Raadsvoorstel. : Beslissing op bezwaarschriften tegen Winkeltijdenverordening Datum college : 2 november 2012

Transcriptie

1 Raadsvoorstel Onderwerp : Beslissing op bezwaarschriften tegen Winkeltijdenverordening Datum college : 2 november 2012 Portefeuillehouder : Joon Contactpersoon : Roland Zwiebel Afdeling : RMO roland.zwiebel@cuijk.nl Telefoon : 760 Commissie : Geen commissiebehandeling In te vullen door de griffie Nummer raadsvoorstel : Datum commissie : n.v.t. Agendapunt commissie : n.v.t. Datum raad : 8 november 2012 Agendapunt raad : 4 Samenvatting voorstel Door mr. C.J.R. van Binsbergen is namens de Stichting Tegen Verruiming Zondagopenstelling en 7 anderen bezwaar gemaakt tegen het besluit kortweg tot zondagopenstelling van uw raad van 18 juni De vaste commissie van advies voor de bezwaarschriften adviseert het bezwaarschrift gegrond te verklaren. In dit voorstel gaan wij uitvoerig in op de gronden van dit advies. Voorstel besluit Wij stellen uw raad voor om, onder verbetering van gronden en in afwijking van het advies van de commissie, het bezwaarschrift ongegrond te verklaren. Het betreffende ontwerp-besluit bieden wij u ter vaststelling aan. Financiële consequenties Geen Wettelijk kader en beleidskader Gemeentewet en Winkeltijdenwet Communicatie en participatie Op de voor raadsvoorstellen gebruikelijke wijze. Toelichting op het voorstel Inleiding Op 18 juni 2012 heeft uw raad onder intrekking van de Verordening winkeltijden gemeente Cuijk 2002 de nieuwe Verordening Winkeltijden gemeente Cuijk 2012 vastgesteld. Daarin hebt u gebruik gemaakt van de bevoegdheid om bij verordening vrijstelling te verlenen van het verbod op zondagopenstelling. Tegen dit besluit heeft mr. C.J.R. van Binsbergen namens de Stichting Tegen Verruiming Zondagopenstelling en 7 anderen een bezwaarschrift ingediend. Dit bezwaarschrift is behandeld door de Vaste commissie van advies voor de bezwaarschriften en zij heeft haar advies op 12 oktober 2012 toegezonden. Onmiddellijk na de hoorzitting op 13 september 2012 hebben wij, mede naar aanleiding van het behandelde in die hoorzitting, ZKA Consultants te Breda opdracht gegeven te onderzoeken of er in onze gemeente sprake is van substantieel toerisme. 1

2 Op 22 oktober 2012 heeft het bureau zijn eindrapport Toeristisch Cuijk; onderzoek naar de aard en de relatieve omvang van het toerisme in de gemeente Cuijk uitgebracht. Dit eindrapport is op de gebruikelijke wijze bij de onderliggende stukken gevoegd. Advies van de Commissie voor de bezwaarschriften De commissie adviseert uw raad om het ingediende bezwaar gegrond te verklaren. Dit advies steunt op de volgende gronden: 1. De commissie is van oordeel dat de gegeven onderbouwing in de toelichting op de verordening onvoldoende is voor de stelling dat de gemeente Cuijk autonome toeristische aantrekkingskracht heeft van substantiële omvang; 2. De commissie constateert dat de toelichting bij het raadsvoorstel onvoldoende aangeeft of er al een verband aanwezig is dan wel tot stand zal komen tussen zondagopenstelling en het substantieel toerisme; 3. De commissie is tot slot van mening dat de belangenafweging in de toelichting vrij summier en in algemene bewoordingen is gesteld, dat de afweging ten aanzien van het belang van het winkelpersoneel ontbreekt en de belangenafweging daarmee onvoldoende is gemotiveerd. Ad 1.: Autonome toeristische aantrekkingskracht van substantiële omvang De commissie wijst op de jurisprudentie van het College van Beroep voor het Bedrijfsleven (CBB), waarin