15 lid 4. Vóór 1 januari 2009 ontving de medewerker voor bereikbaarheidsdiensten enkel een vergoeding voor de werkelijke arbeidstijd, dus bijvoorbeeld alleen voor de minuten die hij getelefoneerd had. 9 Bijzondere diensten

11 Deze minimale vergoeding van een half uur bij een telefonische oproep geldt overigens niet voor de consignatiedienst, zie paragraaf Opnemen vergoeding bereikbaarheidsdienst De vergoeding in vrije tijd die de medewerker op basis van zowel artikel 7:13 als 7:15 CAO ontvangt voor het verrichten van een bereikbaarheidsdienst, moet in beginsel binnen een tijdvak van twee maanden na het verrichten van de bereikbaarheidsdienst worden opgenomen (artikel 7:14 lid 1 CAO). Dit, tenzij werkgever en werknemer een langere termijn overeenkomen. Wanneer het belang van de instelling zich naar het oordeel van de werkgever verzet tegen het geven van vrije tijd, wordt de vrije tijd tot ten hoogste de helft omgezet in een geldbedrag, bestaande uit een evenredig deel van het salaris. De werkgever mag echter nooit meer dan de helft omzetten in geld, tenzij het gaat om de extra vergoeding bij veel bereikbaarheidsdiensten in het weekend (paragraaf 2.5.2). 2.7 Vakantiedagen en bereikbaarheidsdiensten Ten slotte geldt nog dat wanneer de medewerker een bereikbaarheidsdienst draait op een door de werkgever aangewezen (collectieve) vakantiedag, de aanspraak op die vakantiedag voor de werknemer behouden blijft. 2.8 Arbeidstijden bij bereikbaarheidsdiensten Voor de bijzondere normen omtrent arbeidstijden die gelden bij het inroosteren van bereikbaarheidsdiensten verwijzen we u naar paragraaf 6.3 van de brochure Arbeidstijden. 10 Bijzondere diensten

12 3 Consignatiediensten 3.1 Inleiding Wat is een consignatiedienst? Hoe moet deze worden vergoed? Mag een medewerker weigeren deze diensten te draaien? Soms moeten wij een medewerker tijdens zijn pauze bellen om snel terug te komen, is de geconsigneerde pauze een middel? Eén van de bijzondere diensten die medewerkers in de gehandicaptenzorg veel draaien is de consignatiedienst. In dit hoofdstuk behandelen we de betekenis, doel en vergoeding. 3.2 Definitie consignatiedienst Onder de consignatiedienst wordt verstaan: Een tijdsruimte tussen twee elkaar opeenvolgende diensten of tijdens een pauze, waarin de werknemer uitsluitend verplicht is om bereikbaar te zijn om in geval van onvoorziene omstandigheden op oproep de bedongen arbeid zo spoedig mogelijk te verrichten (artikel 5:9 Arbeidstijdenwet en artikel 7:1 CAO). 3.3 Betekenis van de consignatiedienst Toelichting definitie In tegenstelling tot bij de bereikbaarheidsdienst gaat het bij de consignatiedienst om onvoorzienbare arbeid, de kans op arbeid is dus onzeker. Wanneer de werkgever van tevoren al weet dat er arbeid zal komen, is de consignatiedienst geen geschikt middel. Tijdens de consignatiedienst moet de werknemer bereikbaar blijven, bijvoorbeeld door middel van een (mobiele) telefoon. Bij deze dienst in hij verplicht aan de oproep tot onvoorziene arbeid gehoor te geven en zo spoedig mogelijk de arbeid te verrichten. Verder is hij vrij om te gaan en te staan waar hij wil, al moet hij uiteraard niet te ver van de werkplek gaan, zorgen voor een oppas voor zijn kinderen mocht hij opgeroepen worden, en uiteraard nuchter blijven. In de gehandicaptenzorg is deze dienst een nuttig instrument om als werkgever verzekerd te zijn van een kracht bij onvoorziene situaties. Er kan zo altijd iemand on-call staan. Wanneer de werkgever beschikt over een flexpool of bij onvoorziene situaties altijd met een paar keer bellen een arbeidskracht beschikbaar heeft, is het niet nodig steeds een werknemer een consignatiedienst op te dragen. Enkel het verplichtende karakter van de consignatiedienst geeft de werknemer recht op een vergoeding. In onze branche wordt ook veel gebruikgemaakt van het middel van de geconsigneerde pauze. Deze pauze wordt vergoed conform de regels bij normale consignatiediensten. Tijdens een geconsigneerde pauze blijft de medewerker bereikbaar en in de buurt van de werkplek om in onvoorziene omstandigheden op oproep zo spoedig mogelijk de werkzaamheden te verrichten. Zie voor meer informatie de brochure Arbeidstijden, zie paragraaf Verschil met bereikbaarheidsdiensten Er bestaat veel onduidelijkheid over het verschil tussen bereikbaarheidsdiensten (artikel 5.19:3 ATB) en consignatiediensten (artikel 5:9 ATW). Beide definities leest u in artikel 7:1 CAO. In de gehandicaptenzorg worden over het algemeen meer consignatie- dan bereikbaarheidsdiensten gedraaid. Aangezien de normen over arbeidstijden bij consignatiediensten ruimer zijn dan bij bereikbaarheidsdiensten (zie brochure Arbeidstijden hoofdstuk 6) en dus gunstiger voor de werkgever, is het voor de organisatie van belang het onderscheid tussen de twee soorten diensten te kennen. Zie hiervoor paragraaf Ook de vergoedingsregeling voor consignatiediensten is wat gunstiger voor de werkgever. 11 Bijzondere diensten

