Voedingsadvies bij ileostomie

Transcriptie

1 Heeft u opmerkingen of suggesties i.v.m. deze brochure? Geef ons gerust een seintje! Voedingsadvies bij ileostomie Dienst kwaliteit kwaliteit@jessazh.be Tel: Jessa Ziekenhuis vzw Maatschappelijke zetel: Salvatorstraat 20, 3500 Hasselt versie mei 2014 (Object-ID 12188)

2 Inhoud 1. Inleiding p Algemeen voedingsadvies p Voedingsadvies bij ileostomie p Contactgegevens p. 14 1

3 1. Inleiding Kan een stomapatiënt met plezier tafelen? Het antwoord hierop is duidelijk: u hoeft geen dieet te volgen, tenzij anders voorgeschreven door uw arts. Een gezonde en gevarieerde voeding op regelmatige tijdstippen is een gouden regel voor iedereen, dus ook voor u. Wat mag ik eten? Moet ik een dieet volgen? Mag ik alles drinken?. U bent ongetwijfeld met deze vragen bezig tijdens uw verblijf in het ziekenhuis en de eerste periode thuis. Deze brochure geeft, naast informatie over een volwaardige en gezonde voeding, gericht voedingsadvies bij een ileostoma. 2. Algemeen voedingsadvies Wat is een gezonde en gevarieerde voeding? De actieve voedingsdriehoek geeft enerzijds een idee van wat we dagelijks zouden moeten eten om voldoende voedingsstoffen op te nemen. Anderzijds zien we ook hoeveel lichaamsbeweging we dagelijks nodig hebben. Elk voedingsmiddel op zich levert een aantal voedingsstoffen. Eén enkel voedingsmiddel levert echter nooit alle vereiste voedingsstoffen. In dit model vindt u acht groepen die elk hun aandeel leveren voor een gezonde levensstijl. Enkel het topje van de driehoek, de restgroep (bv. frisdrank, alcohol, snoep ), is niet noodzakelijk om een evenwichtige voeding te realiseren. Naast een goede voeding is ook bewegen een belangrijk onderdeel van de actieve voedingsdriehoek. 2

4 Algemene aandachtspunten Eet langzaam en kauw goed (slik geen brokken door). Drink niet tijdens de maaltijden. Beweeg voldoende. Breng voldoende variatie in uw voeding. Sla geen maaltijd over. Vermijd champignons, noten en asperges (om verstopping van de stoma tegen te gaan). 3

5 Wat eet u na de operatie? De eerste periode na de operatie is een aanpassingsperiode. Het kan enkele weken duren voor de darmen hun normale activiteit hernemen. De eerste maaltijden na de operatie krijgt u een aangepaste, lichte voeding. Na een korte periode zal u overschakelen op een normale voeding. Indien u hinder ondervindt van bepaald voedsel kan u dat beter tijdelijk niet eten maar probeert u het later nog eens. Hoeveel eet u na de operatie? U behoudt best een constant lichaamsgewicht, tenzij anders aanbevolen door uw arts. Zo voorkomt u problemen bij het aanbrengen van het stomamateriaal of moeilijkheden met de grootte van de stoma. Door een te sterke gewichtsdaling komen de ribben en de heupkam sterker naar voor, wat het kleven van het stomamateriaal soms bemoeilijkt. Bij een sterke gewichtstoename kunt u huidplooien krijgen, ook hierdoor kan het moeilijker worden om het stomamateriaal aan te brengen. Daarom houdt u best uw lichaamsgewicht op peil door een gezonde en gevarieerde voeding (zie tabel). 4

6 Voedingsmiddel 6-12 jaar jaar jaar +60 jaar Water 1.5 liter 1.5 liter 1.5 liter 1.5 liter Gekookte aardappelen Bruin brood 3 4 stuks 5 9 sneden stuks 7 10 sneden stuks 7 10 sneden 3 4 stuks 5 9 sneden Melk- (producten) magere halfvolle Kaas Vlees, vis, eieren, vervangproducten glazen 1 2 sneden g 3 4 glazen 2 sneden 100 g 3 glazen 1 2 sneden 100 g 4 glazen 1 2 sneden 100 g Smeervet Bereidingsvet Dun smeren 10 g Dun smeren 10 g Dun smeren 10 g Dun smeren 10 g Restgroep Niet nodig, matigen Niet nodig, matigen Niet nodig, matigen Niet nodig, matigen 5

