De etnocentrische rem op wonen in hogere dichtheid Enkele onvoorziene resultaten van een woonpadenonderzoek en enkele voorstellen

Transcriptie

1 De etnocentrische rem op wonen in hogere dichtheid Enkele onvoorziene resultaten van een woonpadenonderzoek en enkele voorstellen Bruno Meeus Sint-Lucas Hogeschool voor Architectuur

2 Inhoud Verdichting & superdiversiteit Een onverwachte bron van informatie Methodologie van woonpadenonderzoek De racialisatie van de woonbuurt Voorbij het antistedelijk etnocentrisme? Zekerheid en exclusiviteit: suburbaan en in de stad Wat zeggen de cijfers? Wat nu?

3 Verdichting & superdiversiteit - Voorspelde bevolkingstoename Vlaanderen - Vraag naar duurzaam ruimtegebruik - Verdichting - Dichtstbevolkte ruimtes zijn grote en kleine steden - Van etnische minderheden naar superdiversiteit

4 Een onverwachte bron Zou u in Ledeberg willen wonen? Ik weet dat van mijn schoonouders die daar dus gewoond hebben dat dat nu een migrantenbuurt is, dat dat nu een achtergestelde buurt is. Dat is totaal niet wat wij. Neen, daar zou ik totaal niet willen wonen. (Vrouw, 43, De Pinte) Als je voor een barbeque naar de Turk kan gaan, en voor lekkere olijven en het beste lamsvlees dat nog betaalbaar is. Dat is een waarde die je nergens anders nog zo direct vindt. (Man, 34, Ledeberg)

5 Woonpadenonderzoek Algemeen doel: - Onderzoek naar woonwensen van de Vlaamse middenklasse - Analyse van woonpaden met kwalitatieve onderzoeksmethode - Inzicht krijgen in de diepgeworteldheid van de woonwensen en de overeenstemming met (historische) beleidskeuzes

6 Woonpadenonderzoek Voorbij traditionele verklaringen voor verhuisbewegingen zoals: De Vlaming wil een eigen vrijstaande woning in het groen omdat: - de prijzen hem de stad uitdrijven, - hij een baksteen in zijn maag heeft, - er kinderen op komst zijn. Dus: deels exploratief en deels verklarend

7 Woonpadenonderzoek Selectie van respondenten plussers - sociaal-ruimtelijke segmentering van woningmarkt - Buurten als proxy om diverse bevolking te bereiken - 8 buurten in Gentse woningmarkt (+ 4 in Hasselt) brieven - Diversiteit aan woningen - Selectie obv leeftijd - 98 diepte-interviews waarvan 74 in Gent

8

9 Woonpadenonderzoek Respondenten naar leeftijd Netto-gezinsinkomen naar tewerkstelling Leeftijdscategorie 30 tot tot tot tot tot tot tot tot tot Aantal respondenten

10 Woonpadenonderzoek eigendomsstatuut aantal private bouwer 22 private koper 40 private huurder 2 sociale huurder 8 andere 2 hoogst behaalde diploma aantal lager onderwijs 2 secundair onderwijs 18 postsecundair niet-hoger 3 hogeschool - korte type 22 universiteit - lange type

11 Woonpadenonderzoek

12 Racialisatie van de woonbuurt 1. Afhankelijk van de kennis van de stad, worden woonbuurten op verschillende schalen geracialiseerd De binnenstad R: Wel ja, ik ga soms eens naar de Patersholfeesten, maar dat is de echte binnenstad en ik juich de renovatie wel toe, maar ik ga het zeggen zoals het is: ik vind het eigenlijk een beetje veel vreemdelingen. Als je zo door die feesten gaat... vreemdelingen en zo echt compact, en zo zelfs een stukje op straat wonen, en dat is gestimuleerd door de mentaliteit van die vreemdelingen, allez, ik ga dat niet afkeuren, maar het is te compact wonen. (Man, 59, Huise)

13 Racialisatie van de woonbuurt 1. Afhankelijk van de kennis van de stad, worden woonbuurten op verschillende schalen geracialiseerd De buurt O: Brugse Poort? R: Dat is een volksbuurt hé, de 'Brugse Puurte'. Nee daar zou ik niet willen wonen. Ik ken het ook minder, maar de sfeer ligt mij er minder. O: Welke sfeer is dat dan? R: Het is heel druk, veel buitenlanders, winkels die gerund zijn door buitenlanders. Voor mij geen aangename woonomgeving. (Vrouw, 57, Brusselse Poort)

