Voedingsadvies bij colostoma

Transcriptie

1 Heeft u opmerkingen of suggesties i.v.m. deze brochure? Geef ons gerust een seintje! Voedingsadvies bij colostoma Dienst kwaliteit kwaliteit@jessazh.be Tel: Jessa Ziekenhuis vzw Maatschappelijke zetel: Salvatorstraat 20, 3500 Hasselt versie mei 2014 (Object-ID 12188)

2 Inhoud 1. Inleiding p Algemeen voedingsadvies p Voedingsadvies bij colostoma p Contactgegevens p. 14 1

3 1. Inleiding Kan een stomapatiënt met plezier tafelen? Het antwoord hierop is duidelijk: u hoeft geen dieet te volgen, tenzij anders voorgeschreven door uw arts. Een gezonde en gevarieerde voeding op regelmatige tijdstippen is een gouden regel voor iedereen, dus ook voor u. Wat mag ik eten? Moet ik een dieet volgen? Mag ik alles drinken?. U bent ongetwijfeld met deze vragen bezig tijdens uw verblijf in het ziekenhuis en de eerste periode thuis. Deze brochure geeft, naast informatie over een volwaardige en gezonde voeding, gericht voedingsadvies bij een colostoma. 2. Algemeen voedingsadvies Wat is een gezonde en gevarieerde voeding? De actieve voedingsdriehoek geeft enerzijds een idee van wat we dagelijks zouden moeten eten om voldoende voedingsstoffen op te nemen. Anderzijds zien we ook hoeveel lichaamsbeweging we dagelijks nodig hebben. Elk voedingsmiddel op zich levert een aantal voedingsstoffen. Eén enkel voedingsmiddel levert echter nooit alle vereiste voedingsstoffen. In dit model vindt u acht groepen die elk hun aandeel leveren voor een gezonde levensstijl. Enkel het topje van de driehoek, de restgroep (bv. frisdrank, alcohol, snoep ), is niet noodzakelijk om een evenwichtige voeding te realiseren. Naast een goede voeding is ook bewegen een belangrijk onderdeel van de actieve voedingsdriehoek. 2

4 Algemene aandachtspunten Eet langzaam en kauw goed (slik geen brokken door) Drink niet tijdens de maaltijden Beweeg voldoende Breng voldoende variatie in uw voeding Sla geen maaltijd over 3

5 Wat eet u na de operatie? De eerste periode na de operatie is een aanpassingsperiode. Het kan enkele weken duren voor de darmen hun normale activiteit hernemen. De eerste maaltijden na de operatie krijgt u een aangepaste, lichte voeding. Na een korte periode zal u overschakelen op een normale voeding. Indien u hinder ondervindt van bepaald voedsel kan u dat beter tijdelijk niet eten maar probeert u het later nog eens. Hoeveel eet u na de operatie? U behoudt best een constant lichaamsgewicht, tenzij anders aanbevolen door uw arts. Zo voorkomt u problemen bij het aanbrengen van het stomamateriaal of moeilijkheden met de grootte van de stoma. Door een te sterke gewichtsdaling komen de ribben en de heupkam sterker naar voor, wat het kleven van het stomamateriaal soms bemoeilijkt. Bij een sterke gewichtstoename kunt u huidplooien krijgen, ook hierdoor kan het moeilijker worden om het stomamateriaal aan te brengen. Daarom houdt u best uw lichaamsgewicht op peil door een gezonde en gevarieerde voeding (zie tabel). 4

6 Voedingsmiddel 6-12 jaar jaar jaar +60 jaar Water 1.5 liter 1.5 liter 1.5 liter 1.5 liter Gekookte aardappelen Bruin brood 3 4 stuks 5 9 sneden stuks 7 10 sneden stuks 7 10 sneden 3 4 stuks 5 9 sneden Melk- (producten) magere halfvolle Kaas Vlees, vis, eieren, vervangproducten glazen 1 2 sneden g 3 4 glazen 2 sneden 100 g 3 glazen 1 2 sneden 100 g 4 glazen 1 2 sneden 100 g Smeervet Bereidingsvet Dun smeren 10 g Dun smeren 10 g Dun smeren 10 g Dun smeren 10 g Restgroep Niet nodig, matigen Niet nodig, matigen Niet nodig, matigen Niet nodig, matigen 5

