DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE KINDERDAGVERBLIJF DIKKIE DIK

Transcriptie

1 VVE-RAPPORT DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE KINDERDAGVERBLIJF DIKKIE DIK Locatie(s) :Kinderdagverblijf Plaats :3203 BM Spijkenisse Reg.nr. : Onderzoeksnummer :15860 Datum onderzoek : Datum vaststelling rapport : VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 1 van 8

2 1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep 3 van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken: De voorwaarden van VVE De ouders De kwaliteit van de educatie Het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden Het pedagogisch klimaat Het educatief handelen De ontwikkeling, zorg en begeleiding De kwaliteitszorg De doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool De resultaten van VVE Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig Deze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. Opbouw van het rapport Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. De beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk 3, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4. Groepsinformatie kinderdagverblijf : Vijf baby/dreumesgroepen : 55 (geen doelgroepindicering) Eén peutergroep : 16 (geen doelgroepindicering) Eén peutergroep : 8 (geen doelgroepindicering) Op stadsniveau is er geen bepaling van de doelgroepkinderen voor 0 tot 4 jaar gemaakt. Hoeveel doelgroepkinderen de bezochte groepen van het kinderdagverblijf bevatten is niet aan te geven. VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 2 van 8

3 2. HET TOTAALBEELD Op het kinderdagverblijf is een onderzoek gedaan naar de kwaliteit van de voorschoolse educatie. is gehuisvest in het Multifunctionele Centrum De Sleutel, waar ook een peuteropvang en drie basisscholen onderdak hebben. Afgelopen periode zijn op leidinggevend niveau personeelswisselingen geweest en mede daardoor heeft het kinderdagverblijf nog geen tijd en initiatieven genomen om een inhoudelijke doorgaande lijn te ontwikkelen voor de VVE-periode van 4 jaar met de andere gebruikers van het gebouw. Zij moeten nog investeren in het versterken van samenwerking tussen de voor- en de vroegscholen. Tijdens het bezoek was door diverse omstandigheden op de bezochte peutergroepen géén geschoolde beroepskracht voor VVE aanwezig. De leidsters van zijn niet allemaal geschoold voor VVE en de opleiding voor de niet-geschoolde leidsters start in het nieuwe kalenderjaar. Het kinderdagverblijf is door de gemeente wel aangemerkt als een VVE-locatie, maar door het ontbreken van voldoende geschoolde dubbele bezetting is het niet mogelijk om VVE kwalitatief goed uit te voeren. Gekwalificeerde leidsters beschikken niet over dezelfde competenties als de voor VVE geschoolde beroepskracht. Vanuit deze context gezien, is het begrijpelijk dat veel onderdelen nog in ontwikkeling zijn en verdient met name de systematische uitwerking van het educatieve aanbod, het educatief handelen de nodige aandacht. Het pedagogisch klimaat is al wel voldoende ontwikkeld. Er is voldoende respect voor de eigenheid van de peuters en na een rommelige start door het opnieuw indelen van de peutergroepen en de vraag over wie daar leiding aan geeft, heerst er uiteindelijk een prettige en veilige sfeer. Daarnaast verdienen enkele aspecten van VVE nog aandacht. Het betreft hier het ontwikkelen van een VVE-kwaliteitsbeleid, het uitwerken van de interne zorg en begeleiding en het betrekken van de ouders bij de ontwikkelingsstimulering. Dit zijn aspecten van VVE die nog in de kinderschoenen staan. VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 3 van 8