14 Racialisatie van de woonbuurt 1. Afhankelijk van de kennis van de stad, worden woonbuurten op verschillende schalen geracialiseerd De straat R: Sinds de laatste jaren. Alles wat verkocht wordt daar komen vreemdelingen toe é. Die Turken dat is nog niets, maar die Kosovaren en weet ik veel wat allemaal... O: En hoe zit dat hier in de straat? R: In de straat niet echt, hier in de straat is het goed, omdat het hier allemaal eigenaars zijn é, maar langs ginder toe is het enorm. (Vrouw, 40, Ledeberg)

15 Racialisatie van de woonbuurt 1. Afhankelijk van de kennis van de stad, worden woonbuurten op verschillende schalen geracialiseerd Het dorp R: Het Oudenaardse is al niet echt bedreigd door de vreemdelingen, en de armoede van onze landelijke gemeente zit eigenlijk in Zingem. Het lokaal opvoedingscentrum en een asielcentrum zitten daar. (...) Het vreemdelingenprobleem is hier in feite niet in Huise, dat bestaat hier niet. (Man, 59, Huise)

16 Racialisatie van de woonbuurt 2. Nederlands is verdwenen O: Ledeberg? R: Ken ik, dat gebeurt dat ik naar de markt ga in Ledeberg. Ik zie dan wel in die zijstraten dat het een beetje vuil is en er wonen daar ook veel vreemden, maar ik heb daar natuurlijk niks tegen. Maar ik zou me daar niet zo thuis bij voelen, je kunt er niet goed contact mee leggen hé, ik denk dat het daar overspoeld is van de vreemden. Het wonen daar lijkt mij moeilijk, als je niet kan babbelen met de mensen in de buurt. (Vrouw, 55, De Pinte) P: Ja, daar zou je bijvoorbeeld al geen Nederlands moeten praten in de Brugse Poort denk ik, dat zou daar zeker niet aanvaard worden. (Man, 74, De Pinte)

17 Racialisatie van de woonbuurt 3. Vreemdelingen worden met achterstelling geassocieerd O: Ledeberg? R: Nee nee. Ik heb iemand gekend die in Ledeberg woont, en nee hoor, for God's sake no thank you. Komaan jongens, wie woont er daar nu, allemaal Marokkanen en vreemdelingen. Dat is werkelijk het uitschot dat daar woont. Ledeberg no way. (Man, 58, Brusselse Poort) R: Ik heb de indruk dat daar heel veel werklozen wonen, je voelt het bijna. En allochtonen, maar niet echt Turken, ik heb de indruk dat de zwarte bevolking daar meer toeneemt, waar ik geen moeite mee heb é, maar t is vooral die verpaupering, dat grauw uitzicht. (Vrouw, 66, Miljoenenkwartier)

18 Voorbij het antistedelijk etnocentrisme? 1. Wonen in de stad is niet meer verkeerd R: In die tijd, ook veel van mijn vrienden, wilde iedereen bouwen op de buiten. ( ) Dat was de mentaliteit en de sfeer van toen: Naar den buiten! (...) de mentaliteit is ook veranderd, nu is in de stad wonen in een klassiek huis met een klein tuintje niet meer verkeerd. In de tijd was dat toch niet. Je moest een tuin hebben en bomen hebben. (Man, 69, Brusselse Poort)

19 Voorbij het antistedelijk etnocentrisme? 2. De stad is mooi geworden O: Is de stad veel veranderd? R: Ja Veel verbeterd. Gent is schoon geworden. Vroeger was het ook schoon, maar op een andere manier, we wisten van niet beter. ( ) De buitenwijken zouden ze ook wat moeten vernieuwen, want het is allemaal in het centrum nu. (Vrouw, 79, Nieuw-Gent)

20 Voorbij het antistedelijk etnocentrisme? 3. De wijken worden aangepakt O: Ledeberg? R: Goh ja, je zit daar ook met gemengde wijken é. ( ) Op dat moment zijn wij daar niet gaan zoeken, maar nu zie je wel dat de buurt daar serieus aan het opwaarderen is. Stad Gent steekt daar veel energie in om dat daar leefbaar te maken. Maar moest dat toen geweest zijn, wij zouden daar ook wel gaan zoeken zijn. (Vrouw, 51, Miljoenenkwartier)