13 3.4 Opdragen van consignatiediensten Op basis van artikel 6:6 lid 2 CAO kan een werkgever de medewerker in beginsel opdragen om consignatiediensten te draaien, ook als de medewerker deze diensten voorheen niet verrichtte. De mogelijkheid hiertoe hoeft niet te zijn opgenomen in de arbeidsovereenkomst zelf. Er zijn echter een paar uitzonderingen op de verplichting van werknemers om consignatiediensten te draaien. Dit is hetzelfde voor consignatiediensten als bereikbaarheidsdiensten. Zie paragraaf Vergoeding consignatiedienst Basisvergoeding Voor de vergoeding en het opnemen van de vergoeding van de consignatiedienst en de vergoeding van arbeid verricht tijdens de consignatiedienst gelden op één uitzondering na dezelfde regels als voor de bereikbaarheidsdienst. Wij verwijzen u daarom naar paragraaf 2.5 van deze brochure. Uitzondering vergoeding De vergoeding van de consignatiedienst wijkt in één opzicht af van de vergoeding van de bereikbaarheidsdienst: In tegenstelling tot bij de bereikbaarheidsdienst hoeft een werkgever bij een telefonische oproep tijdens de consignatiedienst enkel de daadwerkelijk gewerkte minuten te vergoeden. Er is in dergelijke gevallen enkel recht op een vergoeding voor de werkelijke werktijd, bijvoorbeeld alleen voor de minuten die de medewerker getelefoneerd heeft. Er geldt dus geen minimum van een half uur vergoeding, zoals bij de bereikbaarheidsdienst. Dit komt doordat in artikel 7:15 lid 3 het woord telefonisch niet is opgenomen, in tegenstelling tot lid 4 waar dat wel het geval is. De vergoeding van de consignatiedienst is geen salaris en telt dus niet mee als grondslag voor de eindejaarsuitkering en andere salarisafhankelijke toeslagen Extra vergoeding bij veel consignatiediensten in het weekend Wanneer de werknemer veel consignatiediensten in de weekenden draait, bepaalt artikel 7:13 lid 3 CAO aanvullend: Indien de werknemer in een tijdvak van 3 achtereenvolgende perioden van 28 dagen, met inachtneming van het bepaalde in artikel 6:6, gedurende meer dan 8 weekenddagen bereikbaarheids-, consignatie- en consultatiediensten verricht, ontvangt hij boven de in lid 2 genoemde compensatie, voor de meerdere bereikbaarheids-, consignatie- en consultatiediensten op weekenddagen een toeslag van 50% van deze compensatie. De beperking vermeld in de tweede volzin van artikel 7:14 lid 1 is op deze toeslag niet van toepassing, dit deel van de vergoeding kan dus geheel in geld worden vergoed. Voorbeeld Een werknemer heeft in een periode van 3 x 28 etmalen op 9 weekenddagen een (deel van een) consignatiedienst gedraaid. Voor de 9e weekenddag ontvangt hij conform artikel 7:13 lid 3 CAO over de uren bereikbaarheidsdienst een extra toeslag van 50%. Op de 9e weekenddag draait de werknemer een bereikbaarheidsdienst van vier uur. Hierover ontvangt hij naast de basisvergoeding uit artikel 7:13 lid 1 en 2 een toeslag van 50% van deze compensatie. Ontvangt de medewerker normaal gesproken 2/18 compensatie voor uren bereikbaarheidsdienst op weekenddagen, nu is dat voor deze vier uur 3/18 compensatie per uur. Deze extra compensatie van 50% (1/18) mag, in afwijking van de normale vergoeding, geheel in geld worden uitbetaald. Recht op ORT Naast de vergoedingen op basis van artikel 7:13 en 7:15 CAO hoeft de werkgever geen onregelmatigheidstoeslag (ORT) uit te betalen over de uren die een werknemer tijdens een consignatiedienst heeft gewerkt. 12 Bijzondere diensten

14 3.6 Opnemen vergoeding consignatiedienst De vergoeding in vrije tijd die de medewerker op basis van zowel artikel 7:13 als 7:15 CAO ontvangt voor het verrichten van een consignatiedienst, moet hij in beginsel binnen een tijdvak van twee maanden na het verrichten van de consignatiedienst opnemen (artikel 7:14 lid 1 CAO). Dit, tenzij werkgever en werknemer een langere termijn overeenkomen. Wanneer het belang van de instelling zich naar het oordeel van de werkgever verzet tegen het geven van vrije tijd, wordt de vrije tijd tot ten hoogste de helft omgezet in een geldbedrag, bestaande uit een evenredig deel van het salaris. De werkgever mag echter nooit meer dan de helft omzetten in geld, tenzij het gaat om de extra vergoeding bij veel consignatiediensten in het weekend (paragraaf 3.5.2). 3.7 Vakantie en consignatiediensten Ten slotte geldt nog dat wanneer de medewerker een consignatiedienst draait op een door de werkgever aangewezen (collectieve) vakantiedag, de aanspraak op die vakantiedag voor de werknemer behouden blijft. 3.8 Arbeidstijden bij consignatiediensten Wilt u meer weten over de bijzondere normen omtrent arbeidstijden die gelden bij het inroosteren van consignatiediensten? Lees dan paragraaf 6.2 van de brochure Arbeidstijden. 13 Bijzondere diensten