4 3. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS Naam gemeente Spijkenisse A CONDITIES A0.1 Er is een recent GGD-rapport beschikbaar 3 A0.2 In het rapport zijn de basisvoorwaarden voor voorschoolse educatie getoetst 2 A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma(s) Startblokken A1.2 Wat is de kwaliteit van het programma? 3 A2 De groepsgrootte voldoet aan de maximumeisen (voorschool) 3 A3 Leidster - kind ratio ("dubbele bezetting") 3 A4 Voldoende VVE-tijd A4.1 De peuters bezoeken de voorschool gedurende voldoende tijd (per week) 3 A4.2 Wat is doorgaans de beginleeftijd voor Nul jaar oud VVE? A5 Kwaliteit beroepskrachten A5.2 Alle beroepskrachten zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding) 3 A5.3 Alle beroepskrachten spreken voldoende Nederlands 3 A5.4 Alle beroepskrachten zijn toereikend geschoold (voor het VVE-programma) 2 A5.5 Er is een jaarlijks VVE-opleidingsplan 2 De basisvoorwaarden voor voorschoolse educatie zijn niet getoetst in het GGD-rapport van 26 augustus 2010 (A0.2). Enkele leidsters hebben een VVE-training gevolgd. Aan de overige leidsters wordt de VVE-training nog aangeboden (A5.4). Er is op dit moment nog geen jaarlijks opleidingsplan om de kennis en vaardigheden voor het uitvoeren van VVE op peil te houden (A5.5). B OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 2 B2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd - B3 Intake - B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen - B5 Participatie in VVE-activiteiten in de voorschool - B6 Informeren over de ontwikkeling van hun kind - Binnen de voorschoolse educatie is de oudercomponent van groot belang. Het kinderdagverblijf heeft nog geen concreet ouderbeleid beschreven gericht op de doelstelling van VVE (B1). De vragen die in dit verband beantwoord dienen te worden zijn: Op welke wijze willen wij dat de ouders actief de ontwikkeling van hun kinderen stimuleren? Welke concrete doelen stellen wij op dit gebied? Wat voor ouders hebben wij? Wat zijn hun mogelijkheden en wensen? Welke activiteiten kunnen wij uitvoeren om onze doelen te bereiken? VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 4 van 8

5 De inspectie is niet in de gelegenheid gesteld om ouders te spreken en heeft geen ingevulde vragenlijsten van de ouders ontvangen. Hierdoor kan de inspectie geen uitspraken doen over de betrokkenheid van de ouders bij de VVE-activiteiten. De aspecten B2 tot en met B6 zijn om deze reden niet gewaardeerd. C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma 2 C1.2 Werken met een doelgerichte planning 2 C1.3 Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend 2 C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd 2 C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de leidsters is respectvol 3 C2.2 De leidsters hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen 3 C2.3 De leidsters stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke 2 competenties van de kinderen C2.4 De leidsters tonen respect voor de autonomie van het kind 2 C2.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taaluitlokkend 3 C3 Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C3.1 Het educatief handelen van beide leidsters/leerkrachten is goed op elkaar 2 afgestemd C3.2 Er worden effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling 3 uitgevoerd C3.3 De leidsters/leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen kinderen 2 C3.4 De leidsters stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en verrijken 3 het spelen en werken C3.5 De leidsters bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag (strategieën) bij 2 de kinderen C3.6 Het gedrag van de leidsters met de kinderen is responsief 3 C3.7 De leidsters stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling van 2 de individuele kinderen Er wordt op het kinderdagverblijf gewerkt vanuit een ontwikkelingsgerichte visie. De methodiek van het programma Startblokken sluit hier goed bij aan. Een nieuw thema kent momenteel een gedeeltelijke voorbereiding. In het overzicht van de verschillende activiteiten zijn niet alle ontwikkelingsdomeinen evenredig met activiteiten gevuld. Ook kunnen de activiteiten voor de vier leerlijnen voor de peuters op inhoud verder uitgewerkt worden, zodat het thema voorziet in een samenhangend aanbod voor taal, rekenen, motoriek en sociaal-emotionele ontwikkeling. Het activiteitenplan van het thema wordt nog niet vertaald naar een dag- of weekplanning. Daarnaast ontbreekt een koppeling van de doelen aan de activiteiten binnen de vier leerlijnen. Het blijft daardoor onduidelijk wat men het kind beoogt te leren met het aanbieden van de betreffende activiteit. De specifieke uitwerking van het taalaanbod wordt gemist voor één peutergroep. Het activiteitenaanbod voor het domein taal van de andere peutergroep is wel goed gevuld en kan als voorbeeld dienen voor de andere groep van het kinderdagverblijf (C1.2/C1.3). De tutoractiviteiten ontbreken voor zorgkinderen in de dag- en/of weekplanning. Hierdoor kunnen deze werkzaamheden gemakkelijk vergeten worden. Ook is niet duidelijk hoe gedifferentieerd wordt naar leeftijd en ontwikkelingsniveau (C1.4). Het pedagogisch handelen van de leidsters is over het algemeen voldoende en er is voldoende aandacht voor de gedragsgrenzen en deze worden positief geformuleerd. Een belangrijk aandachtspunt is het stimuleren van de sociale vaardigheden. Deze worden nu te weinig aangeleerd bij het vrije spel in de gang en bij het opruimen in de eerste peutergroep wordt geaccepteerd dat peuters weigeren om speelgoed op te ruimen. Het is belangrijk om actief de spelontwikkeling en het samenspel te bevorderen. Zoals te verwachten, ligt hier een onderscheid tussen de VVE-beroepskrachten en de niet geschoolde VVE-leidsters (C2.3). VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 5 van 8