21 Voorbij het antistedelijk etnocentrisme? 4. Minder etnocentrisme in de stad? R: 15 jaar geleden is er iemand uit West-Vlaanderen mij komen bezoeken hier in Gent. En we liepen door Oudburg en ik weet nog dat die vriendin vroeg om in het terugkeren als het donker was niet terug door die straat te moeten, waarschijnlijk omdat er te veel vreemdelingen rondliepen. En dat waren dan eigenlijk allemaal maar restaurantjes. Ik heb ook een klein nichtje dat hier eens rondliep en begon te wenen omdat ze een neger zag. Voor mij is dat ondertussen al allemaal normaal, ik sta daar niet meer bij stil. (Vrouw, 52, Ledeberg)

22 Zekerheid en exclusiviteit 1. De zekerheid van een prijzig perceel R: Neen, daar is hier geen gevaar voor. Dat er hier een instroom zou komen, dat bestaat niet omdat dat hier toch niet te betalen is. Hiernaast heeft er een week een huis te koop gestaan en het was onmiddellijk weg, voor euro, en dat is een huis zonder comfort. (Man, 44, Huise) R: Ze mogen hier komen wonen, de vreemdelingen... en dan nog, ze kunnen niet, dat is niet ter sprake. (Vrouw, 55, De Pinte)

23 Zekerheid en exclusiviteit 2. De zekerheid van het opwaarderingsverhaal? R: Neen, daar maak ik me geen zorgen over, ik zie hier niet direct vreemdelingen binnenkomen in dat gebouw en in de buurt ook niet, integendeel, ze zijn de buurt nog aan het opwaarderen op verschillende plaatsen. Naar het schijnt wordt dat hier de mooiste buurt van Gent (Man, 58, Brusselse Poort) R: Maar hier dicht in de omgeving zie je heel veel wat wij eigenlijk noemen marginalen. Wij distantiëren ons daar van. P: Ja, het is niet dat wij daar vies van zijn, maar t is gewoon ja, je kan niet zeggen dat je daar een binding mee hebt. O: En hadden jullie dat dan niet gezien toen je dit huis gekocht had? P: Neen. We hadden ook eigenlijk geen idee van de marginalen die hier woonden, dat dat hier zo veel was. (Man, 34, Ledeberg)

24 Wat zeggen de cijfers? Ideale woonbuurt volgens verstedelijkingsgraad

25 Wat zeggen de cijfers?

26 Wat nu? Twee belangrijke aspecten 1. Eigendom als levensverzekering creëert angst voor waardedaling en voorkeur voor exclusiviteit 2. Stedelijk beleid gaat uit van voordelen van het stimuleren van sociale mix in stedelijke buurten door ze aantrekkelijker te maken voor de middenklasse. Steden gaan voor deze groep in concurrentie met elkaar en met suburbane gemeenten Wat zijn de voordelen van deze vorm van sociale mix-beleid?

27 Wat nu? Voordelen: 1. Voor de stad: de fiscale basis gaat er op vooruit 2. Voor kansarmen: aandacht voor de buurt, eventuele kans om diverser netwerk op te bouwen, stigmatisering buurt vermindert 3. Voor middenklasse: contact met diversiteit, nabijheid van voorzieningen Nadelen: 1. Voor de stad: er worden zeer veel publieke middelen ingezet om concurrentie met de rand aan te gaan voor een groep die misschien geen interesse heeft 2. Voor de kansarme: wordt uit de stedelijke woningmarkt geprijsd, heeft minder toegang tot bestaande op hem gerichte voorzieningen, minder politiek gehoord 3. Voor middenklasse: stedelijk starten wordt zeer moeilijk omdat rent gap snel aan het verdwijnen is

28 Wat nu? Voorstellen: 1. Starten met investeren (sociaal maar ook privaat) in sporten onderaan de woningladder op plaatsen die centraal gelegen zijn suburbaan en in de stad in plaats van bovenaan 2. Fiscaal voordeel eigenaarschap afbouwen en hier voor gebruiken 1. Investeren in centraal gelegen voorzieningen (onderwijs, buurtsport, sociaal-cultureel werk) en bestaande initiatieven die sociale stijging van zittende bevolking bevorderen 1. Transnationale sociale stijging versterken