15 14 Bijzondere diensten

16 4 Consultatiediensten 4.1 Inleiding Wat is een consultatiedienst? Hoe moet deze worden vergoed? Mag een medewerker weigeren deze dienst te draaien? Eén van de bijzondere diensten die ook in het rijtje van de bereikbaarheids- en consignatiediensten thuishoort, is de consultatiedienst. In dit hoofdstuk komen de betekenis, doel en vergoeding aan bod. 4.2 Definitie consultatiedienst Onder de consultatiedienst wordt verstaan: De omstandigheid dat een werknemer - buiten de vastgestelde werktijd - telefonisch bereikbaar dient te zijn ter consultatie (artikel 7:1 lid 6 CAO). De consultatiedienst is een dienst die gecreëerd is door CAO-partijen en komt niet voor in de arbeidstijdenwet (ATW) of het arbeidstijdenbesluit (ATB). Meer informatie hierover leest u in paragraaf 6.4 van de brochure Arbeidstijden. 4.3 Betekenis van de consultatiedienst De consultatiedienst is een geschikte keuze wanneer u een medewerker buiten zijn normale werktijd wilt verplichten om telefonisch bereikbaar te zijn ter consultatie. Bij deze dienst kunt u de medewerker niet verplichten naar de werkplek toe te komen. Dit in tegenstelling tot bij de bereikbaarheids- en consignatiedienst. Voordeel is dat u deze dienst zeven dagen achtereen kunt opleggen wanneer de telefonische arbeid onvoorzien is. Raadpleeg hiervoor de brochure Arbeidstijden. In de gehandicaptenzorg is de consultatiedienst een nuttig instrument om als werkgever verzekerd te zijn van puur telefonische bereikbaarheid van de medewerker. Bijvoorbeeld: u verwacht een belangrijk telefoontje van een nieuwsprogramma en u wilt een bepaalde leidinggevende verplichten buiten werktijd telefonisch bereikbaar te zijn om de journalist te woord te staan. Of de situatie van een medewerker met een specifieke expertise die in bepaalde gevallen door zijn collega s geraadpleegd moet kunnen worden. Enkel wanneer u een medewerker wilt verplichten tot telefonische bereikbaarheid is de consultatiedienst een geschikt middel. Leg een dergelijke dienst niet te snel op, wellicht kunt u het anders oplossen binnen uw organisatie. Vooral wanneer er niet regelmatig telefonische werkzaamheden nodig zijn, kan bijvoorbeeld een telefoonketen een oplossing zijn. Daarbij verrichten medewerkers op basis van vrijwilligheid/goed werknemerschap telefonisch arbeid, enkel wanneer zij tijd hebben. Vanwege het verplichtende karakter van de telefonische bereikbaarheid bij de bereikbaarheidsdienst heeft de werknemer recht op een vergoeding. 4.4 Opdragen van consultatiediensten Op basis van artikel 6:6 lid 2 CAO kan een werkgever de medewerker in beginsel opdragen om consultatiediensten te draaien. De mogelijkheid hiertoe hoeft niet te zijn opgenomen in de arbeidsovereenkomst zelf. Voor de vergoeding en het opnemen van de vergoeding van de consultatiedienst en de vergoeding van arbeid verricht tijdens de consultatiedienst gelden dezelfde regels als voor de consignatiedienst. Wij verwijzen u daarom naar paragraaf Vergoeding consultatiedienst Basisvergoeding De vergoeding van de consultatiedienst is gelijk aan die van de consignatiedienst. De werknemer van wie het salaris niet méér bedraagt dan het bedrag dat onder nummer 88 van de inpassings- 15 Bijzondere diensten