wordt gesteld dat de woorden toerisme en aantrekkingskracht voor toerisme strikt dienen te worden geïnterpreteerd, aangezien bij een andere benadering het verbod tot zondagopenstelling zoals vervat in artikel 2, eerste lid, van de Winkeltijdenwet feitelijk illusoir zou worden gemaakt. Volgens het CBB vloeit hieruit voort dat wanneer natuur- of stedenschoon, toeristische recreatiecentra en toeristische evenementen zich niet in betekenende mate onderscheiden van datgene wat ter zake bij vele andere gemeenten voorhanden is, deze omstandigheden op zichzelf noch tezamen de toeristische aantrekkingskracht kunnen vormen waarop artikel 3, derde lid, aanhef en onder a, van de Winkeltijdenwet het oog heeft. Het zal moeten gaan om toeristische trekpleisters die, los van de gelegenheid tot winkelen zelf in een in aanmerking te nemen mate toeristen naar de betreffende gemeente (..) trekken. De commissie is van oordeel dat de gegeven onderbouwing in de toelichting op de verordening onvoldoende is voor de stelling dat de gemeente Cuijk autonome toeristische aantrekkingskracht heeft van substantiële omvang. Voorts kan, volgens de commissie, uit de aangeleverde cijfers niet worden afgeleid dat er sprake is van substantieel toerisme. Op grond van het bovenstaande is de commissie van mening dat de toelichting niet voldoet aan de motiveringsplicht als bedoeld in artikel 3, zevende lid, van de Winkeltijdenwet. Ad 2.: Zondagopenstelling ten behoeve van het toerisme In de Memorie van Toelichting (MvT) bij de wetswijziging van 25 november 2010 is opgemerkt dat het verband tussen het toerisme en de zondagopenstelling aanwezig moet zijn of tot stand moet komen. (..) De vaststelling of aan deze voorwaarde is voldaan vergt een beoordeling van alle feiten en omstandigheden van het geval, welke nauw verweven is met de specifieke situatie ter plaatse. Als voorbeeld wordt in de MvT gesteld dat het veel meer voorstelbaar is dat winkelopenstelling ondersteunend is als het toerisme betrekking heeft op een historische binnenstad dan als het toerisme uitsluitend is gelegen in de aanwezigheid van een natuurgebied. De commissie constateert dat de toelichting bij het raadsvoorstel onvoldoende aangeeft of er al verband aanwezig is dan wel tot stand zal komen tussen zondagopenstelling en het substantieel toerisme. 2

3 Ad 3.: Belangenafweging De MvT bij de wetswijziging van 25 november 2010 stelt dat indien aan de voorwaarden voor toepassing van artikel 3, derde lid onder a is voldaan, de raad bevoegd is, maar niet verplicht die bepaling toe te passen. De concrete toepassing van deze bepaling vereist een afweging van de daarbij betrokken belangen. De commissie stelt vast dat in de toelichting op de verordening aan de (..) belangen aandacht is gegeven, op één belang na. De afweging ten aanzien van het belang van het winkelpersoneel ontbreekt. De commissie merkt op dat de gemeenteraad beleidsvrijheid heeft ten aanzien van de inhoudelijke belangenafweging. De gemeenteraad bepaalt zelf welk gewicht wordt gehecht aan een bepaald belang. Wel moet duidelijk zijn hoe de belangenafweging heeft plaatsgevonden. Op grond van het bovenstaande is de commissie van mening dat de belangenafweging onvoldoende is gemotiveerd. Het rapport van ZKA Consultants De onderzoeksopdracht aan ZKA luidde: Wat is de aard en de relatieve omvang van het toerisme in de gemeente Cuijk?. Voor het beantwoorden van die vraagstelling heeft het bureau de volgende aanpak gehanteerd: 1. Kwalitatieve onderbouwing: beschrijving van de