Glashelder. Nieuwsmagazine van Certis Europe B.V. voor ondernemers in de glastuinbouw - Jaargang 2 - Nr. 4 - April 2003

Transcriptie

1 Nieuwsmagazine van Certis Europe B.V. voor ondernemers in de glastuinbouw - Jaargang 2 - Nr. 4 - April 2003 Speciale editie voor de sierteelt Hét nieuwe middel voor spintbestrijding (Pagina 6) Korte metten met mijten Deze is helemaal gewijd aan het nieuwe spintmiddel Floramite: het selectieve en effectieve acaricide voor de sierteelt onder glas. Spint was de afgelopen jaren een groot probleem. Het aantal middelen was tot een minimum teruggebracht en biologische bestrijding met natuurlijke vijanden miste een goed correctiemiddel. Floramite is veilig voor natuurlijke vijanden, zodat geïntegreerde (spint)bestrijding nu ook in de sierteelt realiteit kan worden. Met dank aan allen die bij het CTB de problemen van spintbestrijding in de sierteelt onder de aandacht hebben gebracht, zoals LTO, Bond van Boomkwekers en leden van Agrodis. Met dank ook aan het CTB voor de correcte en snelle afhandeling. Nu de geïntegreerde sierteelt een hoge vlucht kan nemen, bieden wij u graag een loepje aan. U kunt dan zelf zien hoe goed biologische bestrijding werkt. Ziet u af en toe een verstoord evenwicht, dan weet u nu hoe u dit kunt corrigeren. GEÏNTEGREERDE SPINTBESTRIJDING IN SIERTEELT ONDER GLAS KÁN NU door Peter Dekker, specialist geïntegreerde gewasbescherming Certis Geïntegreerde spintbestrijding in de sierteelt onder glas is nu heel goed mogelijk. Dit is te danken aan de komst van Floramite, de beschikbaarheid van de natuurlijke vijanden Amblyseius californicus, Phytoseiulus persimilis en Feltiella acarisuga en de selectieve middelen Nissorun en Torque. Een geïntegreerde aanpak is een must: niet alleen voor de ontlasting van het milieu en betere gewasgroei, maar ook voor een langdurig behoud van chemische producten. Toch faalde geïntegreerde spintbestrijding in veel gevallen. Laatstgenoemde correctiemiddelen waren te traag of onvoldoende effectief en de breed werkende insecticiden tegen trips hielpen de natuurlijke vijanden van spint om zeep. Natuurlijke vijanden jaarrond effectief Martin Meijdam, Product Manager Spint is in veel gewassen één van de grootste problemen. Door intensieve chemische bestrijding, zijn veel spintstammen resistent geworden. In de praktijk bestaat daarom grote belangstelling voor een geïntegreerde aanpak. De afgelopen jaren is met behulp van de roofmijten Phytoseiulus persimilis en Amblyseius californicus, de galmug Feltiella acarisuga en de selectieve correctiemiddelen Nissorun en Torque al veel ervaring opgedaan met geïntegreerde bestrijding. Nu het selectieve spintbestrijdingsmiddel Floramite en het selectieve tripsbestrijdingsmiddel Conserve onlangs een toelating hebben verkregen voor toepassing in de sierteelt onder glas, is een doorbraak naar geïntegreerde gewasbescherming in de sierteelt mogelijk. Helaas is Conserve nu alleen toegelaten voor niet-grondgebonden gewassen. vervolg op pagina 2 1

2 vervolg van pagina 1 WERKING BIOLOGISCHE SPINTBESTRIJDERS mijt is actief vanaf 8 C tot 35 C. Bij 33 C kan een populatie in twee dagen ruim verdubbelen. A. californicus is goed bestand tegen hogere temperaturen en een lagere luchtvochtigheid. A. californicus en spint P. persimilis Feltiella larve Amblyseius californicus Deze roofmijt werkt tegen kasspint en andere soorten mijten. A. californicus kan zich ook voeden met stuifmeel of zelfs schimmels en kan zelfs verschillende weken zonder voedsel overleven. A. californicus is effectief tegen alle stadia, met voorkeur voor de jongere stadia. Een volwassen roofmijt kan dagelijks 4 volwassen spintmijten verorberen A. californicus kan preventief het beste worden uitgezet door de hele kas. Hij is minder goed in staat om een verre prooi waar te nemen en verplaatst zich niet zo ver. Hij is het Plaag Beschikbare selectieve acariciden en insecticiden Feltiella adult meest geschikt voor lange teelten en voor preventieve inzet. A. californicus kan kleine spintpopulaties langdurig bedwingen. De roof- Phytoseiulus persimilis Deze