17 tabel is aangegeven, ontvangt voor de uren die hij heeft doorgebracht in een consultatiedienst een compensatie in vrije tijd (artikel 7:13 CAO Gehandicaptenzorg). Deze vergoeding ontvangt de medewerker altijd, ongeacht of hij daadwerkelijk arbeid heeft moeten verrichten. Artikel 7:13 lid 2 geeft in breuken aan hoeveel vergoeding in vrije tijd de medewerker ontvangt per uur bereikbaarheidsdienst. De hoogte hiervan hangt af van het tijdstip van de dienst. Voorbeeld Een medewerker heeft op maandagavond consultatiedienst, 5 uur lang. Er komt geen telefoontje. Volgens artikel 7:13 lid 2 CAO ontvangt de medewerker hiervoor een basisvergoeding in vrije tijd van 5 x 1/18 = 5/18 uur. De vergoeding van de consultatiedienst is geen salaris. Het telt dus niet mee als grondslag voor de eindejaarsuitkering en andere salarisafhankelijke toeslagen Extra vergoeding bij veel consultatiediensten in het weekend Wanneer de werknemer veel consultatiediensten in de weekenden draait, bepaalt artikel 7:13 lid 3 CAO aanvullend: Indien de werknemer in een tijdvak van 3 achtereenvolgende perioden van 28 dagen, met inachtneming van het bepaalde in artikel 6:6, gedurende meer dan 8 weekenddagen bereikbaarheids-, consignatie- en consultatiedienst verricht, ontvangt hij boven de in lid 2 genoemde compensatie, voor de meerdere bereikbaarheids-, consignatie- en consultatiediensten op weekenddagen een toeslag van 50% van deze compensatie. De beperking vermeld in de tweede volzin van artikel 7:14 lid 1 is op deze toeslag niet van toepassing. Voorbeeld Een werknemer heeft in een periode van 3 x 28 etmalen op 9 weekenddagen een (deel van een) consultatiedienst gedraaid. Voor de 9e weekenddag ontvangt hij conform artikel 7:13 lid 3 CAO over de uren bereikbaarheidsdienst een extra toeslag van 50%. Op de 9e weekenddag draait de werknemer een bereikbaarheidsdienst van vier uur. Hierover ontvangt hij naast de basisvergoeding uit artikel 7:13 lid 1 en 2 een toeslag van 50% van deze compensatie. Ontvangt de medewerker normaal gesproken 2/18 compensatie voor uren bereikbaarheidsdienst op weekenddagen, nu is dat voor deze vier uur 3/18 compensatie per uur. Deze extra compensatie van 50% (1/18) mag, in afwijking van de normale vergoeding, geheel in geld worden uitbetaald Vergoeding daadwerkelijke arbeid Indien de werknemer tijdens de consultatiedienst telefonisch arbeid moet verrichten, ontvangt de werknemer hiervoor een vergoeding. Deze vergoeding wordt verstrekt in: de vorm van vrije tijd, dit maal gelijk aan het aantal uren dat de arbeid (het telefoongesprek) heeft geduurd; en daarboven nog in een geldelijke beloning (artikel 7:15 lid 1 CAO Gehandicaptenzorg). De hoogte van deze geldelijke beloning, die uit een percentage van het uurloon bestaat, is afhankelijk van het tijdstip van de dienst. Artikel 7:15 lid 2 CAO Gehandicaptenzorg bepaalt de percentages van vergoeding van de arbeid. Voor de consultatiedienst bestaat geen minimale vergoeding per telefonische oproep, zoals dat wel bij de bereikbaarheidsdienst het geval is. Enkel de daadwerkelijk gewerkte minuten worden vergoed. Recht op ORT Naast de vergoedingen op basis van artikel 7:13 en 7:15 CAO hoeft de werkgever geen onregelmatigheidstoeslag (ORT) uit te betalen over de uren die een werknemer tijdens een consultatiedienst heeft gewerkt. 4.6 Opnemen vergoeding consultatiedienst De vergoeding in vrije tijd die de medewerker op basis van zowel artikel 7:13 als 7:15 CAO ontvangt voor het verrichten van een consultatiedienst, moet hij in beginsel binnen een tijdvak van twee maanden na het verrichten van de consultatiedienst opnemen (artikel 7:14 lid 1 CAO). Dit, tenzij 16 Bijzondere diensten

18 werkgever en werknemer een langere termijn overeen zijn gekomen. Wanneer het belang van de instelling zich naar het oordeel van de werkgever verzet tegen het geven van vrije tijd, kan hij de vrije tijd tot ten hoogste de helft omzetten in een geldbedrag, bestaande uit een evenredig deel van het salaris. De werkgever mag echter nooit meer dan de helft omzetten in geld, tenzij het gaat om de extra vergoeding bij veel consultatiediensten in het weekend (paragraaf 4.5.2). 4.7 Vakantie en consultatiediensten Ten slotte geldt nog dat wanneer de medewerker een consultatiedienst draait op een door de werkgever aangewezen vakantiedag de aanspraak op die vakantiedag voor de werknemer behouden blijft. 4.8 Arbeidstijden bij consultatiediensten Meer weten over de bijzondere normen omtrent arbeidstijden die gelden bij het inroosteren van consultatiediensten? Lees dan paragraaf 6.4 van de brochure Arbeidstijden. 17 Bijzondere diensten