sterke punten van de gemeente Cuijk; 2. Kwantitatieve onderbouwing: omvang van de toeristische vraag en aanbod en de daarmee samenhangende economische betekenis. Het substantiële karakter van toerisme in onze gemeente is met een benchmark onderzocht. Voor een eerlijke vergelijking zijn in de benchmark gemeenten opgenomen met een vergelijkbaar profiel. Het toeristische aanbod wordt daarom vergeleken met het aanbod in gemeenten die een vergelijkbare omvang hebben ( inwoners). Aangezien er relatief veel Nederlandse gemeenten in deze categorie vallen, is er door ZKA voor gekozen gemeenten te selecteren die qua geografische ligging en karakter (cultuur en economische achtergrond) het best vergelijkbaar zijn met de gemeente Cuijk. Hierdoor betreffen het met name gemeenten in Zuid-Nederland/Brabant. Met de bovenstaande criteria zijn de onderstaande gemeenten voor de benchmark geselecteerd. Gemeente Aantal inwoners Gilze en Rijen Beuningen Dongen Cuijk Maasdriel Steenbergen Schijndel De eindconclusies uit dit rapport: Kwalitatieve onderbouwing Onze gemeente is één van de oudste nederzettingen in Nederland en kent een lange geschiedenis. De natuurlijke omgeving rond Cuijk is waterrijk. De aantrekkingskracht is niet los te zien van de aantrekkingskracht van de streek. Juist de wisselwerking tussen het historische karakter van Cuijk met zijn eigen bezienswaardigheden, voorzieningen en evenementen, de eigenheid van de kerkdorpen en de waterrijke omgeving maakt deze gemeente aantrekkelijk voor toeristen. Hoewel er voor toeristen de nodige mogelijkheden zijn om zich te vermaken in de gemeente, denk aan de Kraaijenbergse Plassen, voegt de naaste omgeving extra bezoekredenen toe. De Mookerheide en de Maasduinen zijn natuurgebieden die voor veel toeristen in Nederland erg aantrekkelijk zijn vanwege hun unieke karakter. 3

4 De Mookerheide beschikt over on-nederlandse vergezichten en de Maasduinen over de langste rivierduinengordel van Nederland. Om de bovenstaande kwaliteiten van Cuijk onder de aandacht van de potentiële toerist te brengen, wordt binnen Het Land van Cuijk door tal van partijen intensief samengewerkt om de streek te promoten. Bijzonder is dat er over de gemeentegrenzen wordt gekeken en dat lokale ondernemingen goed zijn aangehaakt. Kwantitatieve onderbouwing Indien de totale vraag naar overnachtingen en van bezoekers in Cuijk wordt vergeleken met de geselecteerde referentiegemeenten blijkt dat ten aanzien van het dagtoerisme alleen Gilze- Rijen significant hoger scoort. De vraag in de andere referentiegemeenten is vergelijkbaar met of lager dan dat van Cuijk. Ten aanzien van het verblijfstoerisme scoort Cuijk iets bovengemiddeld als de bungalowparken worden meegeteld. Worden deze buiten beschouwing gelaten dan scoort alleen Gilze-Rijen beter. De totale economische betekenis van het toerisme in de gemeente Cuijk, uitgedrukt in werkgelegenheid, bedraagt 375 FTE (direct + indirecte werkgelegenheid), ofwel 490 tot 565 banen. Slechts de gemeente Gilze-Rijen scoort wat betreft de economische betekenis van het toerisme beter dan Cuijk, de overige vijf referentiegemeenten scoren beduidend minder goed. Alle elementen bij elkaar opgeteld wordt in het rapport geconcludeerd dat: 1. Cuijk overall grofweg de tweede plek inneemt in de benchmark. De geldt voor zowel voor het aantal overnachtingen, aantal bezoekers en als economische betekenis. Alleen Gilze-Rijen scoort beter. 