7 3. Voedingsadvies bij colostoma Algemeen Eet rustig en kauw goed. Drink 1,5 tot 2 liter per dag, dit zijn +/ glazen per dag. Voldoende vocht kan u binnenkrijgen door het drinken van water, thee, koffie, bouillon, soep, vruchtensappen, melkproducten, Gebruik alcoholische dranken zoals bier en wijn met mate (vermijd biersoorten met een troebele bodem). Praat niet teveel tijdens het eten, ingeslikte lucht kan extra gasvorming geven. Rook niet en vermijd kauwgom. Sla geen maaltijden over. Zorg voor een vezelrijke voeding: eet bruin of volkoren brood, groenten, fruit, volkorenpasta, ongepelde rijst Eet regelmatig natuuryoghurt om een goede darmflora te bevorderen. Drie hoofdmaaltijden per dag en eventueel tussenmaaltijden zorgen voor een regelmatige uitscheiding van de ontlasting. Door de regelmatige spreiding van de maaltijden hebben de darmen eveneens de kans om de nuttige voedingsstoffen beter op te nemen. Aandachtspunten Gebruik per dag g voedingsvezels. Voedingsmiddelen die veel vezels bevatten zijn donkere broodsoorten, volkoren graanproducten, groenten en fruit. Voldoende voedingsvezels zijn belangrijk om peristaltiek (bewegingen) van de darmen te stimuleren en aan de stoelgang een goede vastheid te geven. 6

8 vezelrijke voedingsmiddelen vezelgehalte 1 snede wit brood 1 gram 1 snede bruin brood 2 gram 1 snede volkoren brood 2 gram 1 snede licht roggebrood 2 gram 1 snede donker roggebrood 3 gram 1 volkoren beschuit 1 gram 1 plak peperkoek 1 gram 1 knäckebröd 1 gram 1 vezelrijke knäckebröd 2 gram pindakaas voor 1 snee brood 1 gram 1 portie fruit 3 gram 1 kleine aardappel 2 gram 1 groentelepel groente 1 gram 1 groentelepel rauwkost 1 gram 1 groentelepel rijst 1 gram 1 groentelepel zilvervliesrijst 1 gram 1 volkoren biscuit 1 gram 1 eetlepel Brinta 1 gram 1 eetlepel muesli 1 gram 1 schaaltje bramen 9 gram 1 schaaltje gedroogde abrikozen 18 gram 1 schaaltje gedroogde pruimen 20 gram 7

9 Opmerking In het voorbeelddagmenu kunt u zien hoe u het vochtgebruik zou kunnen verdelen over de dag en hoe u het gebruik van vezelrijke voedingsmiddelen kunt toepassen. Als u niet gewend bent vezelrijke voedingsmiddelen te gebruiken, is het belangrijk dat u deze voedingsmiddelen geleidelijk invoert in uw voedingsgebeuren. Uw darmen hebben zo meer de gelegenheid om nuttige stoffen uit het voedsel op te nemen. Voorbeeld van een vocht- en vezelverrijkt dagmenu vezel (g) vocht (ml) ontbijt 2 sneden bruin brood met vetstof 4 1 belegd met 1 plak kaas 1 belegd met zoete toespijs 1 portie fruit 3 2 koppen koffie/thee 250 tussendoor 2 koppen koffie/thee koekje 1 knäckebröd met vetstof 1 belegd met zoet beleg middagmaaltijd 2 sneden bruin brood met vetstof 4 2 belegd met vleeswaren 2 glazen water 300 8

10 vezel (g) vocht (ml) tussendoor s middags 1 volkorenbiscuit met vetstof 1 belegd met kaas 1 glas water portie fruit 3 avondmaaltijd 1 kop soep stukje vlees met jus 3 aardappelen 6 3 groentelepels groente 3 1 glas water schaaltje pudding 125 laatavond 2 koppen koffie/thee koekje 2 glazen vruchtensap 300 totaal 25 g 2025 ml 9

11 Moeilijke stoelgang en/of verstopping Moeilijke stoelgang en/of verstopping ontstaan door te veel vezelige voedingsmiddelen te gebruiken met te weinig vocht. Volgende voedingsmiddelen kunnen leiden tot verstopping: asperges, maïs, selder, rauwkost, ongepelde tomaten, erwten, witte en bruine bonen, ananas, citrusvruchten en noten. Tips om verstopping en evacuatieproblemen te voorkomen: Eet langzaam en kauw goed (slik geen brokken door). Schil het fruit en verwijder de pitten. Pers vezelachtig fruit, bv. een sinaasappel. Mix vezelachtige groenten, bv. spinazie. Kook, stoof, stoom of bak de groenten in plaats van ze rauw te eten. Verhoogd stoelgangvolume Een verhoogd stoelgangvolume kan een gevolg zijn van: Te volumineuze maaltijden Te vetrijke en te vezelrijke maaltijden Tips om een verhoogde stoelgang te voorkomen: Let op de versheid van het voedsel. Vermijd het gebruik van schep- of softijs (vooral tijdens de zomer). Maak de stoelgang meer bindend door tijdens het drinken iets droog te eten zoals droge koeken, beschuiten of een rijpe banaan. Het is ook belangrijk dat u de hoeveelheid drank verdeelt over de dag. Gebruik ook indikkingsmiddelen in de soep, bv. tapioca. 10