19 18 Bijzondere diensten

20 5 Nachtaanwezigheidsdiensten 5.1 Inleiding Wat is een nachtaanwezigheidsdienst? Hoe moet ik de dienst vergoeden? Wat als de medewerker meer dan 120 minuten werkzaamheden verricht tijdens de slaaptijd van de dienst? In dit hoofdstuk wordt uiteengezet hoe u om moet gaan met de vergoeding van de nachtaanwezigheidsdienst en worden uw meest gestelde vragen beantwoord. 5.2 Definitie nachtaanwezigheidsdienst Onder een nachtaanwezigheidsdienst wordt verstaan: Een aaneengesloten dienst van (maximaal) 24 uur, waarin een tussen uur en 9.00 uur gelegen aaneengesloten periode van minimaal 6 en maximaal 8 uur is begrepen en waarin de werknemer in de instelling aanwezig en beschikbaar moet zijn voor het verrichten van noodzakelijke en onvoorziene werkzaamheden, maar overigens rust geniet (artikel 7:1 CAO). Combinatie werken-slapen-werken Arbeid die een werknemer verricht voorafgaand aan, en volgend op de uren slaaptijd worden bij de nachtaanwezigheidsdienst inbegrepen. Voor en na het slapen kan dus een normale dienst gepland worden die tezamen met het slapen dan een nachtaanwezigheidsdienst vormen. Noodzakelijke en onvoorziene werkzaamheden Tijdens de 6-8 uur dat de medewerker tussen en uur in beginsel rust geniet, mag hij alleen noodzakelijke en onvoorziene werkzaamheden verrichten. Er moet dus een reële kans zijn dat de werknemer in het geheel niet gewekt wordt. Wanneer de werkgever kan voorzien dat de werknemer minder dan 6 uur kan slapen, kan de dienst volgens de CAO niet meer worden gekwalificeerd als nachtaanwezigheidsdienst. De dienst moet dan worden ingeroosterd als een nachtdienst (zie hiervoor de brochure Arbeidstijden, hoofdstuk 7). 5.3 Berekening vergoeding van de nachtaanwezigheidsdienst De artikelen 7:18 tot en met 7:20 CAO regelen de vergoeding van de nachtaanwezigheidsdienst. De uren die een werknemer doorbrengt in het slaapgedeelte van de nachtaanwezigheidsdienst worden als halve werkuren aangemerkt (artikel 7:19 lid 1 CAO). Dit houdt in dat de werkgever voor die uren in beginsel maar 50% van het uurloon verschuldigd is. Dit is de basisvergoeding voor het draaien van een nachtaanwezigheidsdienst. Afhankelijk van hoeveel arbeid de werknemer heeft moeten verrichten tijdens de slaapuren, kan de vergoeding van de nachtaanwezigheidsdienst wijzigen. Minder dan 120 minuten Artikel 7:17 lid 1 stelt een grens van 120 minuten aan de noodzakelijke (en onvoorziene) werkzaamheden tijdens het slaapgedeelte van de dienst. Als een medewerker tijdens de nachtaanwezigheidsdienst 120 minuten of minder arbeid heeft verricht, heeft deze arbeid geen effect op de vergoeding. Voor die 120 minuten hoeft de arbeid niet aaneengesloten te zijn verricht. Wel heeft de werknemer recht op onregelmatigheidstoeslag (ORT) over de gewerkte minuten (artikel 7:8 lid 1 en 7:20 lid 1 CAO). Voorbeeld Marieke moet tijdens haar nachtaanwezigheidsdienst twee keer uit bed om een cliënt te kalmeren. In totaal heeft zij 25 minuten arbeid verricht tijdens haar ingeplande rusturen. De vergoeding die zij ontvangt voor haar nachtaanwezigheidsdienst blijft hetzelfde, maar zij ontvangt wel ORT-vergoeding over de 25 gewerkte minuten. 19 Bijzondere diensten

21 Meer dan 120 minuten Indien de werknemer meer dan 120 minuten werkzaamheden heeft moeten verrichten in de nachtaanwezigheidsdienst, geldt de hele dienst als werktijd. De vergoeding bestaat dan uit de basiscompensatie van de helft van de uren plus de overige tijd in compensatie (de tweede helft van de uren). Voor de vraag of de werknemer meer dan 120 minuten werkzaamheden heeft verricht, kijkt de werkgever naar de werkelijk verrichtte arbeid. Er vindt geen afronding plaats. Wanneer de werkzaamheden de 120 minuten hebben overschreden, vergoedt de werkgever alle uren tegen 100% van het uurloon. Daarnaast wordt in deze gevallen over de daadwerkelijk gewerkte uren ook onregelmatigheidstoeslag uitbetaald op basis van artikel 7:20 lid 2 CAO Gehandicaptenzorg. Zie voor meer informatie over de hoogte van de ORT-vergoeding hoofdstuk Zwangere medewerker en nachtaanwezigheidsdiensten Een zwangere werkneemster kan niet verplicht worden om nachtaanwezigheidsdiensten te verrichten (zie artikel 6:10 CAO). 5.6 Arbeidstijden bij nachtaanwezigheidsdiensten Voor nachtaanwezigheidsdiensten geven de wet en de CAO specifieke regels wat betreft de maximale arbeidstijden en minimale rusttijden. De uren slaaptijd die als halve werktijd worden aangemerkt, tellen bijvoorbeeld voor 100% mee als uren arbeidstijd. Lees voor meer informatie over deze regels de brochure Arbeidstijden. 5.4 Opnemen vergoeding nachtaanwezigheidsdienst De vergoeding voor de nachtaanwezigheidsdienst wordt in beginsel gegeven in tijd. Op verzoek van de werknemer wordt de vergoeding in geld uitbetaald. Deze keuze heeft gevolgen voor het aantal te werken uren. Voorbeeld Maaike heeft een arbeidsovereenkomst van 20 uur per week en draait een nachtaanwezigheidsdienst van 8 uur, waarin alleen maar slaap-/rusturen worden ingepland. Zij ontvangt haar vergoeding op verzoek in tijd. Wanneer ze niet meer dan 120 minuten arbeid heeft verricht tijdens de nachtaanwezigheidsdienst, is de vergoeding in tijd 4 uur. Maaike moet daarnaast (20-4 uur=) 16 andere uren maken, wil zij aan de 20 uren komen. Zou Maaike de vergoeding in geld ontvangen, dan zou zij nog 20 normale uren moeten werken en ontvangt zij daarnaast een vergoeding in geld van 4 uur. 20 Bijzondere diensten

