DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE KINDERDAGVERBLIJF DE SPEELBOOM

Transcriptie

1 VVE-RAPPORT DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE KINDERDAGVERBLIJF DE SPEELBOOM Locatie(s) :Kinderdagverblijf De Plaats :3136 JA Vlaardingen Reg.nr. : Onderzoeksnummer :15104 Datum onderzoek : Datum vaststelling rapport : VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 1 van 8

2 1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep 3 van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken: De voorwaarden van VVE De ouders De kwaliteit van de educatie Het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden Het pedagogisch klimaat Het educatief handelen De ontwikkeling, zorg en begeleiding De kwaliteitszorg De doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool De resultaten van VVE Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig Deze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. Opbouw van het rapport Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. De beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk 3, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4. Groepsinformatie heterogene groepen van 0 tot 4 jaar: Aantal kinderen Rakkers Aantal kinderen Belhamels Aantal kinderen Deugnieten : 23, waarvan 1 doelgroeppeuter : 27, waarvan 0 doelgroeppeuters : 20, waarvan 2 doelgroeppeuters De groepen van De bevatten in totaal ongeveer 4% doelgroepkinderen. VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 2 van 8

3 2. HET TOTAALBEELD Op kinderdagverblijf De heeft een onderzoek plaatsgevonden naar de stand van zaken van de kwaliteit van de voorschoolse educatie. Anderhalf jaar geleden is gestart met het VVE-programma Startblokken. Het nodige is al ontwikkeld om met succes het VVE-programma uit te voeren. De leidsters hebben allen hun certificaat behaald om met het programma te werken. Men is onder gedreven leiding druk bezig om de omslag te maken van het spelen en ontmoeten naar het spelen, observeren, registreren, stimuleren en ondersteunen van de peuters en ouders. Het pedagogisch handelen van de leidsters is warm en respectvol. Ook het educatief handelen van de leidsters is over het algemeen voldoende ontwikkeld, al kunnen een aantal aspecten nog verder ontwikkeld worden, zoals het gerichter stimuleren van de zelfstandigheid van de peuter. De zorg voor de kwaliteit van VVE is op organisatieniveau van de Stichting Kinderopvang Vlaardingen opgezet. Hierbij is inhoudelijke aandacht voor de verschillende onderdelen die te maken hebben met de voorschoolse educatie. In de uitvoering op locatieniveau zijn veel onderdelen nog in ontwikkeling en verdient met name de systematische uitwerking van het educatieve aanbod, de ontwikkeling van de interne zorg en de uitvoering van kwaliteitszorg nog de nodige aandacht. VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 3 van 8

4 3. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS Naam gemeente Vlaardingen A CONDITIES A0.1 Er is een recent GGD-rapport beschikbaar 3 A0.2 In het rapport zijn de basisvoorwaarden voor voorschoolse educatie getoetst 2 A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma(s) Startblokken A1.2 Wat is de kwaliteit van het programma? 3 A2 De groepsgrootte voldoet aan de maximumeisen (voorschool) 3 A3 Leidster - kind ratio ("dubbele bezetting") 3 A4 Voldoende VVE-tijd A4.1 De peuters bezoeken de voorschool gedurende voldoende tijd (per week) 3 A4.2 Wat is doorgaans de beginleeftijd voor Twee jaar oud VVE? A5 Kwaliteit beroepskrachten A5.2 Alle beroepskrachten zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding) 3 A5.3 Alle beroepskrachten spreken voldoende Nederlands 3 A5.4 Alle beroepskrachten zijn toereikend geschoold (voor het VVE-programma) 3 A5.5 Er is een jaarlijks VVE-opleidingsplan 2 De basisvoorwaarden voor voorschoolse educatie zijn niet getoetst in het GGD-rapport van 15 september 2010 (A0.2). De Stichting SKV beschikt over een opleidingsplan VVE, maar dit is te algemeen en vrijblijvend opgesteld. Hierdoor is er onvoldoende garantie dat alle leidsters met enige regelmaat scholing krijgen om de kwaliteit van de educatie te verhogen en/of te borgen (A5.5). B OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 2 B2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd 3 B3 Intake 3 B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen 2 B5 Participatie in VVE-activiteiten in de voorschool 3 B6 Informeren over de ontwikkeling van hun kind 2 B7 Rekening houden met de thuistaal 3 Het kinderdagverblijf De heeft nog geen concreet ouderbeleid gericht op de doelstelling van VVE ontwikkeld. Het is een aandachtspunt om in het ouderbeleid een duidelijke visie te verwoorden over wat het kinderdagverblijf belangrijk vindt in het kader van VVE. Met andere woorden: wat vinden we dat ouders thuis met hun kinderen zouden moeten doen in het kader van ontwikkelingsstimulering, hoe kunnen we dat bereiken en hoe evalueren we of het resultaat heeft gehad (B1). De ouders worden goed geïnformeerd over het VVE-thema door een themabrief. Regelmatig krijgen de ouders het verzoek om verschillende ondersteunende activiteiten uit te voeren. Ook kan aan deze brief spelsuggesties en tips voor activiteiten om thuis te doen worden toegevoegd. Een overdracht van informatie over het kind vindt plaats bij het halen en brengen, maar deze is nog niet gericht op de ontwikkelingsstimulerende activiteiten (B4). Tijdens de peuterperiode wordt de ouders de mogelijkheid geboden om de voortgang in de ontwikkeling van hun kinderen te bespreken. Dit is echter te vrijblijvend. Om ouders ook echt als VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 4 van 8