2. het aanwezige toerisme is zelfstandig en geen afgeleide functie of nevenactiviteit; 3. het toerisme is niet afhankelijk van één grote aanbieder (bijv. bungalowpark of pretpark), maar is gelegen in de optelsom van de omgeving en het aanbod in de gemeente; 4. de toeristische aantrekkingskracht niet verbonden is aan de winkelvoorzieningen, maar wordt gevormd door wisselwerking tussen het historische karakter van Cuijk met zijn eigen bezienswaardigheden, voorzieningen en evenementen, de eigenheid van de kerkdorpen en de waterrijke omgeving; 5. organisatorisch ingezet wordt op de ontwikkeling van toerisme zowel op gemeentelijk als intergemeentelijk niveau (Land van Cuijk). De optelsom van de bovenstaande conclusies, leidt tot de constatering dat voldaan kan worden aan de wettelijke eisen van substantieel en autonoom toerisme zoals gesteld in de Winkeltijdenwet. Zondagopenstelling ondersteunend aan toerisme Volgens de Winkeltijdenwet moet er sprake zijn van autonoom toerisme. Dat wil zeggen dat het los moet staan van de winkelopenstelling op zondag en de openstelling ondersteunend dient te zijn aan het toerisme. (..) Uit indirecte bestedingen van toeristen in de lokale detailhandel, zonder dat kopen als eerste bezoekmotief geldt, kan de relatie tussen toerisme en de zondagopenstelling van winkels worden afgeleid. Juist de wisselwerking tussen het historisch karakter van Cuijk met zijn eigen bezienswaardigheden, voorzieningen en evenementen, de eigenheid van de kerkdorpen en de waterrijke omgeving maakt Cuijk aantrekkelijk voor toeristen. De Mookerheide en de Maasduinen zijn gebieden die voor veel toeristen in Nederland erg aantrekkelijk zijn vanwege hun unieke karakter. De bestedingen van het toerisme bedragen in Cuijk ruim 24 mio; 5% tot 10% van de toeristische bestedingen komen terecht bij de detailhandel. Tot zover het rapport. 4

5 De reactie van reclamant Wij hebben de gemachtigde van de Stichting Tegen Verruiming Zondagopenstelling en 7 anderen in de gelegenheid gesteld om zijn zienswijze op het rapport Toeristisch Cuijk; onderzoek naar de aard en de relatieve omvang van het toerisme in de gemeente Cuijk kenbaar te maken. De gemachtigde merkt dienaangaande kortweg het volgende op: De kwantitatieve analyse die in de rapportage in de hoofdstukken 4 en 5 wordt gedaan, is gebaseerd op benchmarkonderzoek en vergelijking. (..) De benchmarkonderzoeken en vergelijkingen kunnen niet als motivering dienen van de stelling dat er in de gemeente Cuijk sprake zou zijn van autonoom en substantieel toerisme. (..) De conclusies in de hoofdstukken 4 en 5 hebben dan ook alleen waarde voor de bepaling van de mate waarin Cuijk toeristisch genoemd kan worden in vergelijking met andere niet-toeristische gemeenten als Gilze-Rijen, Schijndel en Steenbergen. (..) De rapportage kan dan ook niet gebruikt worden ter onderbouwing van de stelling dat de gemeente Cuijk voldoet aan het vereiste van autonoom en substantieel toerisme. Daarnaast wijst de gemachtigde er op dat de rapportage slechts ziet op toerisme. Door de Vaste commissie voor de bezwaarschriften wordt ook nog gewezen op de gebreken ten aanzien van de belangenafweging en het vereiste dat de winkelopenstelling ten dienste van het toerisme moet staan. Beoordeling van die reactie Met betrekking tot die reactie willen wij het volgende opmerken. Er is opdracht verstrekt voor een onderzoek naar de aard en de relatieve omvang van het toerisme in de gemeente Cuijk, zodat de opmerking van de gemachtigde dat het rapport slechts ziet op toerisme juist is. De rapportage is onder andere samengesteld op basis van: inventarisatie van