22 6 Overwerk 6.1 Inleiding Wanneer is er sprake van overwerk? Wanneer mag ik overwerk opdragen? Hoe moet overwerk worden vergoed? Wat is het verschil met meerwerk? Mag een medewerker weigeren deze diensten te draaien? Over overwerk worden veel vragen gesteld. In dit hoofdstuk komen de meest gestelde vragen aan bod. 6.2 Definitie overwerk De CAO Gehandicaptenzorg geeft in artikel 7:1 een definitie van overwerk. Conform deze bepaling is overwerk: arbeid die incidenteel wordt verricht boven de bij arbeidstijdenregeling vastgestelde werktijden waarbij de overschrijding van de arbeidsduur wordt gemeten op half jaarbasis. Een opdracht tot overwerk komt het dichtst bij wat in het spraakgebruik wel met dienstopdracht of werkopdracht wordt aangeduid. Overwerk heeft namelijk een wat dwingend karakter. De werkgever vraagt zijn medewerker om uren te komen werken die buiten de gemaakte afspraken liggen en hij doet dat met een bijzondere reden: Om arbeid op te vangen die niet volgens de reguliere weg kon worden gepland. De medewerker mag als goed werknemer de opdracht tot overwerk slechts weigeren als hij zwaarwegende belangen heeft, bijvoorbeeld wanneer hij geen oppas kan vinden voor zijn (jonge) kinderen. Uiteraard kan ook overwerk worden opgedragen in overleg met de werknemer. Incidentele arbeid Een vereiste voor overwerk is dat de arbeid incidenteel moet zijn. De werkgever mag de werknemer dus geen overwerk opdragen voor structurele werkzaamheden of arbeid die op een andere manier te organiseren is dan door het opdragen van overwerk. Legitieme voorbeeld- situaties van overwerk zijn wanneer de medewerker die de werknemer komt aflossen verlaat is, of als er plotseling onvoorziene drukte is binnen de organisatie. Overwerk mag geen structurele oplossing vormen voor bezettingsproblemen. Half jaarbasis Wanneer de uren incidentele extra arbeid binnen de referteperiode van zes maanden gecompenseerd worden, is er geen sprake van overwerk. Deze compensatie is in onderling overleg tussen werkgever en werknemer mogelijk en moet ook een streven zijn. Er is dus pas sprake van overwerk indien de werknemer in het kader van overwerk extra uren boven de vastgestelde werktijden heeft gewerkt en deze uren niet binnen een tijdvak van zes maanden in tijd zijn gecompenseerd. Referteperiode Waar in het jaar de referteperiode van zes maanden start en eindigt, is niet in de CAO vastgelegd. Het is aan de werkgever zelf om dit vast te stellen. De werkgever kan er voor kiezen om de referteperiode te laten lopen van 1 januari tot en met 30 juni en van 1 juli tot en met 31 december van enig kalenderjaar, maar ook andere opties zijn mogelijk. De ondernemingsraad heeft hierbij instemmingsrecht (artikel 27 Wet op de ondernemingsraden). Boven arbeidstijdenregeling vastgestelde werktijden In de definitie van overwerk wordt genoemd: boven de bij arbeidstijdenregeling vastgestelde werktijden verrichte arbeid. Hiermee wordt bedoeld: de uren die boven op de voor de referteperiode overeengekomen te werken aantal uren komen. Voorbeeld Eva heeft met haar leidinggevende afgesproken dat zij in uur zal werken, waarvan 400 in de eerste helft en 800 in de tweede helft van het jaar. In de referteperiode die loopt van juli 21 Bijzondere diensten