5 partner te betrekken bij het stimuleren van de ontwikkeling, is het van belang om minstens twee keer per jaar vanaf 2 jaar een oudergesprek te organiseren, waarin de ontwikkeling van de peuter besproken wordt (B6). C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma 3 C1.2 Werken met een doelgerichte planning 2 C1.3 Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend 3 C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd 2 C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de leidsters is respectvol 4 C2.2 De leidsters hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen 3 C2.3 De leidsters stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke 3 competenties van de kinderen C2.4 De leidsters tonen respect voor de autonomie van het kind 2 C2.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taaluitlokkend 2 C3 Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C3.1 Het educatief handelen van beide leidsters/leerkrachten is goed op elkaar 2 afgestemd C3.2 Er worden effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling 3 uitgevoerd C3.3 De leidsters/leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen kinderen 2 C3.4 De leidsters stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en verrijken 3 het spelen en werken C3.5 De leidsters bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag (strategieën) bij 2 de kinderen C3.6 Het gedrag van de leidsters met de kinderen is responsief 3 C3.7 De leidsters stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling van 2 de individuele kinderen Het aangeboden programma Er wordt op het kinderdagverblijf gewerkt vanuit een ontwikkelingsgerichte visie. De methodiek van het programma Startblokken sluit hier goed bij aan. Een nieuw thema kent momenteel een gedeeltelijke voorbereiding. In het overzicht van de verschillende activiteiten zijn niet alle domeinen evenredig met activiteiten gevuld. Ook dient een koppeling van de doelen aan de activiteiten nog op inhoud van de vier leerlijnen voor de peuters verder uitgewerkt te worden, zodat het thema voorziet in een samenhangend aanbod voor taal, rekenen, motoriek en sociaalemotionele ontwikkeling. Het activiteitenplan van het thema wordt nog niet vertaald naar een weekplanning. Het blijft daardoor onduidelijk wat men het kind beoogt te leren met het aanbieden van de betreffende activiteit (C1.3). Daarnaast ontbreken de tutor-activiteiten voor zorgkinderen in de weekplanning. Hierdoor kunnen deze werkzaamheden gemakkelijk vergeten worden. Ook is niet duidelijk hoe gedifferentieerd wordt naar leeftijd en ontwikkelingsniveau (C1.4). Het pedagogisch klimaat Bij de uitvoering van VVE valt op, dat het pedagogisch handelen van de leidsters warm en respectvol is en zij op een spontane, natuurlijke wijze met de kinderen omgaan en aansluiten bij de belangstellingswereld van het jonge kind. Het is goed ontwikkeld om VVE tot een succes te maken (C2.1). De leidsters kunnen de zelfstandigheid van de peuters meer stimuleren door te benoemen wat zij bij de activiteiten moeten doen en door duidelijk aan te geven wat er verwacht wordt van de kleine meer zelfstandig wordende peuter. Ook dagritmekaarten kunnen worden gebruikt om de zelfstandigheid van de peuters te stimuleren door hier gedurende de dag aandacht aan te geven (C2.4). VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 5 van 8