roofmijt werkt tegen kasspint in verschillende gewassen. Phytoseiulus persimilis is een rode beweeglijke roofmijt van ongeveer 0,5 mm lang. De eieren zijn ovaal en dubbel zo groot als spinteieren. Zowel de nimfen als de adulten voeden zich met alle stadia van de spintmijt. Als de spintdichtheid relatief laag is ten opzichte van deze roofmijt, zullen de volwassen roofmijten zich gaan verspreiden op zoek naar nieuwe voedselbronnen. Door de zuigschade van de spintmijt, scheidt de plant geurstoffen uit waar de roofmijten door worden aangetrokken. Phytoseiulus kan niet preventief worden uitgezet, ze zijn kannibalistisch en voeden zich buiten hun soortgenoten niet met andere mijten of ander voedsel. De roofmijt kan in vele gewassen onder glas worden toegepast. Zodra de aanwezigheid van de eerste spint wordt geconstateerd, moet met de intro- EIGENSCHAPPEN BIOLOGISCHE SPINTBESTRIJDERS Eigenschap A. californicus Phytoseiulus Feltiella Predatie van spintmijten Ontwikkelingssnelheid Reproductie Effectiviteit bij temperaturen >30 C Effectiviteit bij lage RV Overleven zonder voedsel Overleven op alternatief voedsel Introductie hoeveelheden Zoekgedrag Spint Floramite, Nissorun en Torque Trips Conserve Luis Admire (druppelen), Aztec, Pirimor en Plenum Mineervlieg Trigard Witte vlieg Admire (druppelen), Admiral en Applaud Rupsen Dimilin, Spod-X en Turex Deze drie natuurlijke vijanden tegen spint vullen elkaar uitstekend aan: Amblyseius californicus werkt uitstekend bij temperaturen boven 30 C, heeft een brede werking, ze is namelijk ook effectief tegen cyclamen-, aardbeien- en stromijt. Kan preventief worden uitgezet omdat ze goed kan hongeren en zich kan vermeerderen op stuifmeel of zelfs schimmels. Phytoseiulus persimilis eet gemiddeld meer spint per dag en heeft een beter zoekgedrag dan de roofmijt A. californicus. Feltiella acarisuga werkt beter bij een lage RV dan de beide roofmijten, geeft de hoogste predatie, de grootste reproductie en heeft het beste zoekgedrag. 2

3 ductie worden begonnen. Gedurende het gehele teeltseizoen kan de roofmijt het spint onder controle houden. Onder normale omstandigheden is de ontwikkelingsduur van P. persimilis korter dan van kasspint. Bij 25 C ontwikkelt de roofmijt zich dubbel zo snel als de spintmijt en kan ze een spintpopulatie snel onder controle krijgen. Phytoseiulus werkt het best bij een RV boven de 70% en temperaturen boven de 20 C. Bij temperaturen hoger dan 30ºC en bij een RV lager dan 60% gaat de roofmijt dieper het gewas in. Onder deze omstandigheden is de bestrijding van kasspint door Phytoseiulus problematisch. Feltiella acarisuga De larven van deze galmug voeden zich met alle spintstadia van kas- en anjerspint, inclusief de mijten die in rust (diapauze) verkeren. Zelf heeft de galmug geen diapauze en is actief zolang er spint aanwezig is, ook onder Biologische spintbestrijders Certis levert de spintroofmijten Amblyseius californicus als AMBSURE (cal) en Phytoseiulus persimilis als PHYTOSURE en de galmug Feltiella acarisuga als FELSURE. omstandigheden met een lage luchtvochtigheid en gewassen met veel beharing en/of klierhaarafscheiding. Een galmuglarve is een echte veelvraat en verorbert ongeveer dertig spintmijten per dag en kan tot wel 80 spintmijteieren per dag eten! KIJK OP Voor telers die over willen gaan van chemische op geïntegreerde gewasbescherming, is deskundige begeleiding door een gewasbeschermingsadviseur onmisbaar. Op staat alle informatie over de biologische spintbestrijding. Onder glas is Feltiella jaarrond actief zolang er spint aanwezig is en ze kan heel goed op een beginnende spintaantasting worden uitgezet. De mug zoekt spint door de hele kas op. Ze beperkt de eiafzet niet tot één plek, maar verspreidt de eitjes over een grote oppervlakte. De ontwikkelingsduur voor Feltiella acarisuga is van ei tot en met volwassen stadium bij 15 C meer dan 30 dagen en bij 27 C 7 dagen. Temperaturen boven de 30 C zijn dodelijk. Onder de 8 C stopt de ontwikkeling. JAN VAN OS (LTO): EINDELIJK! Jan van Os, voorzitter van de gewascommissie Rozen van LTO Nederland, zegt over