23 tot en met december verricht Eva 875 uur arbeid waarvan 75 in opdracht tot overwerk. Deze uren worden niet binnen dezelfde referteperiode gecompenseerd en staan eind december nog. In dit geval is er sprake van overwerk en heeft Eva recht op een vergoeding voor 75 uren overwerk in de tweede helft van Kijk voor meer informatie over de JUS naar de hand-out Werken met de JUS. Deze vindt u op het besloten gedeelte van Verschil overwerk fulltimers en parttimers Er heerst binnen veel organisaties het misverstand dat parttimers geen overwerk kunnen verrichten en ook geen recht hebben op overwerkvergoeding. Dit is onjuist. Ook parttimers kunnen overwerk verrichten, het gaat er immers om dat er meer arbeid wordt verricht dan afgesproken (in het rooster). Er bestaat echter wel verschil tussen de vergoeding voor overwerk voor fulltimers en parttimers. Hierna leest u de regels over de vergoeding. 6.3 Recht op vergoeding overwerk Enkel indien de werknemer opdracht tot overwerk heeft gekregen, dan wel redelijkerwijs mocht aannemen dat hij opdracht tot overwerk zou hebben gekregen, heeft de werknemer recht op een vergoeding voor het overwerk (artikel 7:2). Overwerk op eigen initiatief geeft dus geen recht op vergoeding. Artikel 7:3 bepaalt verder dat overwerk pas vergoed wordt wanneer deze langer dan 30 minuten aansluitend aan de werktijd duurt. Voorbeeld Margo zou om uur worden afgelost door haar collega voor de zorg voor een cliënt. De collega is echter pas om uur ter plaatse. Margo blijft bij de cliënt en wacht op de aflossing, zonder dat zij daartoe opdracht heeft gekregen van haar leidinggevende. Wanneer de cliënt niet alleen kan zijn, dan heeft Margo juist gehandeld en mocht zij redelijkerwijs aannemen dat ze de opdracht tot overwerk zou hebben gekregen van haar leidinggevende. Zij heeft daarom recht op vergoeding van een uur overwerk, tenzij het uur binnen de referteperiode van zes maanden wordt gecompenseerd Vergoeding overwerk voor fulltimers Artikel 7:4 CAO geeft de vergoedingsregeling voor werknemers met een fulltime dienstverband (1878 uur per jaar). De vergoeding bestaat uit vrije tijd, gelijk aan het aantal uren overwerk en een geldelijke beloning. Die geldelijke beloning bestaat uit een percentage van het uurloon. De hoogte van dat percentage is afhankelijk van wanneer het overwerk heeft plaats gevonden. Deze percentages zijn genoemd in artikel 7:4 lid 2 CAO en bedragen: 25% voor overwerk verricht tussen uur en uur op maandag tot en met vrijdag, met dien verstande dat in een periode van zeven dagen het aantal aldus te belonen uren maximaal 5 bedraagt; de overige uren worden beloond met 50%; 50% voor overwerk verricht tussen uur en uur op maandag tot en met vrijdag; 75% voor overwerk verricht op zaterdag tot uur en op vrije dagen; 100% voor overwerk verricht op zaterdag vanaf uur, op zon- en feestdagen tussen en uur en op 24 en 31 december tussen en uur. Let op: artikel 7:4 lid 3 geeft nadere voorwaarden voor het recht op vergoeding voor overwerk, namelijk dat uitsluitend recht op een overwerkvergoeding bestaat: a indien het salaris van de werknemer nr. 48 van de inpassingstabel niet overschrijdt; b indien het salaris van de werknemer nr. 48 van de inpassingstabel te boven gaat en voor zover het aantal gewerkte uren boven de in de arbeidstijdenregeling opgenomen arbeidsduur méér dan 6 gemiddeld per week bedraagt, te meten over de periode waarvoor de arbeidstijdenregeling geldt. Voorbeeld Een medewerker met een voltijdsdienstverband die een salaris ontvangt conform inpassingsnummer 49 heeft in de referteperiode van zes 22 Bijzondere diensten

24 maanden gemiddeld 8 uur per week overwerk verricht. Conform artikel 7:4 lid 3 sub b krijgt hij enkel een vergoeding voor overwerk voor de uren die de 6 uur per week gemiddeld te boven gaan. In dit geval ontvangt de werknemer dus een overwerkvergoeding voor gemiddeld 2 uren overwerk per week. De vergoeding wordt gebaseerd op inpassingsnummer 48. Voor opname van de vergoeding in vrije tijd, zie paragraaf Vergoeding overwerk voor parttimers Artikel 7:5 CAO geeft de vergoedingsregeling voor overwerk voor werknemers met een parttime dienstverband (minder dan 1878 uur per jaar). Deze vergoeding bestaat uit het uurloon over de uren die de werknemer boven de contractuele arbeidsduur heeft gewerkt. In tegenstelling tot de voltijdsmedewerker ontvangt de parttimer zijn vergoeding in geld in plaats van in vrije tijd. Hij krijgt daarnaast geen extra geldelijke vergoeding. Pas wanneer de werknemer met een parttime dienstverband gemeten over de referteperiode van zes maanden gemiddeld meer dan 36 uur per week heeft gewerkt en deze uren niet binnen de termijn heeft gecompenseerd in tijd, ontvangt de werknemer voor deze uren boven de 36 uur een vergoeding conform artikel 7:4 (6.3.1). 6.4 Opname vergoeding overwerk In de vorige paragraaf heeft u gelezen over de hoogte van de overwerkvergoeding. In deze paragraaf komt aan bod hoe de vergoeding moet worden opgenomen en uitbetaald In vrije tijd Artikel 7:8 CAO bepaalt dat de vergoeding van overwerk in vrije tijd na overleg met de werknemer dient te worden ingepland. De werknemer moet de vrije tijd opnemen uiterlijk in het kwartaal, volgend op de referteperiode waarin het overwerk is verricht. Dit tenzij werkgever en werknemer uitdrukkelijk iets anders zijn overeengekomen. Eventueel kan de vrije tijd worden omgezet in een geldbedrag indien het belang van de werkzaamheden zich naar het oordeel van de werkgever verzet tegen het geven van vrije tijd. De werknemer dient wel in te stemmen met het omzetten van de vrije tijd in geld (artikel 7:8 CAO). Voorbeeld We gaan er bij dit voorbeeld van uit dat binnen de organisatie de referteperiodes van januari t/m juni en van juli t/m december lopen. Edwin heeft in maart 30 uur overgewerkt die niet zijn gecompenseerd voor 30 juni. Uitgangspunt is dat uiterlijk 30 september de uren overwerk in de vorm van vrije tijd zijn vergoed. Alleen met instemming van Edwin kunnen de uren overwerk pas na september of in geld worden uitbetaald In geld Overwerk kan niet maandelijks worden uitbetaald, dit is in strijd met artikel 7:1 en 7:8 van de CAO. Gebeurt dit toch, dan zal een rechter deze uren niet als incidentele arbeid kunnen classificeren, maar als extra gewerkte uren (in het spraakgebruik vaak meerwerk genoemd). De overwerkvergoeding beschouwt hij dan als salaris. Dit verschil is van belang wanneer u een conflict heeft met een medewerker over de arbeidsomvang van het contract. Als u als werkgever het argument vasthoudt dat de werkzaamheden incidenteel bovenop het rooster verricht zijn, mag u overwerk maar twee maal per jaar uitbetalen. Zoals gezegd kan in overleg de vergoeding van overwerk in vrije tijd worden omgezet in geld worden (zie paragraaf 6.4.1). De vergoeding van overwerk, mits juist toegepast, is geen salaris en telt niet mee als grondslag voor de eindejaarsuitkering en andere salarisafhankelijke toeslagen. 6.5 Maximum overwerk Artikel 7:6 CAO bepaalt tenslotte dat een medewerker per jaar niet meer dan 10% boven zijn contractueel overeengekomen arbeidsduur overwerk mag verrichten. Gebeurt dat wel, dan kan de medewerker verzoeken om assistentie of het stellen van een vacature. 23 Bijzondere diensten