7 3. Voedingsadvies bij ileostoma Algemeen Eet rustig en kauw goed. Drink 1,5 tot 2 liter per dag, dit zijn +/ glazen per dag. Voldoende vocht kan u binnenkrijgen door het drinken van water, thee, koffie, bouillon, soep, vruchtensappen, melkproducten, Gebruik alcoholische dranken zoals bier en wijn met mate (vermijd biersoorten met een troebele bodem). Praat niet teveel tijdens het eten, ingeslikte lucht kan extra gasvorming geven. Rook niet en vermijd kauwgom. Sla geen maaltijden over. Zorg voor een vezelrijke voeding: eet bruin of volkoren brood, groenten, fruit, volkorenpasta, ongepelde rijst Eet regelmatig natuuryoghurt om een goede darmflora te bevorderen. Drie hoofdmaaltijden per dag en eventueel tussenmaaltijden zorgen voor een regelmatige uitscheiding van de ontlasting. Door de regelmatige spreiding van de maaltijden hebben de darmen eveneens de kans om de nuttige voedingsstoffen beter op te nemen. 6

8 Hoe kunt u voldoende zout opnemen? Gebruik per dag g zout. Een advies dat u tegenwoordig veel hoort is wees zuinig met zout, maar dat geldt niet voor u! U moet juist extra zout gebruiken. Voeg extra zout toe aan de warme maaltijden. Kies gerookte vleeswaren, bv. Ardeense ham, paardenfilet Kies voor gerookte vis. Drink mineraalwater met een hoog zoutgehalte, bv. Vichy, Badoit, Apollinaris, Top. Sportdranken bevatten ook een hoger mineraalgehalte, bv. Aquarius, Extran. Drink gezouten bouillon of oxo. Eet gezouten koekjes, gezouten chips (geen gezouten nootjes). Symptomen van een zouttekort Bij onderstaande symptomen moet u contact opnemen met uw arts. Dit kan wijzen op een ernstig zouttekort en een groot vochtverlies. Vooral tijdens de zomermaanden moet u extra aandacht schenken aan: Algemene vermoeidheid/duizeligheid Kortademigheid Futloosheid Aanhouden dorstgevoel Algemene spierzwakte/spierkrampen Hartkloppingen bij inspanningen Overmatig zweten 7

9 zoutrijke voedingsmiddelen zoutgehalte 1 snede brood 0.4 gram 1 snede krentenbrood 0.3 gram 1 snede licht roggebrood 0.3 gram 1 snede donker roggebrood 0.6 gram 1 plak kaas 0.4 gram 1 plak vleeswaren 0.4 gram 1 plak rauwe ham 1.8 gram 1 kop bouillon 2.5 gram 1 bord soep 2.5 gram 3 kleine aardappelen + zout 1.0 gram 3 groentelepels groenten + zout 1.0 gram 1 stukje gezouten vlees 1.0 gram 1 stukje gezouten vis 1.3 gram 1 glas melk 0.2 gram 1 schaaltje yoghurt 0.2 gram 1 schaaltje pudding 0.2 gram 8

10 Voorbeeld van een zout en vocht verrijkt dagmenu In dit voorbeelddagmenu kunt u zien hoe u het vochtgebruik zou kunnen verdelen over de dag en hoe u het gebruik van zoutrijke voedingsmiddelen kunt toepassen. zout (g) vocht (ml) Ontbijt 2 sneden brood besmeerd met vetstof belegd met 1 plak kaas belegd met zoete toepijs 1 portie fruit 2 koppen thee 250 tussendoor s ochtends 2 koppen koffie/thee koekje 0.1 middagmaaltijd 1 kop bouillon sneden bruin brood met vetstof belegd met vleeswaren belegd met zoet beleg 1 potje yoghurt glazen water 300 tussendoor s middags 1 glas tomatensap

11 zout (g) vocht (ml) avondmaaltijd 1 kop soep stukje vlees met jus 3 aardappelen 3 groentelepels groente, normaal gezouten 3.0 extra zout glazen water schaaltje pudding laatavond 2 koppen koffie/thee koekje glazen vruchtensap zoute biscuits 0.9 totaal 14.3 g 2550 ml 10