6 Een rijke leeromgeving is een belangrijk onderdeel van VVE en de inrichting van de ruimten voldoet nog niet in alle groepen aan de eisen die in het kader van VVE gesteld worden. De huishoek is de hoek die de thuissituatie weerspiegelt. Door de ingerichte themahoek (getekende straat van het thema op de vloer) te relateren aan de huishoek krijgt het rollenspel een nieuwe impuls voor de peuters. Zorg voor een goed overzicht in de hoeken en meer beslotenheid voor in de huishoek. Door het wisselen van materialen worden de hoeken keer op keer uitnodigend voor nieuw spel met ondersteuning en begeleiding van de leidster. Ook kunnen de hoeken met meer verschillende echte materialen worden aangevuld (C2.5). Het educatief handelen Er is nog geen vastgelegde taakverdeling tussen de leidsters in de groep zowel om de verzorgingstaken als het educatief handelen op elkaar af te stemmen. Wanneer de taken afgesproken zijn, behoeft niet tijdens het werk overleg plaats te vinden over wie wat doet. De planning en de doelen kunnen vooraf in overleg worden gemaakt en uitgevoerd. Bij drukke momenten in de verzorging van de kinderen, kan zo de planning van het aanbod later op de morgen eenvoudig weer worden opgepakt (C3.1). Het educatief handelen is een belangrijk aspect van VVE. Tijdens het spel kunnen de leidsters nog meer kinderen betrekken bij de educatieve activiteit en voortdurend bewust met taal bezig te zijn door handelingen van de kinderen te benoemen, open vragen te stellen, woorden te herhalen. Het is belangrijk om als leidster niet te snel te gaan en de kinderen de tijd te bieden om te reageren op gerichte vragen en hen meer aan het woord te laten. Door kansrijke momenten te herkennen (de grasmaaier) en te benutten kunnen de leidsters actief de ontwikkeling van de kinderen stimuleren. Dit aspect is op sommige onderdelen voor de leidsters nog een ontwikkelpunt, maar de inspectie zag ook hele goede momenten. Opvallend was de aandacht van de peuters voor de geboden educatieve activiteiten en dit zegt wat over de aantrekkelijkheid hiervan. Daarnaast kan de interactie tussen de kinderen en het aanpakgedrag (hoe zou je dit kunnen doen?) wat meer specifiek aan de orde komen. Leidsters zijn graag bereid de peuters te helpen en bieden daardoor soms te weinig ruimte en tijd aan de peuters om zelf tot oplossingen te komen (C3.3/3.5). In De worden de observaties nog niet gebruikt voor de planning van activiteiten, waardoor de activiteiten nog te weinig tegemoetkomen aan de verschillen in ontwikkeling (C3.7). D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen 3 D1.2 De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep en 2 het individuele kind D1.3 De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg 2 D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling 2 D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 Leidsters/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig 3 hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D2.2 Leidsters/leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg wanneer de 3 voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D2.3 De leidsters/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra 3 zorg bijhouden Op De is de zorg voor de peuters nog in ontwikkeling. De leidsters zijn gestart met het werken met het observatiesysteem KIJK! en hebben nog maar één keer de peuters geobserveerd. De gevolgen die hieraan worden verbonden zijn nog niet zichtbaar in de dagelijkse praktijk. Wel worden voor de gesignaleerde achterstand activiteiten ondernomen om de achterstand gericht te stimuleren en deze activiteiten worden bijgehouden in een logboek. Een duidelijk plaats binnen de activiteiten heeft dit echter nog niet gekregen en de planmatigheid en structuur hiervoor ontbreekt nog op het kinderdagverblijf. Ook ontbreekt een goed overzicht van de evaluatie van zorg en taalontwikkeling. Uit het gesprek kwam naar voren dat men nog zoekende is om dit vorm te VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 6 van 8