het dagtoeristische en verblijfstoeristische aanbod in de gemeente en de regio; raming en analyse van de dagtoeristische en verblijfstoeristische vraag; benchmark met gemeenten met een vergelijkbare omvang; raming van de economische impact van het toerisme, uitgedrukt in FTE/banen etc. De benchmark is in het onderzoek slechts een klein onderdeel. Aard en relatieve omvang van het toerisme bepalen tezamen de vraag of er sprake is van substantieel en autonoom toerisme. Het begrip substantieel toerisme zal afhankelijk van de betrokken gemeente moeten worden ingevuld, maar op zijn minst zal toch sprake moeten zijn van toerisme in betekenende mate waarmee die gemeente zich onderscheidt van andere vergelijkbare gemeenten. Voor dit laatste is de benchmark een geoorloofd middel. De andere elementen komen in de rapportage ook aan bod. Daarnaast geldt als vereiste dat de zondagopenstelling ondersteunend moet zijn aan het substantieel toerisme. Gelet op de grote verscheidenheid aan toeristische objecten en de ligging daarvan zoals opgenomen in de rapportage kan niet gezegd worden dat de zondagopenstelling niet ondersteunend is aan het substantieel toerisme; dit zou anders zijn indien er sprake zou zijn van uitsluitend een natuurgebied dat veel toeristen trekt maar tegelijkertijd ook ver van de winkels in de gemeente is gelegen of sprake zou zijn van een toeristische trekpleister in de gemeente die niet op zondag is geopend. Voorgestelde beslissing(en) met argumenten en afwegingen Wij sluiten ons volledig aan bij de eindconclusie van het rapport en zijn van mening dat het eindrapport en de daarin gegeven onderbouwing ruim voldoende zijn voor de stellingen dat: 5

6 1. de gemeente Cuijk autonome toeristische aantrekkingskracht heeft van substantiële omvang èn 2. voldoende aangeven dat de zondagopenstelling ondersteunend is aan het toerisme zodat er een verband aanwezig is tussen zondagopenstelling en het substantieel toerisme. Voor wat de belangenafweging betreft wijst de Vaste commissie van advies voor de bezwaarschriften er op dat de afweging ten aanzien van het belang van het winkelpersoneel ontbreekt. Voor wat deze belangen betreft willen wij wijzen op het antwoord van Minister Donner van 10 februari 2010 op schriftelijke vragen van het kamerlid Ortega-Martijn (ChristenUnie) aan de ministers van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en van Economische Zaken over de druk op werknemers om op zondag te werken. De Minister antwoordt daarin: In Nederland is het werken op zondag met bijzondere waarborg omgeven. In de Arbeidstijdenwet (Atw) wordt erkend, dat de zondag als een speciale dag wordt gezien, een dag waarop het normale regime van de arbeids- en rusttijden niet van toepassing is. Het uitgangspunt van de Atw is dat op zondag geen arbeid wordt verricht. Alleen als dat uit de aard van de arbeid voortvloeit of de bedrijfsomstandigheden dit noodzakelijk maken is zondagarbeid toegestaan. Daarbij is, afhankelijk van welke situatie van toepassing is, ook relevant in hoeverre de werknemer er zelf voor kiest om op zondag te werken. Vanuit goed werkgeverschap is het belangrijk dat over werken op zondag goede afspraken met de werknemers worden gemaakt. In de Atw en het Burgerlijk Wetboek is voor verschillende situaties bescherming geregeld van werknemers voor het werken op zondag. Werknemers die onder druk worden gezet om op zondag te werken, kunnen zich op deze wetten beroepen, afhankelijk van de situatie die voor hen geldt. Gelet op de omvang van de detailhandel