12 Aandachtspunten Moeilijke stoelgang en/of verstopping Moeilijke stoelgang en/of verstopping ontstaan door te veel vezelige voedingsmiddelen te gebruiken met te weinig vocht. Volgende voedingsmiddelen kunnen leiden tot verstopping:, maïs, selder, rauwkost, ongepelde tomaten, erwten, witte en bruine bonen, ananas, citrusvruchten. U mag geen champignons, asperges en noten eten. Tips om verstopping en evacuatieproblemen te voorkomen: Schil het fruit en verwijder de pitten. Kauw goed en slik geen brokken door. Pers vezelachtig fruit, bv. een sinaasappel. Mix vezelachtige groenten, bv. spinazie. Kook, stoof, stoom of bak de groenten in plaats van ze rauw te eten. Verhoogd stoelgangvolume Een ileostoma produceert continu dunnere stoelgang. Een verhoogd stoelgangvolume kan een gevolg zijn van: Te volumineuze maaltijden Te vetrijke maaltijden Te vezelrijke maaltijden, bv. volkorenproducten, rauw fruit en rauwe groenten De troebele bodem van zware bieren Voedingsmiddelen die u niet verdraagt 11

13 Tips om een verhoogde stoelgang te voorkomen: Let op de versheid van het voedsel. Vermijd het gebruik van schep- of softijs (vooral tijdens de zomer). Maak de stoelgang meer bindend door iets droogs te eten zoals droge koeken, beschuiten of een rijpe banaan. Het is belangrijk dat u de hoeveelheid drank verdeelt over de dag. Gebruik ook indikkingsmiddelen in de soep bv. Tapioca. Te dunne ontlasting Zorg voor voldoende vochtgebruik (1,5 2 liter verdeeld over de dag) en zoutgebruik. Dit om het vocht en zout dat verloren gaat te compenseren. Als er gedurende enkele dagen vaker en meer ontlasting geproduceerd wordt dan is het verstandig zo nodig in overleg met een stomaverpleegkundige of (huis) arts gebruik te maken van speciale zoutpreparaten. Momenteel zijn hiervoor Dioralyte en Orisel in de handel. Dit zijn producten die het zout- en vochtgehalte aanvullen. Dioralyte is een poeder, dat op doktersvoorschrift in de apotheek te verkrijgen is. Orisel is een poeder van de firma Nutricia, dat vrij verkrijgbaar is bij de apotheek. Het is ook handig om één van deze producten mee te nemen op reis naar landen, waar hygiënische omstandigheden niet ideaal zijn en de kans op diarree groot is. Stoppend werken: Beschuit, toast en droge koek Witte gekookte rijst en pasta Fruit: rijpe banaan, geraspte appel Drank: appelsap, bosbessensap Vermijd overmatig vetgebruik en suikergebruik. 12

14 Gasvorming Gasvorming is een normaal gevolg van de spijsvertering. Het is zeer persoonsgebonden. Gasvorming ontstaat voor 70 procent door zenuwachtigheid, stress, onbewust slikken en de manier van ademhalen. De voedingsfactoren zijn voor 30 procent verantwoordelijk voor gasvorming. Vooral de eet wijze speelt een belangrijke rol. Vermijd luchthappen door volgende tips: Kauw met gesloten mond. Praat zo weinig mogelijk tijdens het eten. Zorg voor een goede mondhygiëne. Gebruik geen kauwgom. Drink niet met een rietje. Voedingsmiddelen die gasvorming kunnen veroorzaken: Ui, knoflook Koolsoorten Prei Champignons Peulvruchten (linzen, witte bonen, bruine bonen, erwten) Koolzuurhoudende dranken en bier Overmatig gebruik van suiker en suikerhoudende producten Kauwgom 13

15 Geurhinder De geur van de stoelgang is bij een ileostoma intenser door de aanwezigheid van spijsverteringssappen in de stoelgang. De geur kan variëren naargelang het gebruikte voedsel. De volgende producten kunnen aanleiding geven tot een grotere geurhinder: koolsoorten, peulvruchten, ajuin, knoflook, prei, sterk gekruide gerechten, vette vis, gefrituurde of gebakken vis, eieren, vette kazen en schimmelkazen. Kleurvorming Na het eten van bepaalde voedingsmiddelen kan de ontlasting een andere kleur hebben. Dit komt doordat deze voedingsmiddelen een (natuurlijke) kleurstof bevatten die niet door het lichaam worden afgebroken. Dit is echter geen reden tot ongerustheid. Verkleuring van de ontlasting kan met name veroorzaakt worden door: IJzerpreparaten Rode biet Rode kool Bosbessensap Spinazie 14

16 4. Contactgegevens Voor meer informatie kan u terecht bij de dieetafdeling. Campus Virga Jesse Tel: of Campus Salvator Tel: of Campus St. Ursula Tel: (op dinsdag, woensdag en donderdag) 15

17 Persoonlijke notities 16