Floramite: Ik ben blij dat het middel eindelijk is toegelaten, naast Milbeknock. We zitten nu met een veel te smal pakket aan spintmiddelen. Daardoor kunnen wij niet voldoende wisselen van middel en dreigt resistentie. LTO Nederland heeft daarom bij het CTB aangedrongen op een snelle toelatingsprocedure voor het middel. Spint is een groot probleem, nu Pentac er niet meer is. Vertimec is er dan nog wel, maar dat kun je, zoals alle spintmiddelen, niet al te vaak inzetten. Door de toelating van Floramite is er weer een goed werkend middel bijgekomen. HET KOMT ALS GEROEPEN Er zijn nog maar weinig goede spintmiddelen over nu Pentac niet meer mag worden gebruikt. Je kunt alleen nog maar terugvallen op Vertimec. Maar daarmee loop je het risico dat het al snel niet meer werkt. Je moet kunnen afwisselen om eventuele resistentie te voorkomen. Floramite komt daarom als geroepen. Aldus rozenteler Ger Lommen. Lommen heeft vorig jaar juni met zijn bedrijf in Lomm meegedaan aan een demonstratieproef met Floramite. Het middel is daar in Passion vergeleken met de bestrijdingscombinatie Vertimec en Nissorun. Bedrijfsleider Gerard van Wijlick zegt: Beide behandelingen werkten even goed, maar het viel op dat het gewas waarop Floramite was gebruikt, twaalf weken schoon bleef. Bij het andere was dat maar vijf weken. Toen moesten we weer opnieuw een bespuiting uitvoeren. Edwin Hendriks (Certis), Leon Daniels (Mertens) en Gerard van Wijlick Bij Lommen is het middel twee keer gespoten, beide keren op basis van tweeduizend liter water per hectare. De normale concentratie, aldus Van Wijlick. De tweede bespuiting volgde een week na de eerste. Misschien was één keer spuiten ook wel voldoende geweest, maar niet alle spint was helemaal dood. En we wilden, omdat de zomervakantie op beginnen stond, geen verdere risico s meer nemen. In deze periode is er altijd een grote kans op uitbreiding van de aantasting. Vertegenwoordigers positief De goede ervaringen van Gerard van Wijlick worden gedeeld door Leon Daniels van handelsbedrijf Mertens. Mertens was nauw betrokken bij het opzetten van de proef. Daniels: Ook de vertegenwoordigers die bij de proef zijn wezen kijken, waren zeer te spreken over de resultaten. Floramite laat de biologie in de kas onaangetast. Het tast ook het gewas niet aan. Kenmerk Floramite Kenmerkend voor Floramite is dat de spint de eerste twee, drie dagen na de bespuiting juist zeer actief wordt. Daarna gaat hij dood. 3

4 PPO TOETST FLORAMITE door ir. Ellen Beerling, wetenschappelijk onderzoeker Entomologie Praktijkonderzoek Plant & Omgeving sector Glastuinbouw PPO Glastuinbouw heeft de afgelopen jaren met een proefontheffing Floramite kunnen onderzoeken op werkzaamheid tegen mijten. Op de voormalige PBG-locatie Klazienaveen is in 2000 en 2001 door Filip van Noort en Ellen Beerling onder andere onderzoek verricht naar experimentele acariciden tegen spint in roos. Dit gebeurde in het kader van een door het Productschap Tuinbouw gefinancierd project. Op de PPO-locatie Aalsmeer is in 1999 en 2000 door Menno Boogaard in het kader van het PT-project Bestrijding mijten in Bromelia onderzocht wat het effect van Floramite was op de ananasmijt. Bij het onderzoek met roos is het effect van 0,04% bifenazate (Floramite) op mobiele stadia en eieren van spint getoetst en vergeleken met het effect van water, onbehandelde controle en de standaard 0.025% abamectine (Vertimec). In vergelijking tot Vertimec was het effect op de spintpopulatie gedurende de eerste twee weken niet verschillend. Maar bij de derde beoordeling, twee weken na de tweede bespuiting, was er wel een statistisch betrouwbaar groter effect van de Floramite-bespuiting op de spintpopulatie (95%) in vergelijking tot Vertimec (78%). Floramite bleek in deze proef dus een langere nawerking te hebben op spint in roos dan Vertimec. Beide middelen hadden ook een effect op de spinteieren. De tendens was dat Floramite een groter effect en een langere nawerking had dan Vertimec, maar dit verschil was statistisch niet significant. Het toedienen van twee behandelingen met Floramite op