in Cuijk, het aantal ondernemers dat vóór een algehele openstelling op zondag is en gelet op de waarborgen voor het winkelpersoneel, zoals omschreven in de brief van Minister Donner van 10 februari 2010, achten wij de belangen van het winkelpersoneel niet van dien aard dat alsnog afgezien moet worden van mogelijkheid tot zondagopenstelling. Tot slot willen wij uw raad er op wijzen dat ZKA Consultants te Breda in den lande in opdracht van gemeenten die gebruik wilden maken van de ontheffingsmogelijkheid in de Winkeltijdenwet onderzoeken heeft gedaan naar de toeristische waarde van die gemeenten. Bij meerdere gemeenten, waaronder Boxtel en Veendam, was de conclusie dat er in die gemeenten geen sprake was van substantieel toerisme. Nieuwe ontwikkelingen Op 30 oktober 2012 heeft de Tweede Kamer der Staten-Generaal het initiatiefwetsvoorstel van de leden Verhoeven en Van Tongeren tot wijziging van de Winkeltijdenwet aangenomen. In dat voorstel wordt aan de gemeenteraad de ongeclausuleerde bevoegdheid verstrekt om bij verordening af te wijken van de verboden, zoals die opgenomen zijn in de Winkeltijdenwet. Daarnaast is in het concept regeerakkoord opgenomen dat de wettelijke winkelsluiting op zondag wordt opgeheven. Het is aan gemeenten om desgewenst nadere regels te treffen. Hoewel het hier nog slechts voornemens en voorstellen betreft, is het karakter ervan wel zodanig dat deze voornemens en voorstellen een rol spelen in de belangenafweging. Het is om die reden dat wij er hier melding van willen maken. Uitvoering, risico s en evaluatie Mocht uw raad van oordeel zijn dat het bezwaarschrift gegrond moet worden verklaard en uw raad daardoor het gewraakte besluit wenst in te trekken, dan zal een rechtsvacuüm ontstaan. Uw besluit van 18 juni 2012 was immers tweeledig: naast intrekking van de Winkeltijdenverordening gemeente Cuijk 2002 werd de nieuwe Verordening Winkeltijden gemeente Cuijk 2012 vastgesteld. Met intrekking van dat genomen besluit herleeft echter de oude Winkeltijdenverordening niet. 6

7 Mocht uw raad het bezwaarschrift gegrond oordelen dan stellen wij voor om van de Winkeltijdenverordening gemeente Cuijk 2012 artikel 6 (toerisme) te schrappen en van de Winkeltijdenverordening gemeente Cuijk 2002, zoals die luidde op 17 juni 2012 de artikelen 5 (Zon- en feestdagenregeling), 6 (openstelling van avondwinkels op zon- en feestdagen), 7 (Ontheffing zon- en feestdagenregeling voor afzonderlijke situaties) en 8 (verbod straatverkoop bepaalde goederen op zon- en feestdagen) op te nemen in de huidige verordening. Als overgangsmaatregel kunnen wij ons voorstellen dat wij in dat geval voor de rest van dit kalenderjaar, mede met het oog op aankomende bijzondere dagen zoals Sinterklaas, Kerst en Oud- en Nieuwjaar, optimaal gebruik maken van de ontheffingsmogelijkheid in het kader van de 12 dagen-regeling. Overige politiek relevante informatie Geen Bijlagen Beslisdocumenten Raadsbesluit Overige bijlagen Rapport Toeristisch Cuijk; onderzoek naar de aard en de relatieve omvang van het toerisme in de gemeente Cuijk en de reactie van reclamant daarop. De openbare bijlagen liggen ter inzage in de fractiekamer en zijn te vinden op onder Bestuur en Organisatie. De beslisdocumenten zijn tevens opgenomen in de commissieen/of raadsbundel. Raadsplanning (bestuurlijke planning) Dit voorstel leidt tot de volgende wijziging in de raadsplanning: n.v.t. Toelichting: n.v.t. Burgemeester en wethouders van Cuijk, mr. R.P. Hoffmann secretaris mr. W.A.G. Hillenaar burgemeester 7