7 geven. Op het niveau van SKV is het zorgbeleid echter wel uitgewerkt en kan De bij aan sluiten. Als een peuter achterblijft in zijn of haar ontwikkeling dan komt de peuter in aanmerking voor extra zorg. De signalering door leidsters vindt plaats aan de hand van de eigen observaties en via het systeem van KIJK!. Om deze zorg in te richten heeft SKV een formulier ontwikkeld waarop de leidsters de achtergrond van de achterstand, de doelstelling, de aanpak en de evaluatie van de zorg moeten opnemen. Binnen de aanpak van Brede Zorg heeft deze aanpak de naam Rakkertjes gekregen (D1.2/1.3/1.4). E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 Er is VVE-coördinatie in de voorschool 3 E2 De voorschool evalueert de kwaliteit van haar VVE 2 E3 De voorschool evalueert de opbrengsten van alle kinderen 2 E4 De voorschool formuleert op basis van evaluaties verbetermaatregelen en 2 voert die aantoonbaar en planmatig uit E5 De voorschool borgt de kwaliteit van haar educatie 2 Binnen het kinderdagverblijf is de taak van VVE-coördinatie belegd en deze taak wordt uitgevoerd door een leidster met als eindverantwoordelijke de leidinggevende van het kinderdagverblijf (E1). Stichting Kinderopvang Vlaardingen heeft haar kwaliteitszorg procedureel ingericht volgens de richtlijnen van de Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling in de Zorgsector (HKZ). De taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden van locatiemanagers en pedagogisch medewerksters zijn daarnaast vastgelegd in een vastgesteld document (2009). Om de algemene richtlijnen voor kwaliteit te vertalen naar praktische inhoudelijke handreikingen heeft SKV diverse inhoudelijke situatiekaarten opgesteld. Sommige kaarten zijn SKV-breed (bijvoorbeeld Startblokken) en anderen zijn locatiespecifiek opgesteld. Het is de bedoeling dat de situatiekaarten jaarlijks worden geëvalueerd door de locaties onder leiding van de locatiemanagers en dat op basis van de evaluatie eventuele verbeteractiviteiten worden opgestart. Ook kunnen verzoeken om scholing worden ingediend bij SKV. Daarnaast kunnen leidsters aan de hand van de module zelfevaluatie van Werken aan Welbevinden reflecteren op de kwaliteit van de sfeer in de groepen. De locatieleider heeft geen overzicht kunnen bieden over de stand van zaken ten aanzien van de praktische en locatiespecifieke uitvoering van het VVE-kwaliteitsbeleid bij De. Hierdoor zijn eventuele knelpunten in de uitvoering nog niet boven tafel gekomen en blijven gerichte verbeteractiviteiten uit. De borging staat hiermee onder druk. Ook zijn nog geen opbrengsten geformuleerd en geëvalueerd voor aan het einde van de peuterperiode voor doelgroepkinderen en niet-doelgroepkinderen (E2 t/m E5). F DOORGAANDE LIJN F1 Er is iemand binnen het kinderdagverblijf verantwoordelijk voor de contacten 3 met de basisscholen F2 Voldoende kinderen stromen door naar een vroegschool 2 F3 Het kinderdagverblijf zorgt voor doelmatige informatie voor de basisscholen 3 waar de uitstromende peuters naartoe gaan F3.1 Wanneer sprake is van een zorgkind, is er een warme overdracht 3 F4 Het kinderdagverblijf is op de hoogte van de VVE-programma s van de - basisscholen en houdt daar zoveel mogelijk rekening mee F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- en - vroegschool is op elkaar afgestemd F6 De manier om met ouders om te gaan op de voor- en de vroegschool is op - elkaar afgestemd F7 De interne begeleiding en zorg zijn op de voor- en vroegschool op elkaar - afgestemd De leidster van de groep is verantwoordelijk voor het contact met de basisscholen, wanneer een peuter uit haar groep vertrekt. De kinderen van het kinderdagverblijf stromen uit over geheel Vlaardingen. Afgelopen schooljaar is van de vijf doelgroepkinderen, één doelgroeppeuter VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 7 van 8

8 doorgestroomd naar de VVE-basisschool Het Breinpaleis en één doelgroeppeuter naar t Palet Holy. Deze peuters krijgen een volledige VVE-periode. Eén doelgroeppeuter is doorgestroomd naar De Klimop, één naar De Ark en één naar De Jan Ligthartschool. Deze basisscholen bieden geen VVEprogramma en een VVE-inspectiebezoek is niet gepland. Dat doelgroeppeuters een volledige VVEperiode aangeboden krijgen, is een punt van aandacht (F2). Voor zorgkinderen wordt een warme overdracht geregeld (F3.1). De inspectie onthoudt zich van oordelen op de meeste indicatoren die met de doorgaande lijn te maken hebben. Dit heeft te maken met het feit dat de kinderen naar verschillende scholen uitstromen (F4 t/m F7). 4. VERVOLGAFSPRAKEN. Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken. VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 8 van 8