de rozencultivar Red Berlin veroorzaakte geen zichtbare fytotoxiciteit en er was ook geen sprake van enig zichtbaar residu. In het Bromelia-project is in 1999 een kasproef uitgevoerd. Hierbij is het bestrijdingseffect van diverse experimentele middelen op de ana- Werking van Floramite en Vertimec op ananasmijt in Guzmania, PPO Aalsmeer. Resultaat één week na derde behandeling. nasmijt in Guzmania s bepaald ten opzichte van het standaardmiddel 0,05% Vertimec. Er werden drie bespuitingen uitgevoerd met een interval van zeven dagen. Aan alle behandelingen werd de uitvloeier 0,02% Zipper toegevoegd. Een week na de laatste bespuiting was het bestrijdingspercentage als gevolg van drie 0,04% Floramite-behandelingen 74%. Dit verschilde niet van het bestrijdingspercentage door drie Vertimec-behandelingen. Werking van Floramite en Vertimec op mobiele stadia kasspint in roos (cv Red Berlin), PPO Glastuinbouw. HET HEEFT EEN LANGE NAWERKING Ik ben blij dat het middel nu is toegelaten en dat het zo goed werkt. Je kunt nu vaker afwisselen met andere middelen. Aldus Simon Zwarts uit Mijdrecht. Hij teelt grootbloemige gerbera s en kent Floramite al wat langer. Proeven bij gerberateler Zwarts Twee jaar geleden zijn op het bedrijf van Zwarts gevoeligheidsproeven met Floramite gedaan. Toen was het nog een nummer, zegt hij. Zwarts heeft in het verleden onder meer geprobeerd de spint biologisch te bestrijden, maar dat werkt te traag. Simon Zwarts De middelen die hij nu gebruikt, werken óf onvoldoende óf ze doden ook de biologische plaagbestrijders in zijn kas, zoals de Phytoseiulus en de Diglyphus. Zwarts heeft Floramite vergeleken met een tankmix van Nissorun en het direct werkende middel tebufenpyrad. Bij Floramite was de spint na één keer spuiten vrijwel weg, vertelt hij. Na vier dagen kon je al zien dat het middel effect had. Er was duidelijk minder spint. Het echte effect trad na zeven dagen op. Tien weken geen spint Zwarts heeft het Floramite-proefveld één keer nagespoten met de spuitstok. In gerbera is de bereikbaarheid voor de spuit altijd een probleem. Vooral tussen twee rijen in, is het lastig om de spint te raken. Maar dat kun je het middel niet aanrekenen. Het gewas heeft na de tweede behandeling nog tien weken in de kas gestaan. Ik heb in die tijd geen spint meer teruggezien. Het heeft dus een goede en lange nawerking. Gevraagd naar een mogelijke nadeel van het middel, zegt de gerberateler: Dat heb ik niet kunnen ontdekken. Het enige nadeel zou kunnen zijn, dat het te goed is en dat iedereen het te pas en te onpas gaat gebruiken. Als dat gebeurt is het middel binnen de kortste keren uitgewerkt. 4

5 SPINT: HARDNEKKIGE PLAAG door ing. M.P. Blind, adviseur gewasbescherming DLV Plant BV In de glastuinbouw vormt spint al sinds mensenheugenis een gevreesde plaag. De schade kan enorm zijn, de bestrijding verloopt vaak moeizaam en eenmaal op het bedrijf aanwezig, is de plaag vrijwel niet meer uit te roeien. Spintmijten richten schade aan doordat ze aan het blad zuigen. Daarbij worden cellen aangeprikt en leeggezogen. De leeggezogen cellen vullen zich met lucht en het blad krijgt ter plekke een crèmewitte tot gele kleur. Teeltsystemen bemoeilijken bestrijding Hoewel het zuigen vrijwel uitsluitend aan de bladonderzijde plaatsheeft, is de verkleuring ook aan de bovenkant te zien. Vaak, bijvoorbeeld bij roos, begint de verkleuring langs de (hoofd-)nerven. Eenmaal leeggezogen cellen functioneren niet meer. Groeiremming en in het ergste geval groeistilstand zijn het gevolg. In een zwaar aangetast gewas is goed te zien dat spint tot de spinachtigen behoort. Je ziet dan duidelijk spinnenwebben, vaak gespannen tussen bladeren en/of bloemen. Ook bij een lichte aantasting worden deze spinseldraden al gevormd: ze liggen op het blad en zijn alleen met een loep te zien. Blad leeggezogen De bladonderzijde is favoriet bij spintmijten. Hier kan men naast alle levensstadia, ook de vervellingshuidjes, de uitwerpselen en de eerste spinseldraden aantreffen. Bij zware aantastingen lopen vooral de volwassen exemplaren ook aan de bovenzijde van het