6 Een rijke leeromgeving is een belangrijk onderdeel van VVE en de inrichting van de ruimtes van de peutergroepen op zien er goed uit. Ook hangen er dagritmekaarten in de groepen om de zelfstandigheid van de peuters te stimuleren. Door aandacht aan de kaarten te besteden bij het wisselen van activiteiten wordt de zelfstandigheid van de peuters gestimuleerd, dit blijft nu nog achterwege. Daarnaast kunnen de leidsters de zelfstandigheid van de peuters meer stimuleren door te benoemen wat de peuters bij de verschillende spelactiviteiten moeten doen en door duidelijk aan te geven wat er van hen verwacht wordt, ook in de speelhoeken (C2.4). Er is nog geen vastgelegde taakverdeling tussen de leidsters in de groep, zowel om de verzorgingstaken als het educatief handelen op elkaar af te stemmen. Wanneer de taken afgesproken zijn, behoeft niet tijdens het werk overleg plaats te vinden over wie wat doet. De planning en de doelen kunnen vooraf in overleg worden gemaakt en uitgevoerd. Bij drukke momenten in de verzorging van de kinderen, kan zo de planning van het aanbod later op de morgen eenvoudig weer worden opgepakt (C3.1). Het educatief handelen is een belangrijk aspect van VVE. Tijdens het spelen kunnen de leidsters nog meer voortdurend bewust met taal bezig zijn door de handelingen van de kinderen te benoemen, open vragen te stellen en woorden te herhalen. Het is belangrijk om als leidster niet te snel te gaan en de kinderen de tijd te bieden om te reageren op gerichte vragen. Door kansrijke momenten te herkennen en te benutten kunnen de leidsters actief de ontwikkeling van de kinderen stimuleren. Dit aspect is een ontwikkelpunt, maar de inspectie zag ook hele goede momenten. Opvallend was de aandacht van de peuters voor de geboden educatieve activiteit (zingen rond de haard) en dit zegt wat over de aantrekkelijkheid hiervan. Daarnaast kan de interactie tussen de kinderen en het aanpakgedrag (hoe zou je dit kunnen doen?) wat meer specifiek aan de orde komen. Leidsters zijn graag bereid de peuters te helpen en bieden daardoor soms te weinig ruimte en tijd aan de peuters om zelf tot oplossingen te komen (C3.3/3.5). Bij worden de observaties nog niet gebruikt voor de planning van activiteiten, waardoor de activiteiten nog te weinig tegemoetkomen aan de verschillen in ontwikkeling (C3.7). D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen 2 D1.2 De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep en 2 het individuele kind D1.3 De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg 2 D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling 2 D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 Leidsters/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig 2 hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D2.2 Leidsters/leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg wanneer de 2 voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D2.3 De leidsters/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra 2 zorg bijhouden Een belangrijk aspect van VVE is het vroegtijdig signaleren van achterstanden in de ontwikkeling. Voor vroegtijdige signalering van een mogelijke ontwikkelingsachterstand, is het belangrijk om bij de 0-observatie, na de wenperiode van zes weken in de peutergroep, een observatielijst te gebruiken die de brede ontwikkeling van de peuter in kaart brengt. Volgend jaar zal het OntwikkelingsVolgModel ingevoerd worden voor het kinderdagverblijf. De observaties van de peuters vinden nu één keer per jaar plaats voor het 10-minutengesprek met de ouders aan de hand van een lijst, die samengesteld is door Stichting Kinderopvang Spijkenisse Alles Kids. De observatiegegevens worden niet gebruikt voor een gericht spelaanbod om de begeleiding van de peuter af te stemmen, de ontwikkeling gericht te stimuleren en het kind uit te dagen zich verder te ontwikkelen. Daarnaast is het belangrijk om de ouders te betrekken bij de ontwikkelingsstimulerende activiteiten. Dit hele proces staat in de kinderschoenen. Evaluaties van VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 6 van 8