12 Gasvorming Gasvorming is een normaal gevolg van de spijsvertering. Het is zeer persoonsgebonden. Gasvorming ontstaat voor 70 procent door zenuwachtigheid, stress, onbewust slikken en de manier van ademhalen. De voedingsfactoren zijn voor 30 procent verantwoordelijk voor gasvorming. Vooral de eetwijze is belangrijk! Vermijd luchthappen door volgende tips: Kauw met gesloten mond. Praat zo weinig mogelijk tijdens het eten. Zorg voor een goede mondhygiëne. Gebruik geen kauwgom. Drink niet met een rietje. Voedingsmiddelen die gasvorming kunnen veroorzaken: Ui, knoflook Koolsoorten Prei Champignons Peulvruchten (linzen, witte bonen, bruine bonen, erwten) Koolzuurhoudende dranken en bier Overmatig gebruik van suiker en suikerhoudende producten Kauwgom 11

13 Te dikke ontlasting Zorg voor voldoende vochtgebruik (1,5-2 liter per dag) om de ontlasting wat zachter te maken. Laxerend werken: Bruine en volkoren broodsoorten, peperkoek Pap zoals bv. havermout, Brinta Muesli Fruit; alle soorten (geen banaan) liefst met schil (geen schillen van citrusvruchten) Groenten: peulvruchten (ev. gemixt) en rauwkost (ev. fijn gesneden) Zilvervliesrijst en volkoren deegwaren 2 à 3 eetlepels zemelen in bv. pap, yoghurt of melk Verse vruchtensappen bv. sinaasappelsap Te dunne ontlasting Zorg voor voldoende vochtgebruik (1,5 2 liter per dag) en zoutgebruik. Dit om het vocht en zout dat verloren gaat te compenseren. Als er gedurende enkele dagen vaker en meer ontlasting geproduceerd wordt dan is het verstandig zo nodig in overleg met een stomaverpleegkundige of (huis)arts gebruik te maken van speciale zoutpreparaten. Momenteel zijn hiervoor Dioralyte en Orisel in de handel. Dit zijn producten die het zout- en vochtgehalte aanvullen. Dioralyte is een poeder, dat op doktersvoorschrift in de apotheek te verkrijgen is. Orisel is een poeder van de firma Nutricia, dat vrij verkrijgbaar is bij de apotheek. Het is ook handig om één van deze producten mee te nemen op reis naar landen, waar hygiënische omstandigheden niet ideaal zijn en de kans op diarree groot is. 12

14 Stoppend werken: Beschuit, toast en droge koek Witte gekookte rijst en pasta Fruit: rijpe banaan, geraspte appel Drank: appelsap, bosbessensap Vermijd overmatig vetgebruik en suikergebruik Geurhinder Er zijn een aantal voedingsmiddelen die een sterke geur aan de ontlasting kunnen geven. Dit gebeurt ook bij mensen zonder stoma. U kunt hier rekening mee houden als u wilt uitgaan. De volgende producten kunnen aanleiding geven tot een grotere geurhinder: koolsoorten, peulvruchten, ajuin, knoflook, prei, sterk gekruide gerechten, vette vis, gefrituurde of gebakken vis, eieren, vette kazen en schimmelkazen. Kleurvorming Na het eten van bepaalde voedingsmiddelen kan de ontlasting een andere kleur hebben. Dit komt doordat deze voedingsmiddelen een (natuurlijke) kleurstof bevatten die niet door het lichaam worden afgebroken. Dit is echter geen reden tot ongerustheid. Verkleuring van de ontlasting kan met name veroorzaakt worden door: IJzerpreparaten Rode biet Rode kool Bosbessensap Spinazie 13

15 4. Contactgegevens Voor meer informatie kan u terecht bij de dieetafdeling. Campus Virga Jesse Tel: of Campus Salvator Tel: of Campus St. Ursula Tel: (op dinsdag, woensdag en donderdag) 14

16 15

17 Persoonlijke notities 16