blad. Hoe meer het oude blad leeggezogen is, hoe meer de plaag zich naar het jongere blad verplaatst. Onder voor spint ongunstige omstandigheden waarschijnlijk wordt dit vooral bepaald door het voedselaanbod kunnen zogenaamde rode spintmijten ontstaan. Deze zijn in staat langdurig de ongunstige omstandigheden te overleven. De bestrijding van deze vorm verloopt nog moeizamer dan de normale vorm. Snel resistentie Onder gunstige omstandigheden vermeerdert spint zich razendsnel. Tussen de 20 en 30 0 C duurt een generatie slechts 1 à 2,5 week. Enorme schade kan het gevolg zijn. Maar de snelle ontwikkeling betekent ook dat deze plaag in staat is snel resistentie te ontwikkelen. Behalve de resistentieontwikkeling, kan ook het teeltsysteem de bestrijding bemoeilijken. Het ingebogen gewas van rozen en de dicht op elkaar liggende bladeren in de gerberateelt, maken een goede chemische bestrijding vrijwel onmogelijk. Bijna alle spintbestrijdende middelen moeten namelijk, voor een optimaal effect, aan de onderkant van het blad worden gebracht. Dit lukt in deze gewassen maar ten dele. Ook voor andere gewassen, zoals lage potplanten, geldt dit. In chrysanten is het onderdoor spuiten technisch vrijwel onmogelijk, vooral vanwege de hijsverwarming en het steeds meer gebezigde volplanten van de - toch alle smalle - paadjes. Een probleem in de chrysantenteelt is bovendien dat men continu gewas in de kas heeft staan. Een jonge planting kan dus mogelijk vanuit een reeds aangetaste planting worden geïnfecteerd. De resultaten van biologische spintbestrijding in sierteelt zijn nog te wisselend. In de komende jaren zal daarom nog veel werk moeten worden verricht om spint te beheersen. De oplossing zal moeten komen uit een combinatie van maatregelen. Hierbij gaat het onder meer om verbetering van de toedieningstechniek, een goed resistentiemanagement, een goede bedrijfshygiëne, biologische maatregelen en mogelijk zelfs aanpassingen van teeltsystemen en teeltwijzen. 5

6 FLORAMITE HÉT NIEUWE MIDDEL VOOR SPINTBESTRIJDING door dr.ir. Arnold C. Grosscurt, Product Development Manager Crompton-Uniroyal Chemical en ing. Edwin J.A.M. Hendriks, technisch adviseur Certis Met ingang van 12 februari 2003 heeft Floramite 240SC een toelating verkregen voor de bestrijding van mijten in de bedekte teelt van bloemisterijgewassen, boomkwekerijgewassen, vaste planten en containerplanten. Telers beschikken hiermee over een zeer interessant nieuw middel om spint te bestrijden in bedekte teelten. Bifenazate: zeer gunstig milieuprofiel Nederland is het eerste Europese land waar Floramite is toegelaten. De actieve stof van Floramite is bifenazate. Floramite is in Nederland geformuleerd als een suspensieconcentraat (SC) met 240 g a.i./l. Het middel is geregistreerd in een dosering van 40 ml per 100 liter spuitvloeistof. Bifenazate is een nieuwe Toelating voor sierteelt onder glas actieve stof van Crompton-Uniroyal Chemical en is door Certis ontwikkeld voor de Nederlandse markt. De actieve stof van Floramite heeft een zeer gunstig milieuprofiel. Het product wordt snel afgebroken in water en grond. In water met ph5 is de halfwaardetijd 5,5 dag en in water van ph7 is deze minder dan 1 dag. In de grond is de halfwaardetijd minder dan 0,5 dag. De acute giftigheid van Floramite voor zoogdieren is - met LD50 -waarden acuut en oraal bij de rat van > 5000 mg/kg - zeer gering. Uniek werkingsmechanisme In het zenuwstelsel van mijten werkt bifenazate als een GABA (gamma-amino boterzuur) antagonist bij de prikkeloverdracht van de zenuw naar de spier. De werking van bifenazate resulteert in een overactivering van het zenuwstelsel. Mijten die zijn bespoten met bifenazate worden na ongeveer 3 uur overmatig actief en voeden zich niet meer. Hierna nemen de bewegingen langzamerhand af. Het uiteindelijke effect is na 3 tot 4 dagen bereikt. Het werkingsmechanisme van bifenazate is uniek binnen de groep van acariciden. Hoewel de zenuwstelsels van insecten en mijten veel overeenkomsten vertonen, heeft bifenazate geen neveneffecten op insecten. Registraties buiten Nederland De 