7 de aangeboden begeleiding en zorg ontbreken en dit geldt ook voor de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling (D1). Omdat het volgen van de brede ontwikkeling verder uitgewerkt moet worden, is het lastig vast te stellen of alle peuters die extra zorg behoeven, tijdig gesignaleerd worden. Zie ook het bovenstaande (D2.1). Voor kinderen die zorg nodig hebben, die de voorschool niet kan leveren is geen vaste structuur of patroon ontwikkeld binnen Stichting Kinderopvang Spijkenisse Alles Kids. Het kind wordt besproken in een groepsoverleg en na toestemming van de ouders, wordt eventueel de interne pedagoog hierbij betrokken voor advies en/of eventuele doorverwijzing naar externe zorgverleners. Een netwerk of zorgplatform binnen Spijkenisse is voor de voorscholen nog niet ingesteld (D2.2). Wanneer peuters externe zorg krijgen is het belangrijk dat de leidsters ook met hun begeleiding hierop inspelen, de zorg afstemmen met de ouders en wanneer nodig en mogelijk, met de externe zorgverlener. Nu merkt de leidinggevende op, dat zij informatie missen en geen tips voor het dagelijkse handelen ontvangen, omdat de contacten met de externe zorgverlener traag verloopt of helemaal achterwege blijft en de leidsters aangewezen zijn op de informatie van de ouders (D2.3). E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 Er is VVE-coördinatie in de voorschool 3 E2 De voorschool evalueert de kwaliteit van haar VVE 2 E3 De voorschool evalueert de opbrengsten van alle kinderen 2 E4 De voorschool formuleert op basis van evaluaties verbetermaatregelen en 2 voert die aantoonbaar en planmatig uit E5 De voorschool borgt de kwaliteit van haar educatie 2 De verantwoordelijkheid voor het coördineren van VVE en de kwaliteit van de uitvoering is op het kinderdagverblijf belegd, maar wordt nog niet uitgevoerd (E1). kent geen systematisch systeem om naar de kwaliteit van VVE te kijken. Alle facetten van de kwaliteitszorg kunnen verder worden uitgewerkt. Zo is nog niet bepaald welke doelen men met VVE wil bereiken, hoe men de verschillende componenten van VVE gaat evalueren en welke consequenties dit vervolgens heeft voor verbetermaatregelen (E2/E3/E4). Goede instrumenten om de kwaliteit van VVE te kunnen borgen zijn bijvoorbeeld ontwikkelingsgesprekken, resultaatgesprekken, het uitvoeren van groepsbezoeken en videointeractiebegeleiding met de leidsters om de competenties van de leidsters te verhogen en te borgen. Met het voeren van de gesprekken is dit jaar een start gemaakt. De andere aspecten om de kwaliteit van VVE te borgen moet nog worden opgezet en ontwikkeld worden (E5). F DOORGAANDE LIJN F1 Er is iemand binnen het kinderdagverblijf verantwoordelijk voor de contacten 3 met de basisscholen F2 Voldoende kinderen stromen door naar een vroegschool 2 F3 Het kinderdagverblijf zorgt voor doelmatige informatie voor de basisscholen 2 waar de uitstromende peuters naartoe gaan F3.1 Wanneer sprake is van een zorgkind, is er een warme overdracht 2 F4 Het kinderdagverblijf is op de hoogte van de VVE-programma s van de 2 basisscholen en houdt daar zoveel mogelijk rekening mee F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- en 2 vroegschool is op elkaar afgestemd F6 De manier om met ouders om te gaan op de voor- en de vroegschool is op 2 elkaar afgestemd F7 De interne begeleiding en zorg zijn op de voor- en vroegschool op elkaar 2 afgestemd VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 7 van 8

8 De taak van VVE-coördinator tussen de voor- en een vroegschool is belegd, maar hier wordt geen invulling aan gegeven. Op dit moment is er geen directe samenwerking met een van de drie basisscholen in het brede schoolgebouw De Sleutel. De samenwerking moet nog worden opgestart. Waar doelgroeppeuters naar doorstromen en of deze basisscholen een VVE-programma bieden, wordt niet bijgehouden. De verzamelde gegevens van de kinderen worden overgedragen aan de ouders en een afsluitend gesprek gevoerd, wanneer een peuter naar de basisschool vertrekt. De ouders verzorgen zelf een eventuele overdracht van gegevens. Momenteel vindt op geen enkele wijze, enige vorm van contact of een overdracht plaats. Men gaat dit met invoering van het OntwikkelingsVolgModel verder oppakken en ontwikkelen (F1/F2/F3). Er is geen doorgaande lijn en afstemming ontbreekt over het aanbod, het pedagogisch klimaat en het betrekken van ouders. Men denkt erover na om een interne zorgstructuur binnen De Sleutel op te zetten. Dit zijn onderdelen van VVE die verder ontwikkeld kunnen worden. Afspraken hierover op gemeentelijk niveau zijn hierbij van belang (F4/F5/F6/F7). 4. VERVOLGAFSPRAKEN. Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken. VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 8 van 8