25 6.6 Arbeidstijden bij overwerk Waar u als werkgever ook op moet letten wanneer u medewerkers overwerk laat verrichten, is of u niet de maximale arbeidstijdennormen uit de ATW overschrijdt. Lees voor de regels hieromtrent de brochure Arbeidstijden. 24 Bijzondere diensten

26 7 De verschoven dienst 7.1 Inleiding Wanneer kan ik een verschoven dienst geven? Wanneer is er recht op een vergoeding bij deze dienst? Over de verschoven dienst uit artikel 6:5 en 7:12 CAO worden veel vragen gesteld. Hieronder wordt de theorie uiteengezet. 7.2 Definitie verschoven dienst De CAO Gehandicaptenzorg geeft in artikel 6:8 CAO een definitie van verschoven dienst. Conform deze bepaling wordt onder een verschoven dienst verstaan: Indien door bijzondere omstandigheden met een incidenteel karakter het dienstbelang dit vordert, kan de werkgever, na overleg met de werknemer wijziging aanbrengen in een reeds vastgestelde arbeidstijdenregeling zoals bedoeld in artikel 6:6 lid 1. De werknemer ontvangt daarvoor een vergoeding op grond van het bepaalde in artikel 7:12 van de CAO. Er is slechts sprake van een verschoven dienst in de zin van dit artikel indien een aantal aaneengesloten uren, waarop de werknemer volgens vastgestelde arbeidstijdenregeling of rooster arbeid zou dienen te verrichten, door de werkgever wordt verplaatst naar enig ander moment, waarop de werknemer volgens vastgestelde arbeidstijdenregeling of rooster geen arbeid zou dienen te verrichten. Hieronder worden enkele termen uit deze definitie nader toegelicht. Vastgestelde arbeidstijdenregeling of rooster Wanneer een rooster eenmaal definitief is vastgesteld, is het in beginsel niet meer mogelijk daarin wijzigingen aan te brengen. Wanneer er toch geen arbeid blijkt te zijn, is dat voor risico van de werkgever. Het kan daarom handig zijn eerst een voorlopig rooster op te stellen en dat pas korter van tevoren definitief te maken. De CAO verplicht u in artikel 6:6 om het rooster minimaal 21 dagen van tevoren bekend te maken. Wilt u daarna nog wat wijzigen, dan kan dat met toestemming van een werknemer, of middels een verschoven dienst. Binnen het rooster Het uitgangspunt is dat de verschuiving binnen het lopende rooster/de lopende arbeidstijdenregeling plaatsvindt. Als de verschuiving niet mogelijk is binnen het vastgestelde rooster, kunnen werkgever en werknemer afspreken dat de verschuiving van de dienst in het al vastgestelde volgende rooster of plaatsvindt. Men hoeft in dit geval niet gelijk de exacte dag en tijdstip te noemen, als het maar voldoende helder is dat de opzet van werkgever en werknemer is te komen tot een verschuiving van de dienst. Bijzondere omstandigheden met een incidenteel karakter Om een dienst te mogen verschuiven, moet er iets bijzonders aan de hand zijn. De verschoven dienst mag geen structurele oplossing zijn. Een reden om een verschoven dienst te geven, kan zijn als bijvoorbeeld onverwachts alle cliënten naar huis zijn gegaan voor het weekend, waardoor er geen arbeid is voor de ingeroosterde begeleider. Door het opdragen van een verschoven dienst worden de kosten hiervan beperkt. Uiteraard kan de werkgever de begeleider eerst op basis van vrijwilligheid aanbieden om dagen te ruilen of hem andere werkzaamheden aanbieden. Als de medewerker dan weigert en de werkgever aan de gemaakte afspraken houdt, dan is de verschoven dienst een middel om de kosten te beperken. In overleg met werknemer Een opdracht tot een verschoven dienst komt samen met overwerk het dichtst bij wat in het spraakgebruik wel met dienstopdracht of werkopdracht wordt aangeduid. Ook al moet de werkgever overleg plegen met de werknemer, die laatste kan toch niet altijd weigeren als hij geen 25 Bijzondere diensten