50% WP-formulering van Floramite is al enige tijd toegelaten in de VS. Floramite heeft hier dankzij zijn gunstige milieuprofiel en veiligheid voor natuurlijke vijanden zeer snel een toelating verkregen in de teelt van siergewassen. Dit gebeurde in het kader van het zogeheten reduced risk pesticide programma. Het doel hiervan is middelen met een minder gunstig profiel te vervangen door nieuwe producten met gunstiger eigenschappen. De praktijkervaringen in de VS. zijn uitermate positief. Floramite geeft een zeer goede bestrijding van spint, is volledig veilig voor het gewas en spaart natuurlijke vijanden. In 2002 is het label in de VS. uitgebreid naar o.a. grootfruit en aardbeien. Het middel is ook toegelaten in sierteeltgewassen in Japan, Korea, Colombia, Ecuador, Israël en Kenia. Goede spuittechniek essentieel Floramite werkt niet systemisch of translaminair. Een goede toepassingstechniek en voldoende spuitvloeistof zijn van groot belang. De onderzijde van het blad dient zo goed mogelijk te worden bedekt. In de rozenteelt kan ondanks het ingebogen gewas, toch een goede bedekking van de onderzijde van het Veilig voor gewas én nuttige insecten en mijten In alle proeven die in Nederland zijn uitgevoerd met Floramite is gebleken dat het middel veilig is voor het gewas en geen zichtbaar residu achterlaat. Veel gewassen zijn hierbij getest en Floramite kan gedurende het gehele seizoen schadevrij toegepast worden. Er is onder andere getest in rozen, anjers, Alstroemeria, Gerbera, Hedera, potroos, Hibiscus, Croton en Ficus. Ervaringen in andere Europese landen en de VS onderschrijven deze gewasveiligheid. Floramite is veilig voor alle bekende natuurlijke vijanden die op dit moment in Nederland gebruikt worden voor de biologische bestrijding. Hiermee is het bij uitstek geschikt als correctiemiddel in biologische bestrijdingssystemen. Floramite heeft zich de afgelopen jaren bewezen in praktijkproeven met geïntegreerde bestrijding in onder andere roos en Gerbera. Door de komst van Floramite is de mogelijkheid van geïntegreerde bestrijding van spint in de sierteelt sterk vergroot. Floramite is veilig voor onder andere de volgende nuttige insecten en mijten: Amblyseius californicus Amblyseius cucumeris Aphidius colemani Aphidius rhopalosiphi Aphidoletes aphidimyza Chrysopa carnea Coccinella septempuncutata Diglyphus isaea Encarsia formosa Eretmocerus ermicus Feltiella acarisuga Orius insidiosus Orius laevigatus Phytoseiulus persimilis Typhlodromus pyri Bijen en hommels 6

7 blad worden bereikt. Dan moet wel gebruik gemaakt worden van goed afgestelde spuitapparatuur (eventueel met luchtondersteuning) in combinatie met voldoende water. In de teelt van chrysanten kan Floramite goed worden toegepast totdat het gewas gesloten is. Daarna kan met de huidige spuit- en teelttechniek de onderzijde van het blad niet voldoende worden bedekt. Het resultaat van spintbestrijding in de chrysant is hierdoor al jaren teleurstellend. Certis zal komend jaar proeven uitvoeren om tot een oplossing van dit probleem te komen. Partner in resistentiemanagement Floramite behoort tot de nieuwe chemische groep van carbazaten. Er is geen kruisresistentie bekend met andere acariciden. Met de komst van het middel is er voor Nederland eindelijk een nieuwe chemische groep beschikbaar gekomen in het spintbestrijdingsschema. Floramite is hiermee een belangrijke partner in het resistentiemanagementprogramma voor het behoud van de huidige middelen. BESTRIJDT ALLE STADIA VAN BONEN- EN ANJERSPINTMIJT De belangrijkste mijtensoorten in siergewassen komen uit de familie van Tetranychidae, de bonenspintmijt (Tetranychus urticae) en de anjerspintmijt (Tetranychus cinnabarinus). Deze beide soorten vertonen een hoge gevoeligheid voor Floramite. Fruitspintmijt (Panonychus ulmi), die ook wel Deutonymf Volwassene Van ei tot ei in dagen bij 25ºC Protonymf Ei Larve in de boomkwekerij voorkomt, is iets minder gevoelig. Naast de Tetranychidae kunnen ook andere families van mijten veel problemen veroorzaken, o.a. de Tarsonemidae. Binnen deze familie zijn de ananasmijt (Stenotarsonemus ananas) en de cyclamenmijt (Stenotarsonemus pallidus) gevoelig voor Floramite. Floramite werkt voornamelijk via direct contact. Het middel heeft een residuele werking op het blad van ongeveer 3 weken. Floramite werkt op alle stadia van bonen- en anjerspintmijten (eieren, larven, nymfen en volwassenen). De werking op larven- en nymfenstadia is het sterkst. De levenscyclus van spintmijt kan zeer snel verlopen. In de praktijk zijn veelal alle stadia van spint aanwezig, zodat een goede bestrijding van alle stadia een groot voordeel biedt. Het toepassingsadvies van Floramite is 1 of maximaal 2 behandelingsprogramma s per jaar om resistentie in de toekomst te voorkomen. Een behandelingsprogramma kan bestaan uit één of twee bespuitingen met een interval van 7 dagen. Na een behandelingsprogramma met Floramite is het advies af te wisselen met tenminste twee behandelingen met middelen uit verschillende chemische groepen. Het is sterk aan te bevelen waar mogelijk gebruik te maken van natuurlijke vijanden. Op deze manier is een optimaal resistentiemanagementprogramma mogelijk. TOEPASSINGSADVIES Doseren Floramite breekt snel af in water met een hoge ph. Gebruik altijd leidingwater. Als het water een ph hoger dan 7 heeft, is het aan te raden eerst de gevulde spuittank aan te zuren tot een ph van 5-7 alvorens de gewenste hoeveelheid Floramite toe te voegen. De dosering van Floramite is 0,04% (40 ml/100 l water). Raken Floramite is een echt contactmiddel en heeft geen enkele systemische of translaminaire werking. Dit betekent dat het middel zo goed mogelijk met voldoende water moet worden gespoten om een volledige bedekking te krijgen van zowel de boven- als onderzijde van het blad. Pas Floramite toe op het moment dat de spintmijt het meest actief is, namelijk s morgens of zo laat mogelijk op de dag. Afwisselen Zoals vrijwel alle spintbestrijdingsmiddelen, is ook Floramite gevoelig voor resistentie. Hiervoor is een strategie ontwikkeld die past in het resistentiemagementprogramma voor het behoud van alle toegelaten spintbestrijdingsmiddelen. Het advies voor Floramite is om het middel in een blok van maximaal 2 bespuitingen toe te passen met een interval van één week. Wissel na een Floramite-blok af met tenminste twee blokken van middelen uit verschillende chemische groepen. Pas maximaal 2 Floramite blokken per jaar toe. Voorbeeld van een afwikkelingsschema voor een optimaal resistentiemanagementprogramma: Floramite 2 x Aseptacarex 2 x of Nissorun + Masai 25 WG Vertimec 2 x of Milbeknock 2 x Nissorun + Torque Geïntegreerde toepassing Floramite biedt nieuwe mogelijkheden voor de geïntegreerde bestrijding. Bestrijdt spint zo veel mogelijk met de roofmijten Amblyseius californicus en Phytoseiulus persimilis en de galmug Feltiella acarisuga. Spuit bij een verstoord evenwicht tussen spintmijt en natuurlijke vijanden met Floramite. Beoordeel na 7 à 10 dagen of een tweede bespuiting noodzakelijk is. Bedenk dat met een volledige bestrijding van spint de natuurlijke vijanden ook verdwijnen. Pas bij een eventuele volgende correctie Nissorun en/of Torque toe. Pas voor ziekten en plagen zoveel mogelijk selectieve middelen toe om natuurlijke vijanden te sparen. 7

8 BIOLOGISCH SYSTEEM BLIJFT IN TACT Floramite is een effectief correctiemiddel zodra de biologische bestrijding van spint niet goed werkt. Dit is de ervaring van rozenteler Richard van Dijk uit Pijnacker. Hij had in zijn kas een hardnekkig spintprobleem. Richard van Dijk heeft april vorig jaar meegedaan aan een praktijkproef met Floramite. Hij houdt de spintpopulatie in bedwang met spintgalmug en spintroofmijt. Ook de trips bestrijdt hij biologisch met Amblyseius cucumeris. Tegen luis zet hij Aphidoletes en Aphidius colomani in. Van Dijk heeft in maatschap met zijn vader meter kasrozen. Hij is in 2001 overgestapt op geïntegreerde bestrijding, maar kon in een deel van zijn kas, waar Tresor stond, de spint niet onder controle krijgen. We kwamen er niet meer uit. We stonden voor de keuze: doorgaan met de geïntegreerde bestrijding of niet. De proef met Floramite kwam dan ook als geroepen. Floramite was de redder in de nood. De andere middelen hadden een te lange nawerking voor de biologie, vertelt hij. Floramite corrigeert Wennen was het overigens wel. Richard van Dijk: Drie dagen na de bespuiting met de losse stok zag de situatie er nog steeds hopeloos uit. Wij waren Pentac gewend: dat was één keer spuiten en tsak. Met Floramite was na een week veertig procent van de spint gedood. Vervolgens is toen in overleg met Eric Kerklaan van Agrifirm besloten het proefveld met de spuitkar nog een tweede behandeling te geven. Kerklaan: Maar dat hadden we nooit moeten doen. Floramite corrigeert. Het biologische systeem blijft in tact. Dat is de kracht van het middel. Die tweede behandeling bleek funest. Er was geen spint meer over. Met als gevolg dat de roofmijten elkaar gingen kannibaliseren. Je moet dus altijd eerst kijken of de biologie de bestrijding weer overneemt, voor je besluit opnieuw te spuiten. Dat is de les die we daaruit hebben getrokken. Om te kunnen beoordelen of Floramite zijn werk goed doet, is zeker een dag of tien geduld nodig. Richard van Dijk en Eric Kerklaan Voorkom resistentie Met Floramite is niet alleen geduld, maar ook wijsheid in het gebruik geboden. Eric Kerklaan van Agrifirm zegt: Je moet onderdoor spuiten, veertig cc op honderd liter water. Niet in hogere concentraties, want dan bouw je resistentie op. De teler moet ook niet iedere keer als hij een spintje ziet willen spuiten met het middel, want ook dan werk je aan resistentie. Pas ook biologische bestrijding toe. Biologisch evenwicht Het biologisch evenwicht moest na de tweede bespuiting opnieuw worden opgebouwd. Richard van Dijk: De Feltiella kwam vanzelf uit andere delen in de kas naar het proefveldje. Maar de roofmijt hebben we opnieuw moeten uitzetten. Eric Kerklaan vult aan: En de witte vlieg kwam. Die hebben we aanvankelijk laten gaan, zodat de spintgalmuggen zich konden voeden met de suikers van de larve van de witte vlieg. Pas toen opnieuw een biologisch evenwicht was bereikt, zijn er aanvullende chemische maatregelen genomen om de witte vlieg te bestrijden. C o l o f o n Nieuwsmagazine van Certis Europe B.V. voor ondernemers in de glastuinbouw Redactie: Martin Meijdam, Certis PRLT, Zoetermeer Vormgeving: Crown Creatives in Communication, Driebergen Beeld: NFP, Ward Stepman (BCP), Fotostudio G.J. Vlekke, Gé Hirdes, Marcel Bekken, Certis Geregistreerde handelsmerken: Aseptacarex van Asepta B.V.; Aztec, Masai 25 WG en Torque van BASF; Admire van Bayer CropScience bv; Dimilin en Floramite van Crompton-Uniroyal Chemical; Conserve van Dow AgroSciences; Admiral van Sumitomo Chemical; Milbeknock van Sankyo Agro Company; SPUITTECHNIEK ERG BELANGRIJK Pentac, Pirimor, Plenum, Trigard en Vertimec van Syngenta Crop Protection BV. Tot nog toe waren er geen middelen die echt werkten. Floramite is het eerste correctiemiddel dat wél werkt. Aldus Jan Hoogstrate, specialist biologische gewasbescherming bij Agrifirm. Hoogstrate heeft een proef met Floramite begeleid bij rozenteler Bram Bernhard in Luttelgeest. Bernhard teelt First Red. Hij heeft Floramite langs het betonpad pleksgewijs als correctiemiddel gespoten en vergeleken met Nissorun en het selectief werkende middel fenbutatinoxide. Hoogstrate: Langs het betonpad was de meeste aantasting in het gewas. Het zijn tevens de moeilijkste plekken om te bereiken. Geduld hebben Eén keer spuiten met Floramite bleek voldoende. Je moet het middel de tijd geven die nodig is. De spuittechniek is erg belangrijk. Je moet de spint onder het blad raken. En verder moet je geduld hebben en de biologie het werk laten doen, aldus Hoogstrate. Certis Europe B.V. biedt systeemoplossingen voor milieubewuste, geïntegreerde gewasbescherming. Certis levert de kennis en producten, zoals biologische en chemische middelen, natuurlijke vijanden, feromonen en vangtechnieken. Certis ondersteunt hiermee telers van specialistische, hoogwaardige gewassen bij de ontwikkeling van een gezonde en duurzame teelt. Postbus BD Maarssen Straatweg 30 B 3604 BB Maarssen T +31(0) F +31(